ΤΜΗΜΑ ΤΗΣ ΑΣΠΙΔΑΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΜΕΓΑΛΟΜΑΡΤΥΡΑ ΜΕΡΚΟΥΡΙΟΥ.

 Φυλάσσεται στη Ιερά Μονή Παντοκράτορος στο Άγιο Όρος.

Ο Άγιος Μερκούριος εξετάζει  ένα βέλος, 16^oς αιώνας.
Τοιχογραφία από τον Άγιο Ανδρέα στις Βολίμες.
Σήμερα βρίσκεται στο Βυζαντινό Μουσείο Ζακύνθου.
πηγή

Όταν ο χριστιανισμός έγινε επίσημη θρησκεία της Ρωμαϊκής αυτοκράτοριας δεν άλλαξε κάποια έθιμα που ειχαν οι θρησκευόμενοι οπαδοι της πατρώας θρησκείας.

Ένα από αυτά  ήταν η φύλαξη όπλων, ασπίδων και πανοπλιων όπου οι πιστοί τα αφιέρωναν στους ναούς, σύμφωνα με μελέτες οι εκκλησίες και οι Μονές ήταν γεμάτες με αφιερώματα και συνήθως ο εξοπλισμός άνοικε σε έναν στρατιωτικό άγιο ή ήταν όπλα όπου ήταν η οδός του μαρτυρίου κάποιου αγίου.

Ο Αμφιλόχιος, επίσκοπος Ικονίου, στο βιβλίο του "ο Βασίλειος της Καισαρείας", αναφέρει ότι στον ναό που διακονούσε ο Μέγας Βασίλειος βρίσκονταν εκτός από το ιερό σκήνωμα του Αγίου Μερκουρίου και τα σπαθιά του (το οποίο το ενα έκ των δύο του το είχε δώσει Άγγελος) καθώς και η αρματωσιά του.

Ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος ο Πορφυρογέννητος αναφέρει στο βιβλίο του "Περί Θεμάτων" ότι η ασπίδα του Αγίου Θεοδώρου του Τήρων βρίσκονταν στην εκκλησία του Dalisando στη Σελεύκεια κάπου στην περιοχή της Ισαυρίας.

Ο αρχιεπίσκοπος Άγιος Αντώνιος του Νόβγκοροντ γράφει ότι όταν είχε πάει ως προσκυνητής στη Βασιλεύουσα το 1200 όταν ήταν ακόμα μοναχός, είδε τη σπάθα του Αγίου Θεοδώρου του στρατηλάτη να βρίσκεται στον ναό των Βλαχερνών και ότι στο Ιερό Παλάτιο στο Χρυσοτρίκλινο βρίσκονταν η ασπίδα του Μέγα Κωνσταντίνου, μαζί με την Ιερά Λογχη και τα όργανα του Πάθους (Arma Christi). 

Ο Άγιος Μερκούριος.
Τοιχογραφία του Μανουήλ Πανσέληνου.
Πρωτάτον, Άγιον Όρος.

Όλος αυτος ο σημαντικός εξοπλισμός φρουρούνταν μέρα και νύχτα από αξιωματικούς του παλατιού που είχαν ως υπηρεσία τη φύλαξη των Ιερών αυτών κειμηλίων.

Άξιο προσοχής είναι ότι στις εκκλησίες της Ρωμανίας μπορούσε κάποιος να βρει ακόμα και εξοπλισμό των βορείων. Ποιο συγκεκριμένα σύμφωνα με την Heimskringla των Νορβηγών, σε εναν Ιερό Ναό της Κωνσταντινούπολης βρίσκονταν το σπαθί του Βασιλιά και Αγίου Όλαφ, το θρυλικό Hneitir, το οποίο το έφερε στον αυτοκράτορα ένας Βάραγγος μετά τον θάνατο του Αγίου Όλαφ.

Υπάρχουν αναφορές ότι σε πάρα πολλές εκκλησίες και μοναστήρια της Ρωμαϊκής Αυτοκράτοριας υπήρχαν όπλα και εξοπλισμός που είχαν οι στρατιωτικοί άγιοι αλλά και αφιερώματα αξιωματικών, στρατιωτών και άλλων. 

Το ερώτημα ωστόσο που γεννάται είναι που πήγαν όλα αυτά; 

Η απάντηση είναι ότι πολλά κλάπηκαν από τους Φράγκους το 1204 και μεταφέρθηκαν στα βασίλεια της Εσπερίας, άλλα χάθηκαν μετά τη πτώση της αυτοκρατορίας στους Οθωμανούς όπου είτε τα πούλησαν είτε τα έλιωσαν για να κάνουν νέα όπλα (κάτι που έκαναν και οι Φράγκοι). 

Ελάχιστα διασώθηκαν από τη Θεια Πρόνοια όπως για παράδειγμα η πανοπλία του αυτοκράτορα και αγίου Νικηφόρου Φωκά  η οποία βρίσκετε στο Άγιο Όρος, μέρος της χάλκινης ασπίδας του Αγίου Μερκουρίου η οποία βρίσκεται στην Ιερά Μονή του Παντοκράτορα. 

Η ασπίδα μεταφέρθηκε στην Γερμανία ή στην Ολλανδία το 13ο ή το 14ο αιώνα όπου τεχνίτες την διακόσμησαν με σμάλτο και παραστάσεις με την προσκύνηση των Μάγων και προφήτες.

πηγή