ΛΕΙΨΑΝΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΙΕΡΟΜΑΡΤΥΡΑ ΦΩΚΑ ΤΟΥ ΕΚ ΣΙΝΩΠΗΣ ΤΟΥ ΠΟΝΤΟΥ.

Φυλάσσονται  στον Ιερό Ναό της Αγίας Παρασκευής Κλεινού Καλαμπάκας.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Στην Ορθόδοξη Εκκλησία αποδίδουμε στα Αγία λείψανα τιμή και ευλαβική προσκύνηση, η όποια όμως δεν αποτελεί λατρευτική προσκύνηση η λατρεία. Τούτο γιατί κανείς ποτέ ορθόδοξος χριστιανός δεν ταύτισε στη σκέψη του τα τίμια λείψανα με «θεούς». Μακαριστός π. ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΑΛΕΒΙΖΟΠΟΥΛΟΣ (ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟΝ ΑΙΡΕΣΕΩΝ ΚΑΙ ΠΑΡΑΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΩΝ ΟΜΑΔΩΝ).

Ο Αγιος Ιερομάρτυς Φωκάς, Επίσκοπος Σινώπης. 

Τοιχογραφία στήν Ιερά Μονή Βατοπαιδίου.

Ο άγιος Φωκάς στις μέρες μας είναι ένας ελάχιστα γνωστός άγιος όμως στον ελλαδικό χώρο εκκλησάκια ή τοπωνύμια που μαρτυρούν την προηγούμενη παρουσία κτισμάτων αφιερωμένων στον άγιο εντοπίζονται κυρίως σε ακρωτήρια (σε Σύρο, Πάρο και δυτικά των Βατερών Λέσβου), παραλίες (σε Κρήτη, Ικαρία, Κω, Σκύρο και Τήνο) και νησίδες (Αστυπάλαια, Μονεμβασιά και Σκύρο).

Οι τοποθεσίες αυτές αποτελούν τα ελάχιστα διασωθέντα κατάλοιπα από το πλήθος των παραθαλάσσιων εκκλησιών και μονών, όπου προσέτρεχαν οι ναυτικοί του απώτερου παρελθόντος και επικαλούνταν τον Άγιο όταν οι θάλασσες ήταν φουρτουνιασμένες και τον ευχαριστούσαν για την ασφάλεια που τους παρείχε όταν η θάλασσα ήταν γαλήνια. 

Κατά την 1η χιλιετία της χριστιανοσύνης έχαιρε μεγάλης τιμής από τους πιστούς και ήταν γνωστός σε ολόκληρη την ανατολική Μεσόγειο και τον Εύξεινο Πόντο ενώ μέχρι τουλάχιστον την πρώιμη βυζαντινή περίοδο προστάτης των Βυζαντινών ναυτικών ήταν ο άγιος Φωκάς. 

Από τον 7ο όμως αιώνα και μετά ο άγιος Νικόλαος άρχισε να τον αντικαθιστά ως προστάτη των ναυτικών στη συνείδηση των χριστιανών. 

Στο πρώτο μισό της δεύτερης χιλιετίας στον Πόντο και την αυτοκρατορία των Μεγάλων Κομνηνών η τιμή του αγίου Φωκά γνώρισε μία αναβίωση, σημαντικά κάστρα που αποτελούσαν πυλώνες της κεντρικής εξουσίας της αυτοκρατορίας, αλλά και της άμυνάς της απέναντι στις τουρκομανικές εισβολές, ήταν χτισμένα στο όνομά του.

                                                         

Ο Αγιος Ιερομάρτυς Φωκάς, Επίσκοπος Σινώπης.

Τοιχογραφία τού 1198 στον Ι.Ν. Μεταμορφώσεως τού Σωτήρος 

στο Όρος Nereditsa, νότια του Νόβγκοροντ, Ρωσία.

Ο άγιος Φωκάς θεωρήθηκε μετά τον Άγιο Ευγένιο ο δεύτερος προστάτης της αυτοκρατορίας της Τραπεζούντας όμως η κατάλυση της αυτοκρατορίας των Κομνηνών και η τουρκοκρατία που ακολούθησε περιόρισε τη φήμη του αγίου, καθώς ο χριστιανισμός έπαψε να είναι προστατευόμενη θρησκεία και πολλές μονές και εκκλησίες καταστράφηκαν ή μετατράπηκαν σε τζαμιά.

Σύμφωνα με τον βίο του Αγίου, ο πατέρας του Φωκά, Πάμφιλος εγκαταστάθηκε ως μέτοικος στη Σινώπη, ήταν Πόντιος στο γένος και οι επαγγελματικές του ασχολίες ήταν η ναυπηγική και η ναυκληρία, ήταν δε «πάσης ναυτικής επιστήμης καὶ τέχνης έμπειρος». 

Η σύζυγός του Μαρία ή Μακαρία καταγόταν από την ίδια περιφέρεια και κατά μία εκδοχή από την πόλη της Αμάσειας και η γέννηση του παιδιού τους έδωσε μεγάλη χαρά και αναφώνησαν από κοινού «ετέχθη ημίν φώς αγαθὸν ο πρωτότοκος ημών υιός». 

Ανέλαβαν την ανατροφή του μικρού Φωκά με μεγάλη επιμέλεια και όταν συμπλήρωσε τα δέκα χρόνια οι γονείς του τον έστειλαν σε παιδαγωγείο για να μάθει τη ναυπηγική τέχνη όμως ο Φωκάς δεν έδειχνε ενδιαφέρον για τα διδασκόμενα στο παιδαγωγείο και αναχωρούσε για να περάσει την ημέρα του νηστεύοντας και προσευχόμενος στην ακρογιαλιά. 

Αναδείχθηκε Επίσκοπος Σινώπης και ευτύχησε να έχει το χάρισμα της επιτέλεσης θαυμάτων στο όνομα του Τριαδικού Θεού. 

Ανέπτυξε έντονη ιεραποστολική δραστηριότητα στην περιοχή της Επισκοπής του, γεγονός που δεν πέρασε απαρατήρητο σε κάποιους φανατικούς ειδωλολάτρες.

Πράγματι, ο Έπαρχος Αφρικανός, διέταξε την σύλληψή του και τον έριξαν σε καυτό λουτρό, όπου και παρέδωσε το πνεύμα του, επί των χρόνων του αυτοκράτορος Τραϊανού.

ΑΠΟΤΜΗΜΑ ΤΙΜΙΑΣ ΚΑΡΑΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΤΟΥ ΤΡΟΠΑΙΟΦΟΡΟΥ.

 Φυλάσσεται στην Ιερά Μονή Ξενοφώντος στο Άγιο Όρος.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Στην Ορθόδοξη Εκκλησία αποδίδουμε στα Αγία λείψανα τιμή και ευλαβική προσκύνηση, η όποια όμως δεν αποτελεί λατρευτική προσκύνηση η λατρεία. Τούτο γιατί κανείς ποτέ ορθόδοξος χριστιανός δεν ταύτισε στη σκέψη του τα τίμια λείψανα με «θεούς». Μακαριστός π. ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΑΛΕΒΙΖΟΠΟΥΛΟΣ (ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟΝ ΑΙΡΕΣΕΩΝ ΚΑΙ ΠΑΡΑΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΩΝ ΟΜΑΔΩΝ).

Αμφιπρόσωπη εικόνα με τον άγιο Γεώργιο στην κύρια όψη και τις
αγίες Μαρίνα και Ειρήνη στην πίσω, Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο.
πηγή

Ο Αγιος Γεώργιος ο Μεγαλομάρτυρας και Τροπαιοφόρος είναι από τους δημοφιλέστερους Αγίους σε όλο τον χριστιανικό κόσμο. 

Ειδικά στη χώρα μας, δεν υπάρχει περιοχή που να μην έχει κάποιο εξωκλήσι ή εκκλησία αφιερωμένη στη μνήμη του, ενώ το όνομα Γεώργιος είναι από τα πλέον διαδεδομένα και συνηθισμένα.

Κατά τους συναξαριστές αλλά και την Ιερή Παράδοση, ο Γεώργιος γεννήθηκε μεταξύ του 275 και του 281 στη Νικομήδεια της Βιθυνίας. 

Ο πατέρας του ονομαζόταν Γερόντιος και καταγόταν από μία πλούσια οικογένεια της Καππαδοκίας ενώ ήτανε επίσης στρατιωτικός αλλά και Συγκλητικός. 

Η μητέρα του ονομαζόταν Πολυχρονία και καταγόταν από τη Λύδδα της Παλαιστίνης ενώ και οι δύο γονείς του Γεωργίου είχανε βαπτιστεί χριστιανοί.

Μετά τον θάνατο του πατέρα του Γερόντιου, η οικογένεια του Αγίου μετακόμισε στη Λύδδα της Παλαιστίνης, την πατρίδα της μητέρας του όπου και σε νεαρή ηλικία, ο Γεώργιος, ακολούθησε μία στρατιωτική καριέρα και εντάχθηκε στο Ρωμαϊκό Στρατό όπου ξεχώρισε για τις ηγετικές του ικανότητες αλλά και την ανδρεία του, ενώ έλαβε και το αξίωμα του Τριβούνου. 

Άγιος Γεώργιος ο Μεγαλομάρτυρας και Τροπαιοφόρος

Βυζαντινή εικόνα τού 13ου αιώνα, στο Εκκλησιαστικό Βυζαντινό 

Μουσείο τής Ιεράς Μητροπόλεως Μυτιλήνης.

Μάλιστα ο ίδιος ο αυτοκράτορας Διοκλητιανός τον τίμησε και τον προήγαγε σε Δούκα (διοικητή) και αργότερα σε Κόμη (συνταγματάρχη) στο σώμα της σπουδαίας αυτοκρατορικής φρουράς.

Το 303 ο αυτοκράτορας Διοκλητιανός άρχισε λυσσαλέους και τρομερούς διωγμούς κατά των Χριστιανών όμως ο Γεώργιος αρνήθηκε να εκτελέσει τις φρικτές διαταγές του και ομολόγησε επί πλέον την πίστη του στον Χριστό. 

Ο αυτοκράτορας Διοκλητιανός, που δεν περίμενε  καθόλου αυτή την συμπεριφορά και ειδικά από ένα δικό του άνθρωπο μάλιστα, διέταξε να υποβάλουν τον Γεώργιο σε φρικτά βασανιστήρια, προκειμένου να απαρνηθεί την πίστη του.

Αφού τον βασάνισαν, τον λόγχισαν, του ξέσχισαν τις σάρκες με ειδικό τροχό γεμάτο από μαχαίρια, έπειτα τον έριξαν εξαντλημένο σε έναν λάκκο με βραστό ασβέστη και κατόπιν τον ανάγκασαν να βαδίσει με πυρωμένα μεταλλικά παπούτσια που του είχανε φορέσει στα πόδια του με την βία. 

Φορητή εικόνα του Αγίου Γεωργίου, έφιππου.

17ος αιώνας, διαστάσεων 59 x 50 εκατοστών σε ξύλο με αυγοτέμπερα 
και φέρει την επιγραφή: ΔΕΗCΙC ΔΟΥΛΟΥ ΘΕΟΥ ΑΝΔΡΕΟΥ ΛΑΔΑ

Μουσείο εκκλησιαστικής τέχνης Μονής Στροφάδων και Αγίου Διονυσίου

πηγή

Ο Γεώργιος υπέμενε όμως καρτερικά το μαρτύριο αυτό και στις 23 Απριλίου του 303 αποκεφαλίστηκε στα τείχη της Νικομήδειας. 

Την ημερομηνία αυτή τιμάται η μνήμη του σε όλο τον χριστιανικό κόσμο, με εξαίρεση τις ορθόδοξες εκκλησίες. 

Όταν η 23η Απριλίου πέφτει πριν από το Πάσχα ή συμπίπτει με το Πάσχα, επειδή η ακολουθία του περιλαμβάνει αναστάσιμους ύμνους.

Στην περίπτωση αυτή, ο εορτασμός της μνήμης του Αγίου Γεωργίου μετατίθεται για τη Δευτέρα της εβδομάδας της Διακαινησίμου.

Το λείψανο του αγίου Γεωργίου, μαζί με αυτό της μητέρας του, η οποία μαρτύρησε επίσης την ίδια ή και την επόμενη ημέρα από αυτόν, μεταφέρθηκε και τάφηκε στη Λύδδα. 

Από εκεί, όπως βεβαιώνουν οι πηγές, οι Σταυροφόροι πήραν τα ιερά λείψανα της Αγίας Πολυχρονίας και τα μετέφεραν στη Δύση ενώ επί του τάφου του Αγίου Γεωργίου, ο Μέγας Κωνσταντίνος έκτισε έναν περικαλλή ναό.

Φορητή εικόνα του Αγίου Γεωργίου.

Βυζαντινό μουσείο. 
πηγή

Η θαυμαστή καρτερία που επέδειξε ο Γεώργιος κατά τη διάρκεια του μαρτυρίου του και τα θαύματα που επιτέλεσε, συνετέλεσαν στη μεταστροφή πολλών παριστάμενων Ρωμαίων στον Χριστιανισμό, με επιφανέστερη περίπτωση της συζύγου του Διοκλητιανού, Αλεξάνδρας, η οποία ασπάστηκε τον Χριστιανισμό μαζί με τους δούλους της Απολλώνιο, Ισαάκιο και Κοδράτο που η μνήμη τους τιμάται στις 21 Απριλίου.

Η φήμη του Γεωργίου διαδόθηκε σε όλη την Ανατολή και ήδη, τον 4ο αιώνα υπήρχαν στη Συρία ναοί με το όνομά του, ενώ στην Αίγυπτο είχαν χτιστεί προς τιμήν του 40 ναοί αλλά και 3 μοναστήρια ενώ στην Κωνσταντινούπολη αναφέρεται ένας ναός του Γεωργίου, ήδη, από την εποχή του Μεγάλου Κωνσταντίνου.

Οι εκκλησιαστικοί ποιητές, όπως ο Ρωμανός ο Μελωδός, του αφιέρωσαν θριαμβευτικούς ύμνους και εγκώμια, ανακηρύσσοντάς τον «Αστέρα πολύφωτον, ώσπερ ήλιον λάμποντα», «Πρωταθλητάρχην και πρωτοστράτηγον και μέγαν ταξιάρχην της πίστεως» και της «πίστεως υπέρμαχον και μάρτυρα αήττητον και νικητήν θεόστεπτον», «περιφρουρούντα το εν θαλάσση πλέοντα, τον εν οδώ βαδίζοντα και τον εν νυκτί κοιμώμενον», μεγαλομάρτυρα τροπαιοφόρον, του οποίου, «το θαυμάσιον αυτού όνομα εν πάση τη γη άδεται».

Ιστορικό της μεταφοράς των λειψάνων Αγίου Γεωργίου.

Φορητή εικόνα του Αγίου Γεωργίου, του 16ου αιώνα,
διαστάσεων 94.5 Χ 60 εκατοστά.
Βυζαντινό Μουσείο Βέροιας.
πηγή

Δέν ειναι γνωστό πότε ανακομίσθηκαν τά Λείψανα του Μεγαλομάρτυρος από τήν Λύδδα της Παλαιστίνης στήν Κωνσταντινούπολη. 

Μέχρι τό 1207 πάντως στήν ομώνυμη Μονή των Μαγγάνων υπήρχε η Τιμία Κάρα του. 

Όταν τό 1207 εγκαταστάθηκαν εκει Λατίνοι Μοναχοί, η Κάρα μεταφέρθηκε από τούς Καταλανούς στό φρούριο της Λειβαδιάς, απ' όπου τό 1393, μέ τήν εκδίωξη των Καταλανών από τό Φραγκικό Δουκάτο των Αθηνών, μεταφέρθηκαν στήν Αιγινα, τότε Καταλανική κτήση.

Στή Λειβαδιά πάντως πρέπει νά έμεινε μέρος Κάρας καί κάποια Λείψανα, διότι σήμερα στή Μητρόπολη Θηβών καί Λεβαδείας φυλάσσονται μέρος Κάρας καί άλλα Λείψανα πού αποδίδονται στόν Αγιο Γεώργιο.

Τό 1462, οταν οι Βενετοί αντικατέστησαν τούς Καταλανούς στήν Αίγινα, πέτυχαν τήν κλοπή της Κάρας του Αγίου καί τήν μεταφορά της στή Βενετία, όπου κατατέθηκε στό Ναό του Αγίου Γεωργίου του Μείζονος, όπου σήμερα φυλάσσεται μέρος Κάρας.

Στή Βενετία επίσης, στό Κοινόβιο των Βενεδικτίνων του Αγ. Νικολάου Lido, φυλάσσεται ένας βραχίονας του Αγίου, τμηματικά αδιάφθορος, πού έφθασε εκει τό 1296 από τήν Μονή Αγίου Γεωργίου da fiore της Καλαβρίας, τό Λείψανο αυτό προσκύνησε τό Σαββάτο της Τυρινής του 1438 ο Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Ιωσήφ, παρά τίς αμφιβολίες του Χαρτοφύλακος Μιχαήλ Βαλσαμώνος γιά τήν γνησιότητά του.

Τοιχογραφία του Αγίου Γεωργίου με το προσωνύμιο
"Ταχύς" στον νάρθηκα του Καθολικού της ιεράς
Μονής Κοιμήσεως της Θεοτόκου Δαμανδρίου Λέσβου
πηγή

Σύμφωνα μέ μία δεύτερη παράδοση πού επικρατεί στή Δύση (τήν Ρωμαϊκή), τά Λείψανα του Μεγαλομάρτυρος δωρήθηκαν από τήν Αγία Ισαπόστολο Ελένη στήν Εκκλησία της Ρώμης, αμέσως μετά τήν εύρεσή τους.

Τά Λείψανα αυτά κατατέθηκαν στήν Παπική Καθέδρα του Λατερανού, απ' όπου αργότερα μεταφέρθηκαν στό Ναό Αγίου Γεωργίου Velabro. 

Τό 1600 ο Πάπας Κλήμης Η' δώρησε μέρος των Λειψάνων αυτών στόν Καθεδρικό Ναό της Φερράρας.

Εκεί φυλάσσεται καί μέρος ενός βραχίονα πού μετέφερε από τήν Παλαιστίνη κατά τίς Σταυροφορίες ο Κόμης Ροβέρτος της Φλάνδρας, τό Λείψανο αυτό δωρήθηκε στό Ναό τό 1100 από τήν σύζυγό του Ματθίλδη.

Στήν Ελλάδα πρόβλημα υπάρχει μέ τήν ευωδιάζουσα Κάρα πού φυλάσσεται στή Μονή Οσίου Μελετίου Οινόης Βιλλίων Αττικής καί αποδίδεται στόν Όσιο Μελέτιο του Κιθαιρώνος, διότι η επιγραφή της αργυρής θήκης της Κάρας αναφέρει, ότι πρόκειται γιά τήν Κάρα του Αγίου Μεγαλομάρτυρος Γεωργίου του Τροπαιοφόρου.

Σημείωση: Η μνήμη του Αγίου γιορτάζεται στις 23 του Απρίλη αν όμως το Πάσχα πέφτει μετά τις 23 Απρίλη, τότε η μνήμη του Αγίου γιορτάζεται την επόμενη μέρα του Πάσχα (Δευτέρα της Διακαινησίμου).

ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

ΑΠΟΤΜΗΜΑ ΤΗΣ ΤΙΜΙΑΣ ΚΑΡΑΣ ΤΟΥ

ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΤΟΥ ΤΡΟΠΑΙΟΦΟΡΟΥ (ΚΛΙΚ ΕΔΩ)

ΤΟ ΔΕΞΙ ΧΕΡΙ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΤΟΥ

ΜΕΓΑΛΟΜΑΡΤΥΡΟΣ ΚΑΙ ΤΡΟΠΑΙΟΦΟΡΟΥ (ΚΛΙΚ ΕΔΩ)