Η ΤΙΜΙΑ ΚΑΡΑ ΤΟΥ ΟΣΙΟΥ ΑΒΒΑΚΟΥΜ ΤΟΥ ΑΣΚΗΤΗ ΕΚ ΚΑΛΑΜΙΘΑΣΗΣ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ.

Φυλάσσεται μαζί με τα υπόλοιπα λείψανά του στο ομώνυμο, ανδρικό, Ιερό Μητροπολιτικό Ησυχαστήριο του Οσίου Αββακούμ και Ιερού Ναού Αγίου Νικολάου, στο Φτερικούδι της Κύπρου.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Στην Ορθόδοξη Εκκλησία αποδίδουμε στα Αγία λείψανα τιμή και ευλαβική προσκύνηση, η όποια όμως δεν αποτελεί λατρευτική προσκύνηση η λατρεία. Τούτο γιατί κανείς ποτέ ορθόδοξος χριστιανός δεν ταύτισε στη σκέψη του τα τίμια λείψανα με «θεούς». Μακαριστός π. ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΑΛΕΒΙΖΟΠΟΥΛΟΣ (ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟΝ ΑΙΡΕΣΕΩΝ ΚΑΙ ΠΑΡΑΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΩΝ ΟΜΑΔΩΝ).

Φορητή εικόνα του Οσίου Αββακούμ, του 1872
πηγή

Ο Όσιος Αββακούμ είναι πολύ πιθανόν να ήταν ένας τοπικός Άγιος της Πιτσιλιάς, αλλά σύμφωνα με το συναξάρι του, ήταν ένας από τους 300 «Αλαμανούς» αγίους, που πήγαν στην Κύπρο από την Παλαιστίνη και τη Συρία, μετά των διωγμών των Αράβων όταν κυρίευσαν εκείνα τα μέρη και ασκήτεψαν σε διάφορα μέρη του νησιού.

Ο Αββακούμ που φαίνεται να ήταν μοναχός ή ασκητής στην έρημο του Ιορδάνη, έψαχνε για να βρει καταφύγιο στα βουνά και στα όρη της Κύπρου και αφού γύρισε τα όρη της περιοχής Σολέας, κατέληξε τελικά στο όρος της Καλαμιθείας, κοντά στα χωριά Καλαμιθάσα (που σήμερα δεν υπάρχει) και Φτερικούδι.

Εκεί κατοίκησε σε μια σπηλιά που βρήκε και επιδόθηκε σε πνευματικούς αγώνες, νηστεία, ταπείνωση, ακτημοσύνη, γυμνότητα, υπομένοντας το κρύο του χειμώνα. 

Τον περισσότερο χρόνο του τον περνούσε προσευχόμενος και αξιώθηκε να έχει το χάρισμα της θαυματουργίας όχι μόνο στις σωματικές ασθένειες αλλά και τις ψυχικές, πολλοί κωφοί που είχαν προστρέξει στον Όσιο βρήκαν την θεραπεία των αυτιών τους και της κώφωσης τους.

Όταν όμως οι κάτοικοι του χωριού Καλαμιθάσα θα έκτιζαν νέο Ιερό ναό προς τιμή του προφήτου Αβακούμ, ο Όσιος κατέβηκε από το ασκητήριό του για να βοηθήσει κι εκείνος και από τότε μετά την αποπεράτωσή του έμενε πιά κοντά στο ναό σε σπήλαιο και όταν κοιμήθηκε εν ειρήνη σε βαθιά γηρατειά τάφηκε σε αυτόν. 

 

Το προσκυνητάρι με τα λείψανα
του Οσίου Αββακούμ

Κατά την κατάληψη της Κύπρου από τους Τούρκους το 1575, όπως και άλλα χωριά έτσι και η Καλαμιθάσα καταστράφηκε, μαζί και ο ναός των Προ­φήτου και Οσίου Αββακούμ, διασώθηκε όμως από κάποιο κάτοικο η μεγάλη εικόνα του Προφήτου, που μεταφέρθηκε αργότερα στον ναό του χωριού Φτερικουδίου, του Αγίου Νικολάου.

Στα 1924, ο Ιωάννης Συκουτρής βρήκε στο Φτερικούδι ανέκδοτη ακολουθία του, σε μερικά τροπάρια της οποίας ο Αββακούμ επαινείται ως των Κυπρίων το αγλάισμα, Καλαμιθάσης το καύχημα, θεραπευτής των νοσούντων και κωφευόντων, της Σολέας λύχνος διαυγέστατος, των Κυπρίων το κλέος κτλ. Η θεραπεία της κουφαμάρας συνδέει τον όσιο Αββακούμ με τον Άην Άκουφον (=Ιάκωβον) γιατρό των αυτιών, του οποίου η ωτοθεραπευτική ιδιότητα προφανώς προήλθε από παρετυμολογία του ονόματός του, ενώ του οσίου Αββακούμ από άλλη αιτία.

Συναξάρι δεν βρίσκεται στη χειρόγραφη ακολουθία, όπου απλώς σημειώνεται: Τη αυτή ημέρα του Οσίου πατρός ημών Αββακούμ, του έν τω όρει της Καλαμιθάσης καί Πτερικουδίου ασκήσαντος.., περιοχές που υπάγονταν στην επισκοπή Σολέας.

Το ότι τάφηκε στον Ναό που έχτισαν προς τιμήν του οι κάτοικοι της περιοχής, το πληροφορούμαστε και από την ίδια σημείωση στην ακολουθία, που αντιγράφτηκε στις 20 Νοεμβρίου του 1856 από τον τοπικό βιβλιογράφο Χριστόδουλο, ιερέα από την Μαλούντα. 

Ο τάφος του Οσίου Αββακούμ
πηγή

Όσον αφορά την εύρεση του τάφου και των λειψάνων του Οσίου Αββακούμ παραθέτουμε απόσπασμα του Πρωτοπρεσβύτερου Χαράλαμπου Κούρρη από το περιοδικό «Προς το Φώς», πού εξέ­διδε η Ιερά Μητρόπολη Μόρφου παλαιότερα (τ. 174, Δεκ. 1991).

«Γιά τό πώς βρέθηκε ο τάφος και τα Ιερά λείψανα, παραθέτουμε τήν μαρτυρία της εξ αγχιστείας συγγενούς μας κυρίας Παναγιώτας Νικολά­ου - Περικλή Ευτυχίου εκ Φτερικουδίου, καθώς καί του αιδεσιμότατου καί πρωτεργάτη στο χτίσιμο της νέας εκκλησίας π. Ανδρέα Πουμπουρή, εφημέριου του Φτερικουδιού:

"Όπως μου αφηγήθηκε κ κα Νικολάου, όταν άρχισε να χτίζεται ό νέος ναός, θα έχυναν το σκυρόδεμα πάνω στον τάφο του Αγίου, πού τους ήταν άγνωστος. Αυτή επί μέρες έβλεπε ένα εφιαλτικό όνειρο: "Ότι δηλαδή την φυλάκιζαν σε ένα στενό διάδρομο από μπετόν και μόνο ένα πολύ μικρό παραθυράκι υπήρχε, πού εξέπεμπε φώς. Αυτό ήταν κατ αυτήν φανερό, ότι αν συνεχίζονταν οι εργασίες του γεμίσματος των θε­μελίων θα φυλάκιζαν τον τάφο του Αγίου. 

Με την επιμονή της έπει­σε τον Ιερέα και την Επιτροπή ανέγερσης του ναού να σκάψουν πιο κάτω, πράγματι για μερικές μέρες έσκαψαν και στις 19 Ιουνίου του 1989, όταν το μεσημέρι κάθισαν νά ξεκουραστούν οι εργάτες, ο π. Ανδρέας (όπως ό ίδιος αφηγείται) πρόσεξε εκεί πού έσκαβαν να κινείται το χώμα, σαν κάτι το ζωντανό να υπήρχε. Με συγκίνηση τότε πήγαν εκεί. Μετα­κίνησαν το χώμα με προσοχή και, «ώ του θαύματος», κάτω από αυτό, σε λαξευτό σε «καγιά» τάφο, βρισκόταν το λείψανο του Αγίου στη βάση του βόρειου τοίχου της παλιάς εκκλησίας.

Με συγκίνηση τότε μετακίνησαν τα λείψανα, τα οποία θαυματουργι­κά δε διαλύθηκαν από τα πολλά χρόνια, και τα εναπέθεσαν για προ­στασία σε ειδικό κιβώτιο, φυλάσσοντάς τα στον κεντρικό ναό του Φτερικουδιού..

Τα λείψανα του Οσίου Αββακούμ του Ασκητή

Κατά τον Συκουτρή, δεν σώζονται σήμερα ίχνη της εκκλησίας, όπως δεν σώζεται και εικόνα του οσίου, στην εκκλησία, όμως, του Αγίου Νικολάου στο Φτερικούδι, ο ίδιος ερευνητής βρήκε εικόνα του προφήτη Αββακούμ, ενώ ο Αθ. Παπαγεωργίου (Ξυλόστ. Ναοί σσ. 20 - 21 αρ. 126) επισημαίνει στο ίδιο χωριό μονόκλιτο ναό του αγίου Αββακούμ, του 18ου αιώνα, χωρίς τοιχογραφίες.

Ο σημερινός ναός, ο οποίος κτίστηκε το 1989 από τον οικονόμο Ανδρέα Πουμπουρή και με δωρεές των κατοίκων της περιοχής, βρίσκεται στα κατάλοιπα μιας παλαιότερης εκκλησίας που καταστράφηκε το 1575 από τους Τούρκους και που στο υπόγειο του, υπάρχει το ασκητήριο και ο τάφος στον οποίο βρέθηκε το λείψανο του Αγίου.

Η εκκλησία του Οσίου Αββακούμ
στο Φτερικούδι της Κύπρου

Στο προαύλιο της εκκλησίας έχουν έρθει στο φως, με πρόσφατες αρχαιολογικές ανασκαφές, σημαντικά ευρήματα από τη 2η χιλιετία π.Χ. (εποχή του Χαλκού), όπως στήλες από γαβρόλιθο της περιοχής, καθώς και ένας υπερμεγέθης λίθος σε σχήμα κώνου και που όλα αυτά έχουν δεχθεί επεξεργασία από ανθρώπινο χέρι. 

Δίπλα στη νότια πλευρά της παλιάς εκκλησίας του Οσίου υπάρχουν, όπως λέγουν οι κάτοικοι του χωριού Φτερικούδι, μερικά από τα ερείπια του ασκητηρίου που έκτισε όταν ζούσε ο ‘Οσιος, όταν έφυγε από τη σπηλιά που ασκήτευε ψηλότερα, ίσως λόγω του κρύου.

Η όλη προσωπικότητα και η ζωή του οσίου Αββακούμ, που προφανώς ταυτίζεται προς τον άγιο Αββακούμ του μονόκλιτου ναού, θυμίζουν τον τρόπο ζωής και άσκησης των περίφημων «Αλαμάνων» αγίων της Κύπρου. 

Η υπόθεση αυτή θεωρείται πιθανή, αν και ο όσιος Αββακούμ δεν περιλαμβάνεται στους καταλόγους των «Αλαμάνων», ούτε και στον αρτιότερο από αυτούς, εκείνο που κατάρτισε ο Λεόντιος Μαχαιράς. 

Η μόνη άλλη μνεία του στην Κύπρο, είναι στην εκκλησία του αγίου Αββακούμ, 3 χιλιόμετρα περίπου νοτιοανατολικά του Μηλικουριού και 2 χιλιόμετρα βορειοδυτικά του χωριού Τρεις Ελιές και ίσως πρέπει να ταυτιστεί με τον άην Μπακόν, στην Καρπασία.

Η μνήμη του Οσίου Αββακούμ του Θαυματουργού εορτάζεται στις 2 Δεκεμβρίου μαζί με τον Προφήτη Αββακούμ της Παλαιάς Διαθήκης.