Η ΤΙΜΙΑ ΚΑΡΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΕΥΘΥΜΙΟΥ ΤΟΥ ΟΜΟΛΟΓΗΤΗ, ΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΣΑΡΔΩΝ.

Φυλάσσεται στον ομώνυμο Ιερό Ναό του Αγίου Ευθυμίου του Ομολογητή, Επισκόπου Σάρδεων, στο Κερατσίνι του Πειραία και είναι ο μοναδικός Ναός σε όλη την Ελλάδα που τιμάται επ’ ονόματι του Αγίου.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Στην Ορθόδοξη Εκκλησία αποδίδουμε στα Αγία λείψανα τιμή και ευλαβική προσκύνηση, η όποια όμως δεν αποτελεί λατρευτική προσκύνηση η λατρεία. Τούτο γιατί κανείς ποτέ ορθόδοξος χριστιανός δεν ταύτισε στη σκέψη του τα τίμια λείψανα με «θεούς». Μακαριστός π. ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΑΛΕΒΙΖΟΠΟΥΛΟΣ (ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟΝ ΑΙΡΕΣΕΩΝ ΚΑΙ ΠΑΡΑΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΩΝ ΟΜΑΔΩΝ).

Φορητή εικόνα του Αγίου Ευθυμίου, Επισκόπου Σάρδεων στον
ομώνυμο ναό στο Κερατσίνι του Πειραιά.

πηγή

Ο Άγιος Ευθύμιος γεννήθηκε περί το 760 στη μικρή πόλη Ούζαρα της επαρχίας της Λυκαονίας της Καππαδοκίας, την εποχή που αυτοκράτορας του Βυζαντίου ήταν ο εικονομάχος Κωνσταντίνος ο Ε΄.

Οι γονείς του ήταν ευσεβείς Χριστιανοί, αρκετά εύποροι με κτήματα, αμπέλια και χωράφια, είχε πολλά αδέλφια που ασχολούνταν με διάφορες τέχνες, όμως εκείνος ξεχώριζε για τη φιλομάθειά του και την κλίση που είχε προς τα ιερά γράμματα ενώ ήταν πολύ έξυπνος, επιμελής και μελετούσε με ζήλο τις Γραφές.

Ο πατέρας του εκτιμώντας την φιλομάθειά του, τον έστειλε να σπουδάσει στην Αλεξάνδρεια, όπου εκείνη την εποχή, η ελληνική παιδεία είχε μεγάλη ακμή. Εκεί ο Ευθύμιος επιδόθηκε με ζήλο στην μελέτη και αφού τελείωσε τις σπουδές του, γύρισε πίσω στο πατρικό του σπίτι, κοντά στα αγαπημένα πρόσωπα της οικογένειάς του.

Η ψυχή όμως του Ευθυμίου ζητούσε να έλθει πιο κοντά στο Θεό και αφού ζήτησε την άδεια του πατέρα του - η μητέρα του είχε στο μεταξύ πεθάνει – πηγαίνει σε μοναστήρι της πατρίδος του και γίνεται μοναχός ενώ από την πρώτη στιγμή δείχνει τέτοια αρετή και προθυμία στην ασκητική ζωή ώστε πολλοί από τους πατέρες του μοναστηριού τον είχαν ως πρότυπο και προσπαθούσαν να τον μιμηθούν. 

Πολύ σύντομα χειροτονείται διάκονος και λίγο αργότερα Ιερεύς και η φήμη του ως αγίου ανθρώπου απλώνεται στη γύρω περιοχή. Την εποχή αυτή, χήρευσε ο θρόνος της επισκοπής των Σάρδεων και οι ευσεβείς χριστιανοί έστειλαν αντιπροσωπεία στο μοναστήρι όπου βρισκόταν και τον μετέφεραν σχεδόν με τη βία στις Σάρδεις όπου τον χειροτόνησαν επίσκοπό τους.

Η παλιά Λειψανοθήκη με την Κάρα του Αγίου

Ο Ευθύμιος ως επίσκοπος στέκεται στοργικός πατέρας και διδάσκαλος των χριστιανών της περιοχής του, φροντίζει ιδιαίτερα τους φτωχούς και τους δυστυχισμένους, προστατεύει τα ορφανά, τις χήρες, τους αρρώστους και γίνεται παράδειγμα προς μίμηση με την αγία ζωή του και το ακούραστο ενδιαφέρον του για τον συνάνθρωπο. Ακόμα προσπαθούσε με το κήρυγμά του να ποτίσει τους χριστιανούς με τα αληθινά νοήματα της διδασκαλίας του Χριστού και να τους προφυλάξει από τους αιρετικούς.

Εκείνη την εποχή, η εκκλησία βρισκόταν σε μεγάλη ταραχή από την αίρεση των εικονομάχων οι οποίοι είχαν και την υποστήριξη πολλών αυτοκρατόρων του Βυζαντίου. Έτσι συγκαλείτε η Ζ (έβδομη) Οικουμενική σύνοδο από την Αυτοκράτειρα Ειρήνη την Αθηναία με το γιο της Κωνσταντίνο ΣΤ΄ στο ναό της Αγίας Σοφίας στη Νίκαια της Βιθυνίας και έλαβαν μέρος σε αυτή, 367 άγιοι πατέρες, ανάμεσά τους και ο Ευθύμιος επίσκοπος Σάρδεων.

Ο Ευθύμιος με την βαθιά γνώση της Γραφής που κατείχε, απέδειξε ότι πρέπει να προσκυνούμε τις άγιες εικόνες δίνοντας τιμή στο πρόσωπο που εικονίζεται και όχι βέβαια στο υλικό από το οποίο έχουν κατασκευαστεί.

Τοιχογραφία του Αγίου Ευθυμίου του Ομολογητή
και Επισκόπου Σάρδεων

Το 802 ανεβαίνει στο θρόνο του Βυζαντίου ο Νικηφόρος Α' και ο Ευθύμιος πέφτει σε δυσμένεια ενώ μαζί με τους Θεοφύλακτο Νικομηδείας και Ευδόξιο Αμορίου, κατηγορείται για συμμετοχή στη Στάση του Στρατηγού Βαρδάνη, του Τούρκου και εξορίζεται στην νήσο Πατταλαρέα. Ως βαθύτερη όμως αιτία της πρώτης εξορίας αυτής φέρεται η κουρά νεαρής κόρης από τον άγιο Ευθύμιο, για την οποία ενδιαφερόταν ζωηρά ο αυτοκράτορας. 

Το 813 ανέβηκε στο θρόνο ο Λέων ο Ε΄ ο Αρμένιος και προτάθηκε στον Ευθύμιο να συμπράξει στα εικονομαχικά σχέδια του αυτοκράτορα με αντάλλαγμα την επιστροφή του στα εκκλησιαστικά, αλλά το σχέδιο δεν ευοδώθηκε ενώ στη Σύνοδο των Χριστουγέννων του 814, ο Ευθύμιος διακηρύσσει την εικονόφιλη θέση του και εξορίζεται για δεύτερη φορά, αυτή τη φορά στη νήσο Θάσο και εκεί παρέμεινε ως το θάνατο του Λέοντα.

Επί Μιχαήλ Τραυλού, επιστρέφει από την εξορία, αλλά η ομολογία του υπέρ των εικόνων παραλίγο να του στοιχίσει μια τρίτη εξορία αλλά τελικά ο αυτοκράτορας του απονέμει χάρη και επί αυτοκράτορα Θεοφίλου βρίσκεται έγκλειστος σε καταγώγια μαζί με τον υπέρμαχο της τιμής των εικόνων, τον Ιωσήφ Θεσσαλονίκης και σε αυτά τα καταγώγια καταφεύγουν πλήθος πιστοί προκειμένου να ενισχυθούν στην πίστη τους. 

Εικονομάχοι καλύπτουν την εικόνα του Χριστού με ασβέστη. 
Ψαλτήρι Χλουντόφ (περί το 830). Μόσχα, Ιστορικό Μουσείο

πηγή

Αυτό εξόργισε τον Θεόφιλο, περιόρισε τον Ιωσήφ Θεσσαλονίκης στον ξενώνα του Αγίου Σαμψών και κάλεσε σε απολογία τον Ευθύμιο, για τις επισκέψεις ορθοδόξων και την παράνομη δραστηριότητά του ακόμα και μέσα στη φυλακή. 

Ο επίσκοπος Σάρδεων επικαλέσθηκε την μετριοπαθή εκκλησιαστική πολιτική του Μιχαήλ Β΄ και άφησε αιχμές κατά του εικονοκλάστη πατριάρχη Αντωνίου Α΄ Κασσιματά και για τρίτη φορά εξορίζεται ο Ευθύμιος στην νησίδα του Αγίου Ανδρέα, κοντά στο ακρωτήριο Ακρίτας. 

Ο Επίσκοπος επιβιβάστηκε στο πλοίο ένα Σάββατο απόγευμα κάτω από ραγδαία βροχή και ισχυρό άνεμο και το πλοίο προσάραξε σε στεριά και αμέσως σχεδόν άρχισαν τα βασανιστήρια του, καμιά δεκαριά μαστιγώσεις και μετά πάλι μαστιγώσεις προκειμένου να του αποσπάσουν ονόματα επισκεπτών του στη φυλακή. 

Παρόλα τα βασανιστήρια όμως δεν είχανε αποτέλεσμα και οκτώ μέρες αργότερα, την επομένη των Χριστουγέννων (26 Δεκεμβρίου, Σύναξη της Θεοτόκου), τη χαραυγή μίας Τρίτης, ο Ευθύμιος πέθανε  77 ετών ενώ οι χριστιανοί πήραν κρυφά το σώμα του και το μετέφεραν στο Ναό του Αγίου μάρτυρος Ιουλιανού που το ενταφίασαν ευλαβικά και από την πρώτη στιγμή ο Άγιος, επιτελούσε πλήθος θαυμάτων.

Λεπτομέρεια της παλιάς Λειψανοθήκης με την Κάρα
του Αγίου Ευθυμίου του Ομολογητή και Επισκόπου
Σαρδών.

Το θείο και ιερό Λείψανο παρέμεινε με τη Χάρη του Θεού άφθορο και τιμόταν ιδιαίτερα στην Κωνσταντινούπολη και μετά την άλωση από τους Τούρκους, μεταφέρθηκε από ευσεβείς χριστιανούς στη Χερσώνα της Κριμαίας όπου επιτελούσε και εκεί πολλά θαύματα.

Εκείνη την εποχή είχαν πάει στην Χερσώνα κάποιοι Ευρωπαίοι έμποροι, οι οποίοι βλέποντας τα θαύματα του Αγίου, αποφάσισαν να κλέψουν το λείψανό του, το βάλανε μέσα σε ένα γερό και βαρύτιμο σεντούκι, αγόρασαν και μάρμαρα για να κτίσουν εκκλησία στό όνομά του και ανοίχτηκαν στη Μαύρη Θάλασσα.

Καθώς όμως περνούσαν κοντά από την κωμόπολη Χηλή της Μικράς Ασίας, ξέσπασε φουρτούνα που τους ανάγκασε να αγκυροβολήσουν εκεί. Τη νύκτα φανερώθηκε ο Άγιος και τους είπε: «Αύριο το πρωί να με βγάλετε σ’ αυτόν τον τόπο και να με αφήσετε. Αν κάνετε αυτό που σας λέγω θα σας βοηθήσω να πάτε σώοι στην πατρίδα σας». 

Ο παλιός Φάρος της Χηλής.

Εκείνοι αψήφησαν το όνειρο και ξεκίνησαν να φύγουν, μόλις ανοίχτηκαν στην θάλασσα ξέσπασε μια φοβερή φουρτούνα και το καράβι έγινε κομμάτια. Το πρωί οι κορδοτζήδες και οι φαροφύλακες του φαναριού της Χηλής, είδαν το σεντούκι του Αγίου που είχε βγει στην παραλία, χωρίς να πάθει τίποτε.

Χρυσοστόλιστο και με ζωγραφισμένα εικονίδια που παρίσταναν στάδια του μαρτυρίου του Αγίου, νόμισαν πως περιέκλειε κάποιο θησαυρό. 

Ο πρώτος που ύψωσε το χαντζάρι του για να σχίσει το σεντούκι έμεινε με ξερά τα υψωμένα χέρια του, το ίδιο έπαθε ένας άλλος που προσπάθησε να ανοίξει την κλειδωνιά, τότε κατάλαβαν πως πρόκειται για ιερό πράγμα και ειδοποίησαν τους ιερείς της Χηλής που κατέβηκαν στο γιαλό με εξαπτέρυγα και λαμπάδες και πήραν τον Άγιο στην Εκκλησία της πόλεως.

Αργότερα έκαναν ειδικό παρεκκλήσι στα δεξιά της εκκλησίας. 

Τα μάρμαρα που είχαν μαζί τους οι έμποροι έπεσαν στον πάτο της θάλασσας και παρ’ ότι πέρασαν σχεδόν τέσσερις αιώνες από τότε δεν έχουν καλυφθεί από την άμμο και όταν είναι γαλήνη διακρίνονται μέχρι σήμερα καθαρά, όπως διηγούνται οι ευσεβείς Χηλήτες.

Το 1922, κατά την μικρασιατική καταστροφή, το μισό τμήμα της Χηλής όπου κατοικούσαν μόνο Έλληνες, καταστράφηκε ολοσχερώς από πυρκαγιά. 

Τον Σεπτέμβριο του 1922 οι Τούρκοι εξόντωσαν με ομαδική σφαγή 150 άνδρες από τον άμαχο πληθυσμό της Χηλής του Ευξείνου Πόντου. 

Στη μνήμη των μαρτύρων αυτών του έθνους και με την ακλόνητη πίστη για την επάνοδο στην πατρική γη, οι εκ των επιζησάντων Χηλήτες, έστησαν ευλαβικά αυτή την πλάκα σε αυτούς που υπήρξαν το τελευταίο και τραγικό εκκλησίασμα του ιερού ναού και οι τελευταίοι που ασπάστηκαν το σεπτό λείψανο του Αγίου Ευθυμίου. 

Ο ομώνυμος Ναός του Αγίου Ευθυμίου του Ομολογητή, 

Επισκόπου Σάρδεων, στο Κερατσίνι του Πειραία. Είναι ο 

μοναδικός Ναός σε όλη την Ελλάδα που τιμάται 

επ’ ονόματι του Αγίου.

Οι Χηλήτες φεύγοντας κυνηγημένοι κατάφεραν να πάρουν την Κάρα του Αγίου Ευθυμίου και να την φέρουν στην Ελλάδα ενώ το τι απέγινε το υπόλοιπο ιερό λείψανο, κανείς δεν γνωρίζει. 

Η κάρα του Αγίου ήρθε αρχικά στη Βόρειο Ελλάδα και από εκεί στην Ευγένεια του Κερατσινίου το 1936 και τοποθετήθηκε στο Ναό που έφτιαξαν οι πρόσφυγες Χηλήτες, αφιερωμένο στον Άγιο Ευθύμιο επίσκοπο Σάρδεων, τον μοναδικό σε όλη την Ελλάδα που τιμάται επ’ ονόματι του Αγίου Ευθυμίου του Ομολογητή, Επισκόπου Σαρδέων.

Η μνήμη του Αγίου Ευθυμίου επισκόπου Σάρδεων του Ομολογητού, τιμάται την 26η Δεκεμβρίου, ημέρα της Κοίμησής του ενώ από το 1964 και μετά, έχει καθιερωθεί και δεύτερη πανήγυρις, την Κυριακή που είναι αφιερωμένη στην μνήμη των Πατέρων της Ζ΄ (έβδομης) Οικουμενικής Συνόδου που συμπίπτει μεταξύ 11ης και 17ης Οκτωβρίου, λόγω της συμμετοχής του Αγίου Ευθυμίου στη Σύνοδο αυτή.

πηγή