Η ΘΑΥΜΑΤΟΥΡΓΗ ΕΙΚΟΝΑ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΧΟΖΟΒΙΩΤΙΣΣΑΣ.

Φυλάσσεται στην Ιερά Μονή της Παναγίας Χοζοβιώτισσας, στην Αμοργό.

Η Θαυματουργή εικόνα της Παναγίας Χοζοβιώτισσας,
στο προσκυνητάρι της, με τα αρίθμητα αφιερώματα

Το όνομα Χοζοβιώτισσα, δημιουργήθηκε από παραφθορά του "Χοζιβίτισσα" ή "Κοζιβίτισσα", από το τοπωνύμιο Χοζιβά ή Κοζιβά στους Αγίους Τόπους. 

Σήμερα εκείνη η περιοχή είναι η Wadi Qilt της Ιεριχούς, όπου σύμφωνα με γραπτές μαρτυρίες των υπήρχαν από τους πρώτους Χριστιανικούς χρόνους σημαντικά ορθόδοξα Μοναστήρια.

Στην Εικονομαχία, τον 8ο και 9ο αιώνα, σύμφωνα με την παράδοση, η εικόνα ήρθε θαυματουργικά δια θαλάσσης, στον ορμίσκο της "Αγίας 'Αννας" που βρίσκεται πολύ κοντά στην Μονή και κατ’ επέκταση, η εικόνα όπως το όνομα και η ιστορία του μοναστηριού, συνδέεται με τους Αγίους Τόπους και την μονή Χοζεβά.

Η παράδοση της Αμοργού για την εικόνα της Παναγίας της Χοζοβιώτισσας έχει διατηρηθεί μέχρι τις μέρες μας και σύμφωνα με αυτήν, η εικόνα έφτασε στο νησί, από τους Αγίους Τόπους, μέσω Κύπρου, τον καιρό της Εικονομαχίας. 

Άποψη της Ιεράς Μονής Παναγίας Χοζοβιώτισσας

Για τον τρόπο άφιξης της εικόνας στην Αμοργό υπάρχουν δύο παραδόσεις: 

Η πρώτη λέει ότι η εικόνα βρέθηκε μέσα σε μια βάρκα εκεί ακριβώς που είναι κτισμένο το σημερινό μοναστήρι. Λέγεται ότι την εικόνα τοποθέτησε μια ευσεβής κυρία μέσα σε βάρκα από την πόλη Χόζοβα της Παλαιστίνης και την άφησε να ταξιδέψει μόνη της στην θάλασσα, για να γλιτώσει από τα χέρια των εικονομάχων.

Η δεύτερη εκδοχή λέει ότι τη θαυματουργική εικόνα έφεραν στην Αμοργό μοναχοί από το μοναστήρι του Χοτζεβά της Παλαιστίνης, που βρίσκεται κοντά στην Ιεριχώ, οι οποίοι έφυγαν λόγω των διωγμών από τους εικονομάχους. 

Περνώντας από την Κύπρο οι μοναχοί έπεσαν πάνω σε ληστές που βεβήλωσαν, έσχισαν στα δύο και έριξαν στη θάλασσα την εικόνα και τα δύο τεμάχια ήρθαν με θαυματουργικό τρόπο κάτω από το βράχο της Αμοργού κι ενώθηκαν μόνα τους χωρίς να διακρίνεται τίποτε. 

Άλλοι λένε ότι συγκολλήθηκαν από τους μοναχούς που συνέχισαν το ταξίδι τους, έφτασαν στην Αμοργό και έκτισαν το μοναστήρι στον τόπο που τους υπέδειξε η Παναγία και μάρτυρας για τον τόπο αυτό ήταν η σμίλη του μάστορα, που για αιώνες βρισκόταν σφηνωμένη στο βράχο πάνω από το κωδωνοστάσιο και που έπεσε το 1952, η οποία όμως σώζεται και σήμερα. 

Η σμίλη του μάστορα
πηγή

Άποψη της Ιεράς Μονής Παναγίας Χοζοβιώτισσας

Η προφορική αυτή παράδοση πρέπει να συσχετισθεί και με δύο ακόμη γεγονότα: ότι ο Όσιος Γεώργιος ο Χοζεβίτης καταγόταν από την Κύπρο και ότι έζησε σε μια εποχή που δεν απέχει πολύ από την περίοδο της Εικονομαχίας.

Η Κύπρος έπαιξε ρόλο στην πορεία της εικόνας από την Παλαιστίνη στην Αμοργό, κάτι που γνωρίζει η τοπική παράδοση και το διατήρησε προφορικά μέχρι σήμερα.

Εάν η Παναγία η Χοζοβιώτισσα, έφτασε στο νησί τον καιρό της Εικονομαχίας (δηλαδή πριν 1.200 — 1.300 χρόνια), τότε είναι μία από τις αρχαιότερες εικόνες στον ελλαδικό χώρο και αν έτσι έχουν τα πράγματα, τότε και το μοναστήρι είναι ένα από τα αρχαιότερα της Ελλάδας, παλαιότερο και από τις μονές του Αγίου Όρους που ιδρύθηκαν τον 10ο αιώνα και βεβαίως είναι το αρχαιότερο μοναστήρι των Κυκλάδων ενώ η σημερινή του μορφή ανάγεται στα τέλη του 11ου αιώνα, στα χρόνια του αυτοκράτορα Αλέξιου Κομνηνού.

Συνεπώς, η ισχυρότερη εκδοχή παραμένει αυτή που αναφέρει η προφορική παράδοση, ότι η εικόνα ήρθε από τους Αγίους Τόπους, μέσω Κύπρου, σπασμένη σε δύο κομμάτια, στην Αμοργό, πριν το 900 και ιδρύθηκε προς τιμήν της αυτό το μοναστήρι.