Ιερά Μονή Αγίου Ιωάννη Προδρόμου, Καστρίτσας Ιωαννίνων.

πηγή

Βρίσκεται στην Βορειοδυτική πλαγιά του λόφου της Καστρίτσας, σε υψόμετρο 757 μέτρων με εξαιρετικὴ θέα στην λίμνη και την πόλη των Ιωαννίνων από την οποία απέχει 12 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά. 

Πανοραμική άποψη του λόφου Καστρίτσας
πηγή

Ο λόφος της Καστρίτσας αποτελεί μία σημαντική αρχαιολογικὴ θέση, καθώς στους δυτικούς πρόποδές του βρίσκεται το ομώνυμο σπήλαιο, στο οποίο μαρτυρείται ανθρώπινη δραστηριότητα από  την παλαιολιθική εποχή. 

Ο χώρος κατοικείται από τούς πρώτους ιστορικούς χρόνους, όπως επιβεβαιώνεται από τα λείψανα αρχαίας κλασικής οχυρωμένης Ακρόπολης μὲ ελληνιστικές και ύστερες φάσεις που βρίσκονται στην κορυφή του λόφου και η οποία ταυτίζεται μὲ την Τέκμωνα, την δεύτερη μεγαλύτερη πόλη των Μολοσσών. 

Μέσα στην Ακρόπολη, σε πλάτωμα στο κεντρικό σημείο του λόφου και πάνω σε τμήμα του αρχαίου τείχους κτίστηκε τον 11ο ή τον 12ο αιώνα, η Ιερὰ Μονή Καστρίτσας, αφιερωμένη ήδη από τὸον 14ο αιώνα στη Σύλληψη του Τιμίου Προδρόμου.

Η Ακρόπολη του λόφου της Καστρίτσας
πηγή

Αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα μοναστηριακά συγκροτήματα της Ηπείρου με παλαιότερη μεγάλη περιουσία (αμπέλια, μύλους, χωράφια, βοσκοτόπια κ.α) που το 18ο αιώνα καταπατήθηκε και λεηλατήθηκε από τους Τούρκους, ενώ το ελληνικό κράτος το 19ο αιώνα απαλλοτρίωσε σημαντικό τμήμα της. Επίσης η Μονή είχε ασκήσει σπουδαίο και σημαντικό φιλανθρωπικό έργο.

Σύμφωνα με μια ανάγνωση σε δομική επιτοίχια χρονολογία, το καθολικό χρονολογείται από το 1196 ενώ γραπτές πηγές αναφέρονται σε σημαντικούς σταθμούς την Μονής, σε όλη την διάρκεια της ζωής της. Γιὰ παράδειγμα, το 1854 χρησιμοποιήθηκε ως στρατόπεδο των Τούρκων, το 1913 των Ελλήνων, ενώ το 1916 έγινε ορφανοτροφείο. 

Η είσοδος της Μονής
πηγή

Αναβίωσε ως ανδρικὴ Μονὴ μέχρι τὸ 1932 που λεηλατήθηκε στις 17 Ιουνίου και δολοφονήθηκε ο ηγούμενος Δωρόθεος, καθώς και ο λαϊκός αδελφός του Κώστας. 

Τα πτώματα βρέθηκαν στις 22 Ιουνίου του 1932 πίσω από το ναό και έκτοτε τὸ μοναστήρι ερημώθηκε μέχρι τὸ 1972 που σε αυτὸ εγκαταστάθηκαν εκεί μοναχὲς ποὺ τὸ λειτουργούν μέχρι καὶ σήμερα, οπότε απέκτησε και τὴ σημερινή του αίγλη ως γυναικεία Μονή. 

Η μονή αποτελείται από το καθολικό, το διώροφο κτήριο των κελιών, αναστηλωμένο σήμερα, βοηθητικά κτήρια και ένα παρεκκλήσι αφιερωμένο στους νεομάρτυρες άγιο Γεώργιο και αγία Φιλοθέη, διακοσμημένο με παραστάσεις, μεταξύ των οποίων και του αγίου Ιωάννη του Τεροβίτη, των αγίου Νικολάου του Μετσοβίτη και του Κοσμά του Αιτωλού. 

Άποψη του Καθολικού της Μονής
πηγή

Το όλο μοναστηριακό συγκρότημα περιβάλλεται από έναν λιθόχτιστο περιβολότοιχο που διαθέτει μία είσοδο στη νότια πλευρά του. 

Η σημερινή μορφή του μοναστηριού είναι το αποτέλεσμα πολυάριθμων τροποποιήσεων και επεκτάσεων ενώ παρουσιάζει δε στο σύνολό του σημαντικό ενδιαφέρον από την άποψη αρχιτεκτονικής σύνθεσης και μορφολογικής διάρθρωσης των κτισμάτων του.

Χρονολογική ένδειξη για την κατασκευή των μεταβυζαντινών οικοδομημάτων του, μας προσφέρει η επιγραφή +έτος+/1765, χαραγμένη σε μία πέτρα της απλής τοξωτής εισόδου της μονής, η οποία ανοίγεται στην νότια πλευρά ενώ το καθολικό, που είναι το παλαιότερο οικοδόμημα της μονής, ανήκει στον σπάνιο τύπο του τετράκογχου με τρούλο ναού που στην ένωση των κεραιών του σταυρού υψώνεται οκτάπλευρος τρούλος, ανατολικά διαμορφώνεται μία τρίπλευρη αψίδα και δυτικά ο νάρθηκας που είναι κατασκευασμένος σε μεταγενέστερη φάση. 

Άποψη του Καθολικού της Μονής

Άποψη του τρούλου του Καθολκού
πηγή

Το αρχικό και πιθανότατα βυζαντινό καθολικό της μονής είναι κτισμένο με ακανόνιστων διαστάσεων πέτρες καθώς και πλίνθους, άτακτα τοποθετημένους στους αρμούς και στη λιθοδομή ενώ χρησιμοποιήθηκε επίσης οικοδομικό υλικό από την αρχαία οχύρωση του λόφου. 

Στο καθολικό σώζονται σπουδαίες τοιχογραφίες του 17ου αιώνα ενώ το τέμπλο του ναού είναι ξυλόγλυπτο, με αξιόλογες δεσποτικές εικόνες του Χριστού, της Παναγίας και του Προδρόμου καθώς και δύο δεσποτικές εικόνες του ένθρονου Χριστού και της ένθρονης Θεοτόκου Βρεφοκρατούσας, που έχουν την υπογραφή του Κρητικού ζωγράφου του 16ου αιώνα, Μάρκου Στρελίτζα Μπαθά ή Μάρκου Βαθά.

Οι εικόνες αυτές αποτελούν μαζί με μία ακόμη εικόνα του Αγίου Ιωάννη Πρόδρομου, που σώζεται στην ομώνυμη μονή του Νησιού των Ιωαννίνων, τις τρεις μοναδικές έως τώρα γνωστές ενυπόγραφες εικόνες του ζωγράφου Μάρκου Στριλίτζα Μπαθά ή Μάρκου Βαθά.

Στις 23 Αυγούστου 1972, στο Μοναστήρι της Καστρίτσας, εγκαταστάθηκαν, ύστερα από έγκριση του τότε επισκόπου Δωδώνης Χρυσοστόμου, οι μοναχές Φιλοθέη και Ευνίκη, προερχόμενες από το Μοναστήρι του Βυτουμά της Ιεράς Μητρόπολης Τρίκκης και Σταγών ενώ προηγουμένως οι μοναχές, είχαν φιλοξενηθεί, για λίγο χρονικό διάστημα, στο Μοναστήρι της Παλιουρής. 

Το Μοναστήρι Καστρίτσας άρχισε από τότε να ανανεώνεται, έγινε Κέντρο λατρείας και αναψυχής πνευματικής και ύστερα από 10 χρόνια, το 1982, παρουσία πολλών προσκυνητών, η Φιλοθέη, η αρχαιότερη στη μοναχική ζωή, έλαβε από τον αείμνηστο Μητροπολίτη Ιωαννίνων Θεόκλητο, το μεγάλο της μοναστικής πολιτείας σχήμα.

Από το 1986 η Αδελφότητα αυξήθηκε και λειτουργεί ως πρότυπο γυναικείου μοναχισμού με έξι μοναχές και αγωνίζεται να ζει με πνευματική ζωή που είναι συνέχεια της Ορθόδοξης παράδοσης του Ανατολικού Μοναχισμού, χωρίς εντυπωσιακές ακρότητες και πάντοτε προσγειωμένη στις ανάγκες της ταραγμένης εποχής μας. 

Στο Μοναστήρι λειτουργεί εργαστήριο Υφαντικής, Χρυσοκεντητικής και ραπτικής (αμφίων, κουρτινών κλπ). Η Αδελφότητα, παράλληλα με τα καθημερινά της διακονήματα, υφαίνει και ράβει χρυσοποίκιλτα ιερά άμφια όλων των βαθμίδων, κατά το πρότυπο των βυζαντινών τοιχογραφιών, λεπτεπίλεπτες κεντητές κουρτίνες και καλύμματα Αγίας Τραπέζης. Για τις ανάγκες του Μοναστηριού, και των προσκυνητών, η αδελφότητα ασχολείται επίσης και με την κηροπλαστική από αγνό κερί.

Ο νεοϊδρυθείς Ναός, βασιλικού ρυθμού άνευ τρούλου που Θεμελιώθηκε στις 27 Σεπτεμβρίου του 1977 είναι αφιερωμένος στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Οι προσφορές - μικρές και μεγάλες - των προσκυνητών και ιδιαίτερα οι έντονες και συνεχείς ενέργειες της Ηγουμένης Φιλοθέης, συνέλαβαν τα μέγιστα στην αποπεράτωση του έργου ενώ και η προσωπική εργασία της Αδελφότητας υπήρξε σημαντική. 

Ο νέος Ναός της Κοίμησης της Θεοτόκου, εγκαινιάστηκε από τον αείμνηστο Μητροπολίτη Ιωαννίνων Θεόκλητο στις 17 Οκτωβρίου 1999 ενώ Λειτουργεί κάθε Κυριακή και τις μεγάλες γιορτές και εξυπηρετεί το πλήθος των προσκυνητών.

Στα κειμήλια της μονής συγκαταλέγονται και δύο χειρόγραφοι κώδικες, με εκκλησιαστικό περιεχόμενο που χρονολογούνται το 16ο και 18ο αιώνα και μία λειψανοθήκη, με λείψανα της αγίας Φιλοθέης και του νεομάρτυρα αγίου Γεωργίου. 

Ο δρόμος για να ανέβεις στο λόφο της Καστρίτσας είναι ιδιαίτερα στενός και ανηφορικός και μεγάλα πούλμαν δεν μπορούν να ανέβουν παρά μόνο ιδιωτικά αυτοκίνητα ή πούλμαν μικρά των 20 ατόμων.

Στο μοναστήρι γινόταν και συνεχίζεται και σήμερα να γίνεται πανηγύρι στις 22 - 23 Σεπτεμβρίου κάθε έτους όπου συγκεντρώνεται πολύς κόσμος από τη γύρω περιοχή. Η Mονή Καστρίτσας έχει χαρακτηριστεί ως διατηρητέο ιστορικό μνημείο με την απόφαση ΦΕΚ 154/Β/13-2-2002 και σήμερα σε αυτήν εγκαταβιούν 6 μοναχές με ηγουμένη την Μοναχή Φιλοθέη. 

Τηλέφωνο Μονής: (+30) 26510 52258.