Η ΘΑΥΜΑΤΟΥΡΓΗ ΕΙΚΟΝΑ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΕΙΚΟΣΙΦΟΙΝΙΣΣΗΣ.

Η θαυματουργή εικόνα της Θεοτόκου, Παναγία Εικοσιφοίνισσα, είναι αχειροποίητη και είναι η εφέστιος εικόνα της Ιεράς Μονής Παναγίας Εικοσιφοίνισσας στην Κορμίτσα Σερρών.

Η ιερά Μονή Παναγίας Εικοσιφοινίσσης
πηγή

Η αγιογράφησή της Εικόνας της Παναγίας, αποδίδεται στον Απόστολο και Ευαγγελιστή Λουκά, ο οποίος αγιογράφησε σύμφωνα με την παράδοση πολλές εικόνες της Παναγίας, περίπου 70 και όλες μετά από συνάντηση μαζί Της.

Έτσι και αυτή τη φορά, μόλις του εμφανίστηκε η Θεοτόκος πήρε το ξύλο που είχε για να ξεκινήσει την αγιογράφηση, αλλά είδε μια σχισμή επάνω του και στεναχωρήθηκε πάρα πολύ.

Τότε η Παναγία του είπε να μην λυπάται, ότι δεν πειράζει που το ξύλο έχει σχισμή και να συνεχίσει, έτσι σκιαγραφήθηκε η μορφή της Παναγίας με το θείο Βρέφος αγκαλιά, μάλιστα η σχισμή αυτή φαίνεται ευκρινώς ακόμη και σήμερα, στο πρόσωπο της Θεοτόκου.

Το σημάδι από την θήκη του πιστολιού του αξιωματικού στο δάπεδο του ναού
 πηγή

Το σημάδι από την μπότα του αξιωματικού στο
δάπεδο του ναού της μονής
πηγή

Το όνομά της προήλθε από την παραφθορά: "εικών φοινίσσουσα", αφού η  εικόνα λέγεται ότι εξέπεμπε ερυθρωπό φως (φοινικούν χρώμα) ενώ, την χάρισε η ίδια η Παναγία στον Άγιο Γερμανό κι εκείνος έχτισε τη μονή της Παναγίας Εικοσιφοίνισσας τον 5ο ή τον 8ο αιώνα για να την στεγάσει. 

Η Αχειροποίητος Εικόνα της Παναγίας Εικοσιφοινίσσης έκανε και κάνει πολλά θαύματα, γνωστό έμεινε το θαύμα της μπότας και του πιστολιού, κατά την περίοδο των επιθέσεων και διαρπαγών των Βουλγάρων κομιτατζήδων που άρπαξαν σημαντικούς θησαυρούς και ιερά κειμήλια από την μονή και όταν ένας αξιωματικός τους επιχείρησε να συλήσει την Εικόνα της Παναγίας, τινάχτηκε πίσω και εξέπνευσε, ενώ η μπότα και το πιστόλι του αποτυπώθηκαν στις μαρμάρινες πλάκες του δαπέδου, για να θυμίζουν πάντοτε το θαύμα, ακόμα και σήμερα στο μαρμάρινο δάπεδο του Ναού φαίνονται αυτά τα σημεία.

Η αρχική επένδυση της Παναγίας Εικοσιφοίνισσας,
βρίσκεται από το 1964, στην Εθνική Πινακοθήκη - Κρύπτη
του ναού του Αγίου Αλεξάνδρου Νέβσκι στη Σόφια.

Όσον αφορά την σημερινή αργυροεπίχρυση επένδυση της εικόνας, αυτή είναι του 20ου αιώνα, η αρχική όμως βρίσκεται από το 1964, στην Εθνική Πινακοθήκη - Κρύπτη του ναού του Αγίου Αλεξάνδρου Νέβσκι στη Σόφια και έχει διαστάσεις 137 Χ 76 εκατοστά.

Σύμφωνα με το πινακίδιο της έκθεσης που μας δίνει στοιχεία για την εικόνα, το οποίο είναι τοποθετημένο κάτω από την επένδυση, πληροφορούμεθα ότι αυτή προέρχεται από τη Μεσημβρία της Βουλγαρίας, ενώ στον οδηγό της Κρύπτης ο Gerov αναφέρει ότι η καταγωγή της είναι άγνωστη, τελευταία όμως ο Durand σημειώνει ως τόπο προέλευσης της επένδυσης τις Σέρρες, χωρίς να δίνει άλλα διευκρινιστικά στοιχεία. 

Η επένδυση χωρίζεται σε τρία κυρίως μέρη, του βάθους, του πλαισίου και των φωτοστέφανων. Η επένδυση του βάθους έχει γίνει με ενιαίο έλασμα καλυμμένο από συνεχείς σειρές καρδιόσχημων ανθεμοειδών κοσμημάτων, ενώ τα φωτοστέφανα κοσμούνται με κυκλικά κομβία με πλεκτό διάκοσμο.

Στο βάθος, εκατέρωθεν της κεφαλής της Παναγίας, μέσα σε δύο μετάλλια που πληρούνται με πράσινο και μπλε σμάλτο, διακρίνεται η επιγραφή Μ(ΗΤΗ)Ρ/ Θ(ΕΟ)Υ, και σε ορθογώνιο έλασμα η προσωνυμία του Χριστού Ι(ΗΣΟΥ)Σ Χ(ΡΙΣΤΟ)Σ ενώ η απόσταση μεταξύ του βάθους και του πλαισίου κοσμείται με διάτρητη ταινία. 

Η αφιερωματική επιγραφή του 1529

Το πλαίσιο καλύπτεται με ελάσματα χωρισμένα σε τετράγωνα διάχωρα, στα οποία εναλλάσσονται κομβιόσχημα κοσμήματα και ολόσωμες ή ημίσωμες μορφές αποστόλων, αγίων και αγγέλων, στην αριστερή πλευρά, από επάνω προς τα κάτω, διακρίνονται: ο αρχάγγελος Μιχαήλ σε προτομή, Μ(Ι)/Χ(ΑΗΛ), και οι ολόσωμοι, ο αρχάγγελος Γαβριήλ του Ευαγγελισμού, Γ(Α)Β/Ρ(ΙΗ)Λ, ο άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος, Ο/ Α/ΓΙΟ(Σ)/ΙΩ(ANNΗΣ) Ο ΘΕ/ΟΛ/ΟΓ/ΟΣ, και ο άγιος Θεόδωρος ο Στρατηλάτης, Ο/ΑΓΙ/Ο(Σ) ΘΕΟ(ΔΩ)ΡΟΣ Ο/ (ΣΤΡΑ)ΤΥΛΑ(ΤΗΣ). 

Στη δεξιά πλευρά, από επάνω προς τα κάτω, ακολουθούν ο αρχάγγελος Γαβριήλ σε προτομή, Ο ΑΡ(ΧΑΓΓΕΛΟΣ)/Γ(Α)ΒΡ/(Ι)ΗΛ, και οι ολόσωμοι: Παναγία του Ευαγγελισμού, Μ(ΗΤΗ)Ρ/Θ(ΕΟ)Υ, άγιος απόστολος Ματθαίος, Ο ΑΓ(ΙΟΣ)/ΜΑΝ/ΘΕΟ/Σ, και άγιος Θεόδωρος ο Τήρων, Ο/ ΑΓ(Ι)Ο(Σ) Θ(Ε)Ο/ΔΟΡ/ΟΣ/(Ο)/ΤΙΡ/ΟΝ ενώ στο τελευταίο διάχωρο, που είναι επίχρυσο, αναπτύσσεται η ακόλουθη αφιερωματική επιγραφή: + ΑΝΕΚΑΙΝΙΘΗ Ο ΑΡΓΥ/ΡΟΧΡΥΣΟΣ ΚΟΣΜΟΣ / ΤΗΣ Θ(ΕΟΤΟ)ΚΟΥ Κ(ΑΙ) ΑΧΕΙΡΟΠΟ/ΙΗ(Τ)ΟΥ ΔΙ ΕΞΟΔΟΥ ΠΑΝΤΕΙΑ/Σ ΤΟΥ ΤΑΠΕΙΝΟΥ Μ(ΗΤ)ΡΟΠΟΛ/ΙΤΟΥ ΣΕΡΡΩΝ ΓΕΝΗΑΔΙΟΥ / ΕΝ ΕΤΕΙ ΖΛΖ (= 1529) ΜΗΝΙΙ/ΟΥΛΙΟΥ Β ΙΝΔΙΚΤΙΩΝΟΣ. 

Ο Αγιος Θεόδωρος ο Τήρων,
απεικόνιση στην επένδυση.

Στο κάτω μέρος του πλαισίου, στην αριστερή και τη δεξιά γωνία, εντάσσονται δύο ελάσματα με ανθικό διάκοσμο σε στιλ μπαρόκ και από την επιγραφή αυτή προκύπτει ότι η επένδυση της εικόνας ανακαινίστηκε το 1529 με δαπάνη του Μητροπολίτου Σερρών Γενναδίου, και αφορά σε εικόνα της Παναγίας με την προσωνυμία «Αχειροποίητος».

Η επιγραφή αυτή δημοσιεύθηκε το 1896 από τον μητροπολίτη Δράμας Δαμασκηνό Μοσχόπουλο, ο οποίος αναφέρει ότι συνοδεύει την επένδυση της εφεστίου εικόνας της Μονής Εικοσιφοινίσσης, την επονομαζόμενη «Αχειροποιήτου», σημειώνει, μάλιστα, ότι «Διά τής «Αχειροποιήτου» χαρακτηρίζεται ή εν τη Moνή εικών της Ύπεραγίας Θεοτόκου, επί τω ονόματι δε ταύτης, καθά μανθάνομεν εκ σημειωμάτων εν τοις χειρογράφοις κώδιξι τον 15,16 και 17 αιώνος εσεμνύετο και απ΄ αρχής ή Μονή...».

Σύμφωνα με όσα παραδίδει ο επίσκοπος Διονύσιος Κυρατσούς, η επένδυση της θαυματουργής εικόνας της Παναγίας Αχειροποιήτου της Μονής Θεοτόκου Αχειροποιήτου του Παγγαίου, της επονομαζόμενης Εικοσιφοίνισσας, αφαιρέθηκε από Βούλγαρους στρατιώτες το 1917, ακολουθώντας οδηγίες του αρχαιολόγου Vladimir Sis. 

Η αρχική επένδυση της εικόνας χρονολογείται, σύμφωνα με τον Gerov, στον 14ο αιώνα και περιλαμβάνει την επένδυση του βάθους μαζί με τα φωτοστέφανα, ο Gerov αναφέρει, επίσης, τις προσθήκες του 1529 που παρατηρούνται στο πλαίσιο της επένδυσης, δηλαδή τα ορθογώνια διάχωρα με τους κόμβους, τις μορφές των αγίων και των αγγέλων, καθώς και το διάχωρο με την ακριβώς χρονολογημένη αφιερωματική επιγραφή. Ο ίδιος μελετητής κατατάσσει στον 18ο - 19ο αιώνα τα δύο διάχωρα του κάτω πλαισίου, τα οποία είναι διακοσμημένα με ανθοειδή μοτίβα σε στιλ μπαρόκ.