Η "ΑΓΙΑ ΦΑΤΝΗ" ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ

Υπόδειγμα ξύλινης φάτνης.

Η φάτνη είναι το παχνί, το σκαφίδιο ή και η θέση μέσα στην οποία τοποθετείται η τροφή των ζώων, συνήθως αιγοπροβάτων ή αγελάδων. 

Ο Ιωάννης Σταματάκος στο Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσης, Γ', σ. 2832, ορίζει ότι η φάτνη είναι ένα ξύλινο κατασκεύασμα ή κοιλανθέν τμήμα κάποιου κορμού δέντρου για την εναπόθεση της τροφής των ζώων.

Η λέξη φάτνη (praesepe - praesepium στη λατινική γλώσσα) που φιλοξένησε "τόν Δεσπότην ἡμῶν... κείμενον, ἐσπαργανωμένον, τό φρικτόν ἐκεῖνο καί παράδοξον θέαμα" (Ιωάννου Χρυσοστόμου, Εις τον μακάριον Φιλογόνιον, ΡG 48, 753), συναντάται στο Ευαγγέλιο μόνο του Αγίου Λουκά και στο μέρος όπου αναφέρεται η διήγηση της Γεννήσεως του Χριστού, σημειώνει: Λουκ. 2,7: "καί ἔτεκεν τόν υἱόν αὐτῆς τόν πρωτότοκον καί ἐσπαργάνωσεν αὐτόν καί ἀνέκλινεν αὐτόν ἐν φάτνῃ". Λουκ. 2,12: "καί τοῦτο ἡμῖν σημεῖον, εὑρήσετε βρέφος ἐσπαργανωμένον καί κείμενον ἐν φάτνῃ". Λουκ.2,16: "καί ἦλθαν σπεύσαντες, καί ἀνεῦρον τήν Μαριάμ καί τόν Ἰωσήφ καί τό βρέφος κείμενον ἐν τῇ φάτνῃ".

Διακρίνονται καθαρά οι σανίδες της υποτιθέμενης φάτνης του Χριστού
στο εσωτερικό της λειψανοθήκης.

Στη Ρωμαιοκαθολική Βασιλική της Ρώμης Basilica di Santa Maria Maggiore που είναι μία από τις πιο αρχαίες εκκλησίες της Ρώμης, αποθησαυρίζεται μία περίτεχνη λειψανοθήκη η οποία πιστεύεται ότι περιέχει ένα τμήμα της Αγίας Φάτνης του Χριστού (Sacra Culla).

H λειψανοθήκη αυτή περιέχει πέντε μαυρισμένες από τον χρόνο σανίδες ενώ σύμφωνα με την Καθολική Εγκυκλοπαίδεια, το τμήμα της φάτνης που σώζεται στη Basilica di Santa Maria Maggiore της Ρώμης ήρθε εκεί πιθανότατα από τον Έλληνα Πάπα της Ρώμης Θεόδωρο Α΄(642 - 649), ο οποίος γεννήθηκε στα στους Αγίους Τόπους, στα Ιεροσόλυμα ενώ σύμφωνα με ένα άλλο ιστορικό η Αγία Φάτνη πρέπει να έφθασε στη Ρώμη στις αρχές του 12ου και όχι στα μέσα του 7ου αιώνα.

Λείπει πάντως μία μονογραφία αφιερωμένη στην  Sacra Culla που θα έριχνε περισσότερο φως σε αυτό το κειμήλιο. Αναγκαία βέβαια προϋπόθεση είναι η εξέταση του κειμηλίου από κοντά, αφού η μόνη φωτογραφία του είναι του 1893 ενώ σε έρευνα που έγινε το 1893 από το ίδιο την ίδια την Ρωμαιοκαθολική εκκλησία, καταλήξανε στο συμπέρασμα  ότι το ξύλο από τις πέντε σανίδες είναι ξύλο από το δέντρο της συκομουριάς. 

Οι σανίδες της φάτνης του Χριστού στην αυθεντική συναρμογή τους. 
Από την μοναδική φωτογραφία που υπάρχει των σανίδων της φάτνης (1893).

Ανάγλυφη  ”ασβεστολιθική” φάτνη.

Επίσης ότι από τις πέντε σανίδες, οι δύο θεωρούνται ότι σχηματίζουν ένα Χ ενώ οι υπόλοιπες τρεις ήταν τοποθετημένες στο πάνω μέρος του Χ μαζί με κάποια άλλα τμήματα που τώρα όμως δυστυχώς λείπουν.

Η υπόθεση ότι δύο από τις σανίδες σχημάτιζαν Χ οδηγεί σε μία ξύλινη φάτνη, αλλά η φάτνη στην οποία ο Ιησούς ως μωρό τοποθετήθηκε μετά τη Γέννησή Του πιστεύεται ότι ήταν κατά πάσα πιθανότητα λαξευμένη στο ασβεστολιθικό τοίχωμα του σπηλαίου της γέννησης, όπως αφήνει επίσης να εννοηθεί και η Ορθόδοξη εικονογραφία της Γέννησης του Χριστού, έτσι λοιπόν με τον καιρό αναπτύχθηκαν δύο διαφορετικές θεωρίες για τη Sacra Culla. 

Σημειώσεις στα ελληνικά σε μία από τις σανίδες της φάτνης του Χριστού.

Το περιεχόμενο της ελληνικής επιγραφής σύμφωνα με:
Nickell Joe, Relics of the Christ, The University Press of Kentucky, 2007, σελ 27.

Η ελληνική επιγραφή έχει τελικά καταγραφεί από τον Hartmann Grisar στο έργο του: Analecta Romana,
dissertazioni, testi, monumenti dell'arte riguardanti principalmente la storia di Roma e dei Papi nel Medio Evo
(Ρώμη, 1899), σελ 591 (ΕΔΩ).

Λεπτομέρεια της Γέννησης του Χριστού κατά
την Ορθόδοξη εικονογραφία.

Μία θεωρία υποστηρίζει ότι οι τέσσερις από τις πέντε σανίδες χρησίμευαν ως υποστηρίγματα της ”ασβεστολιθικής” φάτνης με τη μορφή δύο σανιδένιων Χ, ενώ η άλλη θεωρία υποστηρίζει ότι οι σανίδες μαζί με άλλα μέρη που λείπουν σήμερα χρησίμευαν για να σχηματίσουν ένα ξύλινο υπόστρωμα στον πάτο της “ασβεστολιθικής” φάτνης.

Αξιοσημείωτο είναι ότι οι πέντε σανίδες είναι συναρμοσμένες με δύο μεταλλικές ταινίες που σύμφωνα με κάποιους ειδικούς δείχνουν ένα “αρχαίο” τρόπο συναρμολόγησης ενώ περαιτέρω έρευνες επί της φάτνης του Χριστού αποκάλυψαν σημειώματα γραμμένα στα ελληνικά στη μία σανίδα από αυτές, έτσι σήμερα μόνο οι τέσσερις θεωρούνται “αυθεντικές”, και όχι αυτή με τα σημειώματα.

Η πλούσια λειψανοθήκη που περιέχει το υποτιθέμενο τμήμα της φάτνης του Χριστού είναι κατασκευής του 1830 και στολισμένη με ανάγλυφα και αγάλματα ενώ εκτίθεται πανηγυρικά από την Ρωμαιοκαθολική εκκλησία για την προσκύνηση των πιστών μόνο μία φορά τον χρόνο και μόνο κατά την παραμονή των Χριστουγέννων.

 

πηγή: leipsanothiki.blogspot.be