ΤΑ ΣΕΠΤΑ ΣΚΗΝΩΜΑΤΑ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ 5 ΜΑΡΤΥΡΩΝ ΕΚ ΚΑΠΠΑΔΟΚΙΑΣ.

Οι Τιμίες Κάρες των Αγίων Μαρτύρων Αυξεντίου, Μαρδαρίου και Ευγενίου καθώς και το μεγαλύτερο μέρος των λειψάνων των αγίων αυτών 5 Μαρτύρων, φυλάσσονται στον Ιερό Ναό της Αγίας Τριάδας και των Αγίων 5 Μαρτύρων στο Πολύστυλο της Καβάλας.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Στην Ορθόδοξη Εκκλησία αποδίδουμε στα Αγία λείψανα τιμή και ευλαβική προσκύνηση, η όποια όμως δεν αποτελεί λατρευτική προσκύνηση η λατρεία. Τούτο γιατί κανείς ποτέ ορθόδοξος χριστιανός δεν ταύτισε στη σκέψη του τα τίμια λείψανα με «θεούς». Μακαριστός π. ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΑΛΕΒΙΖΟΠΟΥΛΟΣ (ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟΝ ΑΙΡΕΣΕΩΝ ΚΑΙ ΠΑΡΑΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΩΝ ΟΜΑΔΩΝ).

Οι Άγιοι 5 Μάρτυρες Ευστράτιος, Αυξέντιος, Ευγένιος, 

Μαρδάριος και Ορέστης. 

Εικόνα τού β΄μισού τού 14ου αιώνα. 

Ιερά Μονή Χιλανδαρίου, Άγιον Όρος

πηγή

Οι Άγιοι Πέντε Μάρτυρες, Ευστράτιος, Αυξέντιος, Ευγένιος, Μαρδάριος και Ορέστης, άθλησαν το 296 στην Καππαδοκία της Μικράς Ασίας, επί των σκληρών διωγμών των Ρωμαίων Αυτοκρατόρων Διοκλητιανού και Μαξιμιανού. 

 

Τα ιερά λείψανά τους έφεραν στην Ελλάδα κατά την Μικρασιατική Καταστροφή, το 1924, οι κάτοικοι του Σεμέντερε της Καππαδοκίας, ενός χωριού ανάμεσα των χωριών Μισθί και Ενεχίλ.

Μεταφέροντας προσεκτικά και ευλαβικά την Λάρνακα, έπειτα από πολλές περιπέτειες, κακουχίες και διαχωρισμούς, κατοίκησαν αρχικά, σε ένα ορεινό χωριό της Καβάλας, που ονομαζόταν Κόκκαλα όμως κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, η διαμονή σε εκείνο το χωριό αποδείχτηκε ακατάλληλη και το 1944, το εγκατέλειψαν και κατέβηκαν στον κάμπο των Φιλίππων, όπου και εγκαταστάθηκαν στον τελικό προορισμό τους, το Πολύστυλο της Καβάλας.

Το Πολύστυλο της Καβάλας από ψηλά

πηγή

Σύμφωνα με ένα Κώδικα του 11ου αιώνα που σήμερα φυλάσσεται στην βιβλιοθήκη του Sant Michel των Βολλανδιστών πατέρων στις Βρυξέλλες, τα λείψανα των αγίων 5 Μαρτύρων φυλάσσονταν στο Σεμέντερε ή Σεμέντρα (τουρκικά Ovacik) της Καππαδοκίας, στην παλαιοχριστιανική κατακόμβη, στο μοναστήρι της Αγίας Μακρίνας και της Αγίας Λουκίας της Παρθένου. 

Βαθιά, κάτω στην κατακόμβη του μοναστηριού που εκεί παρέμεινε η Αγία Μακρίνα για να αποφύγει την μανία του Γαλέριου, εκεί υπάρχουν ακόμη και σήμερα οι 3 τάφοι που φιλοξένησαν τα ιερά σκηνώματα των 5 Μαρτύρων και που ακόμη και σήμερα όπως και η λάρνακα των αγίων 5 Μαρτύρων, πλημμυρίζουν με μία άρρητη θαυμαστή ευωδία.

Ο Ιερός Ναός της Αγίας Τριάδας και των Αγίων 

5 Μαρτύρων, στο Πολύστυλο της Καβάλας.

πηγή

Αρχικά, τάφηκαν πολύ χαμηλά στην Κατακόμβη της Αγίας Μακρίνας, οι Άγιοι Ευγένιος μαζί με τον Άγιο Μαρδάριο σε ένα κοινό τάφο.

 

Πιο πάνω ο ιερωμένος Αυξέντιος στον 2ο τάφο ενώ τα Σκηνώματα των αγίων Ευστρατίου και Ορέστη πήγε μετά από πολυήμερη πεζοπορία και με κίνδυνο της ζωής του που τελικά δεν απέφυγε, στην μονή, όπως είχε υποσχεθεί, ο Ιερομάρτυρας Βλάσιος, επίσκοπος Σεβάστειας και τάφηκαν μαζί σε κοινό, στον 3ο τάφο.

Οι Άγιοι 5 Μάρτυρες είναι ιδιαίτερα αγαπητοί στους κατοίκους του Πολύστυλου. 

Όλοι τους έχουν κάποια προσωπική εμπειρία να αφηγηθούν και όλοι έχουν μείνει έκθαμβοι από την άρρητη ευωδία που αναδύεται από την Λάρνακα των Αγίων.

Το Προσκυνητάρι και η Λάρνακα των Αγίων 5 Μαρτύρων,

στον ομώνυμο Ιερό Ναό Πολύστυλο της Καβάλας.

Η παλιά λάρνακα βρίσκεται μέσα στην νέα.

πηγή

Όπως αφηγείται ο π. Θεοχάρης  Μέγγας (εφημέριος του Πολύστυλου από το 1969) στο εξαιρετικό βιβλίο του "Οι Άγιοι 5 Μάρτυρες, από την Καππαδοκία στο Πολύστυλο Καβάλας": 

«..κάποιος ενθουσιώδης νέος προκειμένου να προσφέρει και αυτός κάτι στους Αγίους υποτίμησε την παλιά τους λειψανοθήκη και την απέθεσε σε μία αποθήκη. 

 

Ήταν Τετάρτη και μέχρι την Κυριακή δεν μπορούσε να κοιμηθεί. Τα έβαζε με τους Αγίους, γιατί τους έλεγε δεν με συνδράμετε ενώ γνωρίζεται τι κάνω για Εσάς; 

Την Κυριακή μετά την λειτουργία στον αυλόγυρο σε ένα πηγαδάκι οι Κωνσταντίνος Τσακίρης, Αικατερίνη Κελεκτσόγλου και Μαρία Τσακίρη ομολογούν το ίδιο όνειρο και οι τρεις: "Γιατί μας πέταξε από την Εκκλησία;". Έβαλε αμέσως μέσα στην νέα λάρνακα και την "παλιά κάσα" όπως αποκαλούν οι παλιοί την λειψανοθήκη και αμέσως ηρέμησε...»

οι Κάρες των Αγίων  Μαρδαρίου, Ευγενίου και Αυξεντίου

Η σημερινή λάρνακα είναι σύγχρονη, ξύλινη, και στην επάνω πλευρά της είναι τοποθετημένο τζάμι από το οποίο φαίνονται ευδιάκριτα οι Τιμίες Κάρες των Αγίων  Μαρδαρίου, Ευγενίου και Αυξεντίου που έχει επάνω της το σημάδι του σταυρού ενώ είναι καλυμμένες με βαμβάκι τόσο στα σημεία των ματιών όσο και ευρύτερα.

Η Κάρα του Αγίου Ορέστου δυστυχώς δεν διεσώθη ενώ η Κάρα του Αγίου Ευστρατίου στην Μονή μεγίστης Λαύρας Αγίου όρους.

Ο θεοσεβής και ενάρετος Ευστράτιος, ήταν ένας σημαντικός άρχοντας της περιοχής των Αραβράκων (αλλιώς Σεμέντρα ή και Σεμέντερε, στα Ελληνικά που μεταφράζεται ως "Σήμαντρα", το σημερινό Ovacik δηλαδή της Τουρκίας) αλλά και ένας ανώτερος στρατηγός. 

Η άθληση των Αγίων 5 Μαρτύρων Ευστρατἰου, Αυξεντίου, 

Ευγενίου, Μαρδαρίου και Ορέστη.  
Μικρογραφία τού 985 στο Μηνολόγιο τού Βασίλειου Β '.
Σήμερα βρίσκεται στην Βιβλιοθήκη του Βατικανού

πηγή

Σε ένα δείπνο, στο οποίο είχε καλέσει τους συμπολίτες ανακοίνωσε πως επιθυμεί να μαρτυρήσει για Τον Χριστό.  Έτσι συνελήφθη και υπέστη πολλά βασανιστήρια, μεταξύ αυτών τον έβαλαν να περπατήσει αρκετά χιλιόμετρα με υποδήματα που είχανε μέσα τους μυτερά καρφιά ενώ μαρτύρησε «ἐν τῇ τρισκαιδεκάτῃ τοῦ Δεκεμβρίου μηνός», το 296, όταν ο έπαρχος της περιοχής, Αγρικόλας, τον έριξε στη φωτιά ζωντανό. 

Πριν μπει όμως στην φωτιά ο Άγιος Ευστράτιος, έκανε τον σταυρό του και προσευχήθηκε: «Μεγαλύνων μεγαλύνω σε, Κύριε, ότι επείδες επί την ταπείνωσίν μου, και ου σννέκλεισάς με εις χείρας εχθρών, αλλ' έσωσας εκ των αναγκών την ψυχήν μου. Και νυν Δέσποτα, σκεπασάτω με η χειρ σου και έλθοι επ' εμέ το έλεός Σου, ότι τετάρακται η ψυχή μου και κατώδυνός έστιν, εν τω εκπορεύεσθαι αυτήν εκ του αθλίου μου και ρυπαρού σώματος τούτου, μήποτε η πονηρά του αντικειμένου βουλή συναντήση και παρεμπόδιση αυτήν, διά τας εν αγνοία και γνώσει εν τω βίω τούτω γενομένας μοι αμαρτίας.  Ίλεως γενού μοι, Δέσποτα, και μη ιδέτω η ψυχή μου την ζοφεράν και σκοτεινήν όψιν των πονηρών δαιμόνων αλλά παραλαβέτωσαν αυτήν  Άγγελοι σου φαιδροί και φωτεινοί. Δός δόξαν τω ονόματί σου τω Αγίω και τη ση δυναμει άναγαγέ με εις το θείον σου βήμα. Εν τώ κρίνεσθαί με μή καταλάβοι με η χειρ του άρχοντος του κόσμου τούτου εις το κατασπάσαι με τον αμαρτωλόν εις βυθόν άδου- αλλά παράστηθί μοι και γενού μοι Σωτήρ και αντιλήπτωρ. Ελέησον, Κύριε, την ρυπωθείσαν τοις πάθεσι του βίου ψυχήν μου και καθαράν αυτήν διά μετανοίας και εξομολογήσεως πρόσδεξαι, ότι ευλογητός ει εις τους αιώνας των αιώνων. Αμήν».

H υπέροχη αυτή κατανυκτική και μεστή νοημάτων προσευχή έχει συμπεριληφθεί από την Εκκλησία μας να διαβάζεται στο Μεσονυκτικό του Σαββάτου.

Η άθληση των Αγίων 5 Μαρτύρων Ευστρατἰου,

Αυξεντίου, Ευγενίου, Μαρδαρίου και Ορέστη.  

Τοιχογραφία τού 1547 στην Μονή Διονυσίου Αγ. Όρους

έργο τού αγιογράφου Τζώρτζη (Ζώρζη) Φουκά

πηγή

Ο πρεσβύτερος Αυξέντιος, τοπικός Ιερέας του Σεμέντερε και φίλος του Ευστρατίου, τελούσε το Μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας στην κατακόμβη της Αγίας Μακρίνας, η οποία, έπειτα, θα αποτελέσει τον τάφο των Αγίων Πέντε Μαρτύρων και αποκεφαλίστηκε από τον δούκα Λυσία, όταν ομολόγησε ότι είναι Χριστιανός. 

Το Σκήνωμά του αφέθηκε στο δάσος για να το φάνε τα θηρία, αλλά βρέθηκε και διασώθηκε από ευσεβείς Αραβρακηνούς ενώ ως Ιερομάρτυρας, η Τιμία Κάρα του έχει επάνω το σημείο του Σταυρού. 

Ο χιλίαρχος των Ρωμαϊκών ενόπλων δυνάμεων Ευγένιος, θέλησε να μαρτυρήσει μαζί με το φίλο του Ευστράτιο και ο ίδιος τοπάρχης διέταξε να του κόψουν τη γλώσσα, να του συν θλίψουν τα οστά και έτσι παρέδωσε το πνεύμα του και αυτός ἐν Κυρίῳ.

Ο Άγιος Μάρτυς Μαρδάριος. 

Αγιογραφία τού 1192 στην Ι.Μ. Παναγίας τού Άρακα  

 στο χωριό Λαγουδερά Λευκωσίας.

πηγή

Ένας απλός οικοδόμος, ονόματι Μαρδάριος, βλέποντας τον περιφανή αστέρα να οδηγείται στο Μαρτύριο, αφήνοντας πίσω γυναίκα και παιδιά, οι οποίοι όχι μόνο δέχτηκαν να φύγει αλλά χάρηκαν για την ευκαιρία που του δόθηκε, τον ακολούθησε.

Προσευχήθηκε με αυτά τα λόγια: «Δέσποτα Θεέ, Πάτερ Παντοκράτωρ, Κύριε, Υιέ Μονογενές, Ιησού Χριστέ και Άγιον Πνεύμα. Μία Θεότης, μία Δύναμις, ελέησόν με τον αμαρτωλόν και οις επίστασαι κρίμασι σώσον με τον ανάξιον δούλον Σου˙ ότι ευλογητός ει εις τους αιώνας των αιώνων. Αμήν» με την ευχή αυτή του Αγίου Μαρδαρίου να είναι πολύ γνωστή και να έχει συμπεριληφθεί να διαβάζεται σε πολλές Ακολουθίες της Εκκλησίας μας. 

Ο Άγιος Μαρδάριος εξέπνευσε με φρικτό τρόπο, του τρύπησαν τους αστραγάλους του, περάσανε σχοινιά στις τρύπες, τον κρέμασαν με το κεφάλι προς τα κάτω και διαπερνούσαν τα νεφρά του με πυρακτωμένες σούβλες, επίσης ιδέα του Λυσία.

Ο Άγιος Μάρτυς Ορέστης. 

Τοιχογραφία τού 1290 στο Πρωτάτο τού Αγίου Όρους

έργο τού  αγιογράφου Μανουήλ Πανσέληνου

πηγή

Τέλος, ο νεαρός στρατιώτης Ορέστης, ενώ εξασκούσε τοξοβολία σε μία πεδιάδα της περιοχής, ο χιτώνας του σχίστηκε και φάνηκε ότι φορούσε στο λαιμό του ένα σταυρουδάκι, σύμβολο του Χριστιανισμού.

Τον συνέλαβαν, τον βασάνισαν φριχτά και τον θανάτωσαν αφού τον ξαπλώσανε σε ένα σιδερένιο κρεβάτι, το οποίο με προσταγή του Αγρικόλα, βύθισαν στις φλόγες και μάλιστα, προτού με χαρά τελειωθεί, για μια στιγμή δείλιασε, αλλά ο Ευστράτιος τον ενθάρρυνε και έτσι, συνάντησε Τον Ιησού μαζί με τους άλλους Μάρτυρες και ο Μάρτυρας Ορέστης.

Θαυμάσιες, εξαιρετικές και περίτεχνες ψηφιδωτές παραστάσεις του Μάρτυρα Αγίου Ευστρατίου σώζονται σήμερα στην Ιερά Μονή Δαφνίου στην Αττική. 

Επίσης εικονίζονται και στην Νέα Μονή της Χίου, όπου μαρτυρούνται μάλιστα και αρκετά θαυμαστά γεγονότα σύμφωνα και κατά τον μέγιστο Άγιο Νικόδημο τον Αγιορείτη.

Άποψη του εσωτερικού του Ιερού Ναός της Αγίας 

Τριάδας και των Αγίων 5 Μαρτύρων, στο Πολύστυλο 

της Καβάλας.

πηγή

Οι Άγιοι Πέντε Μάρτυρες είναι επίσης και οι Προστάτες της Σκήτης της Αγίας Άννης στο Άγιο Όρος, στον Κυριακό Ναό της οποίας εικονίζονται μάλιστα οι Μάρτυρες, δύο φορές, σε θαυμάσιες τοιχογραφίες. 

Πανηγυρικώς εορτάζει τους Αγίους 5 Μάρτυρες και η Χίος, στον περικαλλή ναό του Αγίου Ευστρατίου στα Θυμιανά, η Σαντορίνη στον ομώνυμο ναό του Βουρβούλου καθώς και πολλές άλλες περιοχές της Ελλάδος.

Η Μνήμη των Αγίων Ενδόξων Μαρτύρων Ευστρατίου, Αυξεντίου, Ευγενίου, Μαρδαρίου και Ορέστου εορτάζεται στις 13 Δεκεμβρίου, μαζί με την Αγία Λουκία την Παρθένο καθώς επίσης τιμούνται ακόμη και την Παρασκευή της Ζωοδόχου Πηγής, ενώ ο ιερός Ναός στο Πολύστυλο της Καβάλας πανηγυρίζει τόσο στις 13 Δεκεμβρίου, όσο και της Ζωοδόχου Πηγής, ημέρα της Λιτανείας των Λειψάνων των αγίων 5 Μαρτύρων.

Πολύτιμες πληροφορίες αντλήσαμε από το εξαιρετικό βιβλίο του π. Θεοχάρη Μέγγα με τίτλο: "Οι Άγιοι 5 Μάρτυρες, από την Καππαδοκία στο Πολύστυλο Καβάλας" και από τον Ιστορικό Θρησκευτικό Σύλλογο Αγίων 5 Μαρτύρων Πολυστύλου Καβάλας.

Ιδιαίτερα ευχαριστούμε τον κο Σωτήριο Αποστολακάκη για την πολύτιμη βοήθειά του.

Απολυτίκιο

Αγίων 5 Μαρτύρων