Τρίτη 23 Ιουνίου 2015

Ναός των Ταξιαρχών Κωστάνιανη Δωδώνης, Ιωάννινα

πηγή

Βρίσκεται στο δυτικό άκρο του οικισμού της Κωστάνιανης και είναι ο αρχαιότερος βυζαντινός ναός του νομού Ιωαννίνων αφού κτίστηκε το δεύτερο μισό του 13ου αιώνα, την εποχή του Δεσποτάτου της Ηπείρου και αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα της αρχιτεκτονικής της εποχής. 


Άποψη του ναού
πηγή
Ιστορικά στοιχεία για την ίδρυση και την λειτουργία του ναού δεν σώζονται ωστόσο ο Ναός συνδέεται με διάφορες τοπικές παραδόσεις σχετικές με τη θαυματουργή δράση του Αρχάγγελου Μιχαήλ.

Ανήκει στον αρχιτεκτονικό τύπο του τρίκλιτου σταυρεπίστεγου ναού και χωρίζεται κατά μήκος σε τρεις παράλληλους χώρους (κλίτη).

Ζεύγος ισχυρών πεσσών χωρίζει το κεντρικό από τα δύο πλάγια κλίτη ενώ στο ανατολικό τμήμα των τριών κλιτών διαμορφώνεται το ιερό με την πρόθεση στα βόρεια και το κανονικό στα νότια. Μπροστά από το χώρο του ιερού, το εγκάρσιο κλίτος τέμνει τα υπόλοιπα τρία κλίτη του ναού.

Άποψη του ναού
πηγή
Άποψη του ναού
πηγή


Άποψη του ναού
πηγή
Το σχήμα του Σταυρού, που σχηματίζουν σαφέστατα η υψηλότερα τοποθετημένη στέγη του εγκάρσιου κλίτους αλλά και η ενιαία στέγη και των τριών κλιτών, έδωσε την ονομασία Σταυρεπίστεγος στον εξαιρετικό αυτό αρχιτεκτονικό τύπο που είναι καθαρά δημιούργημα της εντυπωσιακής βυζαντινής αρχιτεκτονικής του 13ου αιώνα.

Ο Ναός των Ταξιαρχών είναι κτισμένος με αδρά λαξευμένους ασβεστόλιθους της ευρύτερης περιοχής σε ακανόνιστες όμως στρώσεις ανάμεσα στις οποίες παρεμβάλλονται και διάφορες σειρές πλίνθων.

Στην νότια πλευρά του εγκάρσιου κλίτους του ναού των Ταξιαρχών, υψώνεται το περίτεχνο κωδωνοστάσιο, που σχηματίζει ένα υψηλό, τυφλό αψίδωμα, ενώ στο ανώτερο τμήμα του, υπάρχει και ένα εξαιρετικό δίλοβο άνοιγμα.

Στις δύο στενές πλευρές του Ναού των Ταξιαρχών, στην εγκάρσια καμάρα αλλά και στο κωδωνοστάσιο, συναντάται και ο συνηθισμένος κατά τη βυζαντινή αρχιτεκτονική, κεραμοπλαστικός διάκοσμος, δηλαδή διάφοροι πλίνθοι τοποθετημένοι με τέτοιο τρόπο έτσι ώστε να σχηματίζουν διάφορα περίτεχνα κοσμήματα όπως τεθλασμένες γραμμές, επάλληλες σειρές οδοντωτών ταινιών αλλά και ψαροκόκαλο.

Άποψη των τοιχογραφιών του ναού
πηγή

Άποψη των τοιχογραφιών του ναού
πηγή

Άποψη των τοιχογραφιών του ναού
πηγή

Άποψη του ναού
πηγή
Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του Ιερού Ναού των Ταξιαρχών της Κωστάνιανης αποτελεί και η γύψινη εντυπωσιακή και περίτεχνη διακόσμηση των ημικυκλικών φεγγιτών που ανοίγονται πάνω από τη βόρεια αλλά και την νότια θύρα καθώς όμως και στα δίβολα παράθυρα στην τρίπλευρη αψίδα του ιερού αλλά και στην εγκάρσια καμάρα.

Την περίοδο της οθωμανικής κατάκτησης κτίστηκε στη νότια πλευρά του ιερού Ναού ένα παρεκκλήσιο.

Από αυτό σώζεται σήμερα δυστυχώς μόνο η ανατολική πλευρά του και ο νάρθηκας στα δυτικά, ο οποίος δεν σώζεται δυστυχώς σήμερα ενώ ο Ναός είναι κατάγραφος με τοιχογραφίες που χρονολογούνται επίσης τον 13ο αιώνα, διατεταγμένος σε ζώνες.

Το υπέρθυρο της Κεντρικής θύρας του ναού
πηγή
Οι εικονογραφικές αυτές ζώνες περιλαμβάνουν διάφορες σκηνές από το βίο του Χριστού και της Παναγίας. 

Οι κατώτερες ζώνες περιλαμβάνουν διάφορους αγίους σε προτομή καθώς όμως και διάφορους ολόσωμους αγίους.

Στο αψίδωμα του κωδωνοστασίου κυριαρχεί η μνημειακή παράσταση του Αρχάγγελου Μιχαήλ, πάτρωνα του ναού. 

Στην εξωτερική πλευρά του δυτικού τοίχου σώζεται η παράσταση της Δευτέρας Παρουσίας, που κοσμούσε τον κατεδαφισμένο σήμερα νάρθηκα του ναού, ίχνη τοιχογραφιών υπάρχουν και στη κόγχη του κατεστραμμένου παρεκκλησίου στη νότια πλευρά.

Άποψη των τοιχογραφιών του ναού
πηγή
Άποψη των τοιχογραφιών του ναού
πηγή
Άποψη των τοιχογραφιών του ναού
πηγή

Άποψη του ναού
πηγή
Για τις τοιχογραφίες του Ναού έχει γίνει αρχιτεκτονική μελέτη από το Υπουργείο Πολιτισμού, Διεύθυνση Συντήρησης Αρχαίων και Νεοτέρων μνημείων, στην οποία αναφέρονται με λεπτομέρειες όλες οι τοιχογραφίες του Ναού.

Στο Ναό των Ταξιαρχών σήμερα υπάρχουν ένα υπέροχο ξυλόγλυπτο τέμπλο αλλά και διάφορες φορητές εικόνες κατασκευασμένες σε μία όμως μεταγενέστερη όμως εποχή.

Οι εικόνες του Χριστού και της Παναγίας, του 17ου αιώνα, στο τέμπλο του Ναού, κλάπηκαν από αρχαιοκάπηλους όπως επίσης κλάπηκαν δυστυχώς και τα αξιόλογα ξυλόγλυπτα βημόθυρα από την "Ωραία Πύλη", όμως οι 
εικόνες βρέθηκαν αργότερα και φυλάσσονται σήμερα στο πολύ σημαντικό και αρκετά ενδιαφέρον από πλευράς κειμηλίων, Βυζαντινό Μουσείο Ιωαννίνων.

Τηλέφωνο επικοινωνίας: (+30) 26660 22973, εφημέριος Κωστάνιανης.