Ιερά Μονή Αρχαγγέλου Μιχαήλ, Αλμωπίας.

πηγή

Βρίσκεται στα βόρεια του νομού Πέλλας, 40 χιλιόμετρα από την Αριδαία και σε πολύ μικρή απόσταση από τα σύνορα με τα Σκόπια, που έδωσε το όνομά της και στο κοντινό χωριό Αρχάγγελος, 3 χιλιόμετρα μακρυά. 

Άποψη της Μονής
πηγή

H μονή χτίστηκε σε ένα θαυμάσιο περιβάλλον του όρους Πάικο στα 800 μέτρα υψόμετρο, περιτριγυρισμένη από δάση με οξιές, δρυς και χιλιάδες κερασιές ενώ έχει θέα μαγευτική και η διαδρομή μέχρι εκεί είναι μοναδική.

Η ιστορία του μοναστηριού είναι ταυτισμένη με αυτή της Αλμωπίας των τελευταίων αιώνων.

Ο χρόνος, έχεις την αίσθηση, ότι έχει παγώσει στους τοίχους του. Πιθανολογείται πως ιδρύθηκε στα 1181 και ήταν αφιερωμένη αρχικά στον Άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο.

Το 1790 πολιορκήθηκε και καταστράφηκε από τους Τούρκους, οι μοναχοί τότε σκοτώθηκαν σχεδόν όλοι.

Ήταν τότε που εξισλαμίσθηκαν οι κάτοικοι του χωριού της Νότιας, οι οποίοι ανέλαβαν το έργο της πυρπόλησης. Μοναχοί και πάροικοι, όσοι δεν σκοτώθηκαν, σκόρπισαν και η ερήμωση της μονής κράτησε πάνω από μισό αιώνα.

Άποψη του Καθολικού

Άποψη του Καθολικού

Άποψη του Καθολικού

Η παράδοση το θέλει, δικαιολογημένα ή όχι, να είναι χτισμένη η Μονή επάνω σε αρχαίο Ιερό, αφιερωμένο στη Θεά του κυνηγιού Άρτεμη, λόγω της πλούσιας πανίδας και χλωρίδας της περιοχής. 

Σήμερα είναι αποδεδειγμένο τόσο από έγγραφα, που σώζονται στην Ιερά Μονή Μεγίστης Λαύρας του Αγίου Όρους, όσο και από άλλα αποκαλυφθέντα στοιχεία, προηγούμενου αιώνα, ότι ήταν αφιερωμένη στον Άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο. Από διάφορα έγγραφα, όπως από το Χρυσόβουλο Λόγο του Αλέξιου Κομνηνού που εκδόθηκε το 1082 φαίνεται να υφίσταται από τον 11ο αιώνα ως μετόχι της Μεγίστης Λαύρας του Άθωνος.

Άποψη του Καθολικού

Το 1858 με Σουλτανικό φιρμάνι η Μονή ανιδρύθηκε και μετονομάσθηκε έτσι, επειδή κατά την παράδοση η πυρπόληση της Μονής έγινε στις 6 Σεπτεμβρίου, μέρα του εν Χώναις θαύματος του Αρχαγγέλου και σε ένδειξη ευγνωμοσύνης από πολλούς κατοίκους της περιοχής, που διασώθηκαν αβλαβείς την ημέρα της καταστροφής από βέβαιο θάνατο.

Με την επανίδρυσή της η μονή ανακτά τα ακίνητά της και ο Βαλής των Βιτωλίων επιστρέφει πίσω τα κτήματα που είχε οικειοποιηθεί με επίσημο έγγραφο της τουρκικής διοίκησης και αρχίζει η έντονη πνευματική κι εκπαιδευτική της δραστηριότητα ενώ στα κελιά της διδάσκονταν τα Ελληνικά γράμματα.

Το περίτεχνο ξύλινο επιζωγραφισμένο τέμπλο
πηγή

Από τη μονή του Αρχαγγέλου βγαίνουν οι πρώτοι γραμματισμένοι, οι οποίοι με τη σειρά τους μορφώνουν τους κατοίκους της ευρύτερης περιοχής.

Με την πάροδο του χρόνου φθάνουμε και στην θρυλική εποχή του Μακεδονικού Αγώνα.

Η μονή κατά τον Μακεδονικό αγώνα συμβάλλει, με την προσφορά των χώρων της και το αφανές έργο των μοναχών της, στη μεγάλη εθνική υπόθεση.

Η επίκαιρη θέση της Μονής, οι φυσικές προσβάσεις της, την μετατρέπουν σε σταθμό για τα περαστικά ελληνικά αντάρτικα σώματα και χρησιμοποιήθηκε ως κεντρική αποθήκη όπλων αλλά και ως καταφύγιο ανεφοδιασμού αλλά και ανάπαυσης.

Το περίτεχνο ξυλόγλυπτο και  επιζωγραφισμένο τέμπλο

Άποψη της εισόδου στο Καθολικό

Στον Μακεδονικό αγώνα η Ιερά Μονή του Αρχαγγέλου Αλμωπίας, αποτέλεσε το κέντρο του ελληνισμού καθώς και σημαντικό προπύργιο του Οικουμενικού Πατριαρχείου. 

Αυτή η σημαντική δραστηριότητα όμως, πολύ γρήγορα έγινε αντιληπτή από τους κομιτατζήδες, οι οποίοι όμως περιορίσθηκαν σε γραπτές απειλές και δεν τόλμησαν για περαιτέρω ενέργειες. 

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ο γενναίος οπλαρχηγός Καπετάν Ματαπάς (οπλαρχηγός Μιχαήλ Αναγνωστάκος) που με το ψευδώνυμο Παπά - Χρήστος και με έδρα το Μοναστήρι του Αρχαγγέλου, οργάνωσε αντιστασιακά την ευρύτερη περιοχή της Αριδαίας καθώς όμως και της Γουμένισσας αλλά και του Κιλκίς.

Άποψη των εξωτερικών τοιχογραφιών του Καθολικού

Άποψη των εξωτερικών τοιχογραφιών του Καθολικού

Σκηνές από το μαρτύριο της Αγίας Χρυσής
πηγή

Άλλοι γενναίοι οπλαρχηγοί χρησιμοποιούσαν τη Μονή ως ορμητήριο και κρησφύγετο, όπως ο Υποπλοίαρχος Γεώργιος Κακουλίδης, ο Νικόλαος Βλάχος, ο Εμμανουήλ Σκουντρής, ο οποίος σημειώνει νίκες κατά των Βουλγάρων στους Προμάχους και σε άλλα σημεία της Αλμωπίας.

Το δυτικό τοίχο, στα αριστερά της δυτικής εισόδου του καθολικού της μονής, κοσμεί η ιστόρηση του μαρτυρίου της τοπικής Αγίας των Μογλενών, της Αγίας Χρυσής (13 Οκτωβρίου 1795).

Η Αγία Χρυσή γεννήθηκε στο χωριό Σλάτενα (την σημερινή Χρυσή) της επαρχίας Αλμωπίας του Νομού Πέλλης και ο πατέρας της ήτανε φτωχός ενώ είχε ακόμη και τέσσερις άλλες θυγατέρες. 

Άποψη των εξωτερικών τοιχογραφιών του Καθολικού

Άποψη των εξωτερικών τοιχογραφιών του Καθολικού

Σκηνές από το μαρτύριο της Αγίας Χρυσής
πηγή

Η Χρυσή ήταν πολύ ωραία τόσο στο σώμα όσο όμως και στην ψυχή. 

Κάποτε, ενώ βρισκότανε μαζί και με άλλες γυναίκες στους αγρούς και μάζευε καυσόξυλα, την απήγαγε κάποιος Τούρκος και τη μετέφερε στο σπίτι του. 

Ο Τούρκος προσπάθησε με διάφορες κολακείες να την εξισλαμίσει και να την κάνει γυναίκα του. 

Η Χρυσή όμως αντιστάθηκε και δυναμικά απάντησε: «Εγώ τον Χριστό μόνο γνωρίζω για νυμφίο μου, που δεν θα αρνηθώ και αν ακόμα με κομματιάσεις», όμως οι γονείς της και οι συγγενείς της Χρυσής, με εξαναγκασμό των Τούρκων, την παρακαλούσαν να δεχτεί τον μωαμεθανισμό για να σωθεί. 

Άποψη του Δεσποτικού Θρόνου
πηγή

Αλλά η μεγαλόψυχη Χρυσή τους απάντησε ότι: «πατέρα έχω τον Κύριό μου Ιησού Χριστό, μητέρα την Κυρία Θεοτόκο, αδελφούς δε και αδελφές έχω τους Αγίους και τις Αγίες της Εκκλησίας μας». 

Μπροστά λοιπόν στη σταθερότητα της Χρυσής, οι Τούρκοι απάντησαν με φρικτά βασανιστήρια. 

Τελικά στις 13 Οκτωβρίου 1795, κατέκοψαν το σώμα της με μαχαίρια και έτσι πανάξια έλαβε το στεφάνι του μαρτυρίου από τον Νυμφίο Χριστό. 

Από το 1940 και για πενήντα χρόνια η μονή έμεινε έρημη και εγκαταλειμμένη ενώ το 1989 η Μητρόπολη Εδέσσης Πέλλης και Αλμωπίας την αναβίωσε με την εγκατάσταση σ' αυτήν μοναχικής αδελφότητας. 

Λόγω της σπουδαιότητάς του το μοναστήρι έχει κηρυχθεί ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο με ζώνη προστασίας που επεκτείνεται γύρω από το ναό και έχει ως όρια το δημόσιο δρόμο, το ρέμα, τον καταρράκτη, καθώς και τα προσκτίσματα του μοναστηριού (ΥΑ ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Β1/Φ36/15591/339/2-6-1995 – ΦΕΚ 579/Β/30-6-1995).

Άποψη του Καθολικού

Η πρόσβαση στο μοναστήρι του Αρχαγγέλου γίνεται από καλό ασφαλτοστρωμένο δρόμο.

Ο χώρος έξω από τη μονή είναι πολύ ωραία διαμορφωμένος με δέντρα, γκαζόν, θέσεις για παρκινγκ και πολύ ωραία θέα, εντυπωσιακή, προς την κοιλάδα της άνω Αλμωπίας.

Το επίπεδο συντήρησης της μονής του Αρχαγγέλου είναι αρκετά υψηλό και ικανοποιητικό, τόσο όσον αφορά το ίδιο το μνημείο, τον ναό, όσο και το εσωτερικό του ναού, τις αγιογραφίες του, τις τοιχογραφίες του και τις κολώνες οι οποίες έχουν κρατήσει υπέροχα, τα χρώματά τους.

Η μονή είναι ανοιχτή καθημερινά 07:00 - 14:00 και 16:00 - 20:00 και σήμερα διαμένει σε αυτήν ανδρική μοναχική αδελφότητα με 4 μοναχούς και έναν δόκιμο και ηγούμενο τον Επιφάνιο Μανταζή.

Στην μονή διασώζεται η θαυματουργός εικόνα του Αρχαγγέλου Μιχαήλ και πανηγυρίζει στις 6 Σεπτεμβρίου αλλά και την τρίτη ημέρα του Πάσχα.

Τηλέφωνο: (+30 ) 23840 73499