Η ΤΙΜΙΑ ΚΑΡΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΙΩΣΗΦ ΓΕΡΟΝΤΟΓΙΑΝΝΗ.

Φυλάσσεται στην Ιερά Μονή Τιμίου Προδρόμου Καψά Σητείας, στην Κρήτη της οποίας είναι Κτήτορας.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Στην Ορθόδοξη Εκκλησία αποδίδουμε στα Αγία λείψανα τιμή και ευλαβική προσκύνηση, η όποια όμως δεν αποτελεί λατρευτική προσκύνηση η λατρεία. Τούτο γιατί κανείς ποτέ ορθόδοξος χριστιανός δεν ταύτισε στη σκέψη του τα τίμια λείψανα με «θεούς». Μακαριστός π. ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΑΛΕΒΙΖΟΠΟΥΛΟΣ (ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟΝ ΑΙΡΕΣΕΩΝ ΚΑΙ ΠΑΡΑΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΩΝ ΟΜΑΔΩΝ).

Εικόνα με σκηνές του βίου του Αγίου Ιωσήφ Γεροντογιάννη.
πηγή

Ο Ιωάννης Βιτσέντζος ή Γεροντογιάννης γεννήθηκε στο ημιερειπωμένο Μονύδριο του Τιμίου Προδρόμου Καψά το 1799, που είχαν πάει οι γονείς του Εμμανουήλ και Ζαμπία λόγω τουρκικής επιδρομής.

Όταν ήρθε σε νόμιμη ηλικία νυμφεύθηκε την Καλλιόπη από την οικογένεια των Γεροντάκηδων ή Γεροντήδων με την οποία απέκτησε τέσσερα παιδιά, τρεις κόρες κι ένα γιο. 

Κάποια Κυριακή ο Ιωάννης μάζεψε ξύλα και τα φόρτωσε στο ζώο για να τα πουλήσει, στα χωριά Αρμένους και Χανδράς και να αγοράσει κρασί ενώ πήρε μαζί του και τη σύζυγό του Καλλιόπη και την άφησε στις Λιθίνες για να δει τους συγγενείς της και τα παιδιά έμειναν μόνα τους στο μετόχι. 

Όταν επέστρεψαν βρήκαν τη μικρή τους κόρη Ειρήνη καμένη έξω στο αλώνι, που την είχαν αφήσει τα άλλα αδέλφια της, νομίζοντας ότι ο αέρας θα έσβηνε τη φωτιά που είχε πιάσει το φορεματάκι της, ο θάνατος της κόρης του, θεωρήθηκε από τον Ιωάννη θεία τιμωρία για τις αμαρτίες του, έφυγε από το μετόχι και εγκαταστάθηκε μόνιμα στις Λιθίνες. 

Φορητή εικόνα του Αγίου Ιωσήφ Γεροντογιάννη
πηγή

Εκεί οι νηστείες, οι προσευχές, οι ελεημοσύνες και η διαρκής μετάνοια καθάρισαν την καρδιά του, φώτισαν το νου του και μπόρεσε να δεχθεί μία θεία αποκάλυψη, που έμελλε να σταθεί καθοριστική για τη μετέπειτα ζωή του.

Το 1841 σε ηλικία 42 ετών έπεσε σε βαθύ ύπνο και άγγελος Κυρίου τον άρπαξε, όπως τον Απόστολο Παύλο και είδε τις τάξεις των δικαίων που βρίσκονται σε ουράνια δόξα και χαρά, αλλά και τις τιμωρίες των καταδικασμένων στην αιώνια κόλαση.

Μετά από 43 ώρες ξύπνησε χαρούμενος και γαλήνιος βλέποντας γύρω του πλήθος κόσμου που μαζεύτηκαν να δουν τι του συμβαίνει και ανάμεσά τους μια παράλυτη γριά, πάνω στην οποία άπλωσε το χέρι του και ψιθυρίζοντας μία ευχή, την θεράπευσε μπροστά στα έκπληκτα μάτια όλων και αμέσως άρχισε να κηρύττει και να θαυματουργεί..

Πολλοί κάτοικοι της Σητείας πηγαίναν καθημερινά στο σπίτι του να τον συναντήσουν, να πάρουν την ευλογία του, να δεχθούν τις συμβουλές του και να θεραπευθούν από τις διάφορες ασθένειές τους και αυτό δημιούργησε θόρυβο για το όνομά του, έτσι ο Γεροντογιάννης θεωρήθηκε ύποπτος από τις Τουρκικές αρχές και επικίνδυνος για τη δημόσια ασφάλεια. 

Η Ιερά Μονή Τιμίου Προδρόμου Καψά Σητείας
πηγή

Κλήθηκε να απολογηθεί στον Διοικητή Κρήτης Μουσταφά Πασά, και οδηγήθηκε αμέσως στη φυλακή αλλά μετά από παράκληση ενός  συμβούλου του Διοικητή, του Ιωάννου Καπετανάκη ή Γαλανάκη από το χωριό Κρυά, του επιτράπηκε να τον πάρει στο σπίτι του χωρίς να βγαίνει έξω μέχρι να βγει η απόφαση. 

Στο μεταξύ τραυματίστηκε σοβαρά το μικρό παιδί του Διοικητού, που έπεσε από τη σκάλα και έμεινε αναίσθητο, χωρίς να μπορεί κανείς γιατρός να το επαναφέρει στις αισθήσεις του.

Ο Τούρκος Διοικητής κάλεσε, τον Γεροντογιάννη, που μόλις ακούμπησε το χέρι του πάνω στο παιδί και είπε μια ευχή, απέκτησε τις αισθήσεις του ενώ ανάλογη θεραπεία έδωσε και στην πεθερά του Διοικητού την οποία απάλλαξε από χρόνια και ανίατη αρρώστια και έτσι αφέθηκε ελεύθερος να επιστρέψει στο χωριό του, μάλιστα του έδωσαν πλούσια δώρα αλλά εκείνος κράτησε μόνο 17 κανδήλια για τον ναό της Παναγίας των Λιθινών.

Ο Επίσκοπος Σητείας Ιλαρίων συμβούλευσε τον Γεροντογιάννη να πάει σε ερημική περιοχή, για να σταματήσουν οι αντιδράσεις των Τούρκων και ο Όσιος σκέφθηκε το Μονύδριο του Καψά, όπου γεννήθηκε, βαπτίσθηκε και νυμφεύθηκε, έτσι, η νεότερη ιστορία της Μονής αρχίζει με την απόφαση του να εγκατασταθεί, το 1841, στην έρημο του Καψά.

Άποψη της Ιεράς Μονής
Τιμίου Προδρόμου Καψά Σητείας στην Κρήτη

Μετά το 1840 η διοίκηση της Κρήτης από τον Μουσταφά Ναϊλή, έδειχνε ανοχή στην ανακαίνιση μοναστηριών και ναών ενώ το 1841 ο τελευταίος ιδιοκτήτης της περιοχής που βρισκόταν και το ερειπωμένο Μονύδριο του Τιμίου Προδρόμου, Χατζη - Νικόλαος Ζαφείρης από το χωριό Αγία Τριάδα Σητείας, που την είχε αγοράσει από τον Τούρκο Δερβίς Αγά Χατζαριφάκη, παραχώρησε το σπηλαιώδη ναό και τη γύρω από το έρημο, Μονύδριο έκταση στον Όσιο Ιωσήφ τον Γεροντογιάννη, ιδρυτή και ανακαινιστή της Μονής. 

Ο Όσιος ήταν αγράμματος και δεν άφησε γραπτά για να γνωρίζουμε τι βρήκε στον Καψά τότε, βέβαιο είναι ότι υπήρχε ο ναός του Αγίου Ιωάννου, δύο οικήματα δίπλα στο ναό, ένα πηγάδι με υφάλμυρο νερό, στοιχεία που δείχνουν την ύπαρξη μοναστηριού, πάνω στα ερείπια του οποίου κτίσθηκε η νέα Μονή. 

Η είσοδος του Σπηλαίου που έμεινε ο Οσιος Ιωσήφ
Γεροντογιάννης, για 17 ολόκληρα χρόνια. 

Ο Όσιος Ιωσήφ Γεροντογιάννης έμενε σε ένα απόκρημνο σπήλαιο για δεκαεπτά χρόνια βορειοδυτικά του σπηλαιώδους ναού και τα παλιά κελιά παραχωρήθηκαν στους πολυάριθμους προσκυνητές.

Όταν ξέσπασε η επανάσταση στην Κρήτη, του 1866, φοβούμενος μήπως καταστραφεί το μοναστήρι, εγκαταστάθηκε με τη συνοδεία του σε ένα παλιό και εγκαταλελειμμένο μοναστήρι την Αγία Σοφία, στο οροπέδιο των Αρμένων, της επαρχίας Σητείας. 

Στην Αγία Σοφία ασχολήθηκε με την εκ βάθρων ανακαίνιση της και την καλλιέργεια των κτημάτων της, ώστε σε σύντομο χρονικό διάστημα μεταμόρφωσε την περιοχή, γεγονός που προκάλεσε τον θαυμασμό όλων όμως έπεσε θύμα συκοφαντίας και επέστρεψε στην αρχική Μονή του με εντολή του τότε Επισκόπου Ιεράς και Σητείας, Νεοφύτου.

Ο Όσιος ζούσε με έντονη άσκηση, προσευχή και νηστεία, έτρωγε ξηρή τροφή, ελιές, χόρτα και παξιμάδια ενώ τις περισσότερες ώρες της ημέρας τις περνούσε στο κελί του προσευχόμενος, παρακολουθούσε τις Ακολουθίες από ένα παράθυρο του κελιού του που έβλεπε προς τον Ναό και μόνο κάθε Κυριακή, όταν κοινωνούσε τα Άχραντα Μυστήρια κατέβαινε στην Εκκλησία. 

Το απόκρημνο σπήλαιο που ο Όσιος Ιωσήφ
Γεροντογιάννης έμενε για δεκαεπτά χρόνια

Η φήμη του διαδόθηκε σε όλη την Κρήτη ώστε καθημερινά τον επισκέπτονταν πλήθος πιστών, ζητώντας τις συμβουλές του ενώ ήταν γνωστό ότι ο Όσιος σταύρωνε το νερό της θάλασσας και γινόταν γλυκό, έριχνε το ράσο του στη θάλασσα και το χρησιμοποιούσε ως σχεδία για να μεταβαίνει τακτικά στο Κουφονήσι, είχε και προορατικό χάρισμα που ξεχώριζε τα κλεμμένα προϊόντα που συχνά οι προσκυνητές του έφερναν ως δώρα, ζητώντας μάλιστα από αυτούς που τα έφερναν να τα γυρίσουν πίσω. 

Η πολύχρονη όμως άσκηση τον εξασθένησε, μετά βίας μπορούσαν να ακούσουν οι παρευρισκόμενοι όσα τους έλεγε ενώ τους τελευταίους μήνες της ζωής του παρέμενε στο κελί του κλινήρης, μάλιστα προείδε τον θάνατό του και προσκάλεσε όλη την Συνοδεία να τους ζητήσει συγχώρηση, να τους δώσει τις τελευταίες συμβουλές και άφησε διάδοχο του τον Μοναχό Ανανία. 

Προείπε ότι θα συμβεί στη Μονή μετά τον θάνατό του, όρισε την ακριβή ημέρα και ώρα του θανάτου του και από τον εγγονό του Ιωσήφ, Διάκονο τότε, και τον Ιερομόναχο Γεννάδιο ζήτησε να λειτουργήσουν μαζί και να τον κοινωνήσουν αυτό έγινε στις 6 Αυγούστου του 1874 και αφού κάλεσε πάλι τους Πατέρες τους ζήτησε ξανά συγχώρηση, έκανε το σημείο του Σταυρού, πλάγιασε δεξιά, σταύρωσε τα χέρια του και παρέδωσε την ψυχή του στον Κύριο ενώ η σωρός του έγινε λαϊκό προσκύνημα, ώστε έμεινε επί τρεις μέρες άταφος.

Τάφηκε στις 9 Αυγούστου του 1874 μέσα στην Εκκλησία του Τιμίου Προδρόμου στη νοτιοδυτική γωνία σε πέτρινο λαξευμένο τάφο από τον εγγονό του και μετέπειτα ηγούμενο της Μονής Αρχιμανδρίτη Ιωσήφ Γεροντάκη. που ανεκόμισε αργότερα την τιμία Κάρα του αγίου, την οποία και απέθεσε στο πάνω μέρος του τάφου. 

Η μνήμη του τιμάται στις 7 Αυγούστου ενώ η ανακομιδή των λειψάνων του που έγινε στις 7 Μαΐου του 1982, 108 χρόνια από την κοίμησή του, τιμάται την Τρίτη προς Τετάρτη της Διακαινησίμου. 

Ακολουθία του συνέγραψε ο μοναχός Γεράσιμος Μικραγιαννανίτης, την οποία, μαζί με τον βίο του οσίου, εξέδωσε η Ιερά Μονή Τιμίου Προδρόμου Κάψα Σητείας Κρήτης, το 1993.