Ιερά Μονή Παναγίας Ελεούσας Κλεισούρας, Μεσσολόγι.

πηγή

Η Ιερά Μονή Παναγίας Ελεούσας Κλεισούρας Μεσολογγίου, βρίσκεται στο 20ο χιλιόμετρο τής εθνικής οδού Μεσολογγίου – Αγρινίου, είναι κτισμένη στη βόρεια πλευρά τού φαραγγιού, τού βουνού Αράκυνθος ή Ζυγός και χρονολογείται από τούς βυζαντινούς χρόνους.

Άποψη της Μονής
πηγή

Σημαντικό έγγραφο για την Ιστορία της Μονής αποτελεί ένα «σιγίλλιον» του Μητροπολίτου Ναυπάκτου Ιωάννου Αποκαύκου προς τον ευνούχον Γεώργιον Τζιμισκή, στον οποίον ανατίθεται η εφορεία του μοναστηρίου. 

Το έγγραφο αυτό μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι το μοναστήρι είναι βυζαντινό αφού το «σιγίλλιον» ανήκει στην περίοδο Απριλίου - Μαΐου 1229 έως 9 Μαρτίου 1230, όταν μετά την ήττα του Θεόδωρου Κομνηνού Δούκα καταρρέει η αυτοκρατορία της Θεσσαλονίκης.

Η Μονή αποτελείται από τὰ κελιά (παραπλεύρως τής εθνικής οδού), τὸ παρεκκλήσιο τού Τιμίου Σταυρού και τον Ιερό Ναό τής Ζωοδόχου Πηγής “Παναγία Ελεούσα”, όπου φυλάσσεται η θαυματουργή εικόνα της Υπεραγίας Θεοτόκου. 

Ο Ναός 

Άποψη της Μονής
πηγή

βρίσκεται μέσα σέ μία κόγχη τού βράχου σέ υψόμετρο 150 μέτρων, ενώ στο μέσον τής διαδρομής που οδηγεί στον Ιερό Ναό, βρίσκεται ο μεγαλοπρεπής λευκός Σταυρός ύψους 16 μέτρων.

Συνδεδεμένη μὲ ιστορικά πρόσωπα και γεγονότα τής νεότερης ιστορίας,η Μονή αποτελούσε ανέκαθεν σπουδαίο Προσκυνηματικό κέντρο και σημείο αναφοράς τής θρησκευτικής ζωής τού τόπου.

Η προφορική παράδοση αναφέρει, ότι στο παλαιό χωριό Χρυσοβέργι, στο σημείο όπου σήμερα βρίσκεται τὸ εκκλησάκι τής Αγίας Παρασκευής (σέ απόσταση 1,5 χλμ ΒΔ τής Μονής), περίπου το 1700, την ώρα τής Ανάστασης, κάποιος Τούρκος μέλος στρατιωτικού αποσπάσματος, χλεύασε τούς χριστιανούς, μὲ αποτέλεσμα ένας Έλληνας ονόματι Κουμπούρας να παρεξηγηθεί, συνεπλάκει μαζί του και τελικά τον σκότωσε. 

Άποψη του περιβάλλοντα χώρου της Μονής
πηγή

Οι συγχωριανοί του κατέβασαν τὸν Κουμπούρα με σχοινιά σὲ κοντινό σπήλαιο, πιὸ πάνω από τὸ σημερινό μοναστήρι, γιὰ να κρυφτεί και έμεινε εκεί ένα χρόνο κρυμμένος, τρεφόμενος από τοὺς χωριανούς, πού τού έδιναν τὰ απαραίτητα, μέσα σὲ αιωρούμενο καλάθι.

Όταν τὸ γεγονός λησμονήθηκε ο Κουμπούρας μὲ την βοήθεια σχοινιών επανήλθε και τότε διηγήθηκε ότι στο σημείο όπου σήμερα είναι χτισμένος ο ναός έβλεπε κάθε βράδυ ένα ζωηρό φως. Οι χωριανοί με μεγάλες δυσκολίες έφθασαν στὸ σημείο πού τούς υπέδειξε και έκθαμβοι αντίκρισαν την εικόνα της Παναγιάς και δίπλα της μία πηγή με νερό, που σήμερα είναι αγίασμα, έτσι στὸ σημείο εκείνο ανήγειραν από ευλάβεια τὸ πρώτο εκκλησάκι.

Η Θαυματουργή εικόνα της Παναγίας Ελεούσας
πηγή

Κατά την παράδοση επίσης, σε αυτό φιλοξενήθηκε και ο εθναπόστολος Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός, σε μία από τις περιοδείες του και μάλιστα είπε ότι μία ήμερα θὰ γίνει ένα μεγάλο προσκύνημα, έτσι σέ ανάμνηση τής φιλοξενίας τού Αγίου στη Μονή, ο μακαριστός μητροπολίτης Αιτωλίας και Ακαρνανίας Θεόκλητος πρωτοστάτησε στο στήσιμο ανδριάντα του στην είσοδο τής Μονής.

Μετά την πρώτη πολιορκία τού Μεσολογγίου (25 Οκτωβρίου - 31 Δεκεμβρίου 1822) από τούς Τούρκους, στην Άγια Ελεούσα βρήκε καταφύγιο ο Γιάννης Γούναρης (ονομάστηκε έτσι γιατί κυνηγούσε γουνοφόρα αγρίμια και αλεπούδες, το πραγματικό του όνομα ήταν Κώστας Ζούκας και καταγόταν από τὰ Γιάννενα), ο οποίος λόγω τής σκοπευτικής δεινότητας, υπηρετούσε τον Ομέρ Βρυώνη ως κυνηγός, ενώ την οικογένεια του την κρατούσε σε ομηρεία ο πασάς στην Άρτα. 

Λόγω τής ιδιότητας του πληροφορήθηκε ότι ο Ομέρ Βρυώνης και ο Κιουταχής σχεδίαζαν αιφνιδιαστική επίθεση κατὰ τού Μεσολογγίου την νύχτα 24/25 Δεκεμβρίου τού 1822, όταν οι χριστιανοί θὰ κατέκλυζαν τὶς εκκλησιές γιὰ την Χριστουγεννιάτικη Θεία Λειτουργία, και αποκάλυψε τὰ σχέδια των Τούρκων στους Έλληνες, αψηφώντας την τύχη τής οικογένειάς του.

Η προτομή του Γιάννη Γούναρη στην Ιερά Μονή
πηγή

Οι κάτοικοι τού Μεσολογγίου σώθηκαν, αλλά σφαγιάστηκαν όλα τα μέλη της οικογένειας τού Γούναρη από τον Ομέρ Βρυώνη, ενώ ο ίδιος για να ξεφύγει από τὴν μανία του, βρήκε καταφύγιο στο μικρό σπήλαιο στην Κλεισούρα, τρεφόμενος από τους βοσκούς και κατοίκους τής περιοχής ενώ μετά την απελευθέρωση έγινε καλόγερος, με τον αβάσταχτο πόνο της απώλειας των δικών του να τον συντροφεύει διαρκώς.

Όταν το 1837, διερχόμενος ο βασιλιάς της Ελλάδας, Όθων με την Βασίλισσα Αμαλία και την συνοδεία τους από την Μονή, οι αξιωματούχοι πού συνόδευαν το Βασιλικό Ζεύγος, τους εξιστόρησαν τα τραγικά γεγονότα της ζωής του καλόγερου τής Κλεισούρας.

Ο Όθωνας συγκινήθηκε τόσο ώστε θέλησε να τόν ανταμείψει. 

Όμως ο Γιάννης Γούναρης τὸ μόνο που ζήτησε ήταν να παραχωρήσει το κράτος τὴν περιοχή από τὴν είσοδο μέχρι τὴν έξοδο της Κλεισούρας στὸ μοναστήρι, όπως και έγινε. 

Ο Γούναρης άφησε στην Μονή την τελευταία του πνοή (περίπου τὸ 1840), ενώ τὰ οστά του βρέθηκαν στα θεμέλια τού Ναού κατά την ανακαίνιση τού 1997 και τοποθετήθηκαν στη βάση τής προτομής του και κάθε χρόνο η Συνομοσπονδία Κυνηγών Ελλάδος τιμά αυτόν τὸν αγωνιστή τὴν τρίτη Κυριακή τού Ιουνίου.

Άποψη του μεγαλοπρεπή λευκού Σταυρού
ύψους 16 μέτρων
πηγή

Από την Ελεούσα εμπνεύσθηκε και ο ποιητής Κωνσταντίνος Κρυστάλλης που συνέθεσε το ποίημα με τίτλο «Ο καλόγερος της Κλεισούρας».

Το 1870 ένας άλλος καλόγερος έζησε στην Ιερά Μονή Αγίας Ελεούσης, ο Πανάρετος Παλαμάς - προερχόμενος από την γνωστή Μεσολογγίτικη οικογένεια – μία μορφή επιβλητική, δυναμική και αρκετά δραστήρια. 

Ο Πανάρετος Παλαμάς είναι ο κτήτορας τού πρώτου ξενώνα, το 1878, στον οποίο έβρισκαν φιλοξενία πολλοί επώνυμοι αλλά και απλοί διαβάτες ή προσκυνητές, κατασκεύασε ακόμη την σκάλα πρός τον Ιερό Ναό και απαγόρευσε την βοσκή στους χώρους τής Μονής. 

Το φαράγγι όπως ήταν πριν δεκαετίες

πηγή

Εκείνη την περίοδο πέρασε από την Παναγία Ελεούσα και προσκύνησε την Θαυματουργή εικόνα τής Παναγιάς ο βασιλέας Γεώργιος ο Α΄ αλλά και ο Χαρίλαος Τρικούπης, που χρηματοδότησε την κατασκευή τής στέρνας, όπου συγκεντρώνονταν τὸ βρόχινο νερό και λειτουργούσε μέχρι το 1990. 

Ο Πανάρετος Παλαμάς συνέχισε την εξωραϊστική του προσπάθεια στην Ιερά Μονή της Αγίας Αγάθης, όπου πέθανε στις 22 Αύγουστου του 1891 σέ ηλικία 57 ετών και ενταφιάστηκε στον περίβολό της.

Το 1900 έρχεται στην Άγια Ελεούσα ο μοναχός Αλέξιος από τα Ιωάννινα, ο οποίος χτίζει ναύδριο αφιερωμένο στην Παναγία καὶ παραπλεύρως ένα μικρό κελί, όπου διέμεινε. Χαμηλότερα από εκείνο τὸ εκκλησάκι υπήρχε δεξαμενή όπου συγκεντρώνονταν τὸ βρόχινο νερό και εκεί ανεγέρθηκε το 1997 το παρεκκλήσιο τού Τιμίου Σταυρού. Τὸ μόνο πού έχει απομείνει σήμερα είναι κάποια σημάδια στο βράχο, από εκείνο το μικρό κελί τού Αλεξίου που θεωρείται, μετά τὸν Πανάρετο Παλαμά, ο δεύτερος κτήτορας τής Μονής.

Άποψη του Ναού της Μονής Ελεούσας
πηγή

Από το 1950 μέχρι τὸ 1953, μονάζει στην Ιερά Μονή ο Ιερομόναχος Αγάπιος από το Άνω Κεράσοβο ενώ το 1954 ήρθε στη Μονή ο Ιερομόναχος π. Ιερόθεος Σπανομήτσος από τὸ χωριό Λημέρι τής Ευρυτανίας, πρώην τελωνειακός υπάλληλος, που ηγουμένευσε 64 χρόνια. 

Το 1956, η τότε βασίλισσα Φρειδερίκη ήρθε και προσκύνησε στην Παναγία Ελεούσα και ενήργησε νὰ γίνει η άρση τού ενοικιοστασίου βοσκής αιγοπροβάτων και την προώθηση τής αναδάσωσης. 

Το 1973 κατόπιν ενεργειών τού π. Ιεροθέου ανακηρύχθηκε όλη η περιοχή τής Κλεισούρας προστατευόμενη, ιστορική, μὲ φυσικό κάλλος, φρόντισε επίσης για την δενδροφύτευση, την ηλεκτροδότηση και την ύδρευση τής Μονής ενώ πρωτοστάτησε στη δημιουργία τηλεφωνικού κέντρου της Μονής, οργάνωσε τὸ αρχείο τής Μονής και προσέφερε σημαντικό πνευματικό και ποιμαντικό έργο.

Ο π. Ιερόθεος κοιμήθηκε στις 18 Δεκεμβρίου του 2018 και ετάφη στὸν περίβολο τής Μονής παραπλεύρως τού μακαριστού Επισκόπου Θεοκλήτου και απο τὸν Οκτώβριο του 2019 η Ιερά Μητρόπολη Αιτωλίας και Ακαρνανίας ανέθεσε τὴ διοίκηση της Μονής σέ Διαχειριστική Επιτροπή που φροντίζει για τὸν εξωραϊσμό των εγκαταστάσεων αλλά και για την λατρευτική – μυστηριακή ζωή τής Μονής.

Άποψη της Μονής Ελεούσας
πηγή

Το φαράγγι τής Κλεισούρας τέμνει εγκάρσια το βουνό Αράκυνθος ή Ζυγός, έχει μήκος 3 χιλιόμετρα πλαισιώνεται από κάθετα βράχια μὲ τὸ μεγαλύτερο υψόμετρο στα 462 μέτρα στη βόρεια πλευρά τού φαραγγιού. 

Είναι δημιούργημα τής διαβρωτικής ενέργειας τού Αχελώου ποταμού, που ύστερα από γεωλογικές ανακατατάξεις στην περιοχή, βρήκε προσφορότερο πέρασμα πρὸς δυσμάς και άλλαξε ροή, όπως τὸν βλέπουμε μέχρι σήμερα. 

Αποτέλεσμα αυτών των ανακατατάξεων είναι τὸ φαράγγι τής Κλεισούρας να παραμείνει μιὰ ξερή κοίτη, δημιουργήθηκαν με αυτό τον τρόπο οι λίμνες Τριχωνίδα και Λυσιμαχία ενώ το φαράγγι τής Κλεισούρας και ο Αράκυνθος λόγω τής μεγάλης οικολογικής σημασίας, έχουν ενταχθεί στο δίκτυο προστατευόμενων περιοχών Natura 2000.

Απο τον Αύγουστο του 1962 μέχρι τον Μάρτιο τού 1963, διεξήχθησαν έρευνες στὸ φαράγγι για την ύπαρξη πετρελαίου από την «Αιτωλική Εταιρεία Πετρελαίων», στην οποία συμμετείχαν η «ΒΡ» καὶ ἡ «Εθνική Τράπεζα». Η γεώτρηση έφτασε σὲ βάθος 3.980 μέτρα όπου διαπιστώθηκε πράγματι η ύπαρξη πετρελαίου καὶ αερίων, αλλά κρίθηκε ασύμφορη ἡ εξόρυξη ενώ σήμερα στη θέση τής γεώτρησης υπάρχει ένα μεγάλο κοίλωμα στα νότια του δρόμου.

Επικοινωνία: Ιερά Μονή Παναγίας Ελεούσης, 20ο χλμ Ε.Ο. Μεσολογγίου – Αγρινίου, ΤΚ: 30400, Τηλ. 26320-22386. e-mail: imagiaeleousa@gmail.com

Μέρες Πανηγύρεων – Εορτών: Ζωοδόχου Πηγής (Παρασκευή τής Διακαινησίμου), Ύψωση τού Τιμίου Σταυρού († 14 Σεπτεμβρίου), Τρίτη Κυριακή Ιουνίου (μνημόσυνο τού Γιάννη Γούναρη).

ΑΠΟΤΜΗΜΑ ΛΕΙΨΑΝΩΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΚΟΣΜΑ ΤΟΥ ΑΙΤΩΛΟΥ, ΣΤΟ ΘΕΡΜΟ ΑΙΤΩΛΙΑΣ.

 Φυλάσσονται στην Ιερά Μονή Αγίου Κοσμά του Αιτωλού, στο Θέρμο της Αιτωλίας.

Η μονή είναι γυναικεία και βρίσκεται ανάμεσα στό Θέρμο και στό Μέγα Δένδρο, τον τόπο καταγωγής του Πατρο Κοσμά, είναι νέα Μονή όμως η φήμη της έχει απλωθεί στό πανελλήνιο και σε ολόκληρη τήν Ορθοδοξία. 

Στις 2 Ιουνίου του 2007, ο μακαριώτατος Αρχιεπίσκοπος Τιράνων και πάσης Αλβανίας κ. Αναστάσιος δώρισε στην Μονή, τα παραπάνω λείψανα του Αγίου Κοσμά όπου και σήμερα φυλάσσονται.

ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

ΤΑ ΛΕΙΨΑΝΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΚΟΣΜΑ ΤΟΥ ΑΙΤΩΛΟΥ

ΣΤΗΝ ΑΛΒΑΝΙΑ (ΚΛΙΚ ΕΔΩ).

ΤΗΝ ΚΑΤΩ ΣΙΑΓΟΝΑ
ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΚΟΣΜΑ ΤΟΥ ΑΙΤΩΛΟΥ (ΚΛΙΚ ΕΔΩ)

Ιερά Μονή Αγίου Νικολάου Κρεμαστού, Αράκυνθος Αιτωλοακαρνανίας.

Βρίσκεται σε μία απότομη και δυσπρόσιτη χαράδρα του επιβλητικού όρους Αρακύνθου (Ζυγού) που βλέπει προς τη λιμνοθάλασσα του Αιτωλικού, βορειοανατολικά του Κεφαλόβρυσου με την  περιοχή του Αρακύνθου να είναι προστατευόμενη, με βάση τις συνθήκες Natura 2000 και Ramsar.

Το εσωτερικό του σπηλαίου, διακρίνεται το τέμπλο
πηγή

Ανατολικά του σπηλαίου του Αγίου Νικολάου του Κρεμαστού, υπάρχει άλλη μια μεγάλη χαράδρα με απόκρημνα σπήλαια και διασκορπισμένα ερείπια διάφορων παλαιών κτισμάτων, που η παράδοση μας λέει ότι, εκεί υπήρχε κατά την εποχή του Μεσαίωνα, ένα πολύ μεγάλο και σημαντικό ασκητικό μοναστηριακό κέντρο.

Το σπουδαίο αυτό σπήλαιο, του Αγίου Νικολάου του Κρεμαστού, ανακαλύφθηκε εντελώς τυχαία, περίπου κατά το 1900, από έναν κάτοικο του Αιτωλικού ονόματι Βογιατζή και αποτελεί σήμερα ένα από τα σημαντικότερα Βυζαντινά Μνημεία στα Βαλκάνια, σημαντικό ασκητικό και μοναστικό κέντρο καθώς και το μεγαλύτερο σπήλαιο των Βαλκανίων. 

Άποψη του σπηλαίου
πηγή

Το όνομα του πρώτου μοναχού και ιδρυτή του σπηλαίου, Νίκανδρου που μόνασε εκεί από το 990 μέχρι το 1005, υπάρχει γραμμένο σε επιγραφή που σώζεται στην είσοδο του σπηλαίου. 

Σύμφωνα με μεταγενέστερη μαρτυρία από τον Μητροπολίτη Ναυπάκτου και Άρτας, Ιωάννη Απόκαυκο, που επισκέφτηκε το σπήλαιο, η προσωνυμία «Κρεμαστός» δόθηκε από τον ιδρυτή της Μονής, Νίκανδρο, επειδή πρόκειται για απόκρημνα και επικίνδυνα βράχια.

Ο Ιωάννης Απόκαυκος γράφει: «… ή κατά την επίσκεψιν Αχελώου Μονή του εν Αγίοις πατρός ημών Νικολάου, ήτι νικλήσιν εξ εαυτού ο πρώτος ταύτην δομησάμενος εχαρίσατο, έρωτι τω θείω γενόμενος εκκρεμής και ακολούθως τω τρόπω εν αποκρήμνω τη πέτρα επικρεμάσας το δόμημα και παρονομάσας ούτω του Κρεμαστού».

Άποψη της εισόδου του σπηλαίου
πηγή

Η Μονή, την εποχή εκείνη, απέκτησε φήμη και περιουσία όμως στην πορεία πέρασε μεγάλη οικονομική κρίση με ηγούμενο τότε τον Θεοδόσιο, πρώην Αρχιεπίσκοπο Ζικχίας. 

Μετά το θάνατο του, ο Μητροπολίτης Ιωάννης Απόκαυκος τοποθέτησε Ηγούμενο τον ιερομόναχο Τιμόθεο για να φροντίσει την μεγάλη περιουσία της μονής, πολλά βοσκοτόπια και αμπελώνες

Η Μονή στην ακμή της διέθετε εργαστήριο αντιγραφής κωδικών (scriptorium) και πλούσια βιβλιοθήκη που χειρόγραφά της σώζονται σήμερα σε βιβλιοθήκες της Δυτικής Ευρώπης (ένας από τους κώδικες βρίσκεται σε μουσείο του Λονδίνου).

Άποψη των τοιχογραφιών του Σπηλαίου

Άποψη των τοιχογραφιών του Σπηλαίου

Άποψη των τοιχογραφιών του Σπηλαίου

Άποψη της εισόδου του σπηλαίου
πηγή

Το σπήλαιο έχει άνοιγμα 6 μέτρα, στη μέση το άνοιγμά του είναι 8 μέτρα και το βάθος 12 μέτρα, απέναντι από την είσοδο του σπηλαίου υπάρχει το λιθόκτιστο τέμπλο που χωρίζει το ιερό από τον κύριο ναό και στο κέντρο του ναού υπάρχει μια μεγάλη δεξαμενή που συγκεντρώνει τα βρόχινα νερά και είναι το "Αγίασμα" του σπηλαίου.

Οι βραχογραφίες στα τοιχώματα έχουν χαρακτηριστικά την ισορροπία, την αρμονία στην απεικόνιση των μορφών και τις απαλές χρωματικές διαβαθμίσεις, πιθανόν δέ να φιλοτεχνήθηκαν από Καππαδόκες αγιογράφους, που επισκέπτονταν την περιοχή κατά τις μετακινήσεις τους από την ανατολή προς την δύση, έτσι φανερώνεται η σύνδεση της Αιτωλίας και Ακαρνανίας με τη Μικρά Ασία και την Κωνσταντινούπολη.

Άποψη των τοιχογραφιών του σπηλαίου
πηγή

Στο σπήλαιο, υπάρχουν τοιχογραφίες με τη Θεοτόκο Βρεφοκρατούσα, τη Γέννηση του Χριστού, την Κοίμηση της Θεοτόκου, τη Βαϊοφόρο, τη Σταύρωση, τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου κ.α, παραστάσεις που στο πέρασμα του χρόνου έχουν ξεθωριάσει, ενώ πολλές από τις τοιχογραφίες αναφέρονται στο βιβλίο του αείμνηστου καθηγητή Αθανασίου Παλιούρα με τίτλο «Άγιος Νικόλαος ο Κρεμαστός».

Όλες οι σκηνές στο μεγάλο και στο μικρό σπήλαιο, χωρίζονται μεταξύ τους με παχιές γραμμές και γεωμετρικές διακοσμήσεις, το μοτίβο που επαναλαμβάνεται είναι καστανόχρωμοι σταυροί σε λευκό έδαφος, που τοποθετούνται σε σειρές οριζόντιες, κάθετες και ομόκεντροι κύκλοι, που επαναλαμβάνονται σε οριζόντιες σειρές.

Άποψη των τοιχογραφιών του Σπηλαίου

Άποψη των τοιχογραφιών του Σπηλαίου

Άποψη των τοιχογραφιών του Σπηλαίου

Άποψη των τοιχογραφιών του Σπηλαίου

Άποψη του σπηλαίου
πηγή

Μία συμβολαιογραφική πράξη της 28 Μαΐου του 1770 μαρτυρά ότι από τη θέση αυτή Πατρινοί έμποροι μετέφεραν εμπορεύματα από το Μεσολόγγι στο Λιβόρνο της Ιταλίας με πλοίο του Δημητρίου Τρικούπη και το όνομα του ήταν, «Άγιος Νικόλαος της Βαράσοβας» ενώ σίγουρα το λιμάνι που βρισκόταν στον «αυχένα» της Βαράσοβας μεταξύ Σπηλαίου Αγίου Νικολάου και Κάτω Βασιλικής ήταν σταθμός για ανεφοδιασμό.

Στις ημέρες μας, το σπήλαιο το φροντίζουν κάτοικοι της περιοχής και η Εθελοντική Ομάδα Αιτωλικού του Αγίου Νικολάου Κρεμαστού.

Ο προσκυνητής ξεκινώντας από το Κεφαλόβρυσο Αιτωλικού και ύστερα από μια κοπιαστική πορεία μιας ώρας περίπου, μπορεί να φτάσει στο σπήλαιο του Αγίου Νικολάου ενώ μια άλλη, εναλλακτική, διαδρομή και περίπου ίδια είναι από το χωριό Κάτω Αμπέλια των Ελληνικών.

Τα τελευταία χρόνια τοποθετήθηκε στο άνοιγμα του σπηλαίου μία ξύλινη εξέδρα από τους εθελοντές, για να διευκολύνονται οι προσκυνητές, παρά τις εργασίες που έχουν γίνει στα επικίνδυνα σημεία του μονοπατιού, η πρόσβαση στο σπήλαιο δεν είναι εύκολη, αξίζει όμως να το επισκεφθείτε .

Ο Άγιος Νικόλαος ο Κρεμαστός, γιορτάζεται δύο φορές το χρόνο, η μία στις 6 Δεκεμβρίου και η άλλη στις 20 Μαΐου με πλήθος προσκυνητών να ανεβαίνουν από το δύσβατο μονοπάτι προκειμένου να φθάσουν στο σπήλαιο για να προσκυνήσουν και να ανάψουν ένα κεράκι στον Άγιο, να παρακολουθήσουν με μεγάλη κατάνυξη την πανηγυρική Θεία Λειτουργία, αλλά και την αγρυπνία που γίνεται την παραμονή της εορτής.

Ιερά Μονή Εισοδίων της Θεοτόκου Μυρτιάς.

πηγή

Βρίσκεται σε μια όμορφη τοποθεσία δίπλα στη λίμνη Τριχωνίδα, έξω από το χωριό Μυρτιά και στο μέσο της διαδρομής από το Αγρίνιο προς το Θέρμο ενώ είναι περισσότερο γνωστή ως Μονή Παναγίας Μυρτιάς, προσωνυμία που χρησιμοποιείται τουλάχιστον από τον 17ο αιώνα.

Άποψη του Καθολικού
πηγή

Η προσωνυμία της  «Μυρτιάς» συναντάται και σε έναν Κώδικα του Μεγάλου Σπηλαίου, του 1634, ιδρύθηκε όμως αρχές 12ου αιώνα, όταν κτίστηκε ο πρώτος ναός από τέσσερα αδέρφια, το Νικόδημο, τον Ιωακείμ, τον Ευστάθιο και το Θεόδωρο οι οποίοι το αφιέρωσαν στους γονείς τους.

Συνδέθηκε με σπουδαίους καλλιτέχνες που εργάσθηκαν για την αγιογράφησή της και με προσωπικότητες των γραμμάτων που φιλοξένησε όπως ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός, που έζησε εδώ για ένα μικρό διάστημα. 

Διέθετε πλούσια βιβλιοθήκη και στα χρόνια της Τουρκοκρατίας, σύμφωνα με την παράδοση, σε κρύπτη της λειτουργούσε κρυφό σχολειό και το 1835, όταν όλα τα μοναστήρια της περιοχής διαλύθηκαν, αυτό παρέμεινε ως το μοναστηριακό κέντρο της Τριχωνίδας. 

Άποψη της Μονής Παναγίας Μυρτιάς
πηγή

Τον Ιούλιο του 1943, για αντίποινα πυρπολήθηκε από τους Γερμανούς, καταστράφηκαν τα συγκροτήματα των κελιών, που αποκαταστάθηκαν στη δεκαετία του 1990 από τον αείμνηστο ηγούμενο Σοφρώνιο Βαζούρα, όμως το Καθολικό είχε μείνει άθικτο.

Σήμερα το μοναστηριακό συγκρότημα περιβάλλεται από ψηλά κτήρια με κελιά, βοηθητικούς χώρους και στο κέντρο του βρίσκεται το καθολικό που έχει περάσει πολλές φάσεις μέχρι να λάβει τη σημερινή του μορφή. 

Με τη Μονή Μυρτιάς ασχολήθηκαν αρκετοί ειδικοί, μια πρώτη σύντομη παρουσίαση της έκανε το 1897 ο Woodhouse, ενώ το 1928 ο λαογράφος Δημήτρης Λουκόπουλος δημοσίευσε αρχειακές πληροφορίες από τον χειρόγραφο Κώδικα της Μονής που φέρει τον τίτλο: «Πρόθεσις της Υπεραγίας Θεοτόκου της επονομαζόμενης Μυρτιάς των Κουρητών πλησίον Γουρίτσας και Καλυδώνος λίμνης», επίσης αντέγραψε επιγραφή του νάρθηκα που αργότερα σβήστηκε.

Άποψη του εσωτερικού του Καθολικού
πηγή

Ο Αναστάσιος Ορλάνδος ασχολήθηκε επίσης με το μνημείο και παρουσίασε τον αρχιτεκτονικό και τον εικονογραφικό κύκλο του καθολικού, το οποίο πέρασε από διάφορες φάσεις, έως ότου λάβει τη σημερινή του μορφή.

Ο πρώτος μονόχωρος ναΐσκος αποτελεί σήμερα το ιερό, ο δεύτερος τον κυρίως ναό και η τρίτη προσθήκη το νάρθηκα ενώ το καθολικό, είναι αφιερωμένο στα Εισόδια της Θεοτόκου, έχει το σχήμα του δικιόνιου σταυροειδούς εγγεγραμμένου με τρούλλο και διασώζει μερικές αξιόλογες τοιχογραφίες, του τέλους του 12ου έως και του 18ου αιώνος. 

Ο παλαιότερος ναΐσκος έχει τοιχογραφίες σε δύο στρώματα, από το πρώτο (του 12ου αιώνος) χαρακτηριστικό δείγμα είναι η παράσταση της Κοιμήσεως της Θεοτόκου και του πρωτομάρτυρα Στεφάνου, έργα μάλλον του ίδιου ζωγράφου. 

Η Βάπτιση του Χριστού.
Τοιχογραφία από τον κυρίως ναό, του 1539.
πηγή

Μία επιγραφή ιστόρησης του 1491 αναφέρεται στη μνήμη «της υπεραγίας Δεσποίνης ημών Θεοτόκου και αειπάρθενου Μαρίας της Φανερωμένης» και βρίσκεται στο νότιο τοίχο του ναΐσκου που μνημονεύει ότι έγινε «διά χειρός Ξένου του Διγενή εκ Μορέως» με τη συνδρομή του ιερομονάχου Ιωακείμ, του μοναχού Νικόδημου και της συνοδείας του Ευσταθίου και Θεδώρου. 

Οι τοιχογραφίες στο αρχικό καθολικό σημαδεύονται από τη μεγάλη και συγκλονιστική προσωπικότητα του ζωγράφου Ξένου Διγενή. 

Για τον οποίο Ξένο Διγενή, ο καθηγητής Αθανάσιος Παλιούρας, αναφέρει τα εξής: «Ο Ξένος Διγενής, βαθιά διαποτισμένος από την τέχνη των Παλαιολόγων, σχεδιάζει αριστοκρατικές μορφές με έντονο εσωτερικό βίο. Από άλλη μεριά, η ζηλευτή δεξιοτεχνία και ο ολοφάνερος εκλεκτισμός του, προετοιμάζουν την καινούργια εποχή που θα γεννηθεί με τον ερχομό του από την Κρήτη στην ηπειρωτική Ελλάδα του θεοφάνη (1527). Η Μυρτιά υπήρξε καθοριστικό μνημείο για τη ζωγραφική της εποχής». 

Οι μεταγενέστερες τοιχογραφίες, του 1539, έργο κάποιου ανωνύμου ζωγράφου, ακολουθούν το ίδιο μοναστικό καλλιτεχνικό ρεύμα που την εποχή αυτή αναπτύσσεται στο Άγιον Όρος από τον Θεοφάνη τον Κρήτα και στο Νησί των Ιωαννίνων π.χ. Μονή Φιλανθρωπηνών. 

Η Θαυματουργή εικόνα της Παναγίας
"Ελπίς των Απελπισμένων".

Οι παραστάσεις του νάρθηκα ζωγραφίστηκαν από κάποιον μέτριο καλλιτέχνη στις αρχές του 18ου αιώνα ενώ από τα λίγα διασωθέντα κειμήλια αξιομνημόνευτα είναι: παλαιά εικόνα της Παναγίας και άλλη μία νεότερη του 1659, δωρεά και με την ιδιόγραφη υπογραφή του Ευγενίου Γιαννούλη του Αιτωλού. 

Πιθανολογείται ότι η εικόνα της Παναγίας αντιγράφει ως προς τον τύπο την αρχαία εκείνη του 12ου αιώνα που δεν διασώθηκε και ιστόρησε ο Ξένος Διγενής, όταν ζωγράφιζε το παλαιό καθολικό, το 1491, η ο Ιωάννης, παρακινούμενος από τον Ευγένιο Γιαννούλη το 1659.

Ο αείμνηστος καθηγητής Βυζαντινής Αρχαιολογίας, Αθανάσιος Παλιούρας, αναφέρει στο βιβλίο του, «Βυζαντινή Αιτωλοακαρνανία», ότι η λατρευτική εικόνα της Παναγίας της Μυρτιώτισσας, πρέπει να υπήρχε από το 12ο αιώνα πάνω σε ξύλο που είναι καμένο στην πίσω πλευρά, εκεί ζωγραφίζεται η Παναγία και στο αριστερό της χέρι, ο Χριστός να ευλογεί.

Η Γέννηση του Χριστού.
Τοιχογραφία από τον κυρίως ναό, του 1539.
πηγή

Το πρόσωπο της Παναγίας είναι ιδιαίτερα εκφραστικό, με μεγάλα μαύρα μάτια, πυκνά φρύδια, ίσια μύτη και καλλίγραμμο στόμα. 

Ο Χριστός, απεικονίζεται με σγουρά μαλλιά και ανασηκωμένο ελαφρά το κεφάλι, όμως δεν κοιτάζει προς την μητέρα του, αλλά στρέφεται προς τον θεατή.

Στις δύο γωνίες επάνω, τοποθετούνται σε μετάλλια δύο φτερωτοί Αρχάγγελοι ως τη μέση, ενώ αριστερά της Παναγίας γράφεται: «ΜΡ ΘΥ Η ΕΛΠΙΣ ΤΩΝ ΑΠΕΛΠΙΣΜΕΝΩΝ…» ενώ η εικόνα είναι έργο του 1491, φιλοτεχνημένη από τον ονομαστό αγιογράφο Ξένο Διγενή.

Επίσης, υπάρχει μια άλλη πολύτιμη εικόνα, η φορητή εικόνα της Παναγίας της Ελεούσας, έργο του Αγιογράφου, Ιωάννη Ζωγράφου, του 1659, οι πληροφορίες που είναι γραμμένες στο πίσω μέρος της εικόνας από τον ίδιο τον μεγάλο δάσκαλο του Γένους Ευγένιο Γιαννούλη τον Αιτωλό, που πέρασε από το μοναστήρι κι έμεινε πολύ καιρό κάνοντάς το σημαντικό κέντρο παιδείας για την εποχή εκείνη. 

Η Πλατυτέρα των ουρανών.
Τοιχογραφία από τον αρχικό ναό, του Ξένου Διγενή.
πηγή

Η εικόνα αυτή δυστυχώς όμως χάθηκε από τη Μονή στη δεκαετία του 70 και σήμερα υπάρχει ένα αντίγραφό της στο Καθολικό του Μοναστηριού.

Αξιόλογος είναι και ο χειρόγραφος κώδικας, με τον τίτλο «Πρόθεσις», που περιέχει διαθήκες διαφόρων ηγουμένων, των ετών 1702 -  1821, ενώ σημαντική και διαφωτιστική είναι και η μαρτυρία που περιέχεται στην «Ιερά Διήγησι» της μονής του Προυσσού, ότι στο μοναστήρι της Μυρτιάς «εχρημάτισαν ποτέ άνδρες πεπαιδευμένοι και εις την αρετήν περιβόητοι».

Η μονή σήμερα είναι ανδρική με 3 μοναχούς να εγκαταβιούν σε αυτήν με ηγούμενο τον Γέροντα Ιωσήφ ενώ εορτάζει την 21η Νοεμβρίου, τα Εισόδια της Θεοτόκου, την 10η Ιουλίου, την ανάμνηση των θαυμάτων της Ιεράς Εικόνας της Μυρτιώτισσας και στις 6 Αυγούστου, το παρεκκλήσι της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος Κυρίου.

Τηλέφωνο & fax επικοινωνίας: 26440 - 51497,   www.immyrtias.gr

Ιερά Μονή Αγίας Παρασκευής, Μάνδρας, Θέρμο Αιτωλοακαρνανίας.

Βρίσκεται σε απόσταση περίπου 3 χιλιομέτρων βορειοανατολικά του Θέρμου Αιτωλοακαρνανίας, στον συνοικισμό Μάνδρα και στο κέντρο ενός μικρού οροπεδίου. 

Το Καθολικό της Μονής
πηγή

Η ίδρυση της Μονής ανάγεται κατά τον 12ο αιώνα όμως οι γραπτές μαρτυρίες είναι λιγοστές, κυρίως από τον 16ο αιώνα και μετέπειτα, μια και το 1825 η Μονή πυρπολήθηκε από τους Τούρκους.

Ότι διασώθηκε από εκείνη την καταστροφή, μεταφέρθηκε στο Μοναστήρι της Μυρτιάς, για να καταστραφεί επίσης όμως ολοσχερώς και εκείνο κατά την πυρπόληση του 1945 από τους Γερμανούς κατακτητές.

Η Μονή της Αγίας Παρασκευής αναφέρεται ένα από τα σπουδαιότερα της περιοχής του Απόκουρου, της σημερινής Ανατολικής Αιτωλίας ενώ κατά την διάρκεια της Τουρκοκρατίας διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο, ως ένα μεγάλο διοικητικό, οικονομικό και πνευματικό κέντρο. Από εδώ πέρασαν οι δύο μεγάλοι δάσκαλοι του Γένους, ο Ευγένιος ο Αιτωλός κατά κόσμο Γιαννούλης (1595 - 1682) και ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός (1714 – 1779) μάλιστα για τον ΠατροΚοσμά η παράδοση θέλει, στο Μοναστήρι αυτό να έμαθε τα πρώτα του γράμματα.

Άποψη του εσωτερικού του Καθολικό της Μονής
πηγή

Το Καθολικό της Μονής, είναι ένας μονόχωρος ψευδοσταυρεπίστεγος με τρούλλο ναός που ανακαινίστηκε εξ ολοκλήρου το 1831, όπως αναγράφεται στο ανάγλυφο σκαλιστό υπέρθυρο της νότιας εισόδου. 

Φέρει ένα ξυλόγλυπτο τέμπλο, από το οποίο ξεχωρίζουν οι εικόνες του Χριστού και του Προδρόμου, που χρονολογούνται κατά το 1771.

Τελευταίος ηγούμενος μαρτυρείται ο Βαρθολομαίος Κουβέλης, διάδοχος του Σαμουήλ και του Ιγνατίου Μαρούλη, ο οποίος μετά την διάλυση της μοναχικής κοινότητος επί  Όθωνος, έγινε ο ηγούμενος στο Μοναστήρι της Μυρτιάς και η όλη κτηματική περιουσία της Μονής διανεμήθηκε στους πρώτους κατοίκους που συγκρότησαν τον οικισμό «Μάνδρα», ονομασία που προήλθε από τον φρουριακού τύπου περίβολο ή μάντρα, που περιέβαλε το μοναστήρι.

Άποψη του εσωτερικού περιβόλου της Μονής
πηγή

Τον Ιούλιο του 1993 ο Πολιτιστικός Συλλόγου Απανταχού Μανδριωτών «Αγία Παρασκευή», σε συνεργασία με την εκκλησιαστική επιτροπή Μάνδρας, ξεκίνησαν εργασίες ανάδειξης μιας υπόγειας κρύπτης που υπήρχε στον περίβολο της Μονής.

Στην διάρκεια των εργασιών, ανακαλύφθηκε μια υπόγεια θολωτή αίθουσα μήκους 9, πλάτους 4 και ύψους 5 μέτρων με ένα πλατύ ενισχυτικό τόξο στο μέσο της και με μόνο δύο στόμια εισόδου - εξόδου στην οροφή της.

Κατά την απομάκρυνση των μπαζών από το εσωτερικό της κρύπτης, ανακαλύφθηκαν σύνεργα φωτιάς, μια σειρά οπών στο μέσον του ύψους των παραπλεύρων τοίχων της που δήλωναν την ύπαρξη ξύλινου παταριού, καθώς και ένα μελανοδοχείο με καλάμι της εποχής της τουρκοκρατίας.

Η αναπαράσταση του Κρυφού Σχολειού με τα κέρινα ομοιώματα, στην Μονή.

Η αναπαράσταση του Κρυφού Σχολειού με τα κέρινα ομοιώματα, στην Μονή.

Η Θαυματουργή εικόνα της Αγίας Παρασκευής.
Το 1918 μετά από λιτανεία στο Θέρμο σταμάτησε η Ισπανική 
γρίπη. Αριστερά διακρίνεται η λειψανοθήκη με λείψανα 
της Αγίας Μεγαλομάρτυρος Παρασκευής
πηγή

Όλα αυτά τα στοιχεία επιβεβαίωσαν την τοπική παράδοση ότι στο Μοναστήρι λειτουργούσε «Κρυφό Σχολειό» από το οποίο μάλιστα έμαθε και τα πρώτα του Κολυβογράμματα ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός με δάσκαλο τον Ιερομόναχο Προκόπιο Γιαννέλο.

Η συγκλονιστική αυτή αποκάλυψη της ιερής κρύπτης, ενέπνευσε τότε μία παρέα ανθρώπων με πρωτεργάτη τον συνταξιούχο σήμερα δάσκαλο κ. Αθανάσιο Ζέρη  και το 1996 συνέστησαν την ΕΛΛΗΝΟΟΡΘΟΔΟΞΗ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΕΝΩΣΗ ΦΙΛΩΝ ΘΕΡΜΙΩΝ ΤΟ «ΚΡΥΦΟ ΣΧΟΛΕΙΟ», με κύριο σκοπό, εκτός των άλλων την δημιουργία Μουσείου Κέρινων Ομοιωμάτων στην κρύπτη της Ιεράς Μονής Αγίας Παρασκευής έτσι ώστε να αναδείξουν τον χώρο αλλά και τον ρόλο των Κρυφών Σχολείων στην Τουρκοκρατία.

Τον Αύγουστο του 1997 έγιναν τα επίσημα εγκαίνια του Μουσείου αυτού με την μοναδική αναπαράσταση του Κρυφού Σχολειού, με την συμμετοχή πλήθους κόσμου, και με τεράστια επιτυχία ενώ πλέον αποτελεί πόλο έλξης για όλη την ευρύτερη περιοχή.

Στο Μοναστήρι της Αγίας Παρασκευής, σήμερα φυλάσσονται διάφορα λείψανα όπως της Αγίας Μεγαλομάρτυρος Παρασκευής καθώς όμως και η θαυματουργός εικόνα της, η "Μαυρομάτα" όπως την αποκαλούν οι ντόπιοι, η οποία ανακαινίστηκε το 1971 με τέτοιο τρόπο, δυστυχώς που τις προκάλεσε καταστροφές.

Όμως πάμπολλα είναι τα θαύματα της εικόνας της Αγίας Παρασκευής με χαρακτηριστικότερο το εξής που αφηγείται ο συνταξιούχος σήμερα δάσκαλος κ. Αθανάσιος Ζέρης, σπουδαγμένος στη Ζωσιμαία παιδαγωγική ακαδημία, από τα στοιχεία που συγκέντρωσε και μαρτυρίες παλαιοτέρων και που είναι πέρα για πέρα αληθινό:

«Το έτος, 1918 ξέσπασε επιδημία γρίπης, σε όλη την Ευρώπη, και σε όλη την Ελλάδα, η λεγόμενη “Ισπανική γρίπη”. Στην περιοχή δε του Θέρμου, η επιδημία γρίπης βρισκόταν σε μεγάλη έξαρση. Καθημερινά και για 3 μήνες περίπου, οι θάνατοι από τη γρίπη, όπως βεβαιώνονται από τα βιβλία της Εκκλησίας, ανέρχονταν σε δυο – τρεις – τέσσερις – πέντε – έξι ακόμα και δώδεκα την ημέρα. Η κατάσταση ήταν τραγική. Οι συγγενείς των νεκρών δεν τολμούσαν να συνοδεύσουν τους δικούς τους ανθρώπους, ούτε στην τελευταία τους κατοικία, επειδή η νόσος ήταν μεταδοτική, οι άνθρωποι γενικά ήταν πανικόβλητοι μπροστά στο μεγάλο κακό. Δεν υπήρχε τρόπος να την καταπολεμήσουν. Μόνη τους ελπίδα, ο Θεός και η Αγία Παρασκευή. Έτσι οι ιερείς μαζί με τους κατοίκους, πήραν την απόφαση να κατεβάσουν την ίδια την εικόνα της Αγίας Παρασκευής στο Θέρμο και να την περιφέρουν στους δρόμους.Πράγματι στις 20 Νοεμβρίου του 1918 με επικεφαλής τον μακαριστό π. Κωνσταντίνο Κωνσταντόπουλο (1835 - 1930), εφημέριο τότε του αγίου Δημητρίου Θέρμου, ο οποίος εξυπηρετούσε ταυτόχρονα και τις λειτουργικές ανάγκες των κατοίκων του οικισμού Μάνδρας, στο Μοναστήρι της Αγίας Παρασκευής, μαζί με τους επίσης μακαριστούς ιερείς: Παπαγιάννη Τσαπατώρη (Απ.1944), Αριστείδη Ταξιαρχιώτη (Απ.1933), Αριστομένη Πίτσιο (Απ.1938) και με συνοδεία κατοίκων της περιοχής ανέβηκαν στο Μοναστήρι της Αγίας Παρασκευής, έκαναν δέηση, πήραν την εικόνα της Αγίας και με τον κόσμο να ακολουθεί, έφτασαν στο Θέρμο με τα πόδια από το παλιό μονοπάτι, “το ρεματάκι”, ψέλνοντας και λέγοντας το “Κύριε ελέησον” συνέχεια και ψελλίζοντας το “Αγία Παρασκευή κάνε το θαύμα σου”. Μπαίνοντας στο Θέρμο και κατά μήκος του δρόμου, κατά χρονικά διαστήματα έκαναν στάση, για δέηση. Ψαλμοί και ύμνοι ακούγονταν και οι άνθρωποι έβγαιναν από τα μαγαζιά τους και τα σπίτια τους, για να κάνουν το σταυρό τους και να προσευχηθούν στην Αγία να σταματήσει το κακό που τους βρήκε. Το πρώτο θαύμα έγινε στη γειτονιά των Αγραφιωτών. Εκεί μέσα στο σπίτι υπήρχε κατάκοιτος στο κρεβάτι και βαριά άρρωστος, ο 18χρονος Θεόδωρος Αγραφιώτης, που είχε προσβληθεί από τη γρίπη. Η μάνα του βλέποντας τη λιτανεία να φτάνει κάτω από το σπίτι τους, έτρεξε και φώναξε λέγοντας: “Σήκω Θόδωρε, σήκω παιδί μου να κάμεις το σταυρό σου στην εικόνα της αγίας Παρασκευής που περνά στο δρόμο, να σε κάνει καλά”. Πράγματι ο Θόδωρος μετά την προτροπή της μάνας του και υποβασταζόμενος με δυσκολία σηκώθηκε, έφτασε μέχρι το παράθυρο, έκανε το σταυρό του, ψιθύρισε το όνομα της αγίας Παρασκευής. Και ω του Θαύματος! Μπροστά στα υγρά και έκπληκτα μάτια της μητέρας του και πολλών άλλων, έγινε αμέσως καλά. Η Αγία έκανε το θαύμα της. Ο Θόδωρος Αγραφιώτης έγινε εντελώς καλά, μεγάλωσε, έκανε οικογένεια, απέκτησε επτά κόρες, έζησε πολλά χρόνια μετά και στα βαθιά γεράματά του, σε ηλικία 94 χρόνων έφυγε φυσιολογικά από τη ζωή. Με θαυμασμό, ενθουσιασμό και πίστη περισσότερη συνέχισε η πομπή της λιτανείας την πορεία της και το δεύτερο θαύμα δεν άργησε να έρθει. Όταν η Ιερή Πομπή έφτασε κάτω από το σπίτι του Κώνστα Υφαντή, η Ευφροσύνη Κώνστα Υφαντή, ήταν άρρωστη βαριά και κατάκοιτη στο κρεβάτι της, περιμένοντας το μοιραίο τέλος της, άκουσε τις ψαλμωδίες και ρώτησε τι συμβαίνει, τη γυναίκα που τη συντηρούσε. Εκείνη της εξήγησε και η άρρωστη Ευφροσύνη την παρακάλεσε να τη βοηθήσει να σηκωθεί να δει από το παράθυρο την εικόνα της αγίας Παρασκευής. Πράγματι τη βοήθησε η γυναίκα που την περιποιείτο να σηκωθεί και να πάει στο παράθυρο. Η άρρωστη τότε, έκανε το σταυρό της και παρακάλεσε την Αγία να την κάνει καλά. Αμέσως έγινε καλά και πήγε από κοντά να ασπαστεί την Ιερά Εικόνα και να ευχαριστήσει την Αγία. Έζησε δε μετά η Ευφροσύνη άλλα δεκατέσσερα (14) χρόνια και εκοιμήθη φυσιολογικά το έτος 1932. Το ίδιο συνέβη και με τους άλλους ανθρώπους που είχαν προσβληθεί από τη θανατηφόρο γρίπη. Στο αντίκρισμα και μόνο της εικόνας Της, κάνοντας το σταυρό τους ή ψιθυρίζοντας το όνομα της αγίας Παρασκευής, γίνονταν καλά. Πράγματι από εκείνη την ημέρα, 20 Νοεμβρίου 1918, οι θάνατοι σταμάτησαν παντελώς από τη νόσο της Ισπανικής γρίπης. Η αγία Παρασκευή έκανε το θαύμα της. Έσωσε για άλλη μια φορά τους κατοίκους του Θέρμου και των γύρω χωριών απ´ αυτή τη επιδημία. Από τότε όλοι οι άνθρωποι της περιοχής του Θέρμου και του οικισμού Μάνδρας, εορτάζουμε την ανάμνηση αυτού του θαύματος, κάθε χρόνο, με ξεχωριστή λαμπρότητα και Θρησκευτική κατάνυξη».

 

πηγή