ΤΑ ΛΕΙΨΑΝΑ ΤΟΥ ΟΣΙΟΜΑΡΤΥΡΑ ΚΟΣΜΑ ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΥ, ΤΟΥ ΒΑΤΟΠΑΙΔΙΝΟΥ.

Φυλάσσονται στον Ναό του Πρωτάτου, στο Άγιο Όρος.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Στην Ορθόδοξη Εκκλησία αποδίδουμε στα Αγία λείψανα τιμή και ευλαβική προσκύνηση, η όποια όμως δεν αποτελεί λατρευτική προσκύνηση η λατρεία. Τούτο γιατί κανείς ποτέ ορθόδοξος χριστιανός δεν ταύτισε στη σκέψη του τα τίμια λείψανα με «θεούς». Μακαριστός π. ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΑΛΕΒΙΖΟΠΟΥΛΟΣ (ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟΝ ΑΙΡΕΣΕΩΝ ΚΑΙ ΠΑΡΑΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΩΝ ΟΜΑΔΩΝ).

Φορητή εικόνα του Οσιομάρτυρα Κοσμά του Πρώτου,
του Βατοπαιδινού.

Ο  Άγιος Κοσμάς ο Πρώτος του Αγίου Όρους μαζί με άλλους Αγιορείτες μοναχούς, από διάφορα κελιά, αντιστάθηκαν στον αυτοκράτορα Μιχαήλ Η΄ τον Παλαιολόγο και τον λατινόφρονα Πατριάρχη Ιωάννη Βέκκο (1275 - 1282) και υπέστησαν μαρτυρικό θάνατο όταν Ενωτικοί λατινόφρονες επισκέφτηκαν το Άγιο Όρος, στα τέλη του 13ου αιώνα.

Κατά μία παράδοση ο ίδιος ο αυτοκράτορας Μιχαήλ Η΄ ο Παλαιολόγος ηγείτο στρατιωτικής ομάδος και «Κατέλαβε την των Καραιών κελλιωτικήν λαύραν, ένθα και το του Όρους πρωτείον ίδρυται· ο δε πρωτεύων και οι συν αυτώ αντέστησαν αυτώ γενναίως, τοις προλαβούσιν ομοίως ελέγχοντες· ο δε βασιλεύς εις οργήν κινηθείς, εκέλευσε πάντας αυτούς μαχαίρας έργον γενέσθαι, και ούτως ετελειώθησαν οι άγιοι ομολογηταί την δε εκκλησίαν αυτών πυρπολήσας, και τα των μοναχών σκηνώματα ληϊσάμενος...».

Ο ιεροδιάκονος Αρκάδιος Βατοπαιδινός αναφέρει ότι Πατριαρχική Εξαρχία, που ήλθε στο Άγιον Όρος λόγω διαφορών, «απεφάνθη να αποσταλή ως Πρώτος εκ των Μονών Φαλακρού η του Πλακά και εξελέγη Κοσμάς εκ της Μονής του Πλακέως, ήτις έκειτο μεταξύ των Μονών Βατοπαιδίου και Εσφιγμένου, όπου σήμερα η τοποθεσία ονομάζεται Ζευγαρόσπιτα. Ούτος απεκτάνθη υπό των Λατινοφρόνων ο Μακάριος. Αυτά τα τεκμήρια συνέλεξα επί τριακονταετίαν περίπου του τελευταίου Πρώτου Κοσμά. Θα ήμουν ευτυχής εάν μελλοντικοί ερευνηταί φέρουν περισσότερα τεκμήρια εις φως χάριν της Ιστορίας αφ΄ ενός και των μεμψιμηρούντων αφ΄ ετέρου περί του διωγμού υπό των Λατινοφρόνων κατά τον 13ον αιώνα Αγιορειτών».

Ο τάφος του Οσιομάρτυρα Κοσμά του Πρώτου,  όπως είναι
σήμερα στο Παρεκκλήσι του Νάρθηκα του Ναού του Πρωτάτου

Όπως αναφέρει σύγχρονος συγγραφέας, «διέταξαν τη σύναξη στις Καρυές των Μοναχών που διέμεναν στα γύρω από τις Καρυές κελλιά. Σκοπός της συνάξεως ήταν να πεισθούν οι Αγιορείτες Μοναχοί, με επικεφαλής τον Πρώτο, να συγκατατεθούν στην ένωση με την «Εκκλησία» του Πάπα. Να «λατινοφρονήσουν» και να δεχθούν τα λατινικά δόγματα. Στην πρόταση όμως αυτή της προδοσίας αντέδρασαν όλοι. Και ο Πρώτος και οι Μοναχοί. Με ένα λόγο και με μια απόφαση, αποκρίθηκαν ότι είναι πρόθυμοι και να μαρτυρήσουν για την ορθόδοξη πίστη, τη μόνη και αληθινή πίστη. Μάταια οι λατινόφρονες εκπρόσωποι του αυτοκράτορα απειλούσαν τους Μοναχούς με κολαστήρια και με αυτό τον θάνατο και τον Πρώτο με αγχόνη Με παρρησία και με την απόφαση του μαρτυρίου ομιλούσαν κατά της ενώσεως με τους εκπροσώπους του Πάπα... Ο διάλογος κρίθηκε μάταιος από μέρους των λατινοφρόνων. Οι Αγιορείτες Μοναχοί κι εδώ στις Καρυές αποδείχθηκαν αμετάπειστοι. Βράχοι ακλόνητοι. Για αυτό και οι εχθροί της Ορθοδοξίας άρχισαν τα βασανιστήρια. Αλλά όσο βασανίζονταν οι Μοναχοί, τόσο και πιο πολύ, με όλη τους τη δύναμη, ομολογούσαν την Ορθόδοξη πίστη. Γι΄ αυτό και διατάχθηκε ο θάνατος σκληρός. Η αγχόνη και η σφαγή. Η αγχόνη για τον Πρώτο του Αγίου Όρους. Η σφαγή για τους μοναχούς. Κοκκίνησε το ιερό χώμα των Καρυών. Άλλα το αίμα αυτό ανέβηκε στον ουρανό, μπροστά στο Θεό, μαζί με τις ψυχές των οσιομαρτύρων πατέρων, σαν θυμίαμα ευωδιαστό. Ήταν η τελευταία λατρεία των Αγιορειτών Πατέρων, που την τέλεσαν στα άγια χώματα του Αγίου Όρους με το αίμα της καρδιάς τους. Αφού πρόσφεραν στο Θεό τα πάντα, τελευταία πρόσφεραν το αίμα τους».

Ο τάφος του Οσιομάρτυρα Κοσμά του Πρώτου, όπως
είναι σήμερα στο Παρεκκλήσι του Νάρθηκα
του Ναού του Πρωτάτου.

Όπως αναφέρει και ο ιερός Συναξαριστής του αγίου Νικοδήμου του Αγιορείτη: «τη αυτή ημέρα οι άγιοι οσιομάρτυρες οι εν τοις κελλίοις του Άθω κατοικούντες, οι τους Λατινόφρονας ελέγξαντες, τον βασιλέα, φημί, Μιχαήλ, και τον Πατριάρχην Βέκκον, ο μεν πρώτος απηγχονίσθη, οι δε λοιποί ξίφει ετελειώθησαν».

Το μαρτύριο των οσιομαρτύρων, και ιδιαίτερα ο απαγχονισμός του αγίου Πρώτου Οσιομάρτυρα Κοσμά του Βατοπαιδινού, επιβεβαιώθηκε ακόμα και από την ανακομιδή των λειψάνων του. 

Η Ανακομιδή του, έγινε από την Ιερά Κοινότητα κατά το 1981, στον τόπο πού ανέφερε η παράδοση ότι υπήρχε ο τάφος του, όπου και υπήρχε πάντοτε μία αναμμένη κανδήλα, ο τάφος του Οσιομάρτυρα Κοσμά του Πρώτου βρίσκεται στο Παρεκκλήσι του Νάρθηκα του Ιερού Ναού του Πρωτάτου.

Ο Τάφος του Αγίου Κοσμά του Πρώτου κατά την εύρεσή του.

Τα λείψανα του Αγίου Κοσμά του Πρώτου όπως
βρέθηκαν κατά την Ανακομιδή τους

Όσον αφορά την ανακομιδή των λειψάνων του Αγίου Κοσμά του Πρώτου, στο Πρακτικό των Συνάξεων της Κοινότητος του Άγιου Όρους της 28 Νοεμβρίου 1981 αναφέρεται: «Την Τρίτην περί ώραν 9ην πρωϊνήν, συναθροισθέντος του ιεροκοινοτικού Σώματος εν τη πλειονότητι αυτού κατήλθον εις τον Ιερόν του Πρωτάτου Ναόν, θέσαντες άπαντες μετάνοιαν τη θαυματουργώ της θεομήτορος εικόνι Άξιον Εστίν. Εν συνεχεία ήρξαντο της Παρακλήσεως προς την Θεοτόκον εγγύς του χώρου της ανακομιδής, εντός της Λιτής του Ιερού Ναού του Πρωτάτου.

Τότε ο Προηγούμενος Γαβριήλ ενεχείρισε κασμά εις τον Πρωτεπιστάτην, προκειμένου ούτος να κάμη συμβολικώς την έναρξιν της ανασκαφής, ως εγένετο ... Κατελθόντες εις βάθος πλέον του ενός μέτρου, ενεφανίσθησαν πλάκαι εκ σχιστολίθου, εις επίπεδον διάταξιν, αίτινες καθαρισθείσαι έδειξαν προς τους εναγωνιώντας παρισταμένους ότι πρόκειται περί τάφου. Αποκαλύψας ο ιερομόναχος Κύριλλος τον τάφον ανέφερεν "Εδώ είναι" και τότε άπαντες οι παριστάμενοι εν συγκινήσει έψαλλον το απολυτίκιον των Αθωνιτών Πατέρων. Ο δε Πρωτεπιστάτης παρήγγειλεν εις τον Μοναχόν Ιερόθεον, ίνα κρούση χαρμοσύνως τους κώδωνας προκειμένου να εξαγγελθή το χαρμόσυνον γεγονός εις άπαντας τους περιοίκους. Η αποκάλυψις του τάφου και η θέα των Ιερών Λειψάνων εις τους παρισταμένους εγένετο περί ώραν 12.45 μεσημβρινήν και ευθύς ο χώρος ενεπλήσθη υπό αρρήτου ευωδίας ...».

Πλήρη ασματική ακολουθία και παρακλητικό κανόνα προς τιμή του αγίου Πρώτου Κοσμά και των συναθλησάντων με αυτόν συνέταξε ο υμνογράφος ιερομόναχος Αθανάσιος Σιμωνοπετρίτης.

Η μνήμη του Αγίου Κοσμά του Πρώτου τιμάται στις 5 Δεκεμβρίου και η Ανακομιδή του στις 18 Νοεμβρίου.

πηγή: agioritikesmnimes.blogspot.com , drive.google.com