Βυζαντινός ναός Αγίας Αναστασίας Μάκρης, Αλεξανδρούπολη.

πηγή

Βρίσκεται στον γραφικό παραλιακό οικισμό της Μάκρης στην Αλεξανδρούπολη και είναι ένας από τους ωραιότερους και παλαιότερους ναούς της ευρύτερης περιοχής του Έβρου, που σήμερα λειτουργεί ως ενοριακός και είναι αφιερωμένος στην Αγία Αναστασία τη Φαρμακολύτρια.

Άποψη της εισόδου του Ναού 
πηγή

Σύμφωνα με την κτητορική επιγραφή, αρχικά θεμελιώθηκε το 1100, στην ίδια θέση που προϋπήρχε παλαιό - χριστιανικός ναός, από τον οποίο διατηρούνται ακόμη και σήμερα διάφορα διάσπαρτα αρχιτεκτονικά μέλη του, στη νότια πλευρά του Ναού. 

Με τη σημερινή του μορφή ο ναός ιδρύθηκε, στην ουσία ανακαινίσθηκε το 1833, με την οικονομική συνεισφορά του Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Νεοφύτου Ζ', που υπήρξε και Μητροπολίτης Μαρωνείας, του τοπικού πρόκριτου Χατζημανωλάκη καθώς και των καπνοκαλλιεργητών της περιοχής.

Αυτό αναφέρεται στην κτητορική επιγραφή, που σώζεται ακόμη, στο υπέρθυρο του δυτικού τοίχου του ναού: «1800…/ 1833 Δια δαπάνης και συνδρομής του Παναγιωτάτου και Οικουμενικού Πατριάρχου Κυρίου Νεοφύτου και των τιμιώτατων πραγματευτών τουτουντζήδων και όλων των ευσεβών και ορθοδόξων χριστιανών και παραστάσεως του Χατζημανολάκη ανακαινίσεως τουτουντζήδων».

Πολύ σημαντική υπήρξε, τόσο η οικονομική συμβολή της αρκετά πλούσιας συντεχνίας των καπνοπαραγωγών καθώς και των καπνεμπόρων (τουτουντζήδων) της Μάκρης, όσο όμως επίσης και οι ενέργειες του Χατζημανωλάκη, που κατάφερε μαζί με τον Πατριάρχη Νεόφυτο, να εκδοθεί τελικά το σουλτανικό φιρμάνι για την ανέγερση του ναού.

Άποψη του εσωτερικού του Ναού
πηγή

Άποψη του εσωτερικού του Ναού
πηγή

Άποψη του εσωτερικού του Ναού
πηγή

Άποψη του τέμπλου του Ναού 
πηγή

Ο Ναός, αν και καταστράφηκε από φωτιά τρεις φορές, αποκαταστάθηκε και λειτουργούσε συνεχώς στα χρόνια της Τουρκοκρατίας.

Μάλιστα δεν μετατράπηκε σε μουσουλμανικό τέμενος σύμφωνα με την πρακτική της εποχής, των Τούρκων.

Το αντίθετο δυστυχώς συνέβη στον γειτονικό ναό του Αγίου Δημητρίου, που έχει καταρρεύσει πλέον και τα ερείπιά του είναι ορατά σήμερα βόρεια του ναού της Αγίας Αναστασίας. 

Ο ναός αρχιτεκτονικά ανήκει στον τύπο της πετρόκτιστης τρίκλιτης ξυλόστεγης βασιλικής με διαστάσεις 30 Χ 25 μέτρα, δηλαδή δεν είναι ιδιαίτερα μεγάλος ενώ στην πλευρά της εισόδου του έχει διαμορφωθεί μία στεγασμένη στοά.

Η κολυμπήθρα του 1820
πηγή

Στο εσωτερικό δεσπόζει το επιχρυσωμένο ξυλόγλυπτο τέμπλο που πιθανότατα προέρχεται από τον προϋπάρχοντα μεταβυζαντινό ναό της Αγίας Αναστασίας, καθώς και ο επιχρυσωμένος δεσποτικός θρόνος που είναι ξυλόγλυπτος. 

Μοναδικής ξυλογλυπτικής τέχνης είναι και το προσκυνητάρι από ξύλο ελιάς, στο οποίο είναι τοποθετημένη η εφέστιος εικόνα της Αγίας Αναστασίας, ακόμη, ο ξυλόγλυπτος άμβωνας και τα παγκάρια με τις θέσεις των επιτρόπων καθώς και δύο μικρά αναλόγια που είναι παλαιότατα και κατασκευασμένα από κέλυφος χελώνας της Ερυθράς Θαλάσσης, ενώ σώζεται και ο παλαιός ξύλινος επιτάφιος.

Οι δεσποτικές εικόνες που κοσμούσαν παλαιότερα το τέμπλο αποτελούν σημαντικά και αξιόλογα έργα τέχνης, που καλύπτουν όλη την περίοδο από τον 17ο έως και τον 19ο αιώνα, εξ αυτών η παλαιότερη εικόνα είναι ο ένθρονος Χριστός σε στάση εύλογίας, του 17ου αιώνα.

Οι περισσότερες από τις εικόνες, σήμερα, έχουν μεταφερθεί στο εντυπωσιακό για τα εκθέματά του, Εκκλησιαστικό Μουσείο Αλεξανδρούπολης και έχουν αντικατασταθεί από σύγχρονες εικόνες, βυζαντινής όμως τεχνοτροπίας. 

Η εικόνα της Αγίας Αναστασίας της Φαρμακολύτριας

Εξαιρετική και περίτεχνη επίσης είναι η εικόνα της Αγίας Αναστασίας της Φαρμακολύτριας, διαστάσεων 1.20 × 0.80 μέτρων που την παρουσιάζει με κορώνα, τον στέφανο της ζωής που φορούν οι μάρτυρες και να κρατάει την λήκυθο.

Στον ναό σώζονται επίσης αργυροποίκιλτα ιερά σκεύη, όπως δισκοπότηρα, ευαγγέλια, εξαπτέρυγα, μυροδοχεία, στέφανα γάμου, σταυροί αγιασμού και ευλογίας, κολυμβήθρα, κηροπήγια, μανουάλια, κανδήλες κ.α. 

Πολλά είναι τα σωζόμενα λειτουργικά βιβλία που χρονολογούνται μεταξύ του 18ου και 20ουαιωνα, καθώς επίσης οι καλοδιατηρημένοι χρυσοκέντητοι και μεταξύ αυτών δερμάτινοι επιτάφιοι και μια εξαιρετική πολυπαραστατική δερμάτινη απεικόνιση με τη ζωή του Χριστού που προέρχεται από τα Ιεροσόλυμα και είναι δωρεά ενός ευσεβούς κατοίκου της Μάκρης, ο οποίος βρέθηκε στους Αγίους Τόπους ως «χατζής».

Ο ναός επίσης διαθέτει και μία κολυμπήθρα του 1820, καθώς επίσης και μία εικόνα της Παναγίας που ανέσυραν ψαράδες από το λιμάνι της Μάκρης στις αρχές του 20ού αιώνα ενώ φυλάσσονται και τεμάχια ιερών λειψάνων των Αγίων Πέντε Νεομαρτύρων από τη Σαμοθράκη, που μαρτύρησαν στη Μάκρη το 1835, μαζί με δύο μάλιστα από τα τσιγκέλια όπου κρεμάστηκαν.

Το τσιγκέλι του μαρτυρίου.
πηγή

Τους πέντε Νεομάρτυρες τους έθαψαν δίπλα από το χωριό όπου σήμερα υπάρχει ένα εκκλησάκι αφιερωμένο στην μνήμη τους.

Μαρτύρησαν στις 6 Απριλίου, την Κυριακή του Θωμά και έκτοτε ή μνήμη τους τιμάται κάθε Κυριακή του Θωμά ενώ λείψανά τους υπάρχουν στην εκκλησία της Παναγιάς στην Χώρα της Σαμοθράκης καθώς και στον Ναό της Αγίας Αναστασίας Φαρμακολύτριας στην Μάκρη. 

Ιδιαίτερα σημαντική είναι η παρουσία τα τελευταία χρόνια στον Ναό του ιερέα της Αγίας Αναστασίας, του π. Ιωάννη Θεοδώρου, ακούραστος και εξαιρετικά οργανωτικός, κατάφερε μέσα σε ελάχιστο χρονικό διάστημα να τακτοποιήσει και να δρομολογήσει ένα σωρό εκκρεμή ζητήματα του Ναού. 

Παράλληλα με στοργή και αμέριστη αγάπη,φροντίζει καθημερινά για το φιλανθρωπικό έργο της ενορίας του κάτω από την αιγίδα της Ιεράς Μητροπόλεως Αλεξανδρουπόλεως και Τραιανουπόλεως αλλά και για την συντήρηση όπως και τον εξωραϊσμό όλων των εκκλησιών της ενορίας του, της Μάκρης. 

Ο ναός πανηγυρίζει στη μνήμη της Αγίας Αναστασίας Φαρμακολύτριας στις 22 Δεκεμβρίου καθώς και στην μνήμη των Αγίων πέντε μαρτύρων εκ της Σαμοθράκης στις 6 Απριλίου.
Τηλέφωνο ναού: (+30) 25510 71717