Ιερά Μονή Μεταμορφώσεως του Σωτήρος – Σάγματα, Υπατο Βοιωτίας.

πηγή

Στην Μονή Σαγματά υπάρχουν μεταξύ άλλων 

λείψανα και συλλογή προσωπικών αντικειμένων 

του Αγίου Λουκά του Ιατρού...

Είναι χτισμένη σε υψόμετρο 747 μέτρων στην κορυφή του Σαγματίου όρους, απέχει 20 χιλιόμετρα από τη Θήβα και 8 χιλιόμετρα από την Εθνική οδό Αθηνών – Λαμίας,  στο 80ο χιλιόμετρο.

Η πύλη εισόδου στον ναό με επιγραφή στο μαρμάρινο 
υπέρθυρο και τοιχογραφίες στις παραστάδες.
πηγή

Σύμφωνα με τον Παυσανία το βουνό στα αρχαία χρόνια ονομαζόταν «Υπάτιον Όρος» και στην κορυφή του υπήρχε ένας μεγαλοπρεπής αρχαιοελληνικός ναός αλλά και άγαλμα του Υπάτου Διός.

Η Μονή άρχισε να κτίζεται, στη βυζαντινή περίοδο, κατά τον 12ο αιώνα, με Κτήτορα τον Όσιο Κλήμη και χρηματοδότη τον αυτοκράτορα Αλέξιο Α' Κομνηνό, που με Χρυσόβουλό του, το 1106, παραχώρησε ιδιαίτερα προνόμια στο μοναστήρι καθώς και πλούσια δώρα. 

Την εποχή αυτή αλλάζει και η ονομασία του βουνού από «Υπάτιον» σε «Σαγμάτιον» πιθανώς επειδή το βουνό μοιάζει με σάγμα (σαμάρι) ή επειδή οι παλαιοί μοναχοί ασκούσαν την τέχνη και την εργασία του σαγματοποιού.

Στο κέντρο της Ιεράς Μονής Σαγματά υψώνεται το καθολικό, που είναι αφιερωμένο στη μεταμόρφωση του Σωτήρος, ο ρυθμός του είναι σταυροειδής εγγεγραμμένος μετά τρούλου και χωρίζεται σε 4 διαφορετικά μέρη.

Στο Ιερό, στον κυρίως ναό, στον εσωνάρθηκα ή την Λιτή καθώς και στον εξωνάρθηκα, ο οποίος μαζί με το καμπαναριό είναι κτίσματα του 15ου ή 16ου αιώνα ενώ το πιο ενδιαφέρον και εντυπωσιακό τμήμα του Καθολικού, είναι βέβαια το ψηφιδωτό δάπεδό του.

Άποψη του Καθολικού της Μονής
 Αρχείο ΙΑΑ - © Ιερά Αρχιεπισκοπή Αθηνών
πηγή

Άποψη του Καθολικού της Μονής
πηγή

Άποψη του Καθολικού της Μονής
πηγή

Γενική άποψη του καθολικού του Ναού
Αρχείο ΙΑΑ © Ιερά Αρχιεπισκοπή Αθηνών

πηγή

Στο κέντρο του Μοναστηριακού συγκροτήματος, υψώνεται το καθολικό, που είναι αφιερωμένο στην Μεταμόρφωση του Σωτήρος και που κτίστηκε τον 12ο αιώνα.

Ο ρυθμός του είναι σύνθετος σταυροειδής εγγεγραμμένος ναός με τρούλο και στη δυτική του πλευρά υπάρχει ένας ευρύχωρος νάρθηκας ενώ χωρίζεται σε 4 διαφορετικά μέρη, στο Ιερό, στον κυρίως ναό, στον εσωνάρθηκα ή την Λιτή καθώς και στον εξωνάρθηκα, που μαζί με το καμπαναριό είναι κτίσματα του 15ου ή 16ου αιώνα. 

Το πιο ενδιαφέρον και εντυπωσιακό τμήμα του Καθολικού, είναι βέβαια το περίτεχνο ψηφιδωτό δάπεδό του, από τα πιό σπάνια δείγματα, φτιαγμένο με λεπτές πολύχρωμες ψηφίδες και με θαυμάσιες παραστάσεις από το ζωικό και το φυτικό βασίλειο καθώς όμως και από διάφορα πανέμορφα γεωμετρικά σχήματα.

Γύρω από το καθολικό της Μονής είναι κτισμένα τα κελιά, η τράπεζα της αλλά και οι υπόλοιποι βοηθητικοί χώροι, στη νότια πλευρά βρίσκεται η τράπεζα, το «φωτάναμμα» και στη δυτική πλευρά το πρώτο κελί, όλα κτίσματα του 12ου αιώνα ενώ τα υπόλοιπα κτίρια όπως τα κελιά, αρχονταρίκια κ.α, είναι κτίσματα από την εποχή της Τουρκοκρατίας.

Άποψη του ξυλόγλυπτου τέμπλου του Ναού - Αρχείο ΙΑΑ © Ιερά Αρχιεπισκοπή Αθηνών

πηγή

Άποψη του Ναού από το Νάρθηκα - Αρχείο ΙΑΑ - © Ιερά Αρχιεπισκοπή Αθηνών

πηγή

Το παρεκκλήσιο του Αγίου Λουκά.

Δυτικά βρίσκεται το παρεκκλήσι του Οσίου Κλήμεντος με τον τάφο του, που η θέα από εκεί είναι μαγευτική και που από εκεί ξεκινά ένα μικρό μονοπάτι που οδηγεί στην απόκρημνη σπηλιά που ασκήτεψε ο Όσιος Κλήμης. 

Γύρω από τη Μονή υπάρχουν ερείπια παλαιοτέρων παρεκκλησίων και σε απόσταση ενός χιλιομέτρου, δίπλα στο δρόμο, βρίσκεται το παρεκκλήσι των Αγίων Σαράντα Μαρτύρων, κτίσμα της Τουρκοκρατίας.

Τα τελευταία χρόνια έγινε πολύ γνωστός στον Ελλαδικό χώρο ο σύγχρονός μας Ρώσος Άγιος Λουκάς ο ιατρός, αρχιεπίσκοπος Συμφερουπόλεως και Κριμαίας (1877 - 1961) του οποίου στην Ιερά Μονή υπάρχει παρεκκλήσιό του, η μνήμη του οποίου τελείται στις 11 Ιουνίου και στο οποίο υπάρχουν πολλά προσωπικά του αντικείμενα καθώς και άγια λείψανά του.

Προσωπικά αντικείμενα του Αγίου Λουκά.

Χειρουργικά εργαλεία που χρησιμοποιούσε ο Αγιος Λουκάς ως ιατρός.

Λειψανοθήκη με λείψανο του Αγίου Λουκά του ιατρού

ΟΙ ΑΓΙΟΙ ΤΗΣ ΙΕΡΑΣ ΜΟΝΗΣ ΣΑΓΜΑΤΑ.

Εσωτερικό του ναού του Οσίου Κλήμη 
πηγή

Όσιος Μελέτιος (1035 - 1105), κτήτορας της φερώνυμης Ιεράς Μονής στον Κιθαιρώνα και χρημάτισε γέροντας του Οσίου Κλήμεντος ενώ από πολλούς υποστηρίζεται ότι για κάποιο χρονικό διάστημα έζησε στον Σαγματά και η μνήμη του εορτάζεται από την εκκλησία μας, την 1η Σεπτεμβρίου.

Όσιος Κλήμης (1050 - 1140), κτήτορας της Ιεράς Μονής Σαγματά, αθηναίος στην καταγωγή, πήγε νεαρός στην Μονή Οσίου Μελετίου, όπου εκάρη μοναχός από τον Όσιο Μελέτιο και έμεινε κοντά του 30 χρόνια. Αρχές του 12ου αιώνα ήρθε στο Σαγματά και ασκήτεψε «μόνος μόνω Θεώ» σε μια σπηλιά στην άκρη του απόκρημνου βράχου, στις μέρες του άρχισε να κτίζεται το μοναστήρι ενώ η μνήμη του εορτάζεται την 26η Ιανουαρίου και την 1η Μαΐου.

Η είσοδος στον τάφο του Οσίου Κλήμη, μέσα στο παρεκκλήσι του.
πηγή

Η Τίμια Κάρα του Οσίου Κλήμη.
 πηγή

Η σπηλιά άσκησης του Οσίου Κλήμη 
πηγή

Όσιος Γερμανός (1480 - 1540). Ήταν ηγούμενος της Μονής στους χρόνους της δουλείας, ήταν πνευματικός του Οσίου Σεραφείμ και η μνήμη του εορτάζεται την 26η Ιανουαρίου.

Όσιος Σεραφείμ (1520 - 1602). Καταγόταν από το χωριό Ζέλι, νεαρός πήγε στο Σαγματά που μόνασε 10 χρόνια, όμως για περισσότερη άσκηση πήγε στην περιοχή Δομβούς Ελικώνος και έχτισε εκεί τη ομώνυμη Μονή ενώ η μνήμη του τιμάται στις 6 Μαΐου.

Το μοναστήρι γνώρισε μέρες σπουδαίας πνευματικής ακμής και ήταν ο πνευματικός φάρος της περιοχής για πολλούς αιώνες, δυστυχώς όμως οι εθνικές περιπέτειες των νεότερων χρόνων δεν άφησαν απείραχτο το μοναστήρι ενώ η Βαυαροκρατία ανέκοψε την πορεία της Ιεράς Μονής όπως και στα περισσότερα μοναστήρια. 

Λεπτομέρεια δαπέδου μονής Σαγματά, εντός αλυσιδωτού πλαισίου συστρεφόμενο φίδι. 
 πηγή

Δάπεδο μονής Σαγματά, περίτεχνο μαρμαροθετημένο ομφάλιο, 
το οποίο αποτελείται από οκτώ κύκλους γύρω από σταυροειδές πλέγμα.
 πηγή

Ο Σταυρός με το Τίμιο Ξύλο, δώρο του
αυτοκράτορα Αλεξίου Α' Κομνηνού στην Μονή Σαγματά.

Η μονή γνώρισε μέρες σπουδαίας πνευματικής ακμής και ήταν ο πνευματικός φάρος της περιοχής για πολλούς αιώνες, δυστυχώς όμως οι εθνικές περιπέτειες των νεότερων χρόνων δεν άφησαν απείραχτο το μοναστήρι ενώ η Βαυαροκρατία ανέκοψε την πορεία της Ιεράς Μονής όπως και στα περισσότερα μοναστήρια. 

Τότε το μοναστήρι λεηλατήθηκε και απογυμνώθηκε από τους Ιερούς θησαυρούς του και το κακό συνεχίστηκε αργότερα από τους σύγχρονους ιερόσυλους. 

Από τη δεκαετία του 1970 με τη μέριμνα των Σεβασμιότατων Μητροπολιτών Νικοδήμου αρχικά και Ιερωνύμου στη συνέχεια, άρχισαν σοβαρές αναστηλωτικές εργασίες, η ανακαίνιση έχει προχωρήσει αρκετά και η άλλοτε ερειπωμένη Ιερά Μονή Σάγματα, σήμερα έχει αλλάξει όψη.

Στην Μονή Σαγματά φυλάσσεται τμήμα Τιμίου Ξύλου, δώρο του αυτοκράτορα Αλέξιου Α’ του Κομνηνού, η τίμια κάρα του Οσίου Κλήμεντος και ιερά λείψανα πολλών αγίων ενώ το μοναστήρι θεωρείται επίσης και το "σπίτι" του Αγίου Λουκά του νέου Ιατρού, επισκόπου Συμφερουπόλεως της Ρωσίας.

Η είσοδος στην Μονή Σαγματά

Ο πρώην ηγούμενος της μονής και νυν μητροπολίτης Αργολίδος, π. Νεκτάριος Αντωνόπουλος, είναι ο βιογράφος του αγίου και ουσιαστικά, αυτός που έκανε γνωστό τον Άγιο Λουκά στην Ελλάδα.

Η μονή Σαγματά, κατέχει ιερό  λείψανο του Αγίου Λουκά καθώς και προσωπικά του αντικείμενα ενώ υπάρχει και μια σημαντική έκθεση αφιερωμένη στη ζωή του, με πολλά κειμήλια και φωτογραφίες.

Από το 1977 στο μοναστήρι έχει εγκατασταθεί ολιγάριθμη αδελφότητα και λειτουργεί ως ανδρικό κοινόβιο με ηγούμενο τον Αρχιμανδρίτη Παΐσιο Ναυπλιώτη ενώ πανηγυρίζει στις 6 Αυγούστου (Μεταμορφώσεως), στις 26 Ιανουαρίου και 1η Μαΐου (Οσίου Κλήμεντος) καθώς και στις 14 Σεπτεμβρίου (Τιμίου Σταυρού). 

Η Μονή είναι ανοικτή για τους προσκυνητές καθημερινά από τις 7.30 π.μ. – 1.00 μ.μ. και από τις 4.00 μ.μ. έως τη δύση του ηλίου.

Τηλέφωνα επικοινωνίας: 22610 97122 – 22610 97156.