Η ΤΙΜΙΑ ΚΑΡΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΚΑΙ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΘΩΜΑ.

πηγή φωτογραφίας: omothimadon.gr 

Φυλάσσεται στην Πατριαρχική Ιερά Μονή του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου στην Πάτμο.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Στην Ορθόδοξη Εκκλησία αποδίδουμε στα Αγία λείψανα τιμή και ευλαβική προσκύνηση, η όποια όμως δεν αποτελεί λατρευτική προσκύνηση η λατρεία. Τούτο γιατί κανείς ποτέ ορθόδοξος χριστιανός δεν ταύτισε στη σκέψη του τα τίμια λείψανα με «θεούς». Μακαριστός π. ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΑΛΕΒΙΖΟΠΟΥΛΟΣ (ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟΝ ΑΙΡΕΣΕΩΝ ΚΑΙ ΠΑΡΑΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΩΝ ΟΜΑΔΩΝ).

πηγή φωτογραφίας: apantaortodoxias.blogspot.gr 

H Κάρα είναι τοποθετημένη μέσα σε μια στρόγγυλη, «ἐν εἴδει ποτηρίου», αργυρόχρυση θήκη ύψους 52 εκατοστών και πάνω της υπάρχουν, διασταυρούμενα δύο αργυρά ελάσματα πάνω στα οποία είναι χαραγμένα τα εξής: «Η ἁγία Κάρα τοῦ Ἀποστόλου Θωμᾶ» και «Ἐάν μή ἴδω ἐν ταῖς χερσίν αὐτοῦ τόν τύπον τῶν ἥλων καί βάλω τόν δάκτυλον».

Τα ελάσματα αυτά, των οποίων τα άκρα εφαρμόζονται σε αργυρή πλάκα, η οποία βρίσκεται πάνω στη στεφάνη, συγκρατούν ολόκληρη την Αγία Κάρα, και είναι στολισμένα από έξη ομοιόμορφα κοσμήματα εν είδη μικρών στεμμάτων αργυρεπίχρυσων μετά σμάλτων, καθένα από τα οποία φέρει από πέντε μικρά ρουμπίνια.

Η θήκη, επάνω, καλύπτεται μέ αργυρεπίχρυσο κάλυμμα, πάνω στό οποίο εικονίζεται ανάγλυφος η ψηλάφηση του Θωμά και πάνω στο ποτήριο παρίστανται ανάγλυφοι ο Ιησούς «ἐν τῷ μέσῳ κρατῶν ἐπί τῆς ἀριστερᾶς σφαίραν καί διά τῆς δεξιᾶς εὐλογῶν», στα δεξιά Του η Θεοτόκος και γύρω - γύρω οι δώδεκα Απόστολοι ενώ στη βάση εικονίζονται, ανάγλυφοι επίσης, οι Όσιοι Σάββας και Χριστόδουλος, κάτω από τούς οποίους είναι χαραγμένα τα εξής: «Ὁμώνυμον φύλαττε Σάββα Θεόφρων πανευγενῆ ἄρχοντα Σερδάρην Σάββαν». «Χριστοῦ σε δοῦλον ὦ Χριστόδουλε μάκαρ, παντοίας τηρεῖν βλάβης με ἱκετεύω».

Aγιος Απόστολος Θωμάς
Εικόνα του 18ου αιώνα, μοναστήρι Kizhi,
Καρελία, Ρωσία
πηγή φωτογραφίας: el.wikipedia.org 

Στην περιφέρεια τής βάσης είναι χαραγμένα τα κατωτέρω: «Χριστοῦ αὐτόπτῃ μαθητῇ τῷ Διδύμῳ Θωμᾷ προσάγει ἀναπόσπαστον δῶρον, ὁ πανευγενής ἄρχων Σερδάρης Σάββας πατρίς Πάτμος, Φωκιανός δέ τοὐπίκλην· 1817 Ἰανουαρίου· ἐν Ἰασίῳ τῆς Μολδαυΐας, ἐπί Ἡγεμονίας τοῦ Ὑψηλοτάτου Αὐθέντου Σκαρλάτου Ἀλεξάνδρου Καλλιμάχη Β.Δ-Β.Δ. (Βοεβόδα)».

Ο άγιος Απόστολος Θωμάς ήταν μεταξύ των δώδεκα μαθητών του Κυρίου, γεννήθηκε στην Ιουδαία από γονείς φτωχούς, ήταν πιστός στο Μωσαϊκό Νόμο και ανήκε σε οικογένεια αλιέων και το όνομά του στην αραμαϊκή γλώσσα «Τέομα» σημαίνει δίδυμος ενώ στο ιερό Ευαγγέλιο του δίδεται όντως η προσωνυμία «Δίδυμος» (Ιωάν. 11,16). 

Οι αγιογραφικές πληροφορίες για το Θωμά είναι σχετικά λίγες και γι’ αυτό έχουν εγερθεί κατά καιρούς αυθαίρετες ερμηνείες για το πρόσωπό του.

Προσπάθησαν να εντοπίσουν τίνος δίδυμος αδελφός ή αδελφής υπήρξε. Κάποιοι τον ταυτίζουν με τον αναφερόμενο από τον Ματθαίο (13,55) αδελφόθεο Ιούδα. Μάλιστα οι πολέμιοι του Χριστού συγγραφείς, θέλοντας να πλήξουν την υπερφυσική ενανθρώπηση του Θεού Λόγου, υποστηρίζουν ότι αυτός υπήρξε δίδυμος αδελφός του Κυρίου, παρά τις αντίθετες μαρτυρίες των Ευαγγελίων. Αρχαία παράδοση, την οποία αποδέχεται η Εκκλησία μας ο Θωμάς ήταν δίδυμος αδελφός κάποιας Λυδίας ή Λυσίας, μία άλλη παράδοση αναφέρει ότι ήταν δίδυμος αδελφός κάποιου Ελεάζαρου όμως όλες αυτές οι θεωρίες δεν μπορεί να επιβεβαιωθούν.

Η ψηλάφησις του Αποστόλου Θωμά.
Φορητή εικόνα του 17ου αιώνα από την Ιερά Μονή
Αγίου Συμεών του Νέου Θεολόγου Καλάμου Αττικής.
πηγή φωτογραφίας: fdathanasiou.wordpress.com 

Ο Θωμάς ήδη από νεαρή ηλικία αγαπούσε την ανάγνωση και τη μελέτη της Γραφής. 

Η γνώση αυτή του λόγου του Θεού και η καλή προαίρεσή του, του επέτρεψαν να αναγνωρίσει δίχως δισταγμούς ότι ο Χριστός ήταν ο Μεσσίας που είχαν προαναγγείλει οι Προφήτες, αμέσως μόλις Εκείνος του παρουσιάστηκε και τον κάλεσε να Τον ακολουθήσει, έτσι άφησε αμέσως τη βάρκα και τα δίχτυα του και έγινε ένας από τους δώδεκα Μαθητές του Κυρίου.

Μετά την Ανάσταση του Χριστού και την πρώτη εμφάνισή Του στους μαθητές, ο Θωμάς που δεν τον είδε δυσπιστούσε σε αυτά που του έλεγαν οι άλλοι Απόστολοι αλλά ο Κύριος όταν επανεμφανίστηκε στους μαθητές μέσα στο υπερώον, μεταξύ τους πλέον βρισκότανε και ο Θωμάς.

Τότε ο Κύριος προέτρεψε το Θωμά να ψηλαφίσει τις πληγές του από τα καρφιά που Τον σταύρωσαν, και να μη γίνεται άπιστος, αλλά πιστός. 

Εκθαμβωμένος ο Θωμάς, προσκύνησε και ανεβόησε: «Ο Κύριός μου και ο Θεός μου», η δε απάντηση του Κυρίου ήταν: «ότι εώρακάς με, πεπίστευκας, μακάριοι οι μη ιδόντες και πιστεύσαντες», δηλαδή, είπε ο Κύριος στο Θωμά: «πίστεψες επειδή με είδες. Μακαριότεροι και περισσότερο καλότυχοι είναι εκείνοι, που αν και δεν με είδαν, πίστεψαν».

Το Μαρτύριο τού Αποστόλου Θωμά. 

Τοιχογραφία τού 1547 στην Ιερά Μονή Διονυσίου Αγ. Όρους 

από τον Γεώργιο Φουκά

πηγή φωτογραφίας: agiamarinaalykou.blogspot.gr 

Η παράδοση αναφέρει ότι ο Θωμάς μετά την επιφοίτηση του Αγίου Πνεύματος πήγε και κήρυξε το Ευαγγέλιο στους Πέρσες, Μήδους και τους Ινδούς. Στην Ινδία, συνελήφθηκε από τον Βασιλία Mισδαίο, γιατί κατήχησε και βάπτισε τον γιό του Aζάνη, την γυναίκα του Tερτία και της κόρες του Mυγδονία και Nάρκα.

Ο Μισδαίος όμως αφού τον φυλάκισε τον παρέδωσε σε πέντε στρατιώτες, οι οποίοι τον θανάτωσαν στις 3 Ιουλίου του 72 δια λογχισμού στην πόλη Μαλιαπούρ (προάστιο του σημερινού Μαδράς), που λέγεται και Άγιος Θωμάς, στην ανατολική πλευρά της Ινδικής χερσονήσου.

Από τον 3ο αιώνα, μαρτυρείται το προσκύνημα στον τάφο του Αποστόλου στην Έδεσσα της Συρίας (σημερινή Ούρφα της Νοτιοανατολικής Τουρκίας), της οποίας ήταν πολιούχος.

Κατά μία παράδοση που αναφέρεται από τον άγιο Εφραίμ τον Σύρο (ο οποίος, μετά την κατάληψη της πόλης της Νίσιβης από τους Πέρσες το 363, έφυγε για την Έδεσσα όπου έζησε τα τελευταία 10 χρόνια της ζωής του διδάσκοντας στην περιβόητη Σχολή των Περσών), φαίνεται ότι ήταν το τίμιο λείψανο του Αποστόλου Θωμά που είχε διακομισθεί στην Έδεσσα από έναν έμπορο το 232.

Το ιερό λείψανο του αγίου παρέμεινε εκεί έως ότου ο γιος του Μεγάλου Κωνσταντίνου το μετέφερε στην Κωνσταντινούπολη και το 1204 μεταφέρθηκε στην Ρώμη, μαζί με τα λείψανα άλλων αγίων που εκλάπησαν ως λάφυρα κατά την Δ' Σταυροφορία. 

Η Εκκλησία μας τιμάει τη μνήμη του αποστόλου Θωμά στις 6 Οκτωβρίου.