ΟΙ ΤΙΜΙΕΣ ΚΑΡΕΣ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΕΥΤΥΧΙΟΥ ΚΑΙ ΕΥΤΥΧΙΑΝΟΥ.

Φυλάσσονται στην Ιερά Πατριαρχική και Σταυροπηγιακή Μονή της Παναγίας Οδηγήτριας, στα Αστερούσια Όρη του νομού Ηρακλείου.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Στην Ορθόδοξη Εκκλησία αποδίδουμε στα Αγία λείψανα τιμή και ευλαβική προσκύνηση, η όποια όμως δεν αποτελεί λατρευτική προσκύνηση η λατρεία. Τούτο γιατί κανείς ποτέ ορθόδοξος χριστιανός δεν ταύτισε στη σκέψη του τα τίμια λείψανα με «θεούς». Μακαριστός π. ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΑΛΕΒΙΖΟΠΟΥΛΟΣ (ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟΝ ΑΙΡΕΣΕΩΝ ΚΑΙ ΠΑΡΑΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΩΝ ΟΜΑΔΩΝ)

Φορητή εικόνα των Αγίων Ευτυχιανών.

Οι Άγιοι αυτάδελφοι Ευτύχιος, Ευτυχιανός και Κασιανή, έζησαν στην περιοχή της Μονής Οδηγήτριας στην Κρήτη, βορειοδυτικά στο μέρος που λέγεται "ΑΓΙΟΥΣ", από τη φράση στους Αγίους, δηλαδή στον τόπο των Αγίων του Όρους Ράξος ή του Όρους των Λιθίνων, όπως το αναφέρει ο Άγιος Ιωάννης ο Ξένος στη Διαθήκη του.

Έζησαν κατά τη πρώτη χιλιετία, μάλλον την περίοδο της Αραβοκρατίας (827 - 961), ο μεν Άγιος Ευτύχιος διετέλεσε επίσκοπος Γόρτυνας και Αρχιεπίσκοπος Κρήτης, αλλά επειδή αγαπούσε περισσότερο τον ησυχαστικό βίο αποσύρθηκε (ή ίσως εκδιώχθηκε) από Σαρακηνούς κατακτητές και ασκήτευε μέχρι το τέλος της ζωής του, μαζί με τον αδελφό του Ετυχιανό στους Αγιούς.

Στην ίδια περιοχή υπάρχουν τα ερείπια της εκκλησίας του μοναστηριού που είχε κτίσει ο Άγιος Ιωάννης ο Ξένος τον 10ο αιώνα προς τιμήν των Αγίων όταν ανακάλυψε τους τάφους τους, το μοναστήρι αυτό φέρεται να καταστράφηκε την εποχή του μεγάλου Κρητικού Πολέμου (1645 - 1669) οπότε και οι μοναχοί του κατέφυγαν στην μονή Οδηγήτριας.

Τα ερείπια του Ναού των Αγίων Ευτυχιανών (10ος - 11ος αιώνας).

Ο βράχος πάνω στον οποίο μαρτύρησε και έχει αποτυπωμένο
το χέρι του Αγίου Ευτυχιανού καθώς ακούμπησε κατά το
μαρτύριο και τη τσεκουριά (μαναριά) από το
φονικό όργανο που τον σκότωσε.

Ο Άγιος Ευτυχιανός ήταν απλός Μοναχός και μαρτύρησε στη θέση Μαναριά (όπως λέγεται και σήμερα) ανάμεσα στο χωριό Λίσταρο και στη Μονή Οδηγήτριας, όπου υπάρχει ο βράχος πάνω στον οποίο μαρτύρησε και έχει αποτυπωμένο το χέρι του Αγίου καθώς ακούμπησε κατά το μαρτύριο και τη τσεκουριά (μαναριά)  από το φονικό όργανο που τον σκότωσε.

Η αδελφή των Αγίων, η Κασιανή (ή Ευτυχιανή) ασκήτεψε σε σπηλιά στο όρος Κεφάλι, στη λεγόμενη "Σπηλιά της Κασιανής", στο ακρωτήριο Λίθινο, κοντά στο Μάρτσαλο, σε απόκρημνο μέρος που όμως ο τάφος της δεν έχει βρεθεί ώς σήμερα.

Για την Αγία Κασιανή κα τη σπηλιά της υπάρχουν στη γύρω περιοχή πολλοί θρύλοι και παραδόσεις, αλλά και θαυμαστά φυσικά φαινόμενα που εμπόδισαν την προσπάθεια κάποιων να ανέβουν στη σπηλιά της Αγίας Κασσιανής.

Σύμφωνα με μια παράδοση από την περιοχή των Αστερουσίων πέρασε και ασκήτεψε και η Αγία Κασιανή, η γνωστή υμνογράφος και πιθανόν να έζησε μαζί με τη δική μας Αγία Κασιανή.

Τα δύο αδέλφια, Ευτύχιος και Κασσιανή, κήδεψαν τον Άγιο Ευτυχιανό σε σπηλιά όπου ετάφη αργότερα και ο Επίσκοπος Ευτύχιος, σύμφωνα με την επιθυμία του και η σπηλιά αυτή λειτουργεί σήμερα ως εξωκλήσι της Ιεράς Μονής Οδηγήτριας, προς τιμή των τριών αυταδέλφων αγίων.

Η μνήμη τους τιμάται από την Εκκλησία μας στις 17 Αυγούστου.

πηγή: www.imodigitrias.gr

Ιερά Μονή Παναγίας Γοργοεπηκόου Νεστάνης (Τσιπιανών), Τρίπολη.

πηγή

Είναι χτισμένη στις δυτικές πλαγιές του υψώματος Γουλά που δεσπόζει πάνω από τη Νεστάνη, σε υψόμετρο 680 μέτρων και σε απόσταση 15 χιλιομέτρων περίπου από την Τρίπολη,  μόλις 2 χιλιόμετρα από την Ε.Ο. Αθήνας – Τρίπολης ενώ, διαθέτει και εξαιρετική θέα προς το λεκανοπέδιο της Μαντινείας.

Άποψη της Μονής
πηγή

Το μοναστήρι απέχει μισή ώρα από τη Νεστάνη, γειτονεύει με τα χωριά Λουκά, Κακούρι, Κάψια, Πικέρνι, Σάγκα και Σιμιάδες και είναι χτισμένο σε θέση που παλαιότερα υπήρχε αρχαίος ναός πιθανόν της θεάς Δήμητρας, μάλιστα βρέθηκαν αρχαία κιονόκρανα, ανάγλυφα, κ.α ενώ υπάρχουν και στοιχεία που δηλώνουν την ύπαρξη ενός Παλαιοχριστιανικού ναού, στο σημείο.

Η Μονή ιδρύθηκε περίπου το 1080 από τον αυτοκράτορα Αλέξιο Κομνηνό, χωρίς αυτό να είναι επιβεβαιωμένο, όμως το σίγουρο είναι ότι η Μονή λειτουργούσε ήδη το 1536, καθώς αναφέρεται σε έγγραφα της εποχής ενώ το όνομα Γοργοεπήκοος είναι άγνωστο πότε αποδόθηκε στη Μονή, όμως προέρχεται από την πίστη των χριστιανών ότι η Παναγία εισακούει γοργά (αμέσως) τις προσευχές των πιστών.

Άποψη της Μονής καθώς ανεβαίνουμε σε αυτήν
πηγή

Η προσωνυμία της Παναγίας των «Τσιπιανών» ή  «Τσιπιανίτισσας» είναι τοπωνυμική και προέρχεται από την ονομασία του τόπου όπου βρίσκεται, τα Τσηπιανά ή Κηπιανά αφού η περιοχή μετά το 1927, ονομάστηκε Νεστάνη.

Το παλαιότερο έγγραφο με χρονολογία 1340, που υπάρχει γραπτή αναφορά για την μονή της Γοργοεπηκόου στα Τσιπιανά, εκδόθηκε από τον Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Ιωάννη Καλέκα.

Επρόκειτο για συνοδική πράξη (από το αρχείο του Αγίου Όρους) για την επίλυση μιας έριδας μεταξύ των μητροπόλεων Λακεδαίμονος και Παλαιών Πατρών, οι οποίες φιλονικούσαν για μακρό διάστημα για το ποια θα πάρει την Επισκοπή Αμυκλίου, με το συνοδικό δικαστήριο να έλαβε χώρα στη μονή Γοργοεπηκόου Τσιπιανών και από το έγγραφο αυτό συμπεραίνεται ότι κατά τον αιώνα αυτό το μοναστήρι της Γοργοεπηκόου υπήρχε και μάλιστα ανθούσε. 

Άποψη της εισόδου της Μονής
πηγή

Η Μονή έγινε Σταυροπηγιακή το 1594 με Σιγίλιο από τον Πατριάρχη Ιερεμία τον Β', από το οποίο μπορούν να συναχθούν τα εξής συμπεράσματα:

α) Το μοναστήρι της Γοργοεπηκόου του Γουλά ήταν ανέκαθεν σταυροπήγιο πατριαρχικό (δηλαδή φέρει εμπεπηγμένο στα θεμέλια του ναού τον πατριαρχικό σταυρό, τον οποίο έστειλε ο Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως κατά την οικοδόμησή του) και αναγνωριζόταν ήδη καταμετρημένο μαζί με άλλα σε πατριαρχικό κατάστιχο. 

β) Ερημώθηκε κάποια στιγμή, ίσως γύρω στο 1460, με την κατάληψη της Πελοποννήσου από τους Τούρκους και ανακαινίστηκε πάλι και είχε μοναχούς 15 πρό καιρού από την εποχή που απολύθηκε το σιγίλλιο, χωρίς ωστόσο να αναφέρεται πότε. 

Το Σιγίλιο του 1594, του Πατριάρχου Ιερεμία Β',
σε περγαμηνή  διαστάσεων 0,459 Χ 0,296
Φυλάσσεται στην Εθνική βιβλιοθήκη των Παρισίων.

γ) Ο επίσκοπος Αμυκλών Θεοδόσιος επιμαρτύρησε για τη σταυροπηγιακή αξία της μονής και τότε εδόθη πατριαρχικό γράμμα επικυρωτικό, το οποίο ήταν το δεύτερο σιγίλλιο. 

δ) Το γράμμα εκείνο χάθηκε και το πατριαρχείο εξέδωσε νέο, χωρίς πάλι να είναι γνωστό πότε, προφανώς ανάμεσα στο 1460 και 1594, οπότε και το γράμμα υπήρχε. 

ε) Το 1594 εμφανίστηκε ο ιερομόναχος Ιωάσαφ και η συνοδεία του, ζήτησαν ανανέωση του προνομίου του σταυροπηγιακού και έτσι εκδόθηκε το τέταρτο κατά σειρά σιγίλιο ενώ έκτοτε δεν παρέστη ανάγκη ανανέωσης του πατριαρχικού προνομίου μέχρι της υποχρεωτικής προσφυγής στο πατριαρχείο επί Γρηγορίου Ε΄, οπότε και εκδόθηκε το πέμπτο υπέρ της μονής πατριαρχικό σιγίλιο τον Μάρτιο του 1798. 

Το σιγίλιο που εκδόθηκε για τη μονή το 1594 και το σιγίλιο που εκδόθηκε επίσης την ίδια περίοδο για τη μονή Βαρσών είναι σχεδόν πανομοιότυπα και αναφέρουν και τα δύο ότι το προηγούμενο σιγίλλιο εφθάρη, ίσως ένα κοινό συμβάν να είχε αναστατώσει τις δύο γειτονικές μονών αφού για να φτάσει μία μονή να ερημωθεί, μάλλον θα συνέβη έκτακτο περιστατικό, όπως σεισμός, επιδρομή αλλοφύλων, θάνατος ή κάτι παρόμοιο.

Άποψη των τοιχογραφιών του Καθολικού

Στη Βιβλιοθήκη της Μονής, φυλάσσονται παλαιά έγγραφα, σφραγίδες και λείψανα Αγίων όπως η κάρα του Οσίου Προκοπίου Δεκαπολίτου του Ομολογητού.

Επίσης, ένας ξυλόγλυπτος σταυρός δώρο της Μεγάλης Αικατερίνης της Ρωσίας ενώ το σπουδαιότερο έγγραφο είναι ο κτητορικός Κώδικας - Νομοκάνων, που φυλάσσεται στην Εθνική Βιβλιοθήκη.

Η Μονή έχει ορθογώνιο σχήμα, στα ανατολικά της βρίσκεται το καθολικό, μία τρίκλιτη θολοσκέπαστη βασιλική, και στα βορειοανατολικά υπάρχει ένας πύργος με ένα μεγάλο πέτρινο ρολόι ενώ πλαισιώνεται και από δύο άλλα παρεκκλήσια, στα αριστερά των Τριών Ιεραρχών και στα δεξιά του Αγίου Χαραλάμπους.

Άποψη της Μονής.

Τα κελιά της Μονής, σύμφωνα με μία επιγραφή, χτίστηκαν το 1747 όμως έχουν υποστεί αρκετές επισκευές.

Τα χρόνια της Ελληνικής Επανάστασης, η Μονή με διάφορους τρόπους προασπίστηκε το αγωνιζόμενο Γένος, στους χώρους της λειτούργησε κρυφό σχολειό, ενώ εδώ οι αγωνιστές έβρισκαν ηθική συμπαράσταση, αλλά και ένα κομμάτι ψωμί για να μπορέσουν να συνεχίσουν.

Την περίοδο της Επαναστάσεως του 1821, χάρη στον Ηγούμενο Γρηγόριο Παπαγεωργίου, αναπτύσσει σημαντική δραστηριότητα αφού ο Γρηγόριος με άλλους μοναχούς και αρχηγούς τους Σέκερη, Δαγρέ και Ιερόθεο Αθανασόπουλο, πολέμησε κατά των Τούρκων και τελικά σκοτώθηκε επί Ιμπραήμ Πασά, στις 10 Μαΐου του 1825 στην Κυνουρία.

Άποψη του τέμπλου της Μονής.

Το μοναστήρι καταστράφηκε το 1836, από τον Ιμπραήμ Πασά αλλά και από ένα μεγάλο σεισμό γύρω στα τέλη του Απριλίου, όμως χτίστηκε και πάλι αλλά τα σημάδια της μανίας του Ιμπραήμ είναι ακόμη ορατά. 

Στο κτίριο της Ανατολικής πτέρυγας που χτίστηκε το 1895, υπάρχει βρύση πάνω στην πλάκα της οποίας υπάρχει η φράση "Και αυτό θα περάσει", όπως και τα τέσσερα Φ: "Φίλε, Φέρε, Φάγε, Φύγε" κατά τη λαϊκή ερμηνεία.

Στη Μονή φυλάσσονται διάφορα σημαντικά θρησκευτικά κειμήλια, καθώς και σημαντικές εικόνες, όπως η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας της Γοργοεπηκόου, που είναι μεγάλης καλλιτεχνικής αξίας, μικρών διαστάσεων όμως φορητή εικόνα και ονομάζεται «κοψοκέφαλη» ενώ φέρει και αργυρή επένδυση. 

Η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας
της Γοργοεπηκόου.

Η φορητή αυτή εικόνα αποδίδεται στον ευαγγελιστή Λουκά και είναι «ασημωμένη» από τον αγωνιστή ηγούμενο Γρηγόρη Παπαγεωργίου, σύμφωνα με την ακόλουθη επιγραφή: «Μ-Ρ 1854 ΓΟΡΓΟΕΠΗΚΟΥΗ ΤΣΙΠΙΑΝΑ Η ΟΠΟΙΑ ΕΙΚΟΝΑ ΑΣΗΜΟΘΙΚΕΕ ΣΜΑΛΤΩΘΗ ΔΙΑΕΞΟΔΩΝ ΤΗΣ ΜΟΝΗΣ ΗΓΟΥΜΕΝΕΒΟΝΤΟΣ ΕΜΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΠΑΠΑΓΕ- ΩΡΓΗ ΑΔΟΥΕΚ Μ-Ι-Σ ΠΑΝΑΟΤΕ ΚΟΝ ΠΑΡΑΣΚΕΒΑΣ *ΔΧΡ*».

Επίσης και μία ακόμη εικόνα της Βρεφοκρατούσας Παναγίας, είναι σημαντική, στην οποία αναγράφεται: «Έγινε το 1818 δια συνδρομής του Πανοσιωτάτου κυρίου Γαβριήλ του Ηγουμένου δια μαστόρου Αθανασίου Δούκα δια εξόδου του χρυσαφίου παρά του Πανιερωτάτου Αγίου Ευρυσθένης κ.κ. Θεοδωρήτου πρώην».

Στην Βιβλιοθήκη της Μονής, φυλάσσονται παλαιά έγγραφα, σφραγίδες καθώς και ένας σταυρός ξυλόγλυπτος δώρο της Μεγάλης Αικατερίνης της Ρωσίας, το σπουδαιότερο όμως γραπτό κειμήλιο της μονής είναι ο κώδικας που βρίσκεται στην Εθνική Βιβλιοθήκη (χειρόγραφο αριθ. 1917) και φέρει τον τίτλο «Νόμος εκκλησιαστικός και Πολιτικός» που στα πρώτα εννέα φύλλα του από τις χρονογραφικές σημειώσεις παρέχονται πολλά στοιχεία για την ιστορία του μοναστηριού αλλά και την περίοδο της Τουρκοκρατίας. 

Στην  Μονή φυλάσσονται λείψανα διαφόρων αγίων, όπως της Αγίας Θέκλας, του Αγίου Ιωάννου του Ελεήμονα, του Μεγαλομάρτυρος Παντελεήμονα του Ιαματικού, του Αγίου Μεγαλομάρτυρος Θεοδώρου του Στρατηλάτη, η τίμια κάρα του Οσίου Προκοπίου του Δεκαπολίτου και Ομολογητού, κ.ά.

Η Μονή σήμερα είναι ανδρική με ηγούμενο τον π. Νεκτάριο και γιορτάζει στις 15 Αυγούστου, εορτή της Κοιμήσεως της Παναγίας μας.

Η ΤΙΜΙΑ ΚΑΡΑ ΤΟΥ ΟΣΙΟΥ ΠΡΟΚΟΠΙΟΥ ΔΕΚΑΠΟΛΙΤΟΥ, ΤΟΥ ΟΜΟΛΟΓΗΤΟΥ.

Φυλάσσεται στην Ιερά Μονή Παναγίας Γοργοεπηκόου Νεστάνης, στην Τρίπολη.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Στην Ορθόδοξη Εκκλησία αποδίδουμε στα Αγία λείψανα τιμή και ευλαβική προσκύνηση, η όποια όμως δεν αποτελεί λατρευτική προσκύνηση η λατρεία. Τούτο γιατί κανείς ποτέ ορθόδοξος χριστιανός δεν ταύτισε στη σκέψη του τα τίμια λείψανα με «θεούς». Μακαριστός π. ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΑΛΕΒΙΖΟΠΟΥΛΟΣ (ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟΝ ΑΙΡΕΣΕΩΝ ΚΑΙ ΠΑΡΑΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΩΝ ΟΜΑΔΩΝ).

Δεξιά ο όσιος Προκόπιος ο Δεκαπολίτης και αριστερά ο
όσιος Βασίλειος ο Ομολογητής, μαθητής του Προκόπιου.
πηγή: πηγή

Ο Όσιος Προκόπιος ο Δεκαπολίτης, έζησε επί αυτοκρατορίας του εικονομάχου Λέοντος του Ισαύρου, τον 8ο αιώνα, (717 – 741), και διακρίθηκε για την πνευματική γενναιότητά του ως υπέρμαχος της Ορθόδοξης Πίστης.

Αν και από νεαρή ηλικία ακολούθησε το μοναχισμό, δεν έμεινε στην απομόνωση του κελιού του, αλλά αγωνίσθηκε σθεναρά κατά των εικονομάχων. Για αυτό υπέστη πολλά και φρικτά βασανιστήρια, μαστιγώσεις, φυλακές και εξορίες, σκεπτόμενος και ενθαρρυμένος, από τον Λόγο του Θεού: «Ανδρίζου και ίσχυε, μη φόβου μηδέ πτοηθής».

Διακρίθηκε, ακόμη και κατά των Μονοφυσιτών, που αμφισβητούσαν το δόγμα Πίστεως ότι ο Ιησούς Χριστός είναι τέλειος Θεός και τέλειος άνθρωπος και ότι είναι Σωτήρας και Λυτρωτής της ανθρώπινης φύσεως και της εικόνας του Θεού που είναι αποτυπωμένη στον άνθρωπο, ακριβώς διότι είναι Θεάνθρωπος. 

Οι δύο φύσεις του Ιησού Χριστού, σύμφωνα με τον Όρο Πίστεως της Δ΄ Οικουμενικής Συνόδου στη Χαλκηδόνα το 451, ενώθηκαν στο θεανδρικό πρόσωπό του άμα τη συλλήψει, στα σπλάχνα της Υπεραγίας Θεοτόκου, «ατρέπτως αχωρίστως, αδιαιρέτως ασυγχίτως». 

Ο Άγιος Προκόπιος φαίνεται ότι λίγο μετά την αποφυλάκισή του κοιμήθηκε, ενώ κατ' άλλους υπέμεινε έναν μαρτυρικό θάνατο.

Η μνήμη του τιμάται από την Εκκλησία μας στις 27 Φεβρουαρίου.

Ιερά Μονή Κοίμησης Θεοτόκου Ανδρουμπεβίτσης, Δυτική Μάνη.

πηγή

Βρίσκεται πλησίον του δρόμου Καλαμάτας προς Αρεόπολη, Γύθειο και Καρδαμύλη, στον κάμπο Αβίας,  ένα χιλιόμετρο περίπου μετά το χωριό Σταυροπήγιο, στην δυτική Μάνη. 

Άποψη της Μονής

Η Μονή κτίσθηκε στην μετά την εποχή των Κομνηνών Αυτοκρατόρων, στην χρονική περίοδο, μεταξύ 12ου – 13ου αιώνα.

Αυτό συνάγεται από τον αρχιτεκτονικό ρυθμό του μικρού ναού και από την τεχνοτροπία των αγιογραφιών του ενώ υπάρχει ένας, συνεχόμενος με τον παλαιό, νεώτερος σταυρεπίστεγος μετά τρούλου ναός, του 1704 που είναι κατάγραφος.

Επί σειράν αιώνων, η Μονή άκμασε, με παράλληλη οικονομική ανάπτυξη της γεωργικής και της ποιμενικής ζωής, όπως άλλωστε συνέβαινε με τους πλησιόχωρους οικισμούς της, που εμφανίζονται σε έγγραφα του Οικουμενικού Πατριαρχείου καθώς και στις σωζόμενες βενετικές απογραφές.

Άποψη της Μονής

Άποψη της Μονής

Άποψη της Μονής

Η είσοδος την Μονή
πηγή

Δύο ήταν οι ισχυροί γείτονες της Μονής: το Κάστρο της Ζαρνάτας (1612) μετέπειτα Αρχιεπισκοπή (1811) και τελικά Μητρόπολη (1819) μέχρι της κατάργησης και συγχώνευσή της στην Ιερά Μητρόπολη Γυθείου και Οιτύλου, ενώ η Μονή διετέλεσε και έδρα των ιεραρχών Ζαρνάτας.

Το 1790 η Μονή κακοπάθησε κατά την επανάσταση των Μανιατών υπό την ηγεσία των αδελφών Ορλώφ, απεσταλμένων της Αικατερίνης της Μεγάλης στον αγώνα της κατά των Τούρκων. 

Κατά τα προηγούμενα χρόνια η Μονή και η περιοχή ήταν υπό την εξουσία των Βενετών (1687 - 1715) και πρωτύτερα πάλι υπ ό τους Τούρκους και παλιότερα υπό τους Φράγκους στους οποίους περιήλθε, αρχές του ΙΓ΄ αιώνα, μετά την κατάληψη της Κωνσταντινούπολης από τους Σταυροφόρους, το 1204.

Άποψη του Καθολικού

Άποψη μαρμαροθετημάτων 

Άποψη εσωτερικά της Μονής

Άποψη εσωτερικά της Μονής

To Καθολικό της Μονής
πηγή

Μετά από την ανεπιτυχή Επανάσταση των Ορλωφικών, στην Πελοπόννησο, η Μονή Ανδρουμπεβίτσης, εγκαταλείφθηκε και φαίνεται ότι για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα, ερημώθηκε. 

Το 1810, η Μονή, δόθηκε από μία επιτροπή λαϊκών κατοίκων της ευρύτερης περιοχής, μετόχι στην Ιερά Μονή Δοχειαρίου του Αγίου Όρους, ως μία έσχατη λύση σωτηρίας της, χωρίς όμως αποτέλεσμα, αφού επακολούθησε ο απελευθερωτικός πόλεμος (1821 - 1827) κατά των Τούρκων, μέχρι τότε εξουσιαστών της περιοχής.

Στην ελεύθερη Ελλάδα, την Μονή κατείχε ως ιδιοκτησία της, επί μία σχεδόν εκατονταετία η ιστορική οικογένεια Τζανετάκη στην οποίαν περιήλθε η κτηματική περιουσία της εγκαταλελειμένης τότε Μονής αλλά και του γειτονικού ξακουστού κάστρου της Ζαρνάτας.

Η Παναγία στο υπέρθυρο της εισόδου της Μονής

Το τέμπλο του Καθολικού

Άποψη των τοιχογραφιών στο καθολικό

Ο τρούλος της Μονής
πηγή

Το νεώτερο καθολικό όμως της Μονής (1704) έμεινε όρθιο, ενώ το παλαιότερο (ΙΒ΄- ΙΓ΄ αιώνα) ημιερειπωμένο, τελικά αναστηλώθηκε από την Αρχαιολογική Υπηρεσία Σπάρτης, στην δεκαετία του 1970. 

Την περίοδο αυτή, αναστηλώθηκαν τα κελιά, οι βοηθητικοί και λοιποί χώροι του τετράπλευρου κτιριακού συγκροτήματος της Μονής, έγινε καθαρισμός των εικόνων και των τοιχογραφιών ενώ και επίσημα ανακηρύχθηκε ως ένα διατηρητέο αρχαιολογικό μνημείο.

Το 1978 η Μονή Ανδρουμπεβίτσης, ανασυστάθηκε με Προεδρικό διάταγμα, διοικητικά υπάγεται στο Νομό Μεσσηνίας, εκκλησιαστικά όμως υπάγεται στην Ιερά Μητρόπολη Γυθείου και Οιτύλου και σήμερα λειτουργεί ως γυναικεία Ιερά Μονή, με δύο μοναχές να εγκαταβιούν σε αυτό.

Η Μονή πανηγυρίζει στις 23 Αυγούστου, ημέρα της Απόδοσης εορτής Κοιμήσεως της Θεοτόκου ενώ είναι κλειστή κάθε Παρασκευή και καθημερινά τις ώρες 13.00 με 17.00.

Τηλέφωνο επικοινωνίας: 27210 - 71388.

Ιερά Μονή Παναγίας της Ροβέλιστας, Άρτα.

Βρίσκεται 30 χιλιόμετρα ανατολικά της Άρτας στη μέση μιας δασώδους ερημικής βουνοπλαγιάς κοντά στα χωριά Προσήλια και Βελεντζικό, όπου φτάνει κανείς από την παράκαμψη του δρόμου Άρτας - Καρδίτσας, λίγο πριν την Άνω Καλεντίνη.

Άποψη της Μονής
πηγή

Είναι ένα από τα σημαντικότερα προσκυνήματα του νομού Άρτας, τιμάται στη Γέννηση της Θεοτόκου και η προσωνυμία της προήλθε από το λαϊκό ρήμα ροβολάω που σημαίνει κατηφορίζω και έχει σχέση σύμφωνα με την προφορική παράδοση, με την θαυματουργή εικόνα της Παναγίας και την ίδρυση της μονής.

Σύμφωνα με τον μακαριστό Μητροπολίτη Άρτας Σεραφείμ Ξενόπουλο η ίδρυση της Μονής Ροβέλιστας ανάγεται κατά τον 10ο αιώνα, και χαρακτηριστικά αναφέρει το 1884: "Ενταυθα υπαρχει και η εν τω Γενεθλιω της Θεοτοκου σεμνυνομενη Μονη Ροβελιστα καλουμενη εικοδομηθεισα περι τα μεσα του 10 αιωνος και καταστραφεισα υπο των Οθωμανικων στιφων τω 1854 ετει εκ θεμελιων αλλα τω 1856 δαπανη ιδια και συνδρομη των ευσεβων ανηγερθη εκ νεου και αρκουντως εκαλλωπιθη. Εν αυτη σωζεται αρχαια και θαυματουργος εικων της Θεοτοκου μετριου μεγεθους κεκοσμημενη πασα δι αργυρου καθαρου. Ταυτην οι εγχωριοι καλουσαν Μοσχοβισσαν πιστευοντες οτι απεσταλη εκ της Μοσχας προ 800 ετων".

 Απόψεις της Μονής

Το προσκυνητάρι, σήμερα, της Θαυματουργής εικόνας
της Παναγίας Ροβέλιστας
πηγή

Το 1096, στον λόφο “Kαρακαηδόνι” και στην τοποθεσία “Κακαβάκια”, σε κοντινή απόσταση από το σημείο που σήμερα δεσπόζει η μονή, ο Γεώργιος Κωστούλας, κάτοικος του χωριού Βελεντζικό, ίδρυσε έναν μικρό ιδιωτικό ναό, βυζαντινού ρυθμού, αφιερωμένο στα Εισόδια της Θεοτόκου και δίπλα έκτισε δύο μικρά κελιά για να φιλοξενούν τους ιερείς που πήγαιναν εκεί για να λειτουργήσουν.

Την ίδια εποχή πέρασε από την περιοχή κάποιος Αρχιμανδρίτης Αμβρόσιος ο οποίος φιλοξενήθηκε στο ναό και είχε μαζί του μια εικόνα της Παναγίας, μετρίου μεγέθους (0,27 x 0,32 μέτρα) που λέγεται ότι προερχόταν από τη Μόσχα και ανέδιδε μόνιμα μια απίστευτη ευωδία και έτσι την αποκαλούν έως και σήμερα «Παναγία Μοσχοβίτισσα». 

Στη διάρκεια της παραμονής του Αμβρόσιου εκεί, η εικόνα τοποθετήθηκε σε θρόνο στο εσωτερικό του μικρού ναού, όμως ένα πρωί ο Αμβρόσιος, μπαίνοντας στο ναό για να προσευχηθεί, είδε ότι η εικόνα έλειπε. 

Τα επόμενα βράδια, βοσκοί της περιοχής έβλεπαν φως να έρχεται από το σημείο που σήμερα βρίσκεται η μονή, αλλά επειδή η περιοχή καλύπτεται από πυκνό δάσος, δεν μπορούσαν να το εντοπίσουν. 

Ένα βράδυ κάποιος από τους βοσκούς παρατήρησε προσεκτικά το φως και τοποθέτησε την γκλίτσα του με τέτοιο τρόπο πάνω σε ένα δέντρο ώστε να δείχνει προς το σημείο από όπου ερχόταν το φως και το επόμενο πρωί κατευθύνθηκε προς τα εκεί, βρήκε την εικόνα μέσα στα βάτα ενώ ειδοποίησε τον πατέρα Αμβρόσιο και έτσι η εικόνα επέστρεψε στο θρόνο της.

 Απόψεις της Μονής

Η εικόνα της Παναγίας της Ροβέλιστας, προέρχεται από
τη Μόσχα, είναι του τύπου Βρεφοκρατούσας,
τοποθετημένη σε ασημένιο τρίπτυχο πλαίσιο φτιαγμένο
από Αρτινούς αργυροχρυσοχόους το 1802.

Την επόμενη μέρα, όμως, η εικόνα έλειπε ξανά και ο Αμβρόσιος, σίγουρος πως η  εικόνα με θαυματουργό τρόπο είχε μεταβεί πάλι στο ίδιο σημείο, πήγε να την παραλάβει. 

Πράγματι έτσι ήταν και καθώς γυρνούσε στο ναό κρατώντας την εικόνα, συνάντησε έναν χωρικό που του είπε τα εξής: «Τι θέλει, πάτερ, η  εικόνα και ροβολάει εκεί κάτω;» και έτσι από τη φράση αυτή η εικόνα ονομάστηκε «Ροβέλιστα».

Σύμφωνα, όμως, με μία άλλη εκδοχή ονομάστηκε έτσι από το όνομα «Ρόβελ» ενός νεαρού  βοσκού που πρώτος εντόπισε το σημείο στο οποίο είχε μεταβεί η εικόνα και στο σημείο, όπου κατέφευγε η εικόνα της Παναγίας, ιδρύθηκε ένας μικρός ναός με κελιά και εκεί εγκαταστάθηκε και η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας, όπως και ο Αρχιμανδρίτης Αμβρόσιος, μέχρι και τον θάνατό του.

Το νέο Καθολικό της Μονής
πηγή

Στα χρόνια της τουρκοκρατίας στην Μονή, λειτουργούσε ιερατική Σχολή προς καταρτισμό ιερέων της επισκοπής Ραδοβυζίων ενώ επίσης η μονή χρησιμοποιήθηκε ως καταφύγιο και ορμητήριο από το Γεώργιο Καραϊσκάκη και άλλους αγωνιστές. 

Οι Τούρκοι επειδή ενοχλήθηκαν από αυτό εγκατέστησαν στη μονή μόνιμο απόσπασμα από 30 άνδρες, τους οποίους όμως κατέσφαξαν οι Ραδοβυζινοί επαναστάτες το 1854. 

Ο τούρκικος στρατός για εκδίκηση κατέστρεψε ολοκληρωτικά το μοναστήρι ενώ χάρη στην αυτοθυσία των μοναχών σώθηκε η ασημοστόλιστη πολύ παλιά εικόνα της Παναγίας, ένας χρυσοκέντητος μεγάλος επιτάφιος και δισκοπότηρα του 16ου αιώνα - όλα ρώσικης προέλευσης.

Άποψη από το εσωτερικό του Καθολικού
πηγή

Το 1856 ξαναχτίστηκαν τα κελλιά καθώς και ο μικρός ναός, μία μονόκλιτη σταυρεπίστεγη θολωτή βασιλική με τρούλλο και χορούς. 

Η Μονή καταστράφηκε και ερημώθηκε στην διάρκεια του εμφυλίου πολέμου, ώσπου το 1951 εγκαταστάθηκε σε αυτό ο ιερομόναχος Μητροφάνης Μιτσιλής και το 1953 η αδερφή του Ανδριανή με συνοδεία άλλων μοναζουσών που έδωσαν νέα πνοή στο ερειπωμένο τότε μοναστήρι που το 1963 επί Μητροπολίτου Ιγνατίου Τσίγκρη μετατράπηκε σε γυναικείο. 

Ξεχωριστής σημασίας για την περιοχή αλλά και για την πορεία του αγώνα κατά των Γερμανών ήταν η συνάντηση του Ναπολέοντα Ζέρβα και του Άρη Βελουχιώτη, που έγινε στη μονή στις 30 Δεκεμβρίου του 1942, με προτροπή του ηγουμένου Γεράσιμου Καλούτση.

Άποψη των τοιχογραφιών στο Καθολικό

Η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας, είναι τοποθετημένη σε ένα ασημένιο πλαίσιο με μορφή τριπτύχου φτιαγμένο από ντόπιους αργυροχρυσοχόους, το 1802. 

Βρίσκεται στο αριστερό προσκυνητάρι, όπως μπαίνουμε στο νέο ναό που ανεγέρθηκε το 1976 από τον μακαριστό γέροντα, π. Μητροφάνη Μιτσιλή, ένας μεγάλος σταυροειδής με τρούλο ναός, αφιερωμένος στο Γενέσιον της Θεοτόκου που εορτάζει στις 8 Σεπτεμβρίου.

Ο νέος Ναός αυτός που ανεγέρθηκε στην θέση του παλαιότερου που χτίστηκε το 1856 αλλά είχε υποστεί καταστροφές από σεισμούς και έτσι, κατεδαφίστηκε, είναι ένας μεγάλος σταυροειδής Ναός με τρούλο, ένα επιβλητικό κτίσμα του οποίου η τέχνη, το περίφημο ξυλόγλυπτο τέμπλο, οι εξαίρετες αγιογραφίες που το κοσμούν, έργο των αγιογράφων από το Αγρίνιο, Παναγιώτη Βλαχόπουλου και Γιάννη Φωτόπουλου, καθώς και η εξωτερική ποικιλομορφία δίνουν στο σύνολο ιδιαίτερη λαμπρότητα και χάρη.

Σήμερα η Μονή, στην οποία η πρόσβαση γίνεται με ασφαλτοστρωμένο δρόμο, λειτουργεί ως κοινόβιο με έντεκα μοναχές και ηγουμένη τη μοναχή Θεοκλήτη Λάνταβου. 

Τηλέφωνο Μονής: (+30) 26810 67760