Ιερά Μονή Παναγίας Εικοσιφοίνισσας, Κορμίτσα Σέρρες

πηγή

Bρίσκεται στο δρόμο εθνικής οδού Καβάλας – Σερρών (στα όρια των δυο Νομών), στη βόρεια πλευρά του Παγγαίου, αμέσως μετά τον οικισμό Κορμίστα, σε μια κατάφυτη τοποθεσία, σε υψόμετρο 743 μέτρων. 

  

Άποψη της Μονής
πηγή

Η ιερά Μονή της Παναγίας της Εικοσιφοίνισσας στην Κορμίτσα των Σερρών είναι μία Σταυροπηγιακή και πατριαρχική Ιερά Μονή, δηλαδή ανήκει στο Οικουμενικό Πατριαρχείο της Κωνσταντινουπόλεως. 

Eίναι το δεύτερο σημαντικότερο μοναστήρι της Μακεδονίας αλλά και το παλαιότερο εν ενεργεία μοναστήρι τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Ευρώπη.

Πλήθος πιστών από όλη την Ελλάδα αλλά και το εξωτερικό συρρέουν καθημερινά στην ιστορική αλλά και πολύπαθη αυτή Μονή για να προσκυνήσουν την χάρη της πολύ Θαυματουργής εικόνας της Παναγίας της Εικοσιφοίνισσας, να προσευχηθούν αλλά και να ασπαστούν τον αχειροποίητο χαρακτήρα της. 

Άποψη της Μονής
πηγή

Άποψη της Μονής
πηγή

Άποψη της Μονής
πηγή

Για το όνομα της Μονής υπάρχουν τρεις εκδοχές:

α) ο κτήτωρ της Μονής, άγιος Γερμανός, βρισκόταν σε ένα μέρος, μια μικρή όαση έξω από την Μονή του Τιμίου Προδρόμου στους Αγίους Τόπους, όπου είχε είκοσι (20) φοίνικες, εκεί έλαβε εντολή από τον άγγελο της Θεοτόκου για την ανέγερση της Μονής και σε ανάμνηση της τοποθεσίας την ονόμασε «Παναγία η Εικοσιφοίνισσα».

β) ο γνωστός στιχουργός του 18ου αιώνα Καισάριος Δαπόντες την ονομάζει «Κοσσσυφινίτσα», γιατί κατά την παράδοση, ένας κόσσυφος (κοτσύφι) οδήγησε τον Αγιο Γερμανό στο σημείο όπου αναβλύζει το Αγίασμα μέχρι και σήμερα κάτω από το παρεκκλήσιο της Αγίας Βαρβάρας.

Άποψη της Μονής
πηγή

Άποψη της Μονής
πηγή

Άποψη της Μονής
πηγή

Άποψη της Μονής

γ) ο ηγούμενος της Μονής Χρύσανθος κατά το 1782 αναφέρει ότι ενώ ο άγιος Γερμανός, μετά την ανέγερση του μοναστηριού, αναζητούσε μία κατάλληλη σανίδα για να γίνει η εικόνα της Θεοτόκου. 

Η Παναγία με θαυματουργικό τρόπο του πρόσφερε την μέχρι και σήμερα σωζόμενη εικόνα Της, που άστραφτε κι εξέπεμπε «φοινικούν», δηλαδή κοκκινωπό, φως.

Από αυτό επικράτησε ο όρος «Εικοσιφοίνισσα» (εικών φοίνισσα – Εικοσιφίνισσα). 

Η ίδρυση της Μονής της Παναγίας της Εικοσιφοίνισσας ανάγεται κατά τα χρόνια του επισκόπου Φιλίππων Σώζοντος, ο οποίος έλαβε μέρος και στη Δ’ Οικουμενική Σύνοδο της Χαλκηδόνας το 451. 

Άποψη της Μονής
πηγή

Κατά την παράδοση, ο επίσκοπος Σώζων ίδρυσε, περίπου το 450, τον ναό και έναν μοναστικό οικισμό στη θέση "Βίγλα", πολύ κοντά στην Μονή.

Ο μοναστικός αυτός οικισμός όμως εγκαταλείφθηκε με την πάροδο του χρόνου και η Μονή ιδρύθηκε ουσιαστικά από τον άγιο Γερμανό, κατά το δεύτερο μισό του 9ου ή ακόμη και στις αρχές του 10ου αιώνα.

Ο Αγιος Γερμανός ήταν ο πρώτος κτήτορας της Μονής Εικοσιφοινίσσης.

Κατά την παράδοση, ο άγιος Γερμανός, αφού μόνασε πρώτα στην ιερά Μονή Προδρόμου, στον Ιορδάνη ποταμό, εγκατέλειψε την Παλαιστίνη και με όραμα που είδε από τον άγγελο εκ της Παρθένου, ήρθε στη θέση "Βίγλα" του Παγγαίου όρους περίπου κατά το 518.

Το νέο Καθολικό από ψηλά
πηγή

Εκεί ο Αγιος Γερμανός ανακάλυψε τα ερείπια των παλαιών κτισμάτων που είχε χτίσει ο Σώζων και έτσι ξεκίνησε την προσπάθεια για την ανέγερση μιάς νέας Μονής αλλά δεν τα κατάφερε μόνος του. 

Συνμοναστές του έγιναν οι Κωνσταντινουπολίτες αξιωματούχοι Νικόλαος και Νεόφυτος αφού πρώτα πούλησαν όλα τα υπάρχοντά τους και ξεχρέωσαν το όφελος του οσίου Γερμανού προς τους τεχνίτες για την ανέγερση της Μονής. 

Ο Αγιος Γερμανός διοίκησε το Μοναστήρι με μεγάλη σοφία και σύνεση ενώ κοιμήθηκε αφού πρώτα όρισε για διάδοχό του τον Νεόφυτο και η μνήμη του Αγίου Γερμανού, κτήτορα της Μονής Εικοσιφοίνισσης, εορτάζεται από την Εκκλησία μας στις 22 Νοεμβρίου.

Άποψη του εσωτερικού περιβόλου της Μονής.

πηγή

Η ιστορία της Μονής παραμένει σχεδόν άγνωστη έως και τον 11ο αιώνα, οπότε η Μονή ανακηρύχτηκε «Σταυροπηγιακή» και «Πατριαρχική» ενώ κτίστηκε και ένας νέος καθολικός ναός αφιερωμένος στα Εισόδια της Θεοτόκου. 

Από το 1472 η Μονή γνώρισε περίοδο ακμής μέχρι και το 1507.

Στη Μονή εγκαταβίωσε ο παραιτηθείς Οικουμενικός Πατριάρχης Διονύσιος Α, ο επονομαζόμενος Σοφός,  ο οποίος με τη δράση και την περιουσία του της έδωσε σημαντική πνοή ζωής, για το λόγο αυτό ονομάστηκε και δεύτερος κτήτορας της Μονής και η Εκκλησία τον ανακήρυξε άγιο. 

Η είσοδος της Μονής

Τον άγιο Διονύσιο ιδιαίτερα τον τιμούσε ως πνευματικό της πατέρα η χριστιανή σουλτάνα Μάρω, μητριά του Σουλτάνου Μωάμεθ Β’ του Πορθητού (1451 – 1481), η οποία έκανε πολλές και σημαντικές ευεργεσίες, δωρεές στην Ιερά Μονή.

Η δράση των μοναχών στην ευρύτερη περιοχή προκάλεσε όμως την οργή των Τούρκων, οι οποίοι τους θανάτωσαν, χωρίς όμως να καταστρέψουν το κτιριακό συγκρότημα της μονής. 

Μετά από παρέμβαση του Οικουμενικού πατριαρχείου στη σουλτανική αυλή, η μονή επανακατοικήθηκε από μοναχούς του Αγίου Όρους γύρω στο 1510 – 1520. 

Άποψη της Μονής

Το 1610 επισκέφθηκε τη Μονή ο Μητροπολίτης Μυρέων Ματθαίος, ο οποίος συνέγραψε τον Παρακλητικό Κανόνα της Παναγίας Αχειροποιήτου.

Το 1798, μετά την πρώτη του Πατριαρχία, έμεινε ως εξόριστος στη Μονή ο μετέπειτα Εθνομάρτυρας και άγιος Πατριάρχης Γρηγόριος Ε΄.

Κατά την διάρκεια της Τουρκοκρατίας, η συμβολή της Μονής της Εικοσιφοίνισσας στην διατήρηση της Ορθοδοξίας αλλά και του Ελληνισμού υπήρξε ανεκτίμητη και σπουδαία.

Βέβαια κατά την μεγάλη και σημαντική ιστορική της διαδρομή στο διάβα των αιώνων καταστράφηκε πολλές φορές τόσο από τους Τούρκους όσο και τους Βούλγαρους επιδρομείς.

Έλληνες στρατιώτες μετά την απελευθέρωση της 

Καβάλας φωτογραφημένοι μπροστά στη Μονή 
της Παναγίας Εικοσιφοίνισσας.

πηγή

Κατά την εποχή της Ελληνικής Επανάστασης του 1821, η Μονή Εικοσιφοίνισσας είχε γίνει ένα ξεχωριστό πνευματικό και εθνικό κέντρο της Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης το οποίο προετοίμασε την εθνική εξέγερση κατά των Τούρκων.

Εδώ είχε το αρχηγείο του ο μεγάλος αγωνιστής Νίκος Τσάρας και εδώ ήρθε από τις Σέρρες ο Εμμανουήλ Παπάς, όρκισε τους οπλίτες του και κήρυξε την Ελληνική Επανάσταση.

Μέχρι το 1843 λειτουργούσε εκεί σχολή, ονομαζόμενη Των Κοινών Γραμμάτων η Ελληνική Σχολή, για την άνοδο του μορφωτικού επιπέδου της περιοχής, ενώ στις αρχές του 20ου αιώνα και για λίγες δεκαετίες λειτούργησε και Γεωργική Σχολή με 3 γεωπόνους.

Αξιόλογη υπήρξε βέβαια και η βιβλιοθήκη της Μονής Εικοσιφοινίσσης πριν από την διαρπαγή της από τούς Βουλγάρους το 1917.

Περιλάμβανε 1300 τόμους βιβλίων από τους οποίους οι 430 χειρόγραφοι κώδικες, ήταν μεγάλης αξίας.

Τη Μεγάλη Δευτέρα, στις 27 Μαρτίου του 1917, ο Βούλγαρος αρχικομιτατζής Πανίτσας, άρπαξε τα περισσότερα κειμήλια και τα μετέφερε στη Βουλγαρία, όπου φυλάσσονται μέχρι και σήμερα στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο Σόφιας.

Τον Ιούνιο του ιδίου έτους Βούλγαροι στρατιώτες ανάγκασαν τους μοναχούς να εγκαταλείψουν το Μοναστήρι και η Εικοσιφοίνισσα αφέθηκε έρημη.

ΟΡΙΣΜΕΝΟΙ ΑΠΟ ΤΟΥ ΘΗΣΑΥΡΟΥΣ ΤΗΣ ΜΟΝΗΣ ΠΟΥ ΑΡΠΑΞΑΝ ΒΟΥΛΓΑΡΟΙ 

ΚΟΜΙΤΑΤΖΗΔΕΣ ΤΑ ΕΤΗ 1918, 1941 - 1944

Η κάρα της Αγίας Ματρώνας της εν Κωνσταντινουπόλει σε "ομιλούσα" επίχρυση
 λειψανοθήκη διακοσμημένη με πολύτιμους λίθους, μέρος κάποτε των
συλημένων κειμηλιακών θησαυρών της Ι. Μ. Εικοσιφοινίσσης Παγγαίου.

Η κάρα του Αγίου Διονυσίου Α΄, Οικουμενικού Πατριάρχου, σε "ομιλούσα" 
επίχρυση λειψανοθήκη, μέρος των συλημένων κειμηλιακών 
θησαυρών της Ιεράς Μονής Εικοσιφοινίσσης Παγγαίου.

Αρτοφόριο της Ιεράς Μονής Εικοσιφοινίσσης,
από τα κειμήλια που συλήθηκαν από τους Βούλγαρους κατακτητές κατά τα έτη 1918, 1941 - 1944.

Εικόνα της Θεοτόκου Οδηγήτριας και λειψανοθήκη με λείψανο του Αγίου Διονυσίου Α.

Λειψανοθήκη του 1803 με λείψανα του Αγίου Κοσμά.

Άποψη της Μονής

Η Μονή Παναγίας Εικοσιφοινίσσης άρχισε να επαναλειτουργεί το 1965 από γυναικείο τάγμα.

Η πραγματική ανοικοδόμηση της Μονής έγινε από τον κυρό Μητροπολίτη Διονύσιο Κυράτσο εκείνη τη περίοδο, γι’ αυτό και θεωρείται από πολλούς ο τρίτος κτήτωρ της Μονής.

Ολόκληρη η Μονή περιβάλλεται από ψηλό τείχος και στο κέντρο της βρίσκεται ο ναός των Εισοδίων της Θεοτόκου.

Στο πρώτο και κύριο μέρος της Μονής βρίσκεται το καθολικό, το οποίο είναι το παλαιότερο κτίσμα της, το Ηγουμενείο, τα κελλιά των μοναζουσών, το αρχονταρίκι, το παρεκλήσσιο της Αγίας Βαρβάρας με το αγίασμα, το μουσείο, η τράπεζα και τα εργαστήρια κεντητικής και αγιογραφίας.

πηγή

Στο δεύτερο μέρος των κτιριακών εγκαταστάσεων της Μονής Παναγίας Εικοσιφοινίσσης περιλαμβάνονται τα τρία κτήρια των ξενώνων, το πρεσβυτέριο για τον λειτουργό Ιερέα της Μονής αφού η μονή είναι γυναικεία, το παρεκλήσσιο της Ζωοδόχου Πηγής καθώς επίσης και έναν ανθόκηπο με ένα παλαιό συντριβάνι στον χώρο του. 

Προ της Ιεράς Μονής υπάρχει μια πλατεία την οποία σκιάζουν εντυπωσιακά αιωνόβια πλατάνια και το μνημείο των 172 μοναχών της Εικοσιφοινίσσης που σφαγιάσθηκαν το 1507 από τους Τούρκους και ανεγέρθηκε στην μνήμη τους, το 1972 ενώ στην είσοδο της Μονής υπάρχει και ένα εξαιρετικό ψηφιδωτό της Θεοτόκου "Δεομένης".

Άποψη του εσωτερικού του καθολικού της Μονής.

πηγή

Στην εσωτερική πύλη υπάρχει άλλο ψηφιδωτό των δυο κτητόρων της Μονής, αγίων Γερμανού και Διονυσίου. Το επιβλητικό τετράγωνο καθολικό διαστάσεων 20 Χ 20 μέτρα, ο κεντρικός δηλαδή ναός, κτίσθηκε το 1842, πλην του Ιερού Βήματος, το οποίο σώζεται από τον 11ο αιώνα.

Θαυμάσιας τέχνης είναι το ξυλόγλυπτο επίχρυσο τέμπλο, στο οποίο βρίσκεται και η αχειροποίητη Εικόνα.

Το τέμπλο κατασκευάσθηκε από το 1781 έως το 1802 από Χιώτες τεχνίτες. Έχει δυο μεγάλους και δυο μικρότερους τρούλους. Στη στέγη φύονται δυο μικρά κυπαρίσσια που προκαλούν θαυμασμό, σαν θαύμα. Στη νοτιοανατολική γωνία του Ναού υψώνεται μεγαλοπρεπές κωδονοστάσιο.

Η Αχειροποίητος Εικόνα της Θεοτόκου και τα θαύματα της.

Η εφέστειος θαυματουργή εικόνα της Θεοτόκου,
Παναγία Εικοσιφοίνισσα,

Η παράδοση αναφέρει ότι είναι μια από τις εικόνες του Αποστόλου Λουκά, αν και εικόνα του Αποστόλου, η αποτύπωση πάνω στο ξύλο έγινε με θαυμαστό τρόπο από την ίδια την Θεοτόκο. 

Ο Απόστολος Λουκάς τη στιγμή που αγιογραφούσε το πρόσωπο της Θεοτόκου διακρίνει μια σχισμή στο ξύλο και για να μη στενοχωρηθεί, η Παναγία εμφανίζεται με το Θείο Βρέφος αγκαλιά πάνω στο ξύλο, γι’ αυτό στην εικόνα διακρίνεται η σχισμή στο πρόσωπο της Θεοτόκου. 

Η Αχειροποίητος Εικόνα της Παναγίας Εικοσιφοινίσσης κατά περιόδους έκανε και κάνει θαύματα. Γνωστό έμεινε το θαύμα της μπότας και του πιστολιού. Κατά την περίοδο εκείνη των επιθέσεων και διαρπαγών των Βουλγάρων, ένας αξιωματικός τους επιχείρησε να συλήσει την Εικόνα της Παναγίας, αλλά τινάχθηκε πίσω και εξέπνευσε, ενώ η μπότα και το πιστόλι του αποτυπώθηκαν στις μαρμάρινες πλάκες του δαπέδου, για να ενθυμίζουν πάντοτε το θαύμα. Ακόμα και σήμερα στο μαρμάρινο δάπεδο του Ναού φαίνονται αυτά τα σημεία.

Πως θα φτάσετε

Ο επισκέπτης μπορεί να φτάσει με Ι.Χ. ακολουθώντας τον δρόμο από Καβάλα για Νικήσιανη, μέσω της Ελευθερούπολης, ή με υπεραστικό λεωφορείο μέχρι τη Νικήσιανη και από εκεί με ταξί, το οποίο θα τον μεταφέρει σε λίγα λεπτά στο μοναστήρι, περνώντας από καταπράσινα ορεινά τοπία του Νομού Καβάλας.

Το σημάδι από την θήκη του πιστολιού του αξιωματικού στο δάπεδο του ναού
 πηγή

Το σημάδι από την μπότα του αξιωματικού στο δάπεδο του ναού της μονής
πηγή

Ο «Κώδικας 1424».

Ο Κώδικας 1424, (Codex 1424),
ηγή

Τον Δεκέμβριο του 2016 μετά από πολύμηνες προσπάθειες επιστράφηκε στην Μονή ένα σημαντικό χειρόγραφο κείμενο του 9ου αιώνα, ανεκτίμητης ιστορικής αξίας, γνωστού ως Κώδικας 1424, από τον αρχιεπίσκοπο Αμερικής Δημήτριο στον μητροπολίτη Δράμας Παύλο και την ηγουμένη της Ιεράς Μόνης γερόντισσα Αλεξία.

Ο κώδικας ανήκε νόμιμα στην Λουθηρανική Θεολογική Σχολή του Σικάγου εδώ και 100 χρόνια περίπου, όταν και αγοράστηκε από έναν Ευρωπαίο βιβλιοπώλη κατά το 1920 και τον οποίο ο πρόεδρος της Λουθηρανικής Θεολογικής Σχολής του Σικάγου αιδεσιμότατος James Nieman τον παρέδωσε.

Τι περιλαμβάνει ο Κώδικας.

Από την παράδοση του κώδικα 1424 στην Μονή

Ο «Κώδικας 1424» (Codex 1424), όπως ονομάζεται το ανεκτίμητο αυτό βυζαντινό κειμήλιο, αποτελεί το παλαιότερο πλήρες χειρόγραφο της Καινής Διαθήκης στον κόσμο, το οποίο είναι μάλιστα γραμμένο στην ελληνική ρέουσα γλώσσα και γράφτηκε τον 9ο ή και τον 10ο αιώνα από τον μοναχό Σάββα.

Το χειρόγραφο έχει διαστάσεις 28 επί 18 εκατοστά και στις 674 σελίδες του (337 φύλλα γραμμένα και στις δύο πλευρές, με 29 ως 33 γραμμές ανά σελίδα), περιλαμβάνει το σύνολο της Καινής Διαθήκης. 

Αιώνες μετά τη γραφή του κειμηλίου αυτού προστέθηκαν ως σχόλια στα περιθώρια των σελίδων του, αποσπάσματα κειμένων από τον Άγιο Ιωάννη τον Χρυσόστομο, τον Αγιο Βασίλειο τον Μέγα αλλά και άλλων σημαντικών μορφών της Ορθοδοξίας μας, επιπλέον, όπως επισημαίνεται, είναι ασυνήθιστη η σειρά των βιβλίων της Καινής Διαθήκης, όπως παρατίθενται στο χειρόγραφο.

Ο Κώδικας 1424, (Codex 1424)

Ο Κώδικας 1424, (Codex 1424),
 πηγή

Για παράδειγμα, το βιβλίο της Αποκάλυψης, που σήμερα βρίσκεται στο τέλος της Καινής Διαθήκης, σε αυτό τον «Κώδικα 1424»  προηγείται των επιστολών του Αποστόλου Παύλου.

Πρόκειται για ένα από τα εκατοντάδες χειρόγραφα και άλλα αντικείμενα - ανεκτίμητα κειμήλια της θρησκευτικής και πολιτισμικής κληρονομιάς, που αφαιρέθηκαν από την Παναγία Εικοσιφοίνισσα αλλά και άλλες μονές κατά τη διάρκεια της βουλγαρικής κατοχής στην περιοχή της Ανατολικής Μακεδονίας στον Α' αλλά και στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο με τους κομιτατζήδες. 

Όπως αποκαλύφθηκε τις τελευταίες δεκαετίες, τα περισσότερα απ΄ αυτά βρίσκονται σήμερα στη Σόφια, στο Κέντρο Σλαβοβυζαντινών Σπουδών Ivan Dujev και στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο της γειτονικής χώρας, και έχουν διατυπωθεί κατά καιρούς αιτήματα για την επιστροφή τους. 

Επίσης ένας μεγάλος αριθμός κλεμμένων κειμηλίων βρίσκεται σε βιβλιοθήκες εκπαιδευτικών ιδρυμάτων και ιδιωτικές συλλογές της Ευρώπης και των ΗΠΑ.

Η Μονή της Παναγίας Εικοσιφοινίσσης διαθέτει σήμερα και ξενώνες φιλοξενίας για τους επισκέπτες και τους πιστούς, κατόπιν όμως κάποιας συνεννόησης.

Σήμερα στη Μονή Παναγίας της Εικοσιφοινίσσης υπάρχει γυναικεία μοναστική αδελφότητα με 23 μοναχές και με καθηηγουμένη την Αλεξία μοναχή.

Η Μονή γιορτάζει στις 15 Αυγούστου στη μνήμη της Κοίμησης της Παναγίας της Θεοτόκου, στις 14 Σεπτεμβρίου στη μνήμη του τιμίου Σταυρού και στις 21 Νοεμβρίου στη μνήμη των Εισοδίων της Θεοτόκου.

Τιμά όμως και τη μνήμη του πρώτου κτήτορά της Αγίου Γερμανού και των δύο Κωνσταντινουπολιτών αξιωματούχων Νικολάου και Νεοφύτου, στις 22 Νοεμβρίου και την επομένη ημέρα τη μνήμη του δεύτερου κτήτορά της, Αγίου Διονυσίου, Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως.

Ώρες λειτουργίας Μονής, Δευτέρα έως Κυριακή: 05:00 – 14:00 & 17:00 – 19:00

Τηλέφωνο Μονής: (+30) 25920 61566