Ιερά Μονή Παναχράντου - Αγίου Παντελεήμονα, Ανδρος

πηγή

Είναι το ωραιότερο βυζαντινό μοναστήρι της Άνδρου αφιερωμένη στην Παναγία την "Πανάχραντο" και βρίσκεται σε πλαγιά του όρους Γερακώνες σε ύψος 230 μέτρων στο χωριό Φάλλικα κοντά στη Χώρα.

 

Άποψη της Μονής
πηγή

Το μοναστήρι βρίσκεται κυριολεκτικά γαντζωμένο πάνω στο βουνό, περιστοιχισμένο από μεγάλους βραχώδεις όγκους, οπού ο αέρας με το πέρασμα των αιώνων σμίλεψε πάνω τους εκατοντάδες μικρές σπηλιές, οι μεγαλύτερες των οποίον χρησιμοποιήθηκαν και ως ασκηταριά από τους παλαιότερους μοναχούς. 

Η μονή παρουσιάζει, κατά το τύπο των βυζαντινών μοναστηριών, όψη φρουρίου και ή έκταση πού καταλαμβάνει είναι αρκετά μεγάλη, με τα κτίρια της να είναι κτισμένα σε παραλληλόγραμμη διάταξη, έχοντας μήκος κατά πολύ μεγαλύτερο από το πλάτος της. Λόγω του απόκρημνου τοπίου ή μονή πήρε αυτή την στενόμακρη διάταξη και δίνει σήμερα την εντύπωση λαβυρίνθου, αφού εκτός του στενού κεντρικού διαδρόμου της, μόνο στενότατα δρομάκια σε οδηγούν στα υπόλοιπα κελιά.

πηγή φωτογραφίας: www.antonellos.gr

πηγή φωτογραφίας: www.androsportal.gr

Η Θαυματουργή εικόνα της Παναγίας Παναχράντου
πηγή

Για την Ιστορική απαρχή της μονής, δυστυχώς, δεν έχουμε πολλά στοιχεία, και αυτό μας δίνει μια αβεβαιότητα ως προς τις συνθήκες που επικράτησαν εδώ τότε.

Βασιζόμενοι σε δύο χειρόγραφα, πού διασώζονται σήμερα, και στην τοπική παράδοση, δεχόμαστε ότι ή ιστορία ξεκίνησε ως έξης: 

Πριν το 960, δύο μοναχοί, πού ασκήτευαν στο απέναντι βουνό έβλεπαν ένα φως κάθε βράδυ σε σημείο κοντινό με αυτό οπού σήμερα είναι κτισμένη η μονή. 

Βλέποντας τέτοιο θαύμα, για πολύ καιρό αποφάσισαν να έρθουν προς εξερεύνηση του φαινομένου. 

Αφού έψαξαν αρκετά, αξιώθηκαν από τη χάρη του Θεού να βρουν την σεβάσμια εικόνα της Παναγίας της Πανάχραντου, κάτω από ένα σπήλαιο, κοντά στο σημείο οπού τώρα βρίσκεται ο Ναός του Φωτοδότη (όνομα το όποιο πήρε προφανώς από το φως πού φανερώθηκε εδώ). 

Περιμένοντας καιρό μήπως φανερώνονταν άλλος μοναχός πού να ασκήτευε εκεί και να προσεύχονταν στην εικόνα και αφού δεν φανερώθηκε κανένας, πήραν την εικόνα μαζί τους στο κελί τους στον απέναντι βουνό. 

Η είσοδος της Μονής

πηγή φωτογραφίας: www.antonellos.gr

Ο Νικηφόρος Φωκάς

Βυζαντινός αυτοκράτορας από το 963 έως το 969. 

Τα στρατιωτικά κατορθώματά του συνέβαλαν στην 

αναζωπύρωση της Βυζαντινής αυτοκρατορίας τον 10ο αιώνα 

και βοήθησε οικονομικά να χτιστεί η Μονή στην Άνδρο.

Το βράδυ εκείνο το φως, πού έβλεπαν, δεν ξαναφάνηκε, γεγονός πού τους επιβεβαίωσε ότι επρόκειτο για τη χάρη της Παναγίας.

Όταν ξημέρωσε η καινούργια ημέρα, η εικόνα είχε εξαφανιστεί από το σημείο οπού την είχαν ακουμπήσει και προς μεγαλύτερη έκπληξη τους το φως ξαναφάνηκε το επόμενο βράδυ. 

Επιστρέφοντας στο σημείο πού είχαν βρει την εικόνα, είδαν πώς και αυτή είχε θαυματουργικός επιστρέψει εκεί. 

Αφού παρακάλεσαν μετά δακρύων να επιτρέψει η Παναγία να πάρουν την εικόνα της, την επήραν, άλλα και πάλι δια νυκτός ή Παναγιά επέστρεψε στον τόπο της. 

Το γεγονός αυτό συνέβη αρκετές φορές ακόμα, όταν τελικώς φωτίστηκαν και κατοίκησαν μόνιμα κοντά στο σπήλαιο, οπού έφτιαξαν και μικρό ασκητήριο. 

Η φήμη αυτή διαδόθηκε γρήγορα και έτσι και άλλοι μοναχοί ήρθαν εδώ και αποτέλεσαν την πρώτη αδελφότητα ενώ αργότερα, και συγκεκριμένα το 961 ο Νικηφόρος Φωκάς εκστράτευε εναντίον των Κρητικών που είχαν αλλαξοπιστήσει, αλλά λόγω του ενάντιου ανέμου που συνάντησε, αναγκάστηκε να σταματήσει στην Άνδρο.

πηγή φωτογραφίας: www.antonellos.gr

πηγή φωτογραφίας: www.antonellos.gr

Η αδελφότητα της Μονής το 1890.

Κοντά στη σημερινή μονή υπήρχε μια σκήτη, που αποτελείτο από μερικές σπηλιές, όπου ασκήτευαν κάποιοι μοναχοί. 

Μόλις αυτοί άκουσαν ότι ο Νικηφόρος Φωκάς (υψηλόβαθμος στρατιωτικός διοικητής της Βυζαντινής αυτοκρατορίας) βρίσκεται στο νησί, έσπευσαν να του αποδώσουν τιμές. 

Του ανέφεραν ότι είχαν μια θαυματουργική εικόνα της Παναγίας, έργο του Ευαγγελιστή Λουκά, και του υποσχέθηκαν ότι θα προσεύχονται γι' αυτόν καθημερινά, να έχει «νίκας κατά βαρβάρων» στην Κρήτη. 

Αυτός υποσχέθηκε ότι όταν επιστρέψει, θα τους βοηθήσει οικονομικά να χτίσουν ένα μοναστήρι, καθώς ήταν σπηλαιώτες. Ο Νικηφόρος Φωκάς όταν έφθασε στην Κρήτη, πριν ακόμη πιάσει στεριά, φανερώθηκε η Παναγία σε όραμα και του είπε τι ακριβώς θα έπρεπε να κάνει, για να εξασφαλίσει την ειρήνη, και μάλιστα αμαχητί, με την προϋπόθεση ότι θα επέστρεφε στην Άνδρο για να χτίσει εκεί μονή. 

Η Μονή το 1960.

Ο Νικηφόρος Φωκάς ακολούθησε, λοιπόν, τις οδηγίες που έλαβε στο όραμα και όλα έγιναν όπως ακριβώς του είχε πει η Παναγία σε αυτό. 

Σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα και χωρίς αιματοχυσίες εξασφάλισε την ειρήνη στο νησί της Κρήτης. 

Επέστρεψε στην Άνδρο και έδωσε ένα μεγάλο χρηματικό ποσό για την ανοικοδόμηση της μονής στην τοποθεσία όπου είχε βρεθεί η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας, που είδε στο όραμά του και οι μοναχοί με τα χρήματα που τους έδωσε ο Νικηφόρος Φωκάς, έχτισαν τα πρώτα κτίρια της μονής, η οποία ονομάστηκε από τότε και στο εξής Ιερά Μονή Πανάχραντου προς τιμήν της Παναγίας. 

Φωτογραφία της Μονής από το Βιβλίο ΑΝΔΡΟΣ
Ιστορία & Πολιτισμός του ΔΗΜΗΤΡΊΟΥ Ν. ΚΥΡΙΑΚΟΥ, 1966.
Διακρίνεται η Ιερά Μονή πριν σοβαντιστεί.

Από την δημιουργία του Μοναστηριού έως και μέχρι το 1590, δεν διασώζεται, δυστυχώς, κανένα έγγραφο στο αρχείο της Μονής. 

Σε αυτό ίσως να έπαιξε σημαντικό ρόλο η μεγάλη περίοδος φραγκοκρατίας πού πέρασε η Άνδρος (1200 - 1566). 

Από το 1590 όμως και μετά, όπου η Άνδρος πέρασε στα χέρια των Τούρκων, το μοναστήρι της Παναχράντου γνώρισε σπουδαία και μεγάλη ακμή, με πρωτεργάτη τον Μητροπολίτη τότε, Άνδρου και Κέας, Γαβριήλ.

Την περίοδο αυτή, της Τουρκοκρατίας, ανακαινίστηκε και το καθολικό της Μονής Παναχράντου (1602 - 1608) και πήρε τη μορφή, πού έχει μέχρι και σήμερα. 

Σιγά σιγά, η δύναμη του μοναστηρίου της Παναχράντου άρχισε να μεγαλώνει και έφτασε στο σημείο να περιλαμβάνει στο δυναμικό της περί τους 360 εγγεγραμμένους μοναχούς και σημαντική κτηματική περιουσία στο μεγαλύτερο μέρος της Άνδρου, καθώς επίσης και μετόχια στην Κωνσταντινούπολη, την Χίο, την Μυτιλήνη, την Ρόδο καθώς όμως και στην Σμύρνη. 

Η περιουσία αυτή όμως για να διατηρηθεί ανάγκασε τους μοναχούς της Παναχράντου να ταξιδεύουν αρκετά, γεγονός όμως πού συντέλεσε ώστε να συγκεντρωθούν στη Μονή και πάρα πολλά σημαντικά ιερά κειμήλια καθώς όμως και ένα πλήθος Αγίων Λειψάνων.

Η Τιμία κάρα του Αγίου Παντελεήμονα
πηγή

Το σπουδαιότερο από όλα τα Άγια Λείψανα πού φυλάσσονται στην Μονή, είναι η Τιμία κάρα του Άγιου Μεγαλομάρτυρα, Ιαματικού και Ανάργυρου Παντελεήμονα που μεταφέρθηκε εδώ από την Κωνσταντινούπολη το 1705 με τη σύμφωνη γνώμη και ευλογία του τότε Πατριάρχη Κοσμά του Γ'.

Η μεγάλη αυτή ανάπτυξη της Μονής ώθησε το Οικουμενικό Πατριαρχείο να την ανακηρύξει σε Σταυροπηγιακή το 1683, γεγονός πού έδωσε ακόμα μεγαλύτερη ανεξαρτησία στη Μονή αλλά και πολλά ακόμη προνόμια.

Η μεγάλη δύναμη της Μονής σε μοναχούς και η εξάπλωση της σε πολλά μέρη εκτός της Άνδρου, ήτανε αναμενόμενο να συντελέσουν τα μέγιστα ώστε αυτή να παίξει σημαντικό ρόλο στα σπουδαιότερα ιστορικά γεγονότα πού σημάδεψαν την πατρίδα μας. 

Την περίοδο της Εθνικής Επανάστασης, πρώτοι οι μοναχοί της Πανάχραντου κήρυξαν την επανάσταση στο νησί και ιστορικοί της εποχής αποδίδουν την πρώτη επαναστατική ενέργεια σε αυτούς ενώ επίσης ο Παναχραντινός μοναχός και Μητροπολίτης της Τζίας (Κέας) και Θερμίων Νικόλαος Ρούσσος, ευλόγησε τα όπλα της εν Μολδοβλαχία Επανάστασης υπό τον Αλέξανδρο Υψηλάντη, τον Φεβρουάριο του 1821.

Ασπρόμαυρη φωτογραφία του Παπουλάκου, η μοναδική
 που σώζεται. Βρέθηκε τυχαία σε ένα κουρείο στην Αθήνα, 
ο ιδιοκτήτης του την κατείχε ως κειμήλιο από τους γονείς
του. Στο κάτω μέρος διακρίνονται με δυσκολία η λέξη 
«ΠΑΠΟΥΛΑΚΟC» και η χρονολογία 
«ΑΩΝ» (=1850).
πηγή

Μετέπειτα, όταν βασιλιάς της Ελλάδος ήταν ο Όθωνας, το Μοναστήρι αριθμούσε ακόμη πολλούς μοναχούς, αυτός ήταν ο λόγος που δεν το έκλεισαν, σύμφωνα με το περιβόητο διάταγμα τότε του Αντιβασιλιά Mauer, πού απαιτούσε να κλείσουν όλα τα αντρικά μοναστήρια με πληθυσμό κάτω των πέντε μοναχών και όλα τα γυναικεία κάτω των τριών. 

Την περίοδο εκείνη μάλιστα έστειλαν στο Μοναστήρι εξόριστο τον μοναχό Χριστόφορο Παναγιωτόπουλο γνωστό και ως  Παπουλάκο ο οποίος με την κατηγορία ότι ξεσηκώνει τον πληθυσμό της Πελοποννήσου, καταδικάστηκε με ισόβια εξορία, στη μονή της Παναχράντου.

Ο Παπουλάκος πέρασε στην Μονή Παναχράντου τα τελευταία επτά και μισό, χρόνια της ζωής του και κοιμήθηκε στις 18 Ιανουαρίου του 1861, ενώ στις συνειδήσεις πολλών πιστών, σήμερα, είναι άγιος και το όνομα του παραμένει ακόμα προς επίσημη αγιοκατάταξη του, από το Οικουμενικό Πατριαρχείο. 

Ήδη πάντως έχουν ιστορηθεί σύγχρονες εικόνες του οσίου Χριστοφόρου Παπουλάκου καθώς επίσης έχουνε χτιστεί και κάποιοι ιεροί ναοί, αφιερωμένοι στην μνήμη του ενώ η αδελφότητα της Μονής το καλοκαίρι του 2011, με την βοήθεια ανώνυμων δωρητών επισκεύασε τον χώρο που κρατείτο ο Παπουλάκος.

Το εσωτερικό του καθολικού της Μονής
πηγή

Η ζωή και η πορεία των ελληνικών μοναστηριών είναι πάντα συνυφασμένη, δεμένη και αλληλοεξαρτάται με την ιστορία του ίδιου του Ελληνικού έθνους μας, με μια σχέση προσφοράς αλλά και αγάπης, όσο και αν κάποιοι σήμερα δεν θέλουν να παραδεχθούν κάτι τέτοιο η ηθελημένα το παραβλέπουν. 

Για τη Μονή της Πανάχραντου στην Άνδρο τα επόμενα δύο περιστατικά αποδεικνύουν αυτή την μεγάλη αλήθεια. 

Το πρώτο είναι με την εισροή των προσφύγων από την Μικρά Ασία. Η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος, δέχτηκε τότε, να απαλλοτριωθούν μεγάλα τμήματα από την περιουσία των μοναστηριών, προς ενίσχυση των ανθρώπων αυτών. 

Το τέμπλο της Μονής
πηγή

Από τη Μονή Πανάχραντου πήραν όλα τα κτήματα πού είχε αυτή εκτός του νησιού της Άνδρου, καθώς και τα μισά περίπου από αυτά πού είχε πάνω στην Άνδρο. 

Το δεύτερο περιστατικό συνέβη κατά την περίοδο της γερμανικής κατοχής. 

Σύμφωνα με μαρτυρίες ανθρώπων πού βρίσκονται ακόμα εν ζωή, ο τότε Ηγούμενος της Μονής, παρουσιάστηκε χωρίς φόβο μπροστά στον Γερμανό διοικητή και τον παρακάλεσε να τους επιτρέψει να σιτίζουν παιδιά από τα χωριά της Άνδρου, πράγμα πού έγινε. Έτσι πολλοί σήμερα οφείλουν ευγνωμοσύνη στη Μονή, αφού τα αρκετά ζώα πού είχε και ή ακούραστη προσφορά των μοναχών βοήθησαν στο να μην πεθάνουν αρκετοί από την πείνα.

Η είσοδος του Καθολικού
πηγή

Τα επόμενα χρόνια η Μονή της Παναχράντου άρχισε να φθίνει σε έμψυχο δυναμικό, με αποτέλεσμα πριν από μερικά χρόνια να μείνει σε αυτήν μόνο ένας μοναχός.

Παρόλα αυτά, η Χάρη του  Πανάγαθου Θεού φαίνεται ότι είχε κάποια άλλα σχέδια για τη Μονή Παναχράντου.

Έτσι, αντί να πέσει στην παρακμή και την εγκατάλειψη, η Μονή της Παναχράντου ανακαινίστηκε πλήρως από τον ένα και μοναδικό αυτό καλόγερο, ο οποίος μάλιστα, με τη βοήθεια και την συμπαράσταση των περισσοτέρων κατοίκων του νησιού της Ανδρου, έκανε όλα τα απαραίτητα και αναγκαία έργα δίχως να χαλάσει και να διαμορφώσει την παραδοσιακή αυτή εικόνα του μοναστηρίου. 

Ο μοναχός αυτός είναι ο άξιος Αρχιμανδρίτης Ευδόκιμος Φραγκουλάκης και που είναι σήμερα Ηγούμενος στο Μοναστήρι. 

Ο ηγούμενος της Μονής και η εντυπωσιακή θέα
πηγή

Το μοναστήρι είναι αρκετά μεγάλο για τον αριθμό των μοναχών του και έτσι ο επισκέπτης που το περιτριγυρίζει θα αισθανθεί τον τόπο ερημικό. 

Είναι όμως ακόμα πιο σίγουρο πώς μέσα από τα βουβά χειρόγραφα (υπάρχουν αρκετά) τα παλαιά Ιερά σκεύη (πού τώρα στέκονται "φαγωμένα" από την πολλή χρήση στις προθήκες του μουσείου της Μονής) τους φανταχτερούς πολυελαίους και τα ασημένια πολυκάντηλα, τους άδειους από μοναχούς οντάδες και τα παλαιά παρεκκλήσια πού φιλοξενεί η Μονή, θα ακούσει τις ψυχές όλων αυτών πού αναλώθηκαν εδώ πάνω σε αυτό το βράχο, για να μπορέσουν με την προσφορά τους και κυρίως με τις προσευχές τους, να κατευνάσουν τον Θεό, ώστε να λυπηθεί τους ανθρώπους και κυρίως τους αμαρτωλούς.

πηγή φωτογραφίας: www.antonellos.gr

πηγή φωτογραφίας: www.antonellos.gr

πηγή φωτογραφίας: www.antonellos.gr

Η πάντα φιλόξενη και γεμάτη Τράπεζα της Μονής
πηγή

Τη Μονή μπορεί κανείς σήμερα να επισκεφθεί όλο το χρόνο, από την ανατολή έως τη δύση του ήλιου, ενώ εάν θέλει και μπορεί να φιλοξενηθεί για λίγες ημέρες. 

Η πρόσβαση είναι πιο εύκολη από το χωριό Έξω Βουνί ενώ αν επισκεφθείτε την μονή ώρα του φαγητού ίσως απολαύσετε και την υπέροχη μακαρονάδα του, όμως σίγουρα θα απολαύσετε την υπέροχη θέα προς την κοιλάδα της Μεσαριάς και τα γύρω χωριά.

Σήμερα στη Μονή Παναγίας Παναχράντου διαβιούν 3 μοναχοί με Ηγούμενο τον Αρχιμανδρίτη Ευδόκιμο Φραγκουλάκη που βρίσκεται και υπηρετεί στην Μονή από το 1957, ο πάτερ Αέτιος με τον πάτερ Φιλάρετο.

Η Μονή εορτάζει του Αγίου Παντελεήμονος, στις 27 Ιουλίου, όπου πολύ μεγάλο πλήθος από όλη την Ελλάδα έρχεται να συνεορτάσει αλλά και στις 15 Αυγούστου, εορτή της Παναγίας της Πανάχραντου. 

Τηλέφωνο: (+30) 22820 51090, Email: impanahrantou@gmail.com

Δείτε το βίντεο