Ιερός Ναός Αγίου Νικολάου, λόφος Κόντρα, Κορωπί Αττικής.

Bρίσκεται στη κορυφογραμμή του λόφου Κόντρα, 2 χιλιόμετρα νότια του Κορωπίου, με πρόσβαση από την οδό Γ. Γεωργά μέσα από το Κορωπί ή από την οδό Ζήνωνος από τη Λεωφόρο Κορωπίου – Βάρης.

Η είσοδος του ναού

Ο πανέμορφος αυτός ναΐσκος βρίσκεται μέσα σε ένα όμορφα, διαμορφωμένο περίβολο πλούσιο από δέντρα και η θέση του που βρίσκεται ψηλά στο λόφο, προσφέρει μία απέραντη και αρκετά εντυπωσιακή θέα στον κάμπο, κυρίως προς τα νοτιοανατολικά. 

Η προσθήκη του μεταγενέστερου επιμήκους νάρθηκα, που είναι ενοποιημένος εξωτερικά με τον κυρίως ναό, δημιουργεί σήμερα ένα νέο εντυπωσιακό μορφικό σύνολο που τονίζει τον οριζόντιο άξονα του Ναού. 

Ο Ναίσκος, είναι ένα αρκετά εξαιρετικά ενδιαφέρον καθώς και πολύ εντυπωσιακό εκκλησάκι από πλευράς, αρχιτεκτονικής άποψης αλλά επίσης και για την περίτεχνη, την εσωτερική του αγιογράφηση.

Η κατηφορική είσοδος του ναού

Χαρακτηριστικό του ναού είναι η τρίκογχη σταυροειδής μορφή του και οι «ταπεινές» εξωτερικά αναλογίες του, στο εσωτερικό όμως το αισθητό κατέβασμα του δαπέδου (συνολικά πλέον του 1 μέτρου από την είσοδο) και ο τρούλλος στο χώρο του κυρίως ναού αναδεικνύουν την τρίτη διάσταση. 

Ο ναός είναι ο μοναδικός σωζόμενος τρίκογχος με κυλινδρικές κόγχες και κυλινδρικό τρούλλο στην περιοχή των Μεσογείων και αν αγνοήσουμε τις προσθήκες του νάρθηκα, παρουσιάζει ομοιότητα με τον Άγιο Ιωάννη Θεολόγο της  Κερατέας. Ο τελευταίος όμως έχει οκταγωνικό τρούλλο και ημιεξαγωνική ανατολική κόγχη Ιερού. Ο άλλος σωζόμενος τρίκογχος ναός του Αγίου Δημητρίου Σαρωνικού, με ημιεξαγωνικές κόγχες, οκταγωνικό τρούλλο, μεγαλύτερες διαστάσεις και διαφορετικές αναλογίες, αναδύει αρκετά διαφορετικό αίσθημα.

Περιγραφή του Ναού.

Άποψη του Ναού

Είναι σταυροειδής με κυλινδρικό τρούλλο και τρεις ημικυλινδρικές κόγχες, ενώ έχει προστεθεί μεταγενέστερος καμαροσκέπαστος νάρθηκας με δίρριχτη στέγη, διαστάσεων 4.80 Χ 6.00 μέτρα. 

Οι διαστάσεις του παλιότερου κεντρικού κλίτους είναι 3.60 Χ 6.00 μέτρα, χωρίς την αψίδα του Ιερού ενώ το πλαϊνό κλίτος έχει διαστάσεις 3.70 Χ 7.50 μέτρα, μαζί με τις πλάγιες αψίδες και οι συνολικές διαστάσεις του ναού είναι 4.80 Χ 13.00 μέτρα, μαζί με την κόγχη του Ιερού.

Το τύμπανο του τρούλλου είναι χαμηλό και είχε άλλοτε 4 στενόμακρα παράθυρα που σήμερα έχουν κλειστεί, στην κόγχη του Ιερού το παράθυρο ήταν αρχικά δίλοβο όμως σήμερα δεν υπάρχει ο κιονίσκος του και στη νότια κόγχη έχει ανοιχτεί μεγάλη θύρα και στη βόρεια κόγχη ένα νεώτερο παράθυρο. 

Ο τρούλος

Η διαμόρφωση των στεγών ακολουθεί επακριβώς την διάταξη των εσωτερικών θόλων και αψίδων, με αποτέλεσμα στο εξωτερικό του ναού να προκύπτει μια ποικιλία κεραμοσκεπών επιπέδων και καμπύλων επιφανειών.

Οι αναλογίες, τα μικρά ανοίγματα, η μορφή του τυμπάνου του τρούλλου, η αργολιθοδομή, τα μεγάλα πάχη της τοιχοποιίας και άλλες λεπτομέρειες οδηγούν στη χρονολόγηση του ναού κατά τα χρόνια της τουρκοκρατίας.

Εσωτερικό του Ναού – Τοιχογραφικός διάκοσμος.

Ο ναός εσωτερικά χωρίζεται σε δύο διακριτούς χώρους, το νάρθηκα και τον κυρίως ναό, η είσοδος στο νάρθηκα γίνεται από μια χαμηλή δυτική θύρα, όπου με τέσσερα σκαλοπάτια κατεβαίνουμε στο επίπεδο του δαπέδου. 

η Παναγία ένθρονη, αριστερά της Ωραίας Πύλης

ο Χριστός ένθρονος, δεξιά της Ωραίας Πύλης

το τέμπλο του ναού

Ο καμαροσκέπαστος νάρθηκας, πολύ διαφορετικός από τον κυρίως ναό, δεν έχει τοιχογραφίες ούτε παρουσιάζει κάποιο ιδιαίτερο ενδιαφέρον, χρησιμοποιείται δε σαν χώρος που κάθονται οι πιστοί, λόγω του μικρού μεγέθους του κυρίως ναού.

Μέσα από μια χαμηλή τοξωτή πόρτα, με άλλα δύο σκαλοπάτια κατεβαίνουμε στο επίπεδο του κυρίως ναού που οι μικρές διαστάσεις, η πλαστικότητα των όγκων και οι επί μέρους λεπτομέρειες σε συνδυασμό με τις εξαιρετικές αγιογραφίες και τον περιορισμένο φωτισμό, κάτω από την ενοποίηση και την προς τα Άνω έλξη του δεσπόζοντος τρούλλου, δημιουργούν μια ιδιαίτερα κατανυκτική ατμόσφαιρα.

Ο φωτισμός, μετά το κλείσιμο των παραθύρων του τρούλλου, γίνεται μόνο από το παράθυρο της βόρειας κόγχης και στο Ιερό από το παράθυρο της κόγχης του Ιερού.

Το τέμπλο είναι χτιστό και σε αυτό υπάρχουν οι τοιχογραφίες που διασώζονται σε καλή κατάσταση, αριστερά της Ωραίας Πύλης η Παναγία ένθρονη,  δεξιά ο Χριστός ένθρονος και ο Άγιος Νικόλαος ενώ οι τοιχογραφίες χρονολογούνται γύρω στα τέλη του 17ου ή αρχές του 18ου αιώνα και είναι της σχολής του Γεώργιου Μάρκου.

Ο Ναός ανήκει στον Ενοριακό Ιερό Ναό Αγίων Πάντων του Κορωπίου, είναι επισκέψιμος και πανηγυρίζει την ημέρα της εορτής του Αγίου την 6η Δεκεμβρίου με πανηγυρικό εσπερινό και θεία Λειτουργία, επίσης τελούνται και κάποια μυστήρια, όπως και στα περισσότερα εκκλησάκια.

Ιερός Ναός Αγίων Πάντων Κορωπίου, Τηλέφωνο: 210 - 6020793, 210 - 6626923

Βιβλιογραφία: Μπούρας Χαρ.- Ανδρεάδη Ρ.- Καλογεροπούλου Α., Εκκλησίες της Αττικής, Αθήνα 1969 σ. 85 (2) Κατάλογος χριστιανικών μνημείων Μεσογείων και Λαυρεωτικής – 1ης εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων