Η ΘΑΥΜΑΤΟΥΡΓΗ ΕΙΚΟΝΑ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΜΥΡΤΙΔΙΩΤΙΣΣΑΣ, ΚΥΘΗΡΑ.

Φυλάσσεται στην ομώνυμη Μονή, των Μυρτιδίων, στα Κύθηρα των οποίων αποτελεί Πολιούχος και Έφορος.

Η Μονή της Παναγίας Μυρτιδιώτισσας στα Κύθηρα
πηγή

Η εικόνα της Θεοτόκου βρέθηκε στις 24 Σεπτεμβρίου από έναν βοσκό σε μια κοιλάδα νοτιοδυτικά του νησιού γεμάτη από μυρτιές, που ονομάζεται Μυρτίδια, πιθανόν τον 13ο αιώνα ή κατά άλλους το 1160 ή τον 15ο αιώνα ενώ λόγω της τοποθεσίας, ονομάστηκε ‘‘Μυρτιδιώτισσα”. 

Η παράδοση αναφέρει ότι ένας βοσκός είδε στον ύπνο του έναν άγγελο να του υποδεικνύει ένα σημείο στην περιοχή που είχε τα πρόβατά του, μέσα σε μια μυρτιά.

Στο σημείο εκείνο υπήρχε μία εικόνα της Παναγίας, έτσι αυτός το πρωί πήγε, βρήκε την εικόνα και την πήρε στο σπίτι του στο γειτονικό χωριό Καλοκαιρινές όμως τη νύχτα η εικόνα επέστρεφε στη μυρτιά. 

Η Θαυματουργή εικόνα της Παναγίας Μυρτιδιώτισσας, των Κυθήρων
πηγή

Ο βοσκός είδε και πάλι τον άγγελο να του λέει πως η εικόνα έπρεπε να μείνει εκεί κοντά στη μυρτιά, έτσι αυτός, έκτισε ένα μικρό εκκλησάκι δίπλα στη μυρτιά και τοποθέτησε την εικόνα εκεί, το εκκλησάκι αυτό παραμένει έως σήμερα και ονομάζετε παλαιό Καθολικό όπου εκεί στεγάζεται η εικόνα της Παναγίας.

Ο βοσκός αφιέρωσε τον υπόλοιπο χρόνο της ζωής του στην φροντίδα του Ναού εκείνου ενώ μετά το θάνατο του, την φροντίδα του ανέλαβε ο Μοναχός Λεόντιος, που με χρηματική βοήθεια των Κυθηρίων μεγάλωσε το αρχικό εκκλησάκι και έκτισε γύρω του κελιά για τη φιλοξενία των προσκυνητών, που όμως ήτανε τόσοι που δημιούργησε την ανάγκη ενός μεγάλου Ναού. 

Το έργο αυτό ξεκίνησε ο Ιερομόναχος Αγαθάγγελος Καλλίγερος το 1841 και σε δεκαέξι χρόνια έγινε ένα υπέροχο συγκρότημα με μεγαλοπρεπή Ναό, πανύψηλο καμπαναριό και πολλά κελιά φιλοξενίας.

Λόγω των συχνών πειρατικών επιδρομών η εικόνα μεταφέρθηκε στο φρούριο της πρωτεύουσας των Κυθήρων από όπου και επανήλθε στα Μυρτίδια μεταξύ του 1824 και του 1855, ενώ το 1915 μεταφέρθηκε στην Αθήνα μαζί με άλλες θαυματουργές εικόνες (Παναγία της Τήνου, Χρυσαφίτισσα, κ.α) για τις δεήσεις που γίνονταν με σκοπό την αποκατάσταση της υγείας του Βασιλέως Κωνσταντίνου.

Στο κάτω μέρος της χρυσής επένδυσης της Εικόνας,
απεικονίζονται τρία θαύματα

Η εικόνα δεν είχε τις σημερινές διαστάσεις, ήτανε μικρότερη, πριν τοποθετηθεί σε ξύλινο πλαίσιο και δείχνει μεγαλύτερη ενώ οι Κυθήριοι, την έντυσαν με μία ολόχρυση επένδυση, φτιαγμένη από τον κρητικό καλλιτέχνη Νικόλαο Θεοφίλου Σπιθάκη, στις 12 Μαρτίου του 1837,  με την επιγραφή να αναφέρει: «Διά σπουδῆς καί δαπάνης CΚ CΚ + Χ Ἱερομόναχου καί ηγουμένου Καλούτζη, ποίημα Θεοφίλη Σπιθάκη ».

Το περίτεχνο Στέμμα της Παναγίας,
δώρο ενός Τούρκου.

Στο κάτω μέρος της χρυσής επένδυσης απεικονίζονται τρία θαύματα: το θαύμα της εύρεσης της εικόνας από το βοσκό, το θαύμα της θεραπείας του παραλύτου στις 24 Σεπτεμβρίου, τον 17ο αιώνα και το θαύμα της διάσωσης του φρουρίου των Κυθήρων από τους κεραυνούς στις 22 Ιανουαρίου του 1829, κατά τη διάρκεια της φύλαξης της εικόνας της Παναγίας εντός του φρουρίου για το φόβο των πειρατών που μάστιζαν τη Μεσόγειο.

Ακόμη, η Παναγία φέρει στέμμα στο οποίο υπάρχει προσαρμοσμένο ένα «Πολυτιμότατον αδαμαντοκόλλητον εν σχήματι ημισελήνου χρυσούν κόσμημα» που σύμφωνα με τον βιογράφο της Μυρτιδιώτισσας, αείμνηστο Σοφοκλή Καλούτση, το αφιέρωσε κάποιος Τούρκος πλούσιος και επιφανής, από την Κρήτη, ο οποίος βρισκόταν τότε στα Κύθηρα.

Στιγμιότυπο από την Λιτανεία της
Παναγίας Μυρτιδιώτισσας

Αναφέρει σχετικά ο Καλούτσης:..Κάποια ημέρα ο Τούρκος, παρατήρησε μια ασυνήθιστη  συγκέντρωση κόσμου, στην πλατεία του Ναού του Εσταυρωμένου στη Χώρα, ρώτησε τι συμβαίνει και του είπαν ότι το Νησί μαστίζεται από πολύμηνη ανομβρία και για αυτό θα πραγματοποιηθεί Λιτανεία της Αγίας Εικόνας της Μυρτιδιώτισσας, η οποία είχε ήδη κατέβει από το κάστρο που φυλασσόταν τότε και βρισκότανε μέσα στον Εσταυρωμένο.

Όμως ο ουρανός ήταν καταγάλανος και δεν φαινόταν ούτε νέφος στον ορίζοντα, έτσι ο Τούρκος τους χλεύασε και είπε ότι αν μετά την Λιτανεία βρέξει, θα αφιέρωνε το χρυσό κόσμημα της ημισελήνου που είχε μαζί του, στην Εικόνα. Η Λιτανεία έγινε με κατάνυξη, οι Κυθήριοι γονυκλινείς παρακάλεσαν για την λύση της ανομβρίας και το θαύμα έγινε, μόλις η Ιερά Πομπή επέστρεψε στον Ναό, άρχισε να πέφτει ραγδαία βροχή, έτσι ο Τούρκος τήρησε την υπόσχεση του και αφιέρωσε το κόσμημα στην Παναγία.. το πότε όμως χρονικά έγινε αυτό βέβαια, δεν αναφέρεται.

Η εύρεση της εικόνας τιμάται στις 24 Σεπτεμβρίου ενώ την Κυριακή της Ορθοδοξίας γίνεται η λιτάνευση της Εικόνας από τα Μυρτίδια στη Χώρα και διαρκεί 15 ημέρες περνώντας μέσα από τα περισσότερα χωριά του νησιού ενώ πολλοί πιστοί ακολουθούν την περιφορά και τις 15 μέρες.

Η λιτάνευση αυτή είναι παλαιότατο έθιμο, αναφέρεται μάλιστα η εντολή του Επισκόπου Κυθήρων Νεοφύτου Λεβούνη (1731 - 1757), στα 1750 προς τους ιερείς του νησιού να συμμετέχουν σε λιτανείες «...της αγίας εικόνος της Θεοτόκου των Μυρτιδίων εις την νήσον...» καθώς και απόδειξη του 1841 από το βιβλίο εσόδων-εξόδων του ναού του φρουρίου από ελεημοσύνη «...εις τον γύρον της νήσου της Υπεραγίας Θεοτόκου...».