Ιερά Μονή Αγίας Παρασκευής, Μάνδρας, Θέρμο Αιτωλοακαρνανίας.

Βρίσκεται σε απόσταση περίπου 3 χιλιομέτρων βορειοανατολικά του Θέρμου Αιτωλοακαρνανίας, στον συνοικισμό Μάνδρα και στο κέντρο ενός μικρού οροπεδίου. 

Το Καθολικό της Μονής
πηγή

Η ίδρυση της Μονής ανάγεται κατά τον 12ο αιώνα όμως οι γραπτές μαρτυρίες είναι λιγοστές, κυρίως από τον 16ο αιώνα και μετέπειτα, μια και το 1825 η Μονή πυρπολήθηκε από τους Τούρκους.

Ότι διασώθηκε από εκείνη την καταστροφή, μεταφέρθηκε στο Μοναστήρι της Μυρτιάς, για να καταστραφεί επίσης όμως ολοσχερώς και εκείνο κατά την πυρπόληση του 1945 από τους Γερμανούς κατακτητές.

Η Μονή της Αγίας Παρασκευής αναφέρεται ένα από τα σπουδαιότερα της περιοχής του Απόκουρου, της σημερινής Ανατολικής Αιτωλίας ενώ κατά την διάρκεια της Τουρκοκρατίας διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο, ως ένα μεγάλο διοικητικό, οικονομικό και πνευματικό κέντρο. Από εδώ πέρασαν οι δύο μεγάλοι δάσκαλοι του Γένους, ο Ευγένιος ο Αιτωλός κατά κόσμο Γιαννούλης (1595 - 1682) και ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός (1714 – 1779) μάλιστα για τον ΠατροΚοσμά η παράδοση θέλει, στο Μοναστήρι αυτό να έμαθε τα πρώτα του γράμματα.

Άποψη του εσωτερικού του Καθολικό της Μονής
πηγή

Το Καθολικό της Μονής, είναι ένας μονόχωρος ψευδοσταυρεπίστεγος με τρούλλο ναός που ανακαινίστηκε εξ ολοκλήρου το 1831, όπως αναγράφεται στο ανάγλυφο σκαλιστό υπέρθυρο της νότιας εισόδου. 

Φέρει ένα ξυλόγλυπτο τέμπλο, από το οποίο ξεχωρίζουν οι εικόνες του Χριστού και του Προδρόμου, που χρονολογούνται κατά το 1771.

Τελευταίος ηγούμενος μαρτυρείται ο Βαρθολομαίος Κουβέλης, διάδοχος του Σαμουήλ και του Ιγνατίου Μαρούλη, ο οποίος μετά την διάλυση της μοναχικής κοινότητος επί  Όθωνος, έγινε ο ηγούμενος στο Μοναστήρι της Μυρτιάς και η όλη κτηματική περιουσία της Μονής διανεμήθηκε στους πρώτους κατοίκους που συγκρότησαν τον οικισμό «Μάνδρα», ονομασία που προήλθε από τον φρουριακού τύπου περίβολο ή μάντρα, που περιέβαλε το μοναστήρι.

Άποψη του εσωτερικού περιβόλου της Μονής
πηγή

Τον Ιούλιο του 1993 ο Πολιτιστικός Συλλόγου Απανταχού Μανδριωτών «Αγία Παρασκευή», σε συνεργασία με την εκκλησιαστική επιτροπή Μάνδρας, ξεκίνησαν εργασίες ανάδειξης μιας υπόγειας κρύπτης που υπήρχε στον περίβολο της Μονής.

Στην διάρκεια των εργασιών, ανακαλύφθηκε μια υπόγεια θολωτή αίθουσα μήκους 9, πλάτους 4 και ύψους 5 μέτρων με ένα πλατύ ενισχυτικό τόξο στο μέσο της και με μόνο δύο στόμια εισόδου - εξόδου στην οροφή της.

Κατά την απομάκρυνση των μπαζών από το εσωτερικό της κρύπτης, ανακαλύφθηκαν σύνεργα φωτιάς, μια σειρά οπών στο μέσον του ύψους των παραπλεύρων τοίχων της που δήλωναν την ύπαρξη ξύλινου παταριού, καθώς και ένα μελανοδοχείο με καλάμι της εποχής της τουρκοκρατίας.

Η αναπαράσταση του Κρυφού Σχολειού με τα κέρινα ομοιώματα, στην Μονή.

Η αναπαράσταση του Κρυφού Σχολειού με τα κέρινα ομοιώματα, στην Μονή.

Η Θαυματουργή εικόνα της Αγίας Παρασκευής.
Το 1918 μετά από λιτανεία στο Θέρμο σταμάτησε η Ισπανική 
γρίπη. Αριστερά διακρίνεται η λειψανοθήκη με λείψανα 
της Αγίας Μεγαλομάρτυρος Παρασκευής
πηγή

Όλα αυτά τα στοιχεία επιβεβαίωσαν την τοπική παράδοση ότι στο Μοναστήρι λειτουργούσε «Κρυφό Σχολειό» από το οποίο μάλιστα έμαθε και τα πρώτα του Κολυβογράμματα ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός με δάσκαλο τον Ιερομόναχο Προκόπιο Γιαννέλο.

Η συγκλονιστική αυτή αποκάλυψη της ιερής κρύπτης, ενέπνευσε τότε μία παρέα ανθρώπων με πρωτεργάτη τον συνταξιούχο σήμερα δάσκαλο κ. Αθανάσιο Ζέρη  και το 1996 συνέστησαν την ΕΛΛΗΝΟΟΡΘΟΔΟΞΗ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΕΝΩΣΗ ΦΙΛΩΝ ΘΕΡΜΙΩΝ ΤΟ «ΚΡΥΦΟ ΣΧΟΛΕΙΟ», με κύριο σκοπό, εκτός των άλλων την δημιουργία Μουσείου Κέρινων Ομοιωμάτων στην κρύπτη της Ιεράς Μονής Αγίας Παρασκευής έτσι ώστε να αναδείξουν τον χώρο αλλά και τον ρόλο των Κρυφών Σχολείων στην Τουρκοκρατία.

Τον Αύγουστο του 1997 έγιναν τα επίσημα εγκαίνια του Μουσείου αυτού με την μοναδική αναπαράσταση του Κρυφού Σχολειού, με την συμμετοχή πλήθους κόσμου, και με τεράστια επιτυχία ενώ πλέον αποτελεί πόλο έλξης για όλη την ευρύτερη περιοχή.

Στο Μοναστήρι της Αγίας Παρασκευής, σήμερα φυλάσσονται διάφορα λείψανα όπως της Αγίας Μεγαλομάρτυρος Παρασκευής καθώς όμως και η θαυματουργός εικόνα της, η "Μαυρομάτα" όπως την αποκαλούν οι ντόπιοι, η οποία ανακαινίστηκε το 1971 με τέτοιο τρόπο, δυστυχώς που τις προκάλεσε καταστροφές.

Όμως πάμπολλα είναι τα θαύματα της εικόνας της Αγίας Παρασκευής με χαρακτηριστικότερο το εξής που αφηγείται ο συνταξιούχος σήμερα δάσκαλος κ. Αθανάσιος Ζέρης, σπουδαγμένος στη Ζωσιμαία παιδαγωγική ακαδημία, από τα στοιχεία που συγκέντρωσε και μαρτυρίες παλαιοτέρων και που είναι πέρα για πέρα αληθινό:

«Το έτος, 1918 ξέσπασε επιδημία γρίπης, σε όλη την Ευρώπη, και σε όλη την Ελλάδα, η λεγόμενη “Ισπανική γρίπη”. Στην περιοχή δε του Θέρμου, η επιδημία γρίπης βρισκόταν σε μεγάλη έξαρση. Καθημερινά και για 3 μήνες περίπου, οι θάνατοι από τη γρίπη, όπως βεβαιώνονται από τα βιβλία της Εκκλησίας, ανέρχονταν σε δυο – τρεις – τέσσερις – πέντε – έξι ακόμα και δώδεκα την ημέρα. Η κατάσταση ήταν τραγική. Οι συγγενείς των νεκρών δεν τολμούσαν να συνοδεύσουν τους δικούς τους ανθρώπους, ούτε στην τελευταία τους κατοικία, επειδή η νόσος ήταν μεταδοτική, οι άνθρωποι γενικά ήταν πανικόβλητοι μπροστά στο μεγάλο κακό. Δεν υπήρχε τρόπος να την καταπολεμήσουν. Μόνη τους ελπίδα, ο Θεός και η Αγία Παρασκευή. Έτσι οι ιερείς μαζί με τους κατοίκους, πήραν την απόφαση να κατεβάσουν την ίδια την εικόνα της Αγίας Παρασκευής στο Θέρμο και να την περιφέρουν στους δρόμους.Πράγματι στις 20 Νοεμβρίου του 1918 με επικεφαλής τον μακαριστό π. Κωνσταντίνο Κωνσταντόπουλο (1835 - 1930), εφημέριο τότε του αγίου Δημητρίου Θέρμου, ο οποίος εξυπηρετούσε ταυτόχρονα και τις λειτουργικές ανάγκες των κατοίκων του οικισμού Μάνδρας, στο Μοναστήρι της Αγίας Παρασκευής, μαζί με τους επίσης μακαριστούς ιερείς: Παπαγιάννη Τσαπατώρη (Απ.1944), Αριστείδη Ταξιαρχιώτη (Απ.1933), Αριστομένη Πίτσιο (Απ.1938) και με συνοδεία κατοίκων της περιοχής ανέβηκαν στο Μοναστήρι της Αγίας Παρασκευής, έκαναν δέηση, πήραν την εικόνα της Αγίας και με τον κόσμο να ακολουθεί, έφτασαν στο Θέρμο με τα πόδια από το παλιό μονοπάτι, “το ρεματάκι”, ψέλνοντας και λέγοντας το “Κύριε ελέησον” συνέχεια και ψελλίζοντας το “Αγία Παρασκευή κάνε το θαύμα σου”. Μπαίνοντας στο Θέρμο και κατά μήκος του δρόμου, κατά χρονικά διαστήματα έκαναν στάση, για δέηση. Ψαλμοί και ύμνοι ακούγονταν και οι άνθρωποι έβγαιναν από τα μαγαζιά τους και τα σπίτια τους, για να κάνουν το σταυρό τους και να προσευχηθούν στην Αγία να σταματήσει το κακό που τους βρήκε. Το πρώτο θαύμα έγινε στη γειτονιά των Αγραφιωτών. Εκεί μέσα στο σπίτι υπήρχε κατάκοιτος στο κρεβάτι και βαριά άρρωστος, ο 18χρονος Θεόδωρος Αγραφιώτης, που είχε προσβληθεί από τη γρίπη. Η μάνα του βλέποντας τη λιτανεία να φτάνει κάτω από το σπίτι τους, έτρεξε και φώναξε λέγοντας: “Σήκω Θόδωρε, σήκω παιδί μου να κάμεις το σταυρό σου στην εικόνα της αγίας Παρασκευής που περνά στο δρόμο, να σε κάνει καλά”. Πράγματι ο Θόδωρος μετά την προτροπή της μάνας του και υποβασταζόμενος με δυσκολία σηκώθηκε, έφτασε μέχρι το παράθυρο, έκανε το σταυρό του, ψιθύρισε το όνομα της αγίας Παρασκευής. Και ω του Θαύματος! Μπροστά στα υγρά και έκπληκτα μάτια της μητέρας του και πολλών άλλων, έγινε αμέσως καλά. Η Αγία έκανε το θαύμα της. Ο Θόδωρος Αγραφιώτης έγινε εντελώς καλά, μεγάλωσε, έκανε οικογένεια, απέκτησε επτά κόρες, έζησε πολλά χρόνια μετά και στα βαθιά γεράματά του, σε ηλικία 94 χρόνων έφυγε φυσιολογικά από τη ζωή. Με θαυμασμό, ενθουσιασμό και πίστη περισσότερη συνέχισε η πομπή της λιτανείας την πορεία της και το δεύτερο θαύμα δεν άργησε να έρθει. Όταν η Ιερή Πομπή έφτασε κάτω από το σπίτι του Κώνστα Υφαντή, η Ευφροσύνη Κώνστα Υφαντή, ήταν άρρωστη βαριά και κατάκοιτη στο κρεβάτι της, περιμένοντας το μοιραίο τέλος της, άκουσε τις ψαλμωδίες και ρώτησε τι συμβαίνει, τη γυναίκα που τη συντηρούσε. Εκείνη της εξήγησε και η άρρωστη Ευφροσύνη την παρακάλεσε να τη βοηθήσει να σηκωθεί να δει από το παράθυρο την εικόνα της αγίας Παρασκευής. Πράγματι τη βοήθησε η γυναίκα που την περιποιείτο να σηκωθεί και να πάει στο παράθυρο. Η άρρωστη τότε, έκανε το σταυρό της και παρακάλεσε την Αγία να την κάνει καλά. Αμέσως έγινε καλά και πήγε από κοντά να ασπαστεί την Ιερά Εικόνα και να ευχαριστήσει την Αγία. Έζησε δε μετά η Ευφροσύνη άλλα δεκατέσσερα (14) χρόνια και εκοιμήθη φυσιολογικά το έτος 1932. Το ίδιο συνέβη και με τους άλλους ανθρώπους που είχαν προσβληθεί από τη θανατηφόρο γρίπη. Στο αντίκρισμα και μόνο της εικόνας Της, κάνοντας το σταυρό τους ή ψιθυρίζοντας το όνομα της αγίας Παρασκευής, γίνονταν καλά. Πράγματι από εκείνη την ημέρα, 20 Νοεμβρίου 1918, οι θάνατοι σταμάτησαν παντελώς από τη νόσο της Ισπανικής γρίπης. Η αγία Παρασκευή έκανε το θαύμα της. Έσωσε για άλλη μια φορά τους κατοίκους του Θέρμου και των γύρω χωριών απ´ αυτή τη επιδημία. Από τότε όλοι οι άνθρωποι της περιοχής του Θέρμου και του οικισμού Μάνδρας, εορτάζουμε την ανάμνηση αυτού του θαύματος, κάθε χρόνο, με ξεχωριστή λαμπρότητα και Θρησκευτική κατάνυξη».

 

πηγή