Ιερά Μονή Σέλτσου, Πηγές Αρτας.

πηγή

Βρίσκεται στις ανατολικές εσχατιές του νομού Αρτας, σε αρκετή απόσταση από το χωριό Πηγές, σκαρφαλωμένο στην πλαγιά μιας απόκρημνης παραφυάδας των Τζουμέρκων, του Κοκκινόλακκου, του οποίου τα πόδια γλείφει αθόρυβα με τα νερά του ο ποταμός Αχελώος ή Ασπροπόταμος όπως τον λένε.

Οι καπεταναίοι της Άρτας Νίκος και Αποστόλης,
αγνώστων επωνύμων, Κτήτορες της Μονής Σέλτσου.
πηγή

Από τα κτίσματα του παλιού μοναστηριού σήμερα, σώζεται μόνο ο Ναός και γύρω του ερειπωμένα κελλιά του 18ου αιώνα, από τα οποία ένα αναστηλώθηκε πρόσφατα και άλλα ανακατασκευάζονται.

Ο ναός είναι αφιερωμένος στην Κοίμηση της Θεοτόκου αλλά πανηγυρίζει στις 23 Αυγούστου, είναι δε μετόχι της μονής Ροβέλιστας και έχει χαρακτηριστεί ως ιστορικό Διατηρητέο μνημείο με την απόφαση ΥΑ31176/3046/2-10-1959,ΦΕΚ 372/Β/22-10-1959.

Ο ναός ιδρύθηκε το 1697, όπως μαρτυρεί η κτητορική επιγραφή γραμμένη στο υπέρθυρο της θύρας που οδηγεί από τον κυρίως ναό στο νάρθηκα ενώ από ενεπίγραφες προσωπογραφίες που υπάρχουν στην κόγχη του νότιου χορού μαθαίνουμε ότι κτήτορες του ναού είναι οι καπεταναίοι της Άρτας Νίκος και Αποστόλης, αγνώστων επωνύμων. 

Άποψη της Μονής
πηγή

Άποψη της Μονής
πηγή

Άποψη του εσωτερικού του Καθολικού
πηγή

Αυτό μαρτυρείται και από μια τοιχογραφία στο νότιο χορό, όπου εικονίζονται οι δύο μυστακοφόροι κτήτορες να κρατούν "ομοίωμα" του ναού. 

Είναι μονόκλιτη καμαροσκέπαστη βασιλική αθωνίτικου τύπου, με επίσης καμαροσκέπαστο νάρθηκα. 

Αντί τρούλλου υπάρχει και εδώ - όπως στο ναό της Μεγαλόχαρης - εγκάρσιος σκαφοειδής θόλος, ο οποίος εξωτερικά εμφανίζεται ως ορθογώνιο υπερώο σκεπασμένο με δίκλινη στέγη, εσωτερικά όμως στρογγυλεύονται οι γωνίες του και παίρνει τη μορφή τρούλλου. 

Στις μακρές πλευρές του Καθολικού υπάρχουν τρίπλευροι χοροί που φτάνουν ως και τη στέγη, στη δε Βορειοδυτική γωνία του σώζονται τα θεμέλια ανοιχτού προστώου και η τοιχοποιία του είναι απλή, χωρίς κάποια εξωτερική διακόσμηση. 

Άποψη της τοιχογραφίας των Κτητόρων της Μονής
πηγή

Η κτητορική επιγραφή
πηγή

Άποψη των τοιχογραφιών της Μονής
πηγή

Επειδή οι εσωτερικοί θόλοι του ναού είναι ανισοϋψείς, η πλακωτή στέγη του παρουσιάζει μία βαθμιδωτή διάταξη, προσδίδοντας στο όλο κτίσμα μία ποικιλομορφία και εξαιρετική χάρη.

Εσωτερικά οι τοίχοι του ναού είναι κατάγραφοι από εικόνες εξαιρετικής τέχνης, οι οποίες ευτυχώς σώζονται σε άριστη κατάσταση.

Από την κτητορική επιγραφή μαθαίνουμε ότι και ο γραπτός διάκοσμος του ναού έγινε το 1697, από δύο Αρτινούς ζωγράφους: από κάποιον ιερέα Νικόλαο και το γιο του. 

Οι τοιχογραφίες έχουν τη γνωστή στα χρόνια της τουρκοκρατίας διάταξη σε ζώνες ενώ οι ολόσωμοι άγιοι της κάτω ζώνης φέρουν έξεργα φωτοστέφανα με ανάγλυφη διακόσμηση.

Η κτητορική επιγραφή
πηγή

Άποψη των τοιχογραφιών στο Ιερό του Καθολικού της Μονής
πηγή

Άποψη των τοιχογραφιών της Μονής
πηγή

Αυτές οι προσωπογραφίες λαϊκών, πέρα απο τη σπανιότητα τους ως θέμα εκκλησιαστικής εικονογραφίας και της αξίας τους ως ιστορικής πηγής για το ίδιο το μνημείο, αποκτούν και ευρύτερη σημασία, διότι μαρτυρούν την τόσο πρώιμη εθνική αφύπνιση των υποδουλωμένων κατοίκων της ορεινής Άρτας. 

Απο τις τοιχογραφίες του νάρθηκα, εντύπωση παρουσιάζουν τα μαρτύρια των Αγίων, η Δευτέρα Παρουσία με τις λαϊκές παραστάσεις του κολασμού των αμαρτωλών και σκηνές εμπνευσμένες απ' την Αποκάλυψη. 

Της ίδιας εποχής με τις τοιχογραφίες 17ος αιώνας είναι και το εξαιρετικής τέχνης ξυλόγλυπτο τέμπλο με τον πλούσιο διάκοσμο, καθώς και πέντε φορητές εικόνες του, οι οποίες αφαιρέθηκαν και φυλάσσονται για λόγους ασφαλείας. 

Άποψη των τοιχογραφιών της Μονής
πηγή

Άποψη των τοιχογραφιών της Μονής
πηγή

Άποψη των τοιχογραφιών της Μονής
πηγή

Από τον αρχειακό πλούτο του μοναστηριού σώθηκαν μερικά λειτουργικά βιβλία του 17ου και 18ου αιώνα, πολύτιμα για τις πολλές "ενθυμήσεις" που περιέχουν.

Εκείνο όμως που έκανε ξακουστό το μοναστήρι του Σέλτσου δεν είναι τόση η αισθητική και καλλιτεχνική του αξία όσο η ιστορία του: Εκεί παίχτηκε η τελευταία πράξη του δράματος των διωγμένων απ' τις πατρογονικές τους εστίες Σουλιωτών.

Στο μοναστήρι του Σέλτσου, κλείστηκαν το 1804 πάνω από χίλιοι Σουλιώτες. αγωνιστές και γυναικόπαιδα με αρχηγό τον Κίτσο Μπότσαρη, για να γλιτώσουν από τη μανία των Τουρκαλβανών του Αλή Πασά.

Το μνημείο των πεσόντων
πηγή

Στις 23 Απριλίου μετά από τρίμηνη πολιορκία από πολλαπλάσιους εχθρούς, κυριεύτηκε με προδοσία το μοναστήρι.

Κατά την ηρωική έξοδο που επιχείρησαν οι Σουλιώτες, σώθηκαν από τη σφαγή μόνο εξήντα πέντε, περί τους διακόσιους όμως αμάχους - κυρίως γυναικόπαιδα - για να μην πέσουν στα χέρια των βαρβάρων, προτίμησαν να γκρεμιστούν στο βάραθρο του Ασπροπόταμου βάθους 300 μέτρων αναδεικνύοντας έτσι το Σέλτσο σε εθνικό θυσιαστήρι ανάλογο ή και υπέρτερο εκείνου του Ζαλόγγου.

Ανάμεσά τους ήταν και η 19χρονη Λένα Μπότσαρη, ανιψιά του Κίτσου Μπότσαρη, για την αυτοθυσία της οποίας γράφτηκαν πολλά δημοτικά τραγούδια, ενώ το σημείο από όπου πήδηξε στο ποτάμι έμεινε γνωστό ως το "πήδημα της καπετάνισσας".

Ο Δήμος Τετραφυλλίας σε συνεργασία με τον Δήμο Σουλίου διοργανώνει εδώ κάθε χρόνο επταήμερες εκδηλώσεις, τις «Γιορτές Σέλτσου» για τα 500 γυναικόπαιδα που το 1804 έπεσαν από το μοναστήρι στον Αχελώο ποταμό για να γλιτώσουν από τους Τουρκαλβανούς του Αλή Πασά.

Δείτε το βίντεο