ΛΕΙΨΑΝΑ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΦΑΝΕΝΤΩΝ.

πηγή

Φυλάσσονται σε περίτεχνη αργυρή λειψανοθήκη στον ιερό ενοριακό ναό Κοιμήσεως της Θεοτόκου Σάμης Κεφαλληνίας.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Στην Ορθόδοξη Εκκλησία αποδίδουμε στα Αγία λείψανα τιμή και ευλαβική προσκύνηση, η όποια όμως δεν αποτελεί λατρευτική προσκύνηση η λατρεία. Τούτο γιατί κανείς ποτέ ορθόδοξος χριστιανός δεν ταύτισε στη σκέψη του τα τίμια λείψανα με «θεούς».Μακαριστός π. ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΑΛΕΒΙΖΟΠΟΥΛΟΣ (ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟΝ ΑΙΡΕΣΕΩΝ ΚΑΙ ΠΑΡΑΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΩΝ ΟΜΑΔΩΝ).

Η ιστορηθείσα το 1654 εφέστια εικόνα των Αγίων Φανέντων
που κοσμούσε το τέμπλο του καθολικού της ομώνυμου
Μονής και σήμερα φυλάσσεται στον Ιερό Ενοριακό Ναό
Κοιμήσεως Θεοτόκου Σάμης.

Σύμφωνα με τα δύο λατινικά συναξάρια του 14ου αιώνα, που γράφτηκε το πρώτο από τον Βενετό Pietro Calὸ και το δεύτερο από τον επίσκοπο της Ακυληίας Pietro Natali, οι Άγιοι Γρηγόριος, Θεόδωρος και Λέων κατάγονταν από την Ανατολή και υπηρετούσαν ως ναύτες στον ρωμαϊκό στρατό ενώ είχαν διακριθεί για τη βαθιά τους πίστη στον Θεό.

Την εποχή εκείνη είχε εξαπλωθεί η αίρεση του Αρείου και σύμφωνα με το διάταγμα του αυτοκράτορα Κωνσταντίου Β΄, έπρεπε όλοι οι υπήκοοι του κράτους να ασπασθούν τον Αρειανισμό, έτσι οι Άγιοι Γρηγόριος, Θεόδωρος και Λέων, φοβούμενοι, εγκατέλειψαν μαζί με άλλους Έλληνες στρατιώτες την Σικελία, που βρίσκονταν και πήγαν στην Κεφαλληνία.

Ο Γρηγόριος που ήταν ηλικιωμένος με άσπρα μαλλιά, ο Θεόδωρος που ήταν περίπου τριάντα ετών και ο Λέων που έλαμπε μέσα στη νιότη του, αποφάσισαν να αφιερωθούν στον Θεό και αναζήτησαν έναν κατάλληλο τόπο για άσκηση και προσευχή. 

Ο τόπος αυτός βρέθηκε σε μία κοιλάδα, που ονομάζεται Σάμη (Samos λατινικά), στο ανατολικό τμήμα της Κεφαλληνίας απέναντι από την Ιθάκη και αποτέλεσε για τους τρεις αγίους τον ιδανικό τόπο να ζήσουν, μάλιστα ανακάλυψαν σε ένα μικρό και πυκνό δάσος από χαμηλά δένδρα και θάμνους τα ερείπια ενός μισοκαταστραμμένου ναού.

Άποψη της Ιεράς Μονής των Αγίων Φανέντων
σε γκραβούρα του 1813

Εκεί έζησαν ασκητικά, μέχρι που κοιμήθηκαν, δεν γνωρίζουμε χρονολογία αλλά ήτανε 24 Αυγούστου, και τα σώματά τους έμειναν πολλά χρόνια άγνωστα, όμως αποκαλύφθηκαν από τον Μιχαήλ, έναν πλούσιο κάτοικο του νησιού, που έπασχε από ελεφαντίαση

Ο Μιχαήλ δαπάνησε την περιουσία του, για να θεραπευτεί, αλλά μάταια μέχρι που ένα βράδυ εμφανίσθηκαν στον ύπνο του τρεις άνδρες και του είπαν ότι θα θεραπευτεί μόνο, εάν βρει τα άταφα σώματά τους.

Όταν ο Μιχαήλ ξύπνησε, δεν γνώριζε ούτε τα ονόματα των τριών ανδρών ούτε και τον τόπο, που αυτά βρίσκονταν, συνάντησε όμως έναν χοιροβοσκό, που του διηγήθηκε ότι ακολουθώντας έναν χοίρο που είχε απομακρυνθεί από το κοπάδι, μπήκε σε ένα πυκνό δάσος και εκεί αντίκρισε τρία άταφα και αδιάφθορα σώματα, από τα οποία αναδίδονταν μία υπέροχη ευωδία. 

Η ερειπωμένη σήμερα μονή των Αγίων Φανέντων

Ο Μιχαήλ κατάλαβε ότι πρόκειται για τους εμφανισθέντες στον ύπνο του τρεις Αγίους και αμέσως πήγε με τον χοιροβοσκό στο δάσος, όπου βρίσκονταν τα λείψανα των τριών Αγίων και αφού τα προσκύνησε, παρακάλεσε και η λέπρα εξαφανίσθηκε, έτσι λόγω της θαυματουργικής φανέρωσης των ιερών λειψάνων των τριών Αγίων, τους δόθηκε η προσωνυμία «Άγιοι Φανέντες», με την οποία μέχρι σήμερα είναι περισσότερο γνωστοί.

Αξιοσημείωτη είναι και η προφορική παράδοση, σύμφωνα με την οποία τρεις Άγιοι με τα ονόματα Γρηγόριος, Θεόδωρος και Λέων έφθασαν κάποτε στη Σάμη της Κεφαλληνίας και έζησαν ως ασκητές ενώ πολλά χρόνια μετά την κοίμησή τους ανακαλύφθηκαν τα λείψανά τους σε ένα σπήλαιο στο όρος Αυλοχώρι και προς τιμήν τους κτίσθηκε η Μονή των Αγίων Φανέντων.

Η ερειπωμένη σήμερα μονή των Αγίων Φανέντων

Σύμφωνα με τα λατινικά συναξάρια η επ’ ονόματι των τριών ομολογητών Αγίων της Κεφαλληνίας ιστορική ιερά μονή ανεγέρθηκε στον τόπο της θαυματουργικής ανεύρεσης των ιερών τους λειψάνων με δαπάνη του θεραπευθέντος από τη λέπρα, Μιχαήλ.

Η μονή των Αγίων Φανέντων είναι κτισμένη στην κορυφή της νότιας ακρόπολης της αρχαίας Σάμης, σε υψόμετρο 226 μέτρων. 

Η ίδρυσή της χρονολογείται πριν το 1264,  επί Παλατινής Κομητείας Κεφαλονιάς & Ζακύνθου υπό του Οίκου των Ορσίνι, όπως μαρτυρείται από το Πρακτικό της Λατινικής Επισκοπής Κεφαλληνίας του έτους αυτού, ενώ τα σωζόμενα ερείπια σήμερα, ανάγονται στη μεταβυζαντινή εποχή. 

Πανοραμική άποψη της ερειπωμένης πιά ιστορικής
Ιεράς Μονής των Αγίων Φανέντων στην περιοχή
της Σάμης Κεφαλληνίας.

Μετά την κατάληψη της Κεφαλλονιάς από τους Νορμανδούς το 1185 άρχισε η παρακμή της μονής, που οφείλεται και στην αρπαγή των ιερών λειψάνων των Αγίων από τους Ενετούς. 

Τα λείψανα με την αρπαγή τους, μεταφέρθηκαν στη Μονή του Προφήτη Ζαχαρία στην περιοχή Καστέλο της Βενετίας, το μεν λείψανο του αγίου Λέοντος από τα τέλη του 9ου αιώνα, τα δε λείψανα των αγίων Γρηγορίου και Θεοδώρου από τον 14ο αιώνα. 

Έκτοτε φυλάσσονται σε μαρμάρινη λάρνακα στον Ναό του Προφήτη Ζαχαρία, αφού η ομώνυμη Μονή της Βενετίας διαλύθηκε στα τέλη του 18ου αιώνα ενώ σύμφωνα με ένα θρύλο το πλοίο που τα μετέφερε, βυθίστηκε κοντά στο Φισκάρδο της Κεφαλονιάς και τα λείψανα παρέμειναν για πάντα ως ασύλητος θησαυρός στον θαλάσσιο πυθμένα των υδάτων της Κεφαλονιάς και έτσι δεν έγιναν κτήμα των Δυτικών.

Στα τέλη του 15ου αιώνα έχουμε την επανασύσταση της μονής, όμως η θρησκευτική πολιτική των Άγγλων στα Επτάνησα οδήγησε στις αρχές του 19ου αιώνα στην ερήμωση της μονής, η οποία ολοκληρώθηκε με τους σεισμούς του 1953, που κατέστρεψαν το ιστορικό μοναστήρι. 

Από το τέμπλο του Ναού της ιστορικής μονής διασώθηκε η παλαιά εφέστια εικόνα των τριών Αγίων, που χρονολογείται το 1654 και φυλάσσεται σήμερα στον ιερό ενοριακό ναό Κοιμήσεως Θεοτόκου Σάμης ενώ δίπλα στα ερείπια της μονής ανεγέρθηκε αργότερα παρεκκλήσιο, όπου κάθε χρόνο την Κυριακή των Αγίων Πάντων εορτάζεται πανηγυρικά η μνήμη των τριών ομολογητών και παλαιότερων Αγίων της Κεφαλλονιάς.

Η Μνήμη τους τιμάται από την Εκκλησία μας, 56 ημέρες μετά το Πάσχα.