Η ΤΙΜΙΑ ΚΑΡΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΥΠΑΤΙΟΥ, ΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΓΑΓΓΡΩΝ.

πηγή

Φυλάσσεται στην Ιερά Μονή Αγίου Παύλου, στο Άγιο Όρος.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Στην Ορθόδοξη Εκκλησία αποδίδουμε στα Αγία λείψανα τιμή και ευλαβική προσκύνηση, η όποια όμως δεν αποτελεί λατρευτική προσκύνηση η λατρεία. Τούτο γιατί κανείς ποτέ ορθόδοξος χριστιανός δεν ταύτισε στη σκέψη του τα τίμια λείψανα με «θεούς». Μακαριστός π. ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΑΛΕΒΙΖΟΠΟΥΛΟΣ (ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟΝ ΑΙΡΕΣΕΩΝ ΚΑΙ ΠΑΡΑΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΩΝ ΟΜΑΔΩΝ).

Άγιος Υπάτιος, Επίσκοπος Γαγγρών. 

Τοιχογραφία τού 1547 από τον Τζώρτζη (Ζώρζης) Fuca. 

Ιερά Μονή Διονυσίου Άγιον Όρος.

πηγή

Σύμφωνα με την παράδοση το μεγάλο αυτό τμήμα από τη Τιμία Κάρα του Αγίου Υπατίου έφθασε στην μονή με κάποιον ιερομόναχο καταγόμενο από την επαρχία των Γαγγρών, πιθανότατα από τον Ιερομόναχο Ρωμανό με καταγωγή από την οικογένεια των πριγκίπων Σαρανταπήχων.

Ο Άγιος Υπάτιος γεννήθηκε στην Κιλικία της Μικράς Ασίας επί των ημερών της βασιλείας του Μεγάλου Κωνσταντίνου (307 - 337) και διακρίθηκε για τον ενάρετο βίο και τον ένθεο ζήλο του, γεγονός που τον ανέδειξε σε χαρισματικό επίσκοπο της πόλης των Γαγγρών της Παφλαγονίας.

Καθοδήγησε πνευματικά τον λαό της επαρχίας του, προσέλκυσε πολλούς απίστους στην πίστη του Ιησού Χριστού και κατέστη με τη χάρη του Παναγίου Πνεύματος και θαυματουργός άγιος.

Έτσι κατόρθωσε να εξαφανίσει τους ασπάλακες (τυφλοπόντικες) που μάστιζαν τους αγρούς της επαρχίας του, κατόρθωσε να μεταβάλει το αλμυρό νερό της θάλασσας σε γλυκό ενώ αξιοσημείωτο είναι ότι περιλουζόταν από θείο και λαμπρό φως, όταν περπατούσε τη νύχτα και επί των ημερών της βασιλείας του αυτοκράτορα Κωνσταντίου, γιού του Μεγάλου Κωνσταντίνου, αναδείχθηκε με τη χάρη και τη δύναμη του Θεού και "δρακοκτόνος".

Την εποχή αυτή ένας μεγάλος δράκος είχε μπει στο βασιλικό θησαυροφυλάκιο και κανείς δεν τολμούσε να πλησιάσει, γιατί έβρισκε φρικτό και ακαριαίο θάνατο, γεγονός που είχε προκαλέσει τρόμο στον λαό, ενώ ο αυτοκράτορας Κωνστάντιος δεν ήξερε τι να κάνει για να αντιμετωπίσει τον φοβερό δράκο. 

Όταν όμως πληροφορήθηκε για τον Άγιο Υπάτιο και τη φήμη του να θαυματουργεί, έστειλε ανθρώπους να τον παρακαλέσουν να έρθει στον αυτοκράτορα, έτσι ο Άγιος Υπάτιος πήγε στον Κωνστάντιο, ο οποίος έπεσε ευλαβικά στα πόδια του ζητώντας τη βοήθειά του, ο Άγιος είπε στον αυτοκράτορα να έχει θάρρος και να μην στεναχωριέται, διότι τα αδύνατα για τους ανθρώπους είναι δυνατά και πραγματοποιήσιμα για τον Θεό και ο αυτοκράτορας έδειξε τότε στον Άγιο από μακριά τον δράκο και τον προειδοποίησε να μην τον πλησιάσει, διότι θα θανατωθεί από αυτόν. 

Άγιος Υπάτιος, Επίσκοπος Γαγγρών. 

Τοιχογραφία τού 1546 από τον Θεοφάνη τον Κρήτα και 

τον Συμεών στο Παρεκκλήσιο τού Αγίου Νικολάου

 τής Ιεράς Μονής Σταυρονικήτα Αγίου Όρους.

πηγή

Ο Υπάτιος του απάντησε ότι η προσευχή του επισκόπου δεν έχει καμία δύναμη στο να τελέσει θαύματα, αλλά η πίστη του αυτοκράτορα στον ένα και αληθινό Θεό και η αήττητος δύναμη του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού μπορεί να κατορθώσει τα πάντα ενώ στη συνέχεια έπεσε στο έδαφος και αφού προσευχήθηκε για αρκετή ώρα, σηκώθηκε και απευθυνόμενος στον αυτοκράτορα, του παρήγγειλε να ανάψει μεγάλη φωτιά στο μέσο της αγοράς, αυτοί δε που θα ανάψουν τη φωτιά, να περιμένουν μέχρι να πάει και εκείνος. 

Τότε ο Υπάτιος πλησίασε μόνος του το βασιλικό θησαυροφυλάκιο και αφού άνοιξε την πόρτα, χτύπησε με το ραβδί του, το οποίο είχε στην άκρη του το σημείο του Τιμίου Σταυρού, τον δράκο αλλά το χτύπημα με το ραβδί δεν έφερε απολύτως κανένα αποτέλεσμα και κάποιοι που παρακολουθούσαν από μακριά έντρομοι το θέαμα, πίστεψαν ότι ο Άγιος είχε θανατωθεί από τον δράκοντα. 

Όμως ο Υπάτιος ύψωσε τα μάτια του στον ουρανό και επικαλούμενος το όνομα του Θεού, έβαλε το ραβδί στο στόμα του δράκοντα και απευθυνόμενος στο θηρίο, είπε να τον ακολουθήσει στο όνομα του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, ο δράκος δάγκωσε το ραβδί του Αγίου και τον ακολούθησε. 

Ο ιερός ναός του πολιούχου των Γαγγρών Αγίου Υπατίου 

στη Γάγγρα της Παφλαγονίας, όπως τον άφησαν οι Έλληνες 

κατά τη Μικρασιατική καταστροφή το 1922..

πηγή

Ο Άγιος Υπάτιος βγήκε από το βασιλικό θησαυροφυλάκιο με το ραβδί του, πάνω στο οποίο ήταν κολλημένος ο δράκος που το μέγεθός του έφτανε τις εξήντα πήχεις και αφού πέρασε μέσα από την αγορά σέρνοντας τον δράκο, έφτασε στη μεγάλη φωτιά,  επικαλέστηκε το όνομα του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, πρόσταξε τον δράκ να μπει στην φωτιά και τότε όλοι είδαν το ανατριχιαστικό θέαμα να ρίχνεται ο φοβερός και επικίνδυνος αυτός δράκος στη φωτιά και να αποτεφρώνεται.

Αμέσως όλοι οι παρόντες έμειναν άναυδοι και δόξασαν τον Πανάγαθο και Παντοδύναμο Θεό, ο Οποίος ανέδειξε έναν τέτοιο θεοφόρο και θαυματουργό ιεράρχη, όπως ήταν ο Άγιος Υπάτιος, μάλιστα ο αυτοκράτορας Κωνστάντιος ευχαρίστησε τον Άγιο, προσφέροντάς του πολύτιμα δώρα, έδωσε δε την εντολή να ιστορηθεί η εικόνα του σε σανίδα και να τοποθετηθεί στην πόρτα του βασιλικού θησαυροφυλακίου για να προστατεύει τον χώρο από κάθε κίνδυνο και απειλή.

Άγιος Υπάτιος, Επίσκοπος Γαγγρών. 

Μικρογραφία στό Μηνολόγιο του Βασίλειου Β ', 985 μ.χ.   

Βρίσκεται στην Βιβλιοθήκη τού Βατικανού.

πηγή

Αποφασιστικός και βαρυσήμαντος ήταν ο ρόλος που διαδραμάτισε ο Άγιος Υπάτιος με τη δυναμική παρουσία και συμμετοχή του στην Α΄ Οικουμενική Σύνοδο στη Νίκαια της Βιθυνίας, το 325, όπου κατόρθωσε μαζί με τους υπόλοιπους ιεράρχες να καταδικάσει την αιρετική διδασκαλία του Αρείου, σύμφωνα με την οποία αμφισβητούνταν η θεϊκή υπόσταση του Σωτήρος Χριστού.

Με δική του ακόμη πρωτοβουλία συγκροτήθηκε και η Τοπική Σύνοδος της Γάγγρας για να καταπολεμήσει την αιρετική διδασκαλία του μητροπολίτου Σεβαστείας Ευσταθίου, ο οποίος μαζί με τους οπαδούς του ήταν εναντίον του θεσμού του γάμου, της νηστείας και άλλων ιερών κανόνων, γεγονός που έβαζε σε κίνδυνο τον θεσμό της οικογένειας και τα χρηστά ήθη των πιστών. Στην Τοπική αυτή Σύνοδο της Γάγγρας συμμετείχαν μαζί με τον Άγιο Υπάτιο και άλλοι δώδεκα ιεράρχες, οι οποίοι θέσπισαν 21 κανόνες που καταδίκαζαν και αναθεμάτιζαν την αιρετική διδασκαλία του Ευσταθίου.

Η ιστορηθείσα το 1817 εφέστια εικόνα του θαυματουργού 

Αγίου Υπατίου στο ομώνυμο παρεκκλήσιο του Ιερού 

Ναού Παναγίας Δεξιάς Θεσσαλονίκης.

πηγή

O ρόλος που διαδραμάτισε ο Άγιος Υπάτιος ως ένθερμος υπερασπιστής των δογμάτων της ορθοδόξου πίστεως και ως φλογερός πρόμαχος της χριστιανικής αλήθειας αποδεικνύεται περίτρανα και από τη θέση που κράτησε έναντι των Ναυατιανών.

Σύμφωνα με τη διδασκαλία τους κρατούσαν μία αδιάλλακτη και αρνητική στάση απέναντι σε αυτούς που σε περίοδο διωγμών είχαν αρνηθεί την πίστη τους και στη συνέχεια μετανοούσαν, ενώ δεν δέχονταν τους δίγαμους και πίστευαν ότι είναι αδύνατο να αποκτήσει το έλεος του Θεού ο αμαρτωλός άνθρωπος μετά το βάπτισμά του. 

Ο Yπάτιος αγωνίσθηκε σθεναρά ενάντια στην αντιχριστιανική διδασκαλία των Ναυατιανών, η οποία απέρριπτε τη μετάνοια και τη συγνώμη και απέκλειε την επιστροφή των μετανοούντων στο σώμα της Εκκλησίας του Χριστού, με αυτό τον τρόπο προστάτευσε την ενότητα των χριστιανών και απέτρεψε τον πνευματικό αποπροσανατολισμό τους από ασεβείς και αιρετικές διδασκαλίες.

Η σθεναρή και αγωνιστική δράση του Αγίου Υπατίου προκάλεσε όμως τον φθόνο των Ναυατιανών και για αυτόν τον λόγο και κάποια ημέρα του 326 οι καιροφυλακτώντας σε απόκρημνη περιοχή όρμησαν ξαφνικά εναντίον του Αγίου, καθώς περνούσε από εκεί. 

Το μαρτύριο του Αγίου Υπάτιου. 

Τοιχογραφία τού 1547 από τον Τζώρτζη (Ζώρζης) Fuca. 

 Ιερά Μονή Διονυσίου Άγιον Όρος

πηγή

Ανδρες και γυναίκες άρχισαν να τον κτυπούν ανελέητα, άλλος με ξύλα, άλλος με μαχαίρια, άλλος με πέτρες με τέτοια βαναυσότητα σαν να ήταν θηρία ανήμερα, στη συνέχεια τον έριξαν από μεγάλο ύψος σε έναν ποταμό και τότε ο Άγιος μισοπεθαμένος σήκωσε τα μάτια του στον ουρανό και αναφώνησε, όπως είχε πει ο Άγιος πρωτομάρτυς Στέφανος, «Κύριε, μή στήσης αὐτοῖς τήν ἁμαρτίαν ταύτην», δηλαδή μην καταλογίσεις, Κύριε, σ’ αυτούς αυτό το αμάρτημα. 

Τη στιγμή εκείνη και ενώ ο θεοφόρος επίσκοπος των Γαγγρών ανέπνεε ακόμη, μία αιρετική γυναίκα πήρε μία μεγάλη πέτρα και κτύπησε τον Άγιο στα μηνίγγια, γεγονός που του προκάλεσε ακαριαία τον θάνατο.

Η αιρετική γυναίκα που τον φόνευσε, κυριεύθηκε από το δαιμόνιο και άρχισε να χτυπά το στήθος της με την πέτρα, με την οποία θανάτωσε τον Άγιο, αλλά και όλοι όσοι είχαν συμμετάσχει στη θανάτωση του Αγίου, κυριεύθηκαν από πονηρά δαιμόνια και αφού έκρυψαν το ιερό του λείψανο σε κάποιον αχυρώνα, τράπηκαν σε φυγή. 

Μεταβυζαντινή λειψανοθήκη που περιέχει πόδι του Αγίου
Υπατίου, επισκόπου Γαγγρών, χέρι Αγίας Μητροδώρας,
λείψανα Αγίου Θεοδώρου και Οσίου Αβερκίου,
επισκόπου Ιεραπόλεως.
Ιερά Μονή Αγίου Παύλου Αγίου Όρους.

Όταν όμως ο ιδιοκτήτης του αχυρώνα πήγε εκεί για να ταΐσει τα ζώα του, άκουσε ουράνια δοξολογία να βγαίνει από αυτόν και το παράδοξο αυτό γεγονός τον οδήγησε στην εύρεση του ιερού λειψάνου του Αγίου μέσα στον αχυρώνα.

Η είδηση αυτή χαροποίησε ιδιαίτερα τους χριστιανούς της πόλεως των Γαγγρών, οι οποίοι συγκεντρώθηκαν στον τόπο της ευρέσεως και θρήνησαν όλοι μαζί για την απώλεια του επισκόπου τους. 

Στη συνέχεια μετέφεραν το ιερό λείψανο στη Γάγγρα και το ενταφίασαν με την πρέπουσα εκκλησιαστική τιμή. 

Μεταξύ αυτών που ακολούθησαν την πομπή του ιερού λειψάνου, ήταν και η γυναίκα που φόνευσε τον Άγιο, και μόλις το ιερό λείψανο ενταφιάσθηκε, θεραπεύτηκε πλήρως από το δαιμόνιο, όπως και όλοι όσοι είχαν συμμετάσχει στη μαρτυρική τελείωση του Αγίου.

Η μνήμη του τιμάται στις 31 Μαρτίου.