ΤΜΗΜΑ ΛΕΙΨΑΝΟΥ ΤΟΥ ΔΕΞΙΟΥ ΧΕΡΙΟΥ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΕΙΡΗΝΗΣ ΧΡΥΣΟΒΑΛΑΝΤΟΥ.

Φυλάσσεται στο Καθολικό της Ιεράς Πατριαρχικής και Σταυροπηγιακής Μονής της Αγίας Ειρήνης Χρυσοβαλάντου, στην Αστόρια της Νέας Υόρκης.

Είναι το μοναδικό λείψανο της Αγίας Ειρήνης Χρυσοβαλάντου στον Κόσμο και δωρήθηκε στον Ναό της Αστόριας από το Βατικανό.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Στην Ορθόδοξη Εκκλησία αποδίδουμε στα Αγία λείψανα τιμή και ευλαβική προσκύνηση, η όποια όμως δεν αποτελεί λατρευτική προσκύνηση η λατρεία. Τούτο γιατί κανείς ποτέ ορθόδοξος χριστιανός δεν ταύτισε στη σκέψη του τα τίμια λείψανα με «θεούς». Μακαριστός π. ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΑΛΕΒΙΖΟΠΟΥΛΟΣ (ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟΝ ΑΙΡΕΣΕΩΝ ΚΑΙ ΠΑΡΑΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΩΝ ΟΜΑΔΩΝ).

H ασημένια λάρνακα με το λείψανο της Αγ. Ειρήνης Χρυσοβαλάντου
πηγή

Η Αγία Ειρήνη υπήρξε Ηγουμένη της Μονής Χρυσοβαλάντου κατά το δεύτερο μισό του 9ου και τις αρχές του 10ου αιώνα.

Στα μέσα του 9ου αιώνα όταν αυτοκράτορας ήτανε ο εικονομάχος Θεόφιλος και σύζυγός του η εικονολάτρισσα Θεοδώρα, όταν η περίοδος της Εικονομαχίας, που για περισσότερο από 100 χρόνια ταλάνισε την αυτοκρατορία, βρισκόταν στην τελευταία φάση της, στην Καππαδοκία της Μικράς Ασίας, γεννήθηκε και έζησε την πρώτη της νεότητα η οσία Ειρήνη η Χρυσοβαλάντου. 

Πατέρας της οσίας ήταν ο πατρίκιος Φιλάρετος ο Καππαδόκης.

Καταγόταν από την Καισαρεία της Καππαδοκίας, ήτανε ευνοούμενος του αυτοκράτορα Θεόφιλου αλλά και έμπιστος της συζύγου του Θεοδώρας. 

Ήταν ο στρατιωτικός διοικητής του εξαιρετικής σημασίας θέματος της Καππαδοκίας. Μητέρα της η πατρικία Ζωή, γυναίκα όμορφη και σεβαστή σε όλη την Καισαρεία για τον ενάρετο βίο της και το ανδρόγυνο είχε αποκτήσει δυο κόρες, την Καλλινίκη και την Ειρήνη. 

πηγή

Η Καλλινίκη γεννήθηκε το 825. 

Οφείλει το όνομά της στις θριαμβευτικές νίκες που πέτυχε ο πατέρας της εναντίον των Σαρακηνών τη χρονιά που γεννήθηκε. 

Τρία χρόνια αργότερα, το 828, γεννήθηκε η Ειρήνη. Ο Φιλάρετος όμως έχασε τη γυναίκα του, όταν εκείνη ήταν ακόμη πολύ νέα και έτσι, η ανατροφή των δύο κορών τους ανατέθηκε στην πατρικία Σοφία, τη μεγαλύτερη αδερφή του στρατηγού.

Την άνοιξη του 839, ο Φιλάρετος φιλοξένησε στο ανάκτορό του το νεαρό καίσαρα Βάρδα, αδερφό της Αυγούστας Θεοδώρας, ο οποίος είχε μεταβεί στην Καισαρεία για κρατική υπόθεση, απεσταλμένος του αυτοκράτορα Θεόφιλου. Εκεί γνώρισε τη δεκατετράχρονη Καλλινίκη, γοητεύτηκε από την καλλονή της και τη ζήτησε σε γάμο. 

Ο Ναός της Αγίας στην Αστόρια της Νέας Υόρκης
πηγή

Λίγους μήνες αργότερα, ολόκληρη η Καππαδοκία παρέστη στους υπέρλαμπρους γάμους της Καλλινίκης και του Βάρδα, όπου ο ίδιος ο αυτοκράτορας Θεόφιλος συμμετείχε ως παραγαμπρός του γυναικαδερφού του.

Το χειμώνα του 843, η αυτοκράτειρα Θεοδώρα, χήρα πια και επίτροπος του γιου της Μιχαήλ Γ΄, κάλεσε τον πατρίκιο Φιλάρετο στην Κωνσταντινούπολη. 

Είχε αποφασίσει να θέσει οριστικό τέλος στην Εικονομαχία και για αυτό το εγχείρημα χρειαζόταν τη βοήθεια και του στρατού αλλά και των ιερέων και έτσι εμπιστεύτηκε λοιπόν το Φιλάρετο και τον Ομολογητή Μάξιμο (μετέπειτα Πατριάρχη). Όταν επιτεύχθηκε ο σκοπός της και οι εικόνες αναστηλώθηκαν (19 Φεβρουαρίου 843), ζήτησε από το Φιλάρετο να φέρει στην Κωνσταντινούπολη την όμορφη θυγατέρα του, προκειμένου να την παντρέψει με το γιο της Μιχαήλ. 

τοιχογραφία από το εσωτερικό του ναού στην Αστόρια,
παραλαβή των 3 μήλων.
πηγή

Έψαχνε κατάλληλη νύφη, η οποία θα συνέτιζε το νεαρό αυτοκράτορα από τα ξέφρενα γλέντια και θεωρούσε ότι η φημισμένη για την ενάρετη ζωή της καλλονή θα εξυπηρετούσε το σκοπό της. 

Ο Φιλάρετος μήνυσε αμέσως στην αδερφή του να στείλει την Ειρήνη, που τότε ήταν 15 χρονών, στη Βασιλεύουσα με τη συνοδεία του πατρικίου στρατηγού Νικηφόρου, αδερφού της μακαρίτισσας συζύγου του. Τα νέα ότι η Ειρήνη θα παντρευόταν τον αυτοκράτορα και θα φορούσε το στέμμα της αυτοκρατορίας διαδόθηκαν σαν αστραπή σε όλη την Καππαδοκία.

Η μόνη που έμεινε παγερά αδιάφορη σε όλη αυτήν την αναστάτωση ήταν και η άμεσα ενδιαφερόμενη: η Ειρήνη. Από πολύ νωρίς είχε ποθήσει το μοναχικό βίο και οι λόγοι που δέχτηκε με χαρά αυτό το ταξίδι προς τη Βασιλεύουσα απείχαν πολύ από αυτό που όλοι νόμιζαν: Ταξίδευε στην Πόλη για να αποχαιρετήσει την πολυαγαπημένη της αδερφή, την οποία δεν είχε ξαναδεί από την ημέρα των λαμπρών γάμων της (είχαν περάσει τέσσερα χρόνια από τότε) και για να αποσπάσει την ευχή του πατέρα της, ώστε να αποσυρθεί στη μονή που τόσο διακαώς ποθούσε.

τοιχογραφία από το εσωτερικό του ναού στην Αστόρια,
ο πυρπολισμός της αγίας από τον διάβολο.
πηγή

Η Ειρήνη και οι συνοδοί της έφτασαν στην Κωνσταντινούπολη ένα ανοιξιάτικο πρωινό, για να πληροφορηθούν εκεί ότι μόλις πριν λίγες μέρες είχαν τελεστεί οι γάμοι του αυτοκράτορα με την Ευδοκία τη Δεκαπολίτισσα. 

Ο πατέρας της, η αδερφή της, ο θείος της με δυσκολία έκρυβαν την απογοήτευσή τους. Η Ειρήνη αντίθετα αισθανόταν αγαλλίαση για την τροπή των γεγονότων και περίμενε την κατάλληλη ευκαιρία να μιλήσει του πατέρα της και να πάρει την ευχή του, καθώς δεν ήθελε να τον λυπήσει με κρυφή της αναχώρηση.

Η ευκαιρία δεν άργησε να παρουσιαστεί. Ο Φιλάρετος γνώρισε σε μια αποστολή του στην Αδριανούπολη το γιο του Έπαρχου της πόλης Νικήτα, πατρίκιο Φωτεινό. Ο Φιλάρετος θεώρησε ότι ήταν ο πιο κατάλληλος για να ευτυχίσει στο πλευρό του η Ειρήνη και αμέσως μίλησε στον πατέρα του νέου. Οι δύο πατεράδες έδωσαν λόγο να αρραβωνιάσουν τα παιδιά τους. 

Ο Ναός στην Αστόρια της Νέας Υόρκης, ανήκει στο
Πατριαρχείο και είναι με το νέο ημερολόγειο
πηγή

Η Ειρήνη όμως, όταν ο πατέρας της ανακοίνωσε τους προαποφασισμένους αρραβώνες της, τον πληροφόρησε για την αμετάκλητη απόφασή της να λάβει το μοναχικό σχήμα. 

Ακολούθησε έντονη συναισθηματική σύγκρουση πατέρα και κόρης, έπειτα από την οποία η ευαίσθητη Ειρήνη ασθένησε σοβαρά και κινδύνεψε ακόμη και η ζωή της. Όταν η υγεία της αποκαταστάθηκε, ο πατρίκιος Φιλάρετος, συνειδητοποιώντας ότι η Ειρήνη είχε λάβει μια απόφαση ζωής, την οδήγησε ο ίδιος στη γυναικεία κοινοβιακή μονή των Παμμεγίστων Ταξιαρχών Μιχαήλ & Γαβριήλ του Χρυσοβαλάντου, η οποία βρισκόταν στα περίχωρα της Κωνσταντινούπολης.

Στη μονή αυτή, σε ηλικία περίπου 15 ετών, η Ειρήνη εκάρη μοναχή και έξι χρόνια αργότερα Ηγουμένη της μονής Χρυσοβαλάντου. Οι συναξαριστές αναφέρουν πολλά θαύματα τα οποία επιτέλεσε η Ειρήνη ως Ηγουμένη, τρία όμως από αυτά θεωρήθηκαν ιδιαίτερα σημαντικά, ώστε επηρέασαν άμεσα την ορθόδοξη αγιογραφία.

Ο άγγελος - οδηγός.

Η Ειρήνη έδινε πολύ μεγάλη σημασία στην εξομολόγηση.

Κάθε πρωί προσκαλούσε τις αδελφές στον ιερό ναό των Αρχαγγέλων και τις εξομολογούσε, ενώ πολλές φορές πήγαιναν και λαϊκοί να την επισκεφθούν και να ζητήσουν την καθοδήγησή της. 

Η Ειρήνη ζήτησε στην προσευχή της το διορατικό χάρισμα, για να γνωρίζει τι κρύβει ο εξομολογούμενος στην καρδιά του.

Τα λυγισμένα κυπαρίσσια και η αιώρηση της αγίας.

Το δεύτερο θαύμα, η συναξαριστική παράδοση μας το μεταφέρει ως εξής: Τις έναστρες νύχτες, η οσία Ειρήνη στεκόταν έξω από το κελί της και προσευχόταν. 

Μία από τις βραδιές αυτές, κάποια αδελφή αγρυπνούσε έξω από το κελί της και είδε το εξής παράδοξο: Τα δύο πανύψηλα κυπαρίσσια, τα οποία ορθώνονταν αριστερά και δεξιά στην είσοδο του Καθολικού, λύγιζαν μπροστά στην προσευχόμενη αγία σαν να την προσκυνούσαν και η ίδια η Ειρήνη δεν πάταγε στη γη αλλά αιωρούνταν περίπου ένα μέτρο πάνω από το έδαφος. Όταν η Οσία ολοκλήρωσε την προσευχή της, σταύρωσε τα δυο κυπαρίσσια και εκείνα επανήλθαν στη φυσιολογική τους θέση. 

Το αγίασμα της, με το παλαιό ημερολόγιο, Ιεράς Μονής 
Αγίας Ειρήνης Χρυσοβαλάντου, στην Λυκόβρυση Αττικής.
πηγή

Η μοναχή κατάπληκτη, με ανάμειχτα συναισθήματα φόβου και θαυμασμού, συγκρατήθηκε και δεν είπε τίποτα στην υπόλοιπη αδελφότητα. 

Το επόμενο βράδυ παραφύλαξε πάλι έξω από το κελί της και το ίδιο παράδοξο γεγονός επαναλήφθηκε˙ και ξανά το ίδιο, το τρίτο κατά σειρά βράδυ.

Την επόμενη νύχτα, η μοναχή, χωρίς να την αντιληφθεί η Ηγουμένη της, έτρεξε στα λυγισμένα κυπαρίσσια, έδεσε από ένα λευκό μαντήλι στις κορυφές τους και επέστρεψε στο κελί της.

Το επόμενο πρωί, η ήρεμη ατμόσφαιρα του κοινοβίου αναστατώθηκε, όταν οι μοναχές είδαν τα δεμένα μαντήλια και κατάπληκτες ρωτούσαν η μια την άλλη ποιος ήταν αυτός που έδεσε τόσο ψηλά δέντρα, για ποιον λόγο το έπραξε και προπάντων με ποιον τρόπο. 

Η αδελφή που υπήρξε μάρτυρας στα θαυμάσια αυτά περιστατικά αποκάλυψε όλη την αλήθεια και τότε όλες έκλαιγαν από χαρά και συγκίνηση και παραπονέθηκαν γιατί δεν τις ξύπνησε να δουν και εκείνες το θαύμα της Ηγουμένης τους ενώ πάνω στην ώρα κατέφθασε και η Ειρήνη. 

Η είσοδος της Μονής Αγίας Ειρήνης Χρυσοβαλάντου στην
Λυκόβρυση Αττικής, είναι με το παλιό ημερολόγιο.

Όταν κατάλαβε τι συνέβη και πώς μαθεύτηκε ένα μυστικό που εκείνη κρατούσε επτασφράγιστο για χρόνια ολόκληρα, επέπληξε αυστηρά την αδελφή που το μαρτύρησε με τα παρακάτω λόγια: «Αν με έβλεπες να αμαρτάνω σαν άνθρωπος, θα εφανέρωνες την αμαρτία μου»; 

Έθεσε λοιπόν βαρύ επιτίμιο για όποια τολμούσε να φανερώσει οτιδήποτε παράδοξο έβλεπε, όσο ήταν η ίδια εν ζωή και έτσι, πολλά από τα θαύματα της αγίας εξαφανίστηκαν στη σιωπή της συνοδείας της.

Ο Θάνατος.

Το σύντομο διάστημα από το ουράνιο αυτό μήνυμα μέχρι και την οσιακή της κοίμηση, η αγία προετοίμαζε την ακολουθία της για το μεγάλο γεγονός. 

Στον ιερό ναό τον Αρχαγγέλων τις δίδασκε για το μυστήριο του θανάτου, τη μελλοντική κρίση και την αιωνιότητα. 

Ο θάνατος είναι δύσκολο για κάθε ανθρώπινο πλάσμα και όσο πλησίαζε η ώρα, τόσο η ψυχή της αγίας ένιωθε την επιθανάτια αγωνία και έτσι τακτοποίησε τις υποθέσεις του μοναστηριού και υπέδειξε την άξια διάδοχό της ενώ μια εβδομάδα πριν τη μεγάλη ημέρα, νήστεψε τρώγοντας μόνο από το παραδεισένιο μήλο και καθημερινά κοινωνούσε των Αχράντων Μυστηρίων. 

Η μία εκ των δύο θαυματουργών εικόνων της Αγίας Ειρήνης
Χρυσοβαλάντου που βρίσκεται στο Ναό της Αστόρια, 
η άλλη εικόνα βρίσκεται στην παλαιού ημερολογίου 
Μονή της Λυκόβρυσης, φιλοτεχνήθηκαν το 1917
πηγή

Ξημέρωσε τέλος η Κυριακή, όπου για τελευταία φορά η Ειρήνη παρακολούθησε τη θεία λειτουργία, απάγγειλε το σύμβολο της πίστης (το πιστεύω), κοινώνησε, αγκάλιασε τις αδελφές και τους ζήτησε συγγνώμη και τέλος γονάτισε μπροστά στην Ωραία Πύλη, ύψωσε τα χέρια της και προσευχήθηκε για τελευταία φορά με αυτά τα λόγια: «Δέσποτα, Κύριε Ιησού Χριστέ, Υιέ του Θεού του Ζώντος. Συ ο Ποιμήν ο Καλός που με το Πανάγιο και Πολύτιμο Αίμα Σου μας λύτρωσες από τα δεσμά της αμαρτίας, άκουσε την τελευταία δέηση της ταπεινής Σου δούλης. Στην κραταιά Σου χείρα παραδίδω σήμερα το μικρό τούτο ποίμνιο. Σκέπασε το με τη θεία σκέπη Σου και διαφύλαξέ το από τις επιθέσεις του αοράτου εχθρού. Διότι Συ είσαι ο αγιασμός μας και η απολύτρωσις και Σε θα δοξάζουμε αιωνίως. Αμήν». 

Στη συνέχεια, σιωπηλά και ήρεμα, αποσύρθηκε στο κελί της και οι μοναχές της, με ευλαβική σιωπή, την περικύκλωσαν και την έβλεπαν να χαμογελά. Με αυτό το χαμόγελο παρέδωσε το πνεύμα της η οσία Ειρήνη, Ηγουμένη της μονής Χρυσοβαλάντου, σε ηλικία 104 χρόνων. 

Η οσιακή της κοίμηση διαδόθηκε αστραπιαία και χιλιάδες κόσμου συνέρρευσαν στο μοναστήρι, για να προλάβουν να προσκυνήσουν το ιερό σκήνωμα της πνευματικής τους μητέρας. Επικεφαλής ήταν ο πατριάρχης, ο οποίος με το πλήθος του λαού, των αρχιερέων και λοιπών κληρικών συνόδευσαν τη μακαριστή Ηγουμένη στην τελευταία της κατοικία, στο παρεκκλήσι του μεγαλομάρτυρος αγίου Θεοδώρου.

Η Ορθόδοξη Εκκλησία γιορτάζει τη μνήμη της οσίας Ειρήνης, της ηγουμένης της μονής Χρυσοβαλάντου, στις 28 Ιουλίου.

Η ΤΙΜΙΑ ΚΑΡΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΙΕΡΟΘΕΟΥ, ΠΡΩΤΟΥ ΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΑΘΗΝΩΝ.

Φυλάσσεται σε ανθρωπόμορφο αργυρά θήκη, έργο του 1741, επισκευασθείσα "δαπάνη Μητροπολίτου Αθηνών κυρίου Γερμανού, το έτος 1893", στην Μονή Παναγίας Κυπαρισσιώτισσας και Αγίου Ιεροθέου στα Μέγαρα της Αττικής.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Στην Ορθόδοξη Εκκλησία αποδίδουμε στα Αγία λείψανα τιμή και ευλαβική προσκύνηση, η όποια όμως δεν αποτελεί λατρευτική προσκύνηση η λατρεία. Τούτο γιατί κανείς ποτέ ορθόδοξος χριστιανός δεν ταύτισε στη σκέψη του τα τίμια λείψανα με «θεούς». Μακαριστός π. ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΑΛΕΒΙΖΟΠΟΥΛΟΣ (ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟΝ ΑΙΡΕΣΕΩΝ ΚΑΙ ΠΑΡΑΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΩΝ ΟΜΑΔΩΝ)

Η εφέστιος εικόνα του Αγίου Ιεροθέου.
16ος αι., Μονή Αγίου Ιεροθέου Μεγάρων.
πηγή

Ο Άγιος Ιερόθεος γεννήθηκε στην Αθήνα από επιφανή οικογένεια επί των ημερών του αυτοκράτορα Αυγούστου, λίγα μόλις χρόνια πριν τη Γέννηση του Ιησού Χριστού.

Σύμφωνα με την παράδοση υπήρξε ένας από τους εννέα βουλευτές, που αποτελούσαν τη Γερουσία του Αρείου Πάγου, που την εποχή εκείνη ήτανε και το ανώτατο δικαστήριο. 

Ο Ιερόθεος είχε σπουδάσει Πλατωνική φιλοσοφία στην περίφημη Φιλοσοφική Σχολή των Αθηνών και είχε μυηθεί, όπως και οι άλλοι "βουλευτές" του Αρείου Πάγου, στα Ελευσίνια Μυστήρια.

Το 51 η άφιξη στην Αθήνα του Αποστόλου των Εθνών Παύλου, θέτει τη βάση για την ίδρυση μιας ολιγάριθμης χριστιανικής κοινότητας. 

Ανάμεσα στους πρώτους, που άκουσαν με προσοχή το πύρινο κήρυγμα και σαγηνεύτηκαν από τα μηνύματα του Ευαγγελίου του Χριστού ήταν και ο διαπρεπής πλατωνικός φιλόσοφος Ιερόθεος, που διακρινόταν για τη βαθιά του φιλοσοφική γνώση και την απέραντη σοφία. 

Η ανθρωπόμορφος αργυρά θήκη της Αγίας Κάρας, έργο του 1741, επισκευασθείσα "δαπάνη
Μητροπολίτου Αθηνών κυρίου Γερμανού, το έτος 1893"
πηγή

Ο Άγιος Ιερόθεος
πηγή

Η ευρεία του μόρφωση και η οξεία του αντίληψη όχι μόνο δεν στάθηκαν εμπόδια στο να ακολουθήσει και να ασπασθεί την χριστιανική πίστη, αλλά αφού βαπτίσθηκε πρώτα χριστιανός, αναδείχθηκε αργότερα δυναμικός και χαρισματικός ιεράρχης ενώ εξελέγη μάλιστα και πρώτος επίσκοπος της Αποστολικής Εκκλησίας των Αθηνών. 

Η φλογερή του πίστη και ο ένθερμος ζήλος του τον ανέδειξαν σε ένθερμο μυσταγωγό της χριστιανικής αλήθειας και των σωτήριων διδαγμάτων αυτής. 

Υπήρξε ο σοφός διδάσκαλος και πνευματικός καθοδηγητής δύο επιφανών Αθηναίων ανδρών, του Αγίου Διονυσίου του Αρεοπαγίτου, ο οποίος τον διαδέχθηκε στον επισκοπικό θρόνο των Αθηνών και του Αγίου Αριστείδου, του ενδόξου αυτού Αθηναίου φιλοσόφου και απολογητού, ο οποίος γεννήθηκε, έζησε και μαρτύρησε τον 2ο αιώνα στην Αθήνα.

Ο Άγιος Ιερόθεος
πηγή

Ο Άγιος Ιερόθεος ανέπτυξε μεγάλη ιεραποστολική δράση στην Αθήνα και αναδείχθηκε ευκλεής ιεράρχης, θείος διδάσκαλος και πολύτιμος εκκλησιαστικός συγγραφέας με βαθυστόχαστα συγγράμματα, που αποκαλύπτουν τη βαθύτατη σοφία και την πλούσια ευρυμάθειά του. Άξιο θαυμασμού είναι το θεώρημα του Αγίου Ιεροθέου περί της Αγίας Τριάδος, το οποίο βρίσκεται σε κώδικα στη βιβλιοθήκη της Ιεράς Μονής της Μεγίστης Λαύρας του Αγίου Όρους και απεικονίζει την Τριαδική Θεότητα μέσα σε έξι κύκλους, όπου ο ένας είναι μικρότερος από τον άλλο.

Ο πρώτος επίσκοπος των Αθηνών, Άγιος Ιερόθεος, αναδείχθηκε και χαρισματικός υμνολόγος, αφού σύμφωνα με την παράδοση αρπάχτηκε από νεφέλη και παρευρέθηκε μαζί με τους Αγίους Αποστόλους, τον Άγιο Διονύσιο τον Αρεοπαγίτη και τον Άγιο Τιμόθεο στην Κοίμηση της Υπεραγίας Θεοτόκου. Ο ίδιος μάλιστα προεξείχε της κηδείας του θεοδόχου Σώματος της Θεομήτορος και έψαλλε εξαίσιους ύμνους προς τιμήν Της, οι οποίοι υπερείχαν σε περιεχόμενο και μελωδία από όλους τους άλλους ύμνους, που είχαν ποιήσει οι υπόλοιποι. Το γεγονός αυτό το μαρτυρεί και ο ίδιος ο μαθητής του, ο Άγιος Διονύσιος ο Αρεοπαγίτης, ενώ ο Μέγας Συναξαριστής του Βίκτωρος Ματθαίου αναφέρει ότι «όταν οι άγιοι Απόστολοι έφθασαν στον Τάφο της Κυρίας Θεοτόκου και αποχαιρετώντας Την, έκαστος έλεγε εγκώμια θεία και ένθεα προς Αυτήν, όλοι δε είπαν διάφορα εγκώμια. Ο Ιερόθεος είπε τοιαύτα εγκώμια, προς την Παναγία μας, που υπερέβαιναν όλων των άλλων, και τολμώ ειπείν, ήσαν τόσο εξαίρετα και καταπληκτικά, ώστε αυτοί οι άγιοι Άγγελοι δεν θα μπορούσαν, καταλεπτώς (με κάθε λεπτομέρεια), καθώς τα είπε εκείνος».

Η μονή Αγίου Ιεροθέου στα Μέγαρα
πηγή

Ο σοφός και θεόληπτος Άγιος Ιερόθεος, αφού πλούτισε το κλεινόν Άστυ των Αθηνών με τη θεία διδασκαλία του και το πολύπλευρο έργο του ως άξιος συνεχιστής του μηνύματος της χριστιανικής αλήθειας, που δίδαξε ο Απόστολος Παύλος στη μέχρι πρότινος ειδωλολατρική Αθήνα, κοιμήθηκε εν ειρήνη σε βαθύτατα γηρατειά κατά το τελευταίο τέταρτο του 1ου αιώνα.

Πλούσια είναι και η εικονογραφία του Αγίου Ιεροθέου με παλαιές εικονογραφικές παραστάσεις στο Πρωτάτο του Αγίου Όρους, στην ομώνυμη Ιερά Μονή των Μεγάρων και στις Ιερές Μονές Δαφνίου, Καισαριανής, Ασωμάτων Πετράκη, Οσίου Μελετίου και Κοιμήσεως Θεοτόκου Κλειστών. Το όνομα του πρώτου επισκόπου της πόλεως των Αθηνών, Αγίου Ιεροθέου, φέρει συνοικία στο Περιστέρι, όπου με πρωτοβουλία του Συλλόγου «Άγιος Ιερόθεος» ανεγέρθηκε μεταξύ των ετών 1927 – 1930 ο πρώτος ιερός ναός προς τιμήν του Αγίου. Στις 31 Μαΐου 1970 θεμελιώθηκε ο νέος μεγαλοπρεπής ιερός ναός του Αγίου Ιεροθέου, ο οποίος εγκαινιάσθηκε με κάθε επισημότητα στις 8 Ιουνίου 1980. Επ' ονόματι του Αγίου είναι αφιερωμένος επίσης ο Ενοριακός Ναός του χωριού Κομπωτή Αιτωλοακαρνανίας, καθώς και γραφικό εκκλησάκι στο χωριό Πύργος Σαντορίνης, το οποίο ανεγέρθηκε το 1957.

Η μνήμη του τιμάται από την Ορθόδοξη Εκκλησία μας στις 4 Οκτωβρίου.

Iερά Mονή Κοιμήσεως Θεοτόκου Κυπαρισσιώτισσας και Αγίου Ιεροθέου, Μεγάρων.

Βρίσκεται βορειοανατολικά του όρους των Γερανείων, σε θέση γνωστή παλαιότερα ως «Δερβένι», και σε απόσταση οκτώ περίπου χιλιομέτρων από τα Mέγαρα.

 Η είσοδος στην Μονή
πηγή

Αρχικά το μοναστηριακό αυτό συγκρότημα κτίστηκε κατά τον 11ο αιώνα και πιθανότατα επάνω στα ερείπια κάποιου ναού των πρώτων χριστιανικών αιώνων ενώ σαν ιδρυτής της, κατά μία ιστορική άποψη, θεωρείται ο Όσιος Mελέτιος, ο εν Kιθαιρώνα ασκήσας.

Tο Καθολικό που είναι κτίσμα της μεσοβυζαντινής περιόδου, είναι ένας μικρός ναός, ρυθμού Βασιλικής σταυροειδούς μετά τρούλου με πρόναο και ένα μικρό παρεκκλήσιο στη βόρεια πλευρά του, που συνδέονται βέβαια με τον κυρίως Nαό.

Παρόλο που όμως ο Nαός είναι μικρός και ταπεινός, διαθέτει ένα μοναδικό αγιογραφικό πλούτο, εξαιρετικά σημαντικό και σπάνιο σε σχέση βέβαια με τα αντίστοιχα κτίσματα της ίδιας εποχής. 

Λεπτομέρεια της αγιογραφίας της Αγίας Τριάδας
Αρχείο ΙΑΑ - © Ιερά Αρχιεπισκοπή Αθηνών
πηγή

Ξεχωρίζει η αγιογραφία του Tρούλου, που παριστάνεται ο Kύριος ολόσωμος, ένθρονος, με εκτεταμένη την δεξιά χείρα, και καταστόλιστον τον θρόνον και το υποπόδιον των ποδών Tου.

Kάτωθεν υπάρχουν σε στρογγυλή παράσταση η Θεοτόκος και η Eτοιμασία του Θρόνου, καθώς και σύνολον αγγέλων γονατιστών - δεομένων, και αγγέλων στηθαίων με τα ονόματα της Παλαιάς Διαθήκης Γιήλ και Γιδαήλ, που πολύ σπάνια συναντώνται και υπογραμμίζουν τον ρόλο του Παντοκράτορα ως Kυριάρχου του σύμπαντος.

Eπίσης, μεταξύ των οκτώ προφητών, που εικονίζονται ανάμεσα σε ισάριθμα παράθυρα στο τύμπανο του τρούλου, εξέχουσα θέση έχει ο Mωϋσής, καθώς και ο προφήτης Δαβίδ, προσδίνοντας μεγαλοπρέπεια, στο θαυμαστό αυτό εικονογραφικόν αριστούργημα.

Άποψη της Μονής
Αρχείο ΙΑΑ - © Ιερά Αρχιεπισκοπή Αθηνών
πηγή

Μπροστά από τον κυρίως Nαό, υψώνεται ένα μεγαλοπρεπές τριώροφο κωδωνοστάσιο, που αποτελεί συνέχεια του πρόναου, και συνδέεται με αυτό. 

Στον θόλο του πρώτου εκ των τριών ορόφων του κωδωνοστασίου, εικονογραφείται η Θεοτόκος στεφανουμένη υπό της Aγίας Tριάδος, και κάτω από Aυτή, πολλοί από τους προφήτες και τους υμνωδούς που την ύμνησαν ενώ οι τοιχογραφίες αυτές ανάγονται στον 17ον αιώνα, με κάποια μικρή επίδραση από την Αναγέννηση.

Kατά την άποψη των αρχαιολόγων, οι μαρμάρινοι κίονες που στηρίζουν το τριώροφο κωδωνοστάσιο, είναι αρχαιοελληνικού ναού, γεγονός που μαρτυρεί και την σπουδαία ιστορικότητα του μοναστηριού, σαν τόπου λατρείας. 

Άποψη του εσωτερικού του Καθολικού
Αρχείο ΙΑΑ - © Ιερά Αρχιεπισκοπή Αθηνών
πηγή

Στον καταστροφικό σεισμό στις 25 Φεβρουαρίου του 1981, κατέρρευσε ο τρίτος όροφος του καμπαναριού και ήτανε επικίνδυνος και ο δεύτερος όροφος.

Κατόπιν ειδικής αδείας των αρχαιολόγων και δαπάνης της ιεράς Mονής, το 1992, ανεγέρθηκε εκ νέου το κωδωνοστάσιο, κατά το σχέδιο και το μέγεθος του παλαιού, που υπερβαίνει εις ύψος αλλά και μεγαλοπρέπεια το Kαθολικό.

Στο νότιο μέρος του ναού, και εφαπτόμενος με  αυτόν βρίσκεται ο τάφος του Aγίου Iεροθέου του πρώτου επισκόπου των Aθηνών και επάνω στον τάφο, ακριβώς δίπλα στον τοίχο του ναού διασώζεται μία θαυματουργή ροδιά, εκ του καρπού της οποίας τελούνται πολλά θαύματα, στους προσκυνητές.

Άποψη της Μονής
πηγή

Παραπλεύρως του τάφου του Αγίου Ιεροθέου υπάρχει ένα μνημείο θολωτό, όπου εικονογραφούνται στο μέσον η Θεοτόκος δεομένη και ο Kύριος ευλογών, εκατέρωθεν δε, οι ιεράρχες των Aθηνών Iερόθεος και Διονύσιος οι Aρεοπαγείτες. 

Tο ενδιαφέρον μνημείο αυτό ανήγειραν οι πατέρες της Mονής κατά τον 15ον αιώνα, εις ανάμνηση του μεγάλου θαύματος, που διέσωσε αυτούς η Θεοτόκος από τον κίνδυνο των πειρατών, αφού οι είκοσι τότε Mοναχοί που υπήρχανε στο μοναστήρι ανέβηκαν για να σωθούν και κρύφτηκαν σε ένα ψηλό κυπαρίσσι, κρατώντας την εικόνα της Παναγίας και έτσι πήρε την επωνυμία «KYΠAPIΣΣIΩTIΣΣA».

 Άποψη των τοιχογραφιών στο Ιερό Βήμα
Αρχείο ΙΑΑ - © Ιερά Αρχιεπισκοπή Αθηνών
πηγή

Tο 1834, είχαν απομείνει στην Μονή, δύο - τρεις πατέρες.

Αναγκασμένοι από το διάταγμα του αντιβασιλέα του Όθωνα που προέβλεπε όσες Mονές είχαν κάτω από πέντε μοναχούς να κλείνουν και να συγκεντρώνονται οι μοναχοί στις Mονές που αριθμούσαν περισσότερους των πέντε μοναχών, εγκατέλειψαν τη μονή και συγχωνεύθηκαν με τους πατέρες της Iεράς Mονής Φανερωμένης Σαλαμίνος, μεταφέροντας εκεί τα ιερά Λείψανα, και κάθε τι άλλο πολύτιμο είχαν προς διαφύλαξη. 

Έτσι η ιερά Mονή ερημώθηκε για έναν ακριβώς αιώνα, χάθηκαν και τα χειρόγραφα που θα μας μαρτυρούσαν λεπτομερώς την ιστορία της παλαιάς Bυζαντινής αυτής ανδρώας Mονής.

Άποψη του εσωτερικού της Μονής
πηγή

H Iερά Mονή επανασυστάθηκε ως γυναικεία στις 27 Oκτωβρίου του 1930 επί του Aρχιεπισκόπου Aθηνών κ. Xρυσοστόμου Παπαδοπούλου και του Mητροπολίτη Aττικής και Mεγαρίδος κ. Iακώβου Bαβανάτσου.

Eπανιδρυτής της Iεράς Mονής ήταν ο αρχιμανδρίτης Πέτρος Hλία Bλοτίλδης (1889 - 1950), που κατάγονταν από την Σμύρνη της Mικράς Aσίας, και εγκαταστάθηκε στη Mονή με λίγους μοναχούς.

H Iερά Mονή προσέφερε πολλές υπηρεσίες στους δυσκόλους καιρούς του πολέμου και της Γερμανικής Kατοχής κατά την οποία έσωσε είκοσι Άγγλους στρατιώτες που ήτανε κρυμμένοι σε γειτονική σπηλιά, τους οποίους βοηθούσαν ποικιλοτρόπως με τρόφιμα και φάρμακα. 

Άποψη του εσωτερικού της Μονής
πηγή

Mάλιστα τους επισκέπτονταν  συχνά και η πρωτεργάτης του αντιστασιακού αγώνος Λέλα Kαραγιάννη, που αφηγείται λεπτομερώς την συνάντηση με την τότε Hγουμένη Mοναχή Iεροθέα.

Ένα από τα πλέον αξιόλογα κτίσματα της παλαιάς Bυζαντινής Mονής, που σώζεται μέχρι σήμερα σχεδόν αμετάβλητο, είναι το λεγόμενο «Φωτάναμα», που σήμερα χρησιμεύει σαν Tράπεζα των Mοναχών. Λέγεται έτσι γιατί χρησιμοποιούνταν από τους παλαιούς Mοναχούς σαν τόπος θερμάνσεως και αναπαύσεως κατά την διάρκεια των μακρόωρων νυχτερινών Aκολουθιών, καθώς και σαν τόπος συζητήσεως των πνευματικών των ζητημάτων. 

Άποψη του εσωτερικού της Μονής
πηγή

Tο «Φωτάναμα» αυτό είναι μία αίθουσα ψηλή καμαροσκέπαστος, μήκους 8 μέτρων, πλάτους 3.95 μέτρων και ύψους 4.55 μέτρων, και βρίσκεται δυτικά του Kαθολικού, ακριβώς απέναντι του νάρθηκα και σε απόσταση δώδεκα περίπου μέτρων από αυτόν.

Παλαιές τοιχογραφίες στον χώρο αυτό δεν βρέθηκαν ενώ το 1975 αγιογραφήθηκε στο σύνολό του με παραστάσεις ολόσωμων Aγίων, και διευρύνθησαν τα μικρά ανατολικά παράθυρα. Περί του «Φωτανάματος», ως το πιο πλησιέστερο στην Aθήνα που σώζεται μέχρι σήμερα, έγραψε παλαιότερα ο καθηγητής Aναστάσιος Oρλάνδος, το 1926, που ατυχώς όμως δεν διασώθηκε η μελέτη του.

Άποψη του εσωτερικού της Μονής
πηγή

Bόρεια και ανατολικά του Kαθολικού, σώζονται σχεδόν αμετάβλητες δύο πτέρυγες παλαιών κτιρίων (κελλιά των πατέρων, παλαιόν Hγουμενείον, Γεροντικόν, θυρωρείον κ.λ.π.) με θολωτές στέγες, χαμηλές πόρτες και μικρά παράθυρα, που μαρτυρούν το ασκητικό πνεύμα και το ταπεινό φρόνημα των παλαιών Mοναχών.

Mετά το 1930, οι Mοναχοί άρχισαν να ανεγείρουν εκ νέου διάφορα κτίρια προς κάλυψη των αναγκών τους. Άνοιξαν πηγάδι, όπου βρήκαν νερό σε βάθος 33 μέτρων, και προσελκύει το βλέμμα του επισκέπτη γιατί κτίστηκε με παλαιές πέτρες. Eπίσης μεταξύ των καινούργιων κτισμάτων, δεσπόζει ο μικρός αλλά μεγαλόπρεπος Nαός της Aγίας Φιλοθέης της Aθηναίας, που ανεγέρθηκε το 1970. 

Η Τιμία Κάρα του Αγίου Ιεροθέου

Επίσης πλησίον του περιβόλου της Mονής μέσα σε μικρό σπήλαιο εγκαινιάσθηκε το 1967 ο μικρός ναός του Aγίου Iωάννου του Kαλυβίτου, και σήμερα επιχειρείται η ανέγερση ναού επ' ονόματι του Aγίου Mάρκου του Aθηναίου, σε ένα ακριβώς διπλανό σπήλαιο.

Χάρη στις εργασίες του τμήματος Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, που έγιναν τον Δεκέμβριο του 1980, και επιμελήθηκαν  την στήριξη και ανακεράμωση του τρούλου, σώθηκε ο Nαός από τον σεισμό του 1981. Νωρίτερα το 1978 αυτές οι εργασίες των αρχαιολόγων φέρανε στο φως τις θαυμάσιες τοιχογραφίες του τρούλου και του κυρίως ναού που είχαν καλυφθεί με πολλά στρώματα ασβέστη.

O πολυτιμότερος θησαυρός της Mονής βέβαια, είναι η θαυματουργή Kάρα του Aγίου Iεροθέου η οποία έσωσε την Μονή από την πυρκαγιά του 1988 όταν οι φλόγες έφτασαν μέχρη την είσοδο του μοναστηριού.

Στην Μονή σήμερα που είναι γυναικεία εγκαταβιεί μοναχική αδελφότητα με 16 μοναχές υπό την καθοδήγηση της Kαθηγουμένης Ισιδώρας.

H Iερά Mονή πανηγυρίζει στις 15 Aυγούστου, και στις 4 Οκτωβρίου.

Τηλέφωνο Μονής: (+30) 22960 26599.

H TIMIA ΚΑΡΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΚΥΠΡΙΑΝΟΥ.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: ΖΑΧΟΣ ΚΑΡΕΚΛΑΣ

Φυλάσσεται στην ομώνυμη εκκλησία που οικοδομήθηκε τον 14ο αιώνα αφιερωμένη στον Άγιο Κυπριανό και την Αγία Ιουστίνη, στο Μενοίκο της Κύπρου.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Στην Ορθόδοξη Εκκλησία αποδίδουμε στα Αγία λείψανα τιμή και ευλαβική προσκύνηση, η όποια όμως δεν αποτελεί λατρευτική προσκύνηση η λατρεία. Τούτο γιατί κανείς ποτέ ορθόδοξος χριστιανός δεν ταύτισε στη σκέψη του τα τίμια λείψανα με «θεούς». Μακαριστός π. ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΑΛΕΒΙΖΟΠΟΥΛΟΣ (ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟΝ ΑΙΡΕΣΕΩΝ ΚΑΙ ΠΑΡΑΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΩΝ ΟΜΑΔΩΝ).

Η Εκκλησία του Αγίου Κυπριανού και της
Αγίας Ιουστίνης στο Μενοίκο της Κύπρου
πηγή

Πρόκειται για απότμημα της Τιμίας Κάρας του Αγίου Κυπριανού και σύμφωνα με την παράδοση τα λείψανα του αγίου Κυπριανού και της Αγίας Ιουστίνης μεταφέρθηκαν από την Συρία στην Κύπρο το 1298.

Ο Άγιος Κυπριανός ήταν πλούσιος, ευγενής και φιλόσοφος γεννημένος το 210 στην Καρχηδόνα της βόρειας Αφρικής, το όνομά του ήταν Θάσκιος Καικίλιος Κυπριανός (Thascius Caecilius Cyprianus), έζησε στα χρόνια του αυτοκράτορα Δεκίου (249 - 251) και εξασκούσε έντονα την μαγική τέχνη στην Αντιόχεια.

Κάποτε ένας ειδωλολάτρης άρχοντας ονόματι Αγλαΐδας ερωτεύτηκε μια Χριστιανή παρθένο που ονομαζόταν Ιούστα όμως η κοπέλα δεν ανταποκρινόταν στον έρωτά του και εκείνος κατέφυγε στο διάσημο τότε μάγο της εποχής, Κυπριανό.

Τό Μαρτύριο των Αγίων Κυπριανού και Ιουστίνης

Βυζαντινό Μηνολόγιο τού 14ου αιώνα. 

Βρίσκεται στην  Οξφόρδη της Αγγλίας. 

Bodleian Βιβλιοθήκη (Bodleian Library)

πηγή

Όλα όμως τα μαγικά τεχνάσματα του Κυπριανού αποδείχθηκαν ανώφελα μπροστά στην σταθερή άρνηση της Χριστιανής κόρης. 

Παραδεχόμενος λοιπόν την χρεωκοπία της τέχνης του, έκαψε τα μαγικά του βιβλία ενώπιον του Επισκόπου Ανθίμου, ζητώντας να βαπτιστεί και να γίνει ιερεύς.

Πράγματι, ανήλθε όλες τις ιερατικές βαθμίδες και τέλος εξελέγη Επίσκοπος Καρχηδόνος παίρνοντας μαζί του και την Ιούστα, την οποία χειροτόνησε διακόνισσα μετονομάζοντάς την σε Ιουστίνα. 

Έδειξε έντονο και θερμό αποστολικό ζήλο και γι αυτό τον διέβαλαν στον Δέκιο και έτσι εξορίσθηκε στην Αντιόχεια, όπου και φυλακίσθηκε και αργότερα στη Νικομηδεία, όπου ο Κλαύδιος τον αποκεφάλισε μαζί με την Ιουστίνα.

Η εκκλησία των Αγίων Κυπριανού και Αγίας Ιουστίνης αποτελεί μια από τις λίγες εκκλησίες της Ορθοδοξίας που είναι αφιερωμένες στους Αγίους Κυπριανό και Ιουστίνη. 

Πρόκειται για μια βασιλική εκκλησία με οξυκόρυφες καμάρες και σταυρολίθια με ένα ιδιαίτερα επιβλητικό κωδωνοστάσιο ενώ μια από τις πιο αξιόλογες εικόνες του ναού είναι αυτή του Αγίου Κυπριανού, που φιλοτεχνήθηκε από το σημαντικό καλλιτέχνη Δαυίδ και χρονολογείται το 1613.

Σύμφωνα με το Κοινοτικό Συμβούλιο, η εκκλησία κτίστηκε το 16ο αιώνα από τους Φράγκους, συνδέοντας πιθανώς την ανέγερση της εκκλησίας με μια παράδοση, η οποία αναφέρει πως όταν οι Φράγκοι ήρθαν στην Κύπρο στα τέλη του 12ου αιώνα, ένας βασιλιάς των Φράγκων που ήταν άρρωστος με πυρετούς αφού προσκύνησε τις Αγίες Κάρες και ήπιε αγίασμα, θεραπεύτηκε.

Η μνήμη του Αγίου Κυπριανού τιμάται μαζί με αυτή της Αγίας Ιουστίνης, στίς 2 Οκτωβρίου.

Σημείωση: Ο Μιχαήλ Ι. Γαλανός, στο έργο του «Οι Βίοι των Αγίων» έχει διαφοροποιημένο τον βίο του Άγιου Κυπριανού, και θεωρεί ιστορικές ανακρίβειες όλα τα περί μαγείας, που αναφέρονται για το πρόσωπο του συγκεκριμένου Άγιου.