Φυλάσσεται στη Ιερά Μεγίστη Μονή Βατοπεδίου στο Άγιο Όρος.
ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Στην Ορθόδοξη Εκκλησία αποδίδουμε στα Αγία λείψανα τιμή και ευλαβική προσκύνηση, η όποια όμως δεν αποτελεί λατρευτική προσκύνηση η λατρεία. Τούτο γιατί κανείς ποτέ ορθόδοξος χριστιανός δεν ταύτισε στη σκέψη του τα τίμια λείψανα με «θεούς». Μακαριστός π. ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΑΛΕΒΙΖΟΠΟΥΛΟΣ (ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟΝ ΑΙΡΕΣΕΩΝ ΚΑΙ ΠΑΡΑΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΩΝ ΟΜΑΔΩΝ).
 |
| Άγιος Iωάννης ο Πρόδρομος και Παναγία βρεφοκρατούσα Γ' τέταρτο 14ου αιώνα - Mονή Παντοκράτορος, Άγιον Όρος πηγή |
O Αγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος και Βαπτιστής είναι ο τελευταίος αλλά και o μεγαλύτερος από τους προφήτες της Παλαιάς Διαθήκης.
Γεννήθηκε πιθανότατα στην πόλη Χεβρώνα ή και κατ άλλους μελετητές στην πόλη Ιούττα στις 24 Ιουνίου του 6 π.χ περίπου.
Ονομάζεται «Πρόδρομος», γιατί με το κήρυγμα και με το έργο του σήμανε τον ερχομό του Ιησού Χριστού και «Βαπτιστής», διότι βάπτιζε τους ανθρώπους στον Ιορδάνη ποταμό και βάπτισε και τον Ιησού Χριστό.
Το βάπτισμα του Προδρόμου ήταν μία συμβολική πράξη καθαρμού εκείνων, που πήγαιναν σε αυτόν να εξομολογηθούν.
Ήταν όμως και ο τύπος του βαπτίσματος του Ιησού Χριστού, για αυτό και ο Ιωάννης έλεγε: «Εγώ μεν εβάπτισα υμάς εν ύδατι, αυτός βαπτίσει υμάς εν Πνεύματι Αγίω» (Μάρκου α΄ 8).
Ο Ιωάννης (εξελληνισμένος τύπος του εβραϊκού ονόματος Γιοχανάν, που σημαίνει «παρά Θεώ εύρον χάριν») γεννήθηκε με θαυμαστό τρόπο από τον ιερέα Ζαχαρία και τη γηραιά γυναίκα του Ελισάβετ ενώ ήτανε και συγγενής του Ιησού Χριστού από την πλευρά της μητέρας του, της Παναγίας Θεοτόκου και έξι μόλις μήνες μεγαλύτερός του.
 |
| Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος και Βαπτιστής Φορητή εικόνα του 16ου και 18ου αιώνα (επιζωγραφίσεις) Πρωτάτο, Άγιον Όρος πηγή |
Περί της νεανικής ζωής του Ιωάννη και του ιδιωτικού του βίου καμία πληροφορία δεν υπάρχει εκτός της πολύ λιτής αναφοράς του Ευαγγελιστή Λουκά ότι: «το παιδίον ηύξανε και εκραταιούτο πνεύματι και ήν εν ταις ερήμοις έως ημέρας αναδείξεως αυτού προς τον Ισραήλ».
Σύμφωνα επίσης με αναφορά του Ευαγγελιστή Λουκά ο Ιωάννης εμφανίζεται πλέον σε ηλικία 30 ετών «κατά θείαν εντολήν», «εν τη ερήμω της Ιουδαίας» να ζει ασκητική ζωή αφιερωμένη ολοκληρωτικά στην προσευχή, τη μελέτη και την πνευματική και ηθική τελειοποίηση.
Το ρούχο του ήταν από τρίχες καμήλας, στη μέση του είχε δερμάτινη ζώνη και την τροφή του αποτελούσαν ακρίδες και άγριο μέλι.
Με μορφή ηλιοκαμένη, σοβαρός, αξιοπρεπής και δυναμικός, ο Ιωάννης φανέρωνε αμέσως φυσιογνωμία έκτακτη και υπέροχη, είχε όλα τα προσόντα μεγάλου και επιβλητικού κήρυκα του θείου λόγου και με μεγάλη χάρη κήρυττε «τα πλήθη».
Κατακεραύνωνε και χτυπούσε σκληρά τη φαρισαϊκή αλαζονική έπαρση, που κάτω από το εξωτερικό ένδυμα της ψευτο - αγιότητας έκρυβε τις πιο αηδιαστικές πληγές ψυχικής σκληρότητας και ακαθαρσίας. Γενικά, η διδασκαλία του συνοψίζεται στη χαρακτηριστική φράση του: «Μετανοείτε· ήγγικε γαρ ή βασιλεία των ουρανών», προετοιμάζοντας, έτσι, το δρόμο του Κυρίου μας Ιησού Χριστού για το σωτήριο έργο Του.
 |
| Άγιος Iωάννης ο Πρόδρομος και Βαπτιστής Φορητή εικόνα με σκηνές του βίου του, 1696. Δια Xειρός Θεοδώρου - Mονή Δοχειαρίου, Άγιον Όρος πηγή |
Όταν ο Χριστός άρχισε τη δημόσια δράση του, ο κόσμος άφηνε σιγά - σιγά τον Ιωάννη και ακολουθούσε Αυτόν.
Η αντιστροφή αυτή θα προκαλούσε μεγάλη πίκρα και θα γεννούσε αγκάθια ζήλιας και φθόνου σε κάποιον εκτός χριστιανικού πνεύματος, διδάσκαλο ή και φιλόσοφο, αντίθετα, όμως στον Ιωάννη προκάλεσε μεγάλη χαρά αλλά και ευφροσύνη.
Δεν δίστασε να ελέγξει απερίφραστα και κατά πρόσωπο την αδικία και την ηθική υπόσταση των ανθρώπων της εποχής του.
Αυτό έγινε και η αιτία να συλληφθεί και να φυλακισθεί από τον τοπάρχη της Ιουδαίας Ηρώδη Αντύπα, που συζούσε παράνομα με την Ηρωδιάδα, σύζυγο του αδελφού του Ηρώδη, Φιλίππου.
Η Ηρωδιάδα έπεισε την κόρη της Σαλώμη να ζητήσει την «κεφαλήν του Ιωάννου επί πίνακι» (Μάρκου στ΄25) ως δώρο γενεθλίων και ο Ηρώδης Αντύπας αφού της ζήτησε να χορέψει για αυτόν, για να την ευχαριστήσει διέταξε τον αποκεφαλισμό του Ιωάννη, ενώ μετά το μαρτυρικό αυτό τέλος του Ιωάννη, προσελθόντες οι μαθητές του "ήραν το πτώμα αυτού και έθηκαν αυτό εν μνημείω" (κατά Μάρκον).
 |
| O Κτήτωρ της Mονής Διονυσίου Aλέξιος Γ' Kομνηνός και ο προστάτης της Μονής Διονυσίου Iωάννης ο Πρόδρομος Εικόνα γύρω στα 1375, Mονή Διονυσίου, Άγιον Όρος πηγή |
Ο Ιωάννης ο Πρόδρομος και Βαπτιστής είναι από τους δημοφιλέστερους αγίους στην Ελλάδα, θεωρείται προστάτης και φύλακας της κουμπαριάς αλλά και των νοσούντων από ελονοσία.
Στην Κρήτη αποκαλείται "Ριγολόγος" και αλλού "Κρυαδίτης", αλλά και "Νηστευτής" και "Νηστικός" για την απόλυτη νηστεία με την οποία τιμάται η μνήμη του.
Επίσης, κατά τόπους, ακούγεται και "Τιναχτής" (στη Νάξο, επειδή σε τινάσσει με ρίγη, αν δεν τηρήσεις τη νηστεία του ή γιατί θεραπεύει το τιναχτικό, δηλαδή τον ελώδη πυρετό), "Κυνηγός" (στη Θράκη, γιατί γύρω στην εορτή του, 29 Αυγούστου, αρχίζει η κυνηγητική περίοδος ή διότι αυτό ήταν το όνομα του κτήτορός του και Κουτσοκεφάλης).
Το όνομά του αποτελεί ένα από τα πιο συνηθισμένα βαφτιστικά ονόματα και είναι παράγωγο πολλών επωνύμων ενώ επίσης μεγάλος αριθμός εκκλησιών και ξωκλησιών φέρουν το όνομά του, καθώς επίσης και εκατοντάδες οικισμοί.
Η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμάει τον Άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο και Βαπτιστή, αναφέροντας το όνομά του μετά την Παναγία στις προσευχές καθώς και στις δεήσεις.
1) 7 Ιανουαρίου, Σύναξη του Τιμίου Προφήτου Προδρόμου και Βαπτιστού Ιωάννου.
2) 24 Φεβρουαρίου, Α' και Β' Εύρεσις της τιμίας κεφαλής του.
3) 25 Μαΐου, Γ' Εύρεσις της τιμίας κεφαλής του.
4) 24 Ιουνίου, Γενέθλιον του Τιμίου Προφήτου Προδρόμου και Βαπτιστού Ιωάννου. Την παραμονή της εορτής κυριαρχούν πυρολατρικά έθιμα (Φωτιές τ’ Αϊγιαννιού).
5) 29 Αυγούστου, Αποτομή της κεφαλής του Τιμίου Προφήτου Προδρόμου και Βαπτιστού Ιωάννου. Η ημέρα θεωρείται πένθιμη και συνδέεται με αυστηρή νηστεία.
6) 23 Σεπτεμβρίου, Σύλληψις Τιμίου Προδρόμου.
