Ιερά Μονή Τιμίου Προδρόμου, Σκήτη Βεροίας

πηγή

Βρίσκεται στους πρόποδες των Πιερίων, στην νότια κοίτη του Αλιάκμονα, 4 χιλιόμετρα από την γέφυρα του φράγματος, στον δρόμο προς την Βεργίνα και αποτελεί ένα από τα ιστορικότερα μοναστικά κέντρα του Μακεδονικού χώρου. Από την Βέροια απέχει μόλις 13 χιλιόμετρα. 

Η επιβλητική είσοδος στην Μονή

Η Ιστορία της μονής, ως Σκήτη είναι γνωστή και κατοικείται ήδη τον 9ο αιώνα ενώ ως Μονή λειτουργεί από τον 14ο αιώνα και είναι βεβαιωμένο επίσης, από το βιβλίο των Πράξεων των Αποστόλων ότι η Βέροια και η ευρύτερη περιοχή της Ημαθίας δέχτηκε το ευαγγελικό κήρυγμα από τον ίδιο τον απόστολο Παύλο. 

Μετά από την πρώτη επίσκεψη του Αποστόλου των Εθνών, παρέμειναν στην Βέροια οι άγιοι Σίλας και Τιμόθεος που συνέχισαν για λίγο τον ευαγγελισμό του λαού ενώ η ακρίβεια της διήγησης και οι γνώμες των ειδικών βεβαιώνουν ότι πέρασε και ο απόστολος Λουκάς από την Βέροια, ακολουθώντας κατά πόδας τον δάσκαλό του απόστολο Παύλο. 

Χαραγμένο στην λαϊκή ψυχή, σε ολόκληρα τα Πιέρια, είναι το γεγονός ότι φεύγοντας ο άγιος απόστολος Παύλος από την Βέροια, έφτασε μέχρι κάποιο σημείο του Βερμίου όρους και εκεί δίψασε και προσευχόμενος, έκανε την γη να αναβλύσει δροσερό και πολύ νερό. 

Το σημείο αυτό είναι η Ζωοδόχος Πηγή, έξω από την Βέροια, στον παλαιό δρόμο Βέροιας - Κοζάνης και από εκεί ο Παύλος πέρασε απέναντι στα Πιέρια και άρχισε να κατεβαίνει στην θάλασσα, έφτασε στην Μεθώνη και από εκεί ανέβηκε στο πλοίο για την Αθήνα.

Άποψη των κτιρίων στην είσοδο της Μονής
πηγή

Στα Πιέρια, Όρη ο Παύλος, σταματούσε να ξεκουραστεί και έμπηγε στη γη το ξύλινο ραβδί του και σε όσα σημεία το έκανε, κάρπισε ο λόγος του Ευαγγελίου και φύτρωσαν μοναστήρια, ένα από αυτά, είναι και η Μονή Τιμίου Προδρόμου. 

Αν και οι ρίζες του μοναχισμού αντλούν τους χυμούς τους από τα ζωηφόρα νάματα του αγίου ευαγγελίου, γενικότερα ο μοναχισμός οργανώθηκε κατά τόπους από μεγάλους πατέρες της Εκκλησίας μας. 

Στην Αίγυπτο από τον Μέγα Αντώνιο, στην Καππαδοκία από τον Μέγα Βασίλειο, στην Ήπειρο από τον Άγιο Διάδοχο επίσκοπο Φωτικής και σε άλλες περιοχές από άλλους αγίους πατέρες. 

O Ναός αφιερωμένος στον Αγιο Γρηγόριο τον Παλαμά,
τον συναντάμε περνώντας την είσοδο της Μονής
πηγή

Μετά την  Εικονομαχία, που διήρκεσε σχεδόν δύο αιώνες, αρχίζει μία νέα σελίδα για την ιστορία του ορθοδόξου μοναχισμού. 

Την ίδια εποχή αρχίζει η ιστορία του μοναχισμού και στην περιοχή της Βέροιας, εδώ έγινε μοναχός και ο Άγιος Κλήμης, που αργότερα έγινε αρχιεπίσκοπος Αχρίδος όπως επίσης έγινε μοναχός και ο Όσιος Αντώνιος, ο πολιούχος της Βέροιας.  

Η Μονή του Τιμίου Προδρόμου είχε ασκήσει μεγάλη δράση στο μεγάλο, σημαντικό, ανακαινιστικό και εκπολιτιστικό πρόγραμμα του πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως αγίου Φωτίου, τόσο στην ελλαδική χερσόνησο όσο και γενικότερα στην ευρύτερη περιοχή των Βαλκανίων. Κατά τον 14ο αιώνα, και πάλι η περιοχή όμως μένει έρημος. 

Η σπηλιά - ασκητήριο του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, 

κοντά στην Μονή.
πηγή

Όταν έρχεται ο μεγάλος φωστήρας της Εκκλησίας, ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, από την Θεσσαλονίκη, βρίσκει στην περιοχή διάφορους ασκητές, που ζούσαν στα σπήλαια,  και σε ένα από τα αυτά εγκαταστάθηκε και αυτός ενώ στα γειτονικά σπήλαια εγκαταστάθηκαν οι υπόλοιποι μαθητές μου.  

Ανάμεσα στους μαθητές του βρίσκονταν και οι δύο μικρότεροι κατά σάρκα αδελφοί του, ο Μακάριος και ο Θεοδόσιος, μάλιστα ο όσιος Θεοδόσιος κοιμήθηκε εδώ, και μας άφησε, θαμμένο κάπου εδώ, πολύτιμο θησαυρό το οσιακό του λείψανο. 

Στα ίδια χρόνια, πέρασε από τον Άγιο Πρόδρομο και ο Όσιος Αθανάσιος ο Μετεωρίτης που εδώ γνώρισε και τον Άγιο Ιάκωβο, που ήταν μαθητής του οσίου Γρηγορίου του Σιναΐτη και έγινε αργότερα μητροπολίτης στα γειτονικά Σέρβια, της Κοζάνης. 

Ο Όσιος Αθανάσιος έζησε για λίγο εδώ, μαζί με τον Γέροντά του και πνευματικό του πατέρα, τον Όσιο Γρηγόριο τον Βυζάντιο, τον διδάσκαλο του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά και αργότερα, φεύγοντας οι δυο τους από εδώ, εγκαταστάθηκαν στα Μετέωρα, στην Καλαμπάκα της Θεσσαλίας και εκεί έχτισαν το μεγάλο Μετέωρο, το αφιερωμένο στην Μεταμόρφωση του Χριστού.

Το σπήλαιο μέσα στην Μονή, αναπαριστάται η ιεραρχία 
και το γενεαλογικό δένδρο των αγίων, της Μονής.
πηγή

Τον 14ο επίσης αιώνα, πέρασε από την περιοχή και ο όσιος Θεοδόσιος, μαθητής και αυτός του οσίου Γρηγορίου του Σιναΐτη όταν έμεινε για λίγον καιρό στην Θεσσαλονίκη, όπου έμαθε για την σπουδαία πνευματική ζωή της Σκήτης. 

Με το καράβι έφθασε απέναντι στα Πιέρια όρη, απόλαυσε την συναναστροφή με τους αγίους εδώ ασκητές, και παίρνοντας πάλι το πλοίο, επέστρεψε στην Θεσσαλονίκη. 

Στην συνεχεία έφυγε για τα μέρη της Βουλγαρίας, όπου μετέφερε το νηπτικό και ησυχαστικό πνεύμα, σύμφωνα με την διδασκαλία του οσίου Γρηγορίου του Σιναΐτη και εκεί έχτισε το μοναστήρι στο Κελιφάροβο, κοντά στο Τόρνοβο της Βουλγαρίας.

Διάφορες μαρμάρινες επιγραφές και Σταυροί στην Μονή

πηγή

Τον 16ο αιώνα, ήρθε από το Άγιον Όρος, ο ηγούμενος της Μονής Φιλοθέου, Άγιος Διονύσιος ο Εν Ολύμπω.

Εγκατέστησε εδώ το κοινοβιακό πολίτευμα, έχτισε το πρώτο καθολικό και αργότερα, για να αποφύγει την απαίτηση των κατοίκων της Βεροίας που τον ήθελαν επίμονα αρχιερέα τους, απομακρύνθηκε στα μέρη της Σουλπάτας, κοντά στο σημερινό χωριό Συκιά Πιερίων. 

Από εκεί έφυγε για τον Όλυμπο, όπου ίδρυσε την Μονή Αγίας Τριάδος, το σημερινό μοναστήρι που έχει το όνομά του. 

Συνεπώς για το μοναστήρι του Τιμίου Προδρόμου ο άγιος Διονύσιος θεωρείται κτήτορας, και φυσικά έτσι θα πρέπει να μνημονεύεται και μνημονεύεται στις διάφορες λατρευτικές συνάξεις του μοναστηριού ενώ φίλος καθώς και συνασκητής του οσίου Διονυσίου, ήτανε ο Όσιος Νικάνωρ ο Θεσσαλονικεύς. 

Διάφορα παλαιά αντικείμενα στη Μονή, 
απομεινάρια μιας άλλης εποχής.
πηγή

Τόσο μεγάλη η πνευματική φιλία των δύο αγίων ανδρών, ώστε ο Νικάνωρ άφησε εντολή στην διαθήκη του από εδώ να λαμβάνει τον ηγούμενο το δικό του μοναστήρι, στο Καλλίστρατον όρος, στην γνωστή Ζάβορδα, εάν τυχόν στερείται ιερομονάχων. 

Προς το τέλος του 16ου αιώνα, δρα στην περιοχή της Ημαθίας ο όσιος Θεοφάνης, ερχόμενος και αυτός από το Άγιον Όρος, από την Μονή Δοχειαρίου, της οποίας υπήρξε δομήτωρ και για ένα διάστημα, ηγούμενος. 

Ο όσιος Θεοφάνης ίδρυσε εδώ μοναστήρι αφιερωμένο στην Παναγία την Σκητιώτισσα και έξω από την πόλη της Βέροιας ένα γυναικείο μοναστήρι, αφιερωμένο στους Ασωμάτους αγίους αγγέλους, στους οποίους ήταν αφιερωμένο και το μοναστήρι του Δοχειαρίου. 

Η σπηλιά - ασκητήριο του  Αγίου Θεωνά, 

κοντά στην Μονή.
πηγή

Επίσης, ίδρυσε το 1595 και άλλο μοναστήρι, πάλι των Ταξιαρχών, που σήμερα είναι γνωστό με το όνομα του οσίου, στο όρος Βέρμιο, έξω από την πόλη της Νάουσας.

Σύμφωνα με ειδικούς ερευνητές, όσιος Θεοφάνης, συνέβαλε στο να συγκεντρωθούν πολλοί καταγόμενοι από τα Ιωάννινα και να συνοικιστεί η πόλη, η οποία από ευγνωμοσύνη τον τιμά ως πολιούχο της.

Επίσης ο Άγιος Θεωνάς, αρχιεπίσκοπος Θεσσαλονίκης, έζησε σε σπήλαιο της περιοχής, προερχόμενος από το Άγιο Όρος,  πριν χτίσει το μοναστήρι της Αγίας Αναστασίας στα Βασιλικά ενώ κατά τον 18ο αιώνα, έμεινε στον Τίμιο Πρόδρομο, και ο μεγάλος άγιος των σκλάβων και των ραγιάδων Ρωμιών, ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός, ο Πατροκοσμάς, κατά το 1776.  

Η εντυπωσιακή θέα από την Μονή στην λίμνη του
Πολυφύτου
πηγή

Έχοντας ως ορμητήριο το μοναστήρι του Προδρόμου, κήρυττε στα γύρω Χωριά των Πιερίων, όπου και μέχρι σήμερα θυμούνται το πέρασμά του και δείχνουν τον σταυρό ή το μέρος όπου στάθηκε και κήρυξε.

Τα ίδια χρόνια, συνδέθηκε με τους πατέρες και είναι σχεδόν σίγουρο το ότι πέρασε από εδώ ο Όσιος Αθανάσιος ο Πάριος, ο οποίος και επιμελήθηκε, συμπληρώνοντάς την, την αρχαία Ακολουθία του Αγίου Κλήμη, του Ομολογητού και Ισαποστόλου, αρχιεπισκόπου Αχρίδος, του θαυματουργού του οποίου η Τιμία Κάρα φυλάσσεται στην Μονή.

Αυτοί οι Δώδεκα είναι οι γνωστοί άγιοι, προς το παρόν, που συνδέθηκαν με το μοναστήρι του Τιμίου Προδρόμου, περνώντας από εδώ και ζώντας για μικρότερο ή και μεγαλύτερο χρονικό διάστημα σε αυτήν.

Το Καθολικό της Μονής.
πηγή

Με την επανάσταση της Μακεδονίας, το 1822 στη Νάουσα, ο Λουμπούτ πασάς, για εκδίκηση, την κατέστρεψε σχεδόν ολοσχερώς όπως και όλα τα μοναστήρια στο όρος Βέρμιο και στα Πιέρια.

Το μοναδικό κτίσμα που διασώθηκε τότε είναι το παρεκκλήσιο της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος στο βράχο που χρονολογείται στο δεύτερο μισό του 18ου αιώνα και στο εσωτερικό του έχουν διασωθεί σπαράγματα τοιχογραφιών φθαρμένων από τη φωτιά. 

Οι άγιοι πατέρες της μονής είχαν καταφέρει, εγκαίρως, να κρύψουν τα κειμήλια και κυρίως τα τίμια λείψανα ενώ επιστρέφοντας, βρήκαν καμμένη γη, αλλά με πίστη στον Τίμιο Πρόδρομο και με την βοήθεια των αγίων λειψάνων, κατάφεραν, μέχρι το 1835, να ξαναχτίσουν τα καμμένα κτίρια, το καινούριο καθολικό και αρκετό μέρος από το τοιχόκαστρο. 

Λειψανοθήκες της Μονής Τιμίου Προδρόμου, Σκήτη Βεροίας.

Το τέμπλο της Μονής.
πηγή

Τα καινούρια κτίρια δεν είναι διώροφα και η μορφή που έχει μέχρι σήμερα το μοναστήρι είναι αυτή, όπως διαμορφώθηκε το 1835, μόνο την δεκαετία του 1960, κατασκευάστηκε, με τσιμέντο, ένα μέρος της ανατολικής πτέρυγας, όπου εγκαταστάθηκε το ηγουμενείο.

Τo 1986 o ηγούμενος, Αρχιμανδρίτης, Γρηγόριος Σοφός αναλαμβάνει μαζί με λίγους πιστούς την ανακαίνιση της ιστορικής Μονής και καταφέρνει να την ξανακάνει λειτουργική Μονή και σήμερα εγκαταβιούν 4 μοναχοί με ηγούμενο τον αρχιμανδρίτη Πορφύριο Μπατσαρά.

Στην Μονή Τιμίου Προδρόμου Βέροιας φυλάσσονται τα εξής ιερά λείψανα Αγίων: Τμήμα της Τιμίας Κάρας της Αγίας Μεγαλομάρτυρος Βαρβάρας, η επιγονατίδα με το δέρμα αυτής του Αγίου Ιωάννη του Χρυσοστόμου, φάλαγγα του δεξιού χεριού του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου και Βαπτιστή, η Τιμία Κάρα του Αγίου Κλήμεντος Αρχιεπισκόπου Αχρίδος. 

Για να επισκεφτούμε την Μονή του Τιμίου Προδρόμου ακολουθούμε από την Βέροια το δρόμο προς Βεργίνα, μετά το φράγμα του Αλιάκμονα και αφού περάσουμε την γέφυρα παίρνουμε την αριστερή κατεύθυνση του δρόμου, ανεβαίνουμε τα Πιέρια όρη όπου μετά από μία σύντομη διαδρομή μέσα από υπέροχα τοπία φτάνουμε στην Μονή, με το δρόμο προς την Μονή να έχει καλή σήμανση. 

Η Μονή είναι επισκέψιμη την Κυριακή όλη την ημέρα, Δευτέρα και Παρασκευή: 5 – 9 μ.μ. και λοιπές ημέρες: 7 - 1:30 μ.μ., 5 – 9.30 μ.μ. ενώ γιορτάζει στις 29 Αυγούστου την Αποτομή της κεφαλής του Προδρόμου και στις 22 Ιουλίου όλους τους αγίους που μόνασαν ή ασκήτευσαν στον χώρο της.

Τηλέφωνο: (+30) 23317 72796, (ώρες λειτουργίας 12:00 – 14:00 εκτός Κυριακής), Φαξ: (+30) 23310 43432.