Μονή Aγίου Δημητρίου Φαναρίου Πρεβέζης

πηγή

Βρίσκεται στην δεξιά όχθη του Κωκυτού ποταμού, 2.5 χιλιόμετρα Βορειοανατολικά του χωριού Τουρκοπάλκου (σημερινή Κυψέλη) και είναι το μοναδικό Βυζαντινό μοναστήρι της περιοχής Φαναρίου στο Νομό Πρέβεζας.

Άποψη του Ναού
πηγή

Από το μοναστήρι σήμερα σώζονται το Καθολικό, η Τράπεζα, τα ερείπια των κελιών και των βοηθητικών χώρων που πιθανότατα χρονολογούνται τον 17ο ή 18ο αιώνα, και ο Περιβολότοιχος. 

Tο καθολικό της Μονής Αγίου Δημητρίου είναι από τα σημαντικότερα μνημεία της υστεροβυζαντινής περιόδου. 

Στην εγκάρσια καμάρα του κυρίως ναού σχηματίζεται με πλίνθους η επιγραφή του ονόματος Μιχαήλ που πιθανότατα αναφέρεται στον κτήτορα του μνημείου Μιχαήλ Β' Κομνηνό – Δούκα, ηγεμόνα του Δεσποτάτου της Ηπείρου που ανέγειρε την Μονή το 1242 ενώ κατά μία άλλη άποψη προτείνει ως κτήτορα του ναού τον Μιχαήλ Ζωριανό, έναν σημαντικό αξιωματούχο του Μιχαήλ Β.

Άποψη του Ναού
πηγή

Το Καθολικό αποτελείται από τον κυρίως ναό και από περίστωο που τον περιβάλλει κατά τις τρεις πλευρές και απολήγει σε παρεκκλήσια, τα οποία πλαισιώνουν το Ιερό Βήμα. 

Τα δύο παρεκκλήσια ενσωματώνονται στην Βόρεια και την Νότια πλευρά του Καθολικού, με κοινό πρόναο όπου επικοινωνούν μεταξύ τους με πόρτα και Ιερά Βήματα ενώ πάνω από αυτά υπάρχουν οκτάπλευροι τρούλλοι. 

Στο μέσο της δυτικής πλευράς του περιστώου υψώνεται ένας χαμηλός πύργος και ο κυρίως ναός ανήκει στην σχετικά σπάνια κατηγορία των τρικλίτων σταυρεπιστέγων. Τα κλίτη χωρίζονται στο μεν Ιερό βήμα με τοίχους, στο δε δυτικό τμήμα του ναού με ζεύγος διαφόρου ρυθμού κιόνων και παραστάδες.

Άποψη του Ναού
πηγή

Οι παραστάδες εξέχουν από τον δυτικό τοίχο υποβαστάζοντας την εγκάρσια καμάρα του Κυρίως Ναού ενώ το χαμηλό χτιστό τέμπλο φέρει Αγιογραφίες του 17ου αιώναΣτο Ιερό Βήμα με προσκομιδή και οστεοφυλάκειο στη θέση του Διακονικού ξεχωρίζουν η Πλατυτέρα, ο Παντοκράτωρ και οι Ιεράρχες ενώ στα παρεκκλήσια δεν υπάρχουν Αγιογραφίες. 

Η μεγάλη ποικιλία της μορφής των στεγών εξωτερικά εντυπωσιάζει παράλληλα με τον κεραμοπλαστικό διάκοσμο, τα γνωστά πήλινα διακοσμητικά μοτίβα, χαρακτηριστικά των κτισμάτων του Δεσποτάτου, οδοντωτές ταινίες και γείσα, ζώνες μαιάνδρων, δισέψιλον, κλειδόσχημα, επάλληλες ορθές γωνίες, ήλιοι, σε συνδιασμό με την πλινθοπερίκλειστη κατασκευή της τοιχοδομίας προσθέτουν χρώμα και κίνηση σε όλο το οικοδόμημα, προσδίδοντας στο μνημείο την αίσθηση της κινητικότητας.

Άποψη του Ναού
πηγή

Νότια του Καθολικού της Μονής και σε απόσταση 8.5 μέτρων, υπάρχει η Τράπεζα του Μοναστηριού που είναι διαμορφωμένη από παλιά σε εκκλησία αφιερωμένη στον Άγιο Γεώργιο τον Τροπαιοφόρο και είναι του τύπου μονόκλιτη Βασιλική με πρόναο, κυρίως Ναό αλλά και Ιερό Βήμα. 


Στον ανατολικό τοίχο της Τράπεζας του Ναού αυτού διατηρούνται εξαίσιες τοιχογραφίες του 19ου αιώνα. 

Σε αυτές η Πλατυτέρα εντυπωσιάζει με την ζωντάνια της μορφής της ενώ μια μικρή καμπάνα που κρέμεται από ένα ελαιόδεντρο δυτικά του Καθολικού της Μονής μας επισημαίνει ότι κάποτε υπήρξε ένα πολύ ζωντανό αλλά και ενεργό Μοναστήρι. 

Άποψη του Ναού
πηγή

Η μονή του Άγιου Δημητρίου Φανουρίου στην Πρέβεζα είναι ένα σπουδαίο μνημείο.

 

Αξιολογήθηκε ως ένα ιδιαίτερα σημαντικό ιστορικό αλλά και πολιτιστικό μνημείο περίφημου αρχιτεκτονικού τύπου από την 8η εφορεία βυζαντινών αρχαιοτήτων και έτσι εντάχθηκε σε ένα μεγαλόπνοο πρόγραμμα αναστήλωσης αλλά και αναπαλαίωσης. 

Έτσι τo 1969 έγινε η αντικατάσταση των φθαρμένων κεραμιδιών της στέγης του Καθολικού καθώς επίσης βέβαια και η ανακεράμωση που εν μέρει έγινε και το 1973 - 1974, όμως και το 1973 έγιναν επίσης στο Καθολικό της Μονής πολύ σημαντικές στερεώσεις και ανακατασκευάστηκε και το εντυπωσιακό πλακόστρωτο δάπεδο του καθολικού. 

Άποψη του συγκροτήματος
πηγή

Η 8^η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων με εκτεταμένες εργασίες από το 2004 έως το 2007, και απώτερο στόχο την αντιμετώπιση των δομικών και οικοδομικών προβλημάτων, την αισθητική αναβάθμιση του μνημειακού συνόλου και του περιβάλλοντος χώρου, την περαιτέρω ανάδειξη της ιστορικής και αρχαιολογικής αξίας των μνημείων, την λειτουργική αξιοποίηση μέσω της εξακολουθήσεως της χρήσεως των δύο ναών ως χώρων λατρείας και ως επισκέψιμων μνημείων, πραγματοποίησε την αποκατάσταση του Καθολικού με γνώμονα την διατήρηση της αυθεντικότητας του μνημείου μέσω της διατηρήσεως των αυθεντικών αρχιτεκτονικών στοιχείων κατά το περισσότερο δυνατό, τον σεβασμό των αξιόλογων ιστορικών φάσεων, την χρήση παραδοσιακών υλικών και τρόπων δομής, την αναστρεψιμότητα των επεμβάσεων, και την ένταξη με διάκριση των νέων κατασκευών από τις παλαιές  με ανασκαφική έρευνα, αποκατάσταση των οδοντωτών γείσων στις επιστέψεις, επικεράμωση των στεγών, καθαρισμό των ασβεστωμάτων, αποκατάσταση των δαπέδων στα παρεκκλήσια και το περίστωο, αρμολογήματα, στερεώσεις, διατήρηση και συντήρηση των επιχρισμάτων, κατασκευή νέων διαφραγμάτων στα παράθυρα του Καθολικού, κατασκευή ντρενάζ περιμετρικά του Καθολικού για την απομάκρυνση των ομβρίων εκτός περιβολότοιχου, καθώς και με επεμβάσεις στερέωσης και αρμολόγησης στην Τράπεζα στην ανατολική, βόρεια και δυτική όψη της, με διάλυση και ανακατασκευή της νοτιοανατολικής γωνίας και ανόρθωση του κεκλιμένου τμήματος του ανατολικού τοίχου του βορείου, ισογείου τμήματος του κτιρίου στα κελλιά, με αρμολόγηση και στερέωση σε τμήματα του περιβολότοιχου, κατασκευή και τοποθέτηση πινακίδων.

Τηλέφωνο: (+30) 26510 25989, 8η Εφορεία Αρχαιοτήτων Πρέβεζας. 

Δείτε το βίντεο