Ιερά Μονή Κοιμήσεως Θεοτόκου Σταγιάδων, Οξύνεια Καλαμπάκας.

Βρίσκεται στην ορεινή περιοχή των Χασίων Καλαμπάκας, πολύ κοντά στα σύνορα με το νομό Γρεβενών, 30 χιλιόμετρα βορειοδυτικά από την Καλαμπάκα, 50 χιλιόμετρα από τα Τρίκαλα, σε υψόμετρο 700 περίπου μέτρων και κοντά στο χωριό Σταγιάδες.

  

Άποψη της εισόδου της Μονής
πηγή

Είναι ένα από τα αρχαιότερα μοναστήρια τής Ελλάδος και αν και δεν υπάρχουν στοιχεία για τους κτήτορες και το έτος ιδρύσεώς της, φαίνεται ότι είναι κτίσμα του 1004.

Έγγραφο τής Μονής πού στάλθηκε το 1800 από τον ηγούμενο της Μονής, Χριστόφορο, στο Οικουμενικό Πατριαρχείο, μεταξύ άλλων αναφέρει: "Τό ιερόν τούτο μοναστήριον τεθεμελίωται ύπό των άοιδίμων κτητόρων κατά τό σωτήριον έτος 1004".

Αρχικά η Μονή, επρόκειτο να κτιστεί σε βράχο πού βρίσκεται λίγο πριν από αυτήν, όπου υπάρχουν και ίχνη θεμελίων, όμως η εφέστιος εικόνα τής Παναγίας, πού την τοποθέτησαν στο βράχο, με θαυμαστό τρόπο μετακινήθηκε εκεί, όπου τελικά κτίστηκε και αυτό δεν συνέβη μόνο μία φορά, ενώ το γεγονός θεωρήθηκε ένδειξη για το πού έπρεπε να κτιστεί το Μοναστήρι.

Άποψη της Μονής

Άποψη του Καθολικού της Μονής
πηγή

Το καθολικό τής Μονής Σταγιάδων, είναι αφιερωμένο στην Κοίμηση τής Θεοτόκου, είναι ένας μακρόστενος Ναός, σταυροειδής εγγεγραμμένος, τετράστυλος ναός,  με εξαγωνικό τρούλο και με καλής ποιότητας τοιχογραφίες των αρχών του 17ου αιώνα.

Το Καθολικό, αποτελείται από τον κυρίως ναό, το νάρθηκα καθώς και τον εξωνάρθηκα που είναι κατασκευασμένος το 1906, σύμφωνα με επιγραφή πού υπάρχει στο ναό και είναι ανοικτός και από τις δύο πλαϊνές πλευρές.

Ο νάρθηκας ή πρόναος ή λιτή είναι μεγαλύτερος από τον κυρίως ναό και αποτελεί μεταγενέστερη προσθήκη και διακοσμημένος με τοιχογραφίες και στις τέσσερις πλευρές που φιλοτέχνησε στα μέσα του 18ου αιώνα ο Χιοναδίτης αγιογράφος Μιχαήλ του Μιχαήλ, επί ηγουμένου Παρθενίου, σύμφωνα με όσα αναφέρονται σε δυσανάγνωστη επιγραφή μέσα στον πρόναο, όπου αναφέρεται ή ημερομηνία 28 Δεκεμβρίου χωρίς όμως το έτος.

Άποψη της Ωραίας Πύλης της Μονής
πηγή

Ο κυρίως ναός είναι παλιός, χωρίς να αναφέρεται ο χρόνος  ανέγερσής του, μικρός σε μέγεθος, αλλά με ωραιότατο ξυλόγλυπτο τέμπλο του 18ου αιώνα ενώ ενδιαφέρον παρουσιάζει ο μοναδικός στο είδος του, μαρμάρινος άμβωνας που βρίσκεται στο κέντρο του ναού και το μαρμάρινο κιβώριο που καλύπτει την Αγία Τράπεζα.

Στο κέντρο τής νότιας πτέρυγας της Μονής υπάρχει επιγραφή σκαλιστή σε πέτρα, στην οποία αναφέρεται ότι το κτίσμα αυτό έγινε το 1859 επί ηγουμενίας Χριστοφόρου ιερομόναχου.

Η βορειοδυτική πτέρυγα ανεγέρθηκε εκ βάθρων το 1966 επί ηγουμενίας Γενναδίου ιερομόναχου και Μητροπολίτου Διονυσίου ενώ η νότια πτέρυγα ανακαινίσθηκε εκ βάθρων με την εγκατάσταση τής γυναικείας αδελφότητας, επί ηγουμενίας Θεονύμφης μοναχής και Μητροπολίτου Τρίκκης Σεραφείμ, η ίδια πτέρυγα, καταστράφηκε από σεισμό το 1995, ανακαινίσθηκε εκ βάθρων το 2008 ενώ ο ξενώνας ανεγέρθη το 1976 επί ηγουμενίας Θεονύμφης μοναχής και Μητροπολίτου Στεφάνου.

Άποψη του εσωτερικού του Καθολικού
πηγή

Άποψη του εσωτερικού του Καθολικού
πηγή

Άποψη του νάρθηκα του Καθολικού
πηγή

Όλοι οι εσωτερικοί τοίχοι τού καθολικού είναι τοιχογραφημένοι και το 2010, οι τοιχογραφίες καθαρίστηκαν και συντηρήθηκαν ενώ στις εργασίες αυτές, αποκαλύφθηκαν τρία διαφορετικά στρώματα αγιογραφιών.

Στο νοτιοανατολικό τμήμα του Καθολικού σώζονται τοιχογραφίες του 12ου αιώνα ενώ ο υπόλοιπες είναι του 15ου αιώνα του μοναχού Νεόφυτου γιού του Θεοφάνη του Κρητός. Ενδιαφέρον παρουσιάζει ο μοναδικός στο είδος του, μαρμάρινος άμβωνας που βρίσκεται στο κέντρο του ναού και το μαρμάρινο κιβώριο που καλύπτει την Αγία Τράπεζα.

Στην ανατολική πλευρά τού νάρθηκα είναι ιστορημένη η Θεοτόκος και η Δευτέρα Παρουσία τού Χριστού, στις άλλες πλευρές τού νάρθηκα είναι ζωγραφισμένες εικόνες από μαρτύρια διαφόρων Άγιων, κάποιες παραστάσεις από την Παλαιά Διαθήκη καθώς όμως και οι Χαιρετισμοί τής Παναγίας.

Άποψη των τοιχογραφιών
πηγή

Άποψη των τοιχογραφιών
πηγή

Άποψη των τοιχογραφιών
πηγή

Ο Παντοκράτορας στον τρούλο
πηγή

Στο εσωτερικό τού τρούλου δεσπόζει η μορφή τού Παντοκράτορα, με μεγαλόπρεπο και σοβαρό ύφος να ευλογεί με το δεξί Του χέρι.

Η εικόνα τής Κοιμήσεως τής Θεοτόκου κατέχει δεσπόζουσα θέση στα δεξιά τού τέμπλου με την σύνθεση να περιλαμβάνει, την Θεοτόκο κεκοιμημένη στο νεκροκρέβατο και πίσω της τούς Αποστόλους συναχθέντες από τα πέρατα τής γης. 

Μπροστά της υπάρχει ένας άγγελος με ξίφος στο χέρι και ο ιουδαίος Ιεφωνίας με κομμένα τα χέρια στους καρπούς. αφού τιμωρήθηκε για την ασεβή ενέργεια του να ανατρέψει το νεκρό σώμα τής Παναγίας ενώ στο βάθος τής εικόνας διακρίνονται δύο κτίρια, το ένα συμβολίζει την Γεθσημανή και το άλλο τον κόσμον όλον.

Από την τεράστια περιουσία του μοναστηριού (μόνο το δάσος Ρίγκλοβο είχε έκταση 12.000 στρέμματα), το μεγαλύτερο μέρος της απαλλοτριώθηκε ή παραχωρήθηκε σε ακτήμονες των Σταγιάδων και του Κακοπλευρίου και παρ' όλα αυτά διέθεσε σημαντικό ποσό, το 1960, για την ανέγερση αίθουσας, της Σταγιαδείου, προς εξυπηρέτηση του πνευματικού έργου της Μητρόπολης.

Ο Παύλος Μελάς με τη σύζυγό του, Ναταλία (Νάτα),
και τα παιδιά τους Μιχαήλ και Ζωή.

Είχε πολυάριθμη αδελφότητα που συντηρούσε μεγάλα ποίμνια και μελίσσια, λειτούργησε αδιάλειπτα ως ανδρικό μέχρι το 1968 με τελευταίο ηγούμενο τον μοναχό Γεννάδιο Βαδέλα και το 1904 φιλοξενήθηκε εκεί και ο Παύλος Μελάς με τα παλικάρια του, μάλιστα έγραψε και δυο επιστολές στη σύζυγό του, η μία, σύμφωνα με τον κ. Αριστοτέλη Ράπτη, ομότιμο καθηγητή του Πανεπιστημίου Αθηνών, αναφέρει: "Νάτα μου,

Χθες, όταν έτελείωσα τό γράμμα μου, επήγα εις τήν έκκλησίαν τής μονής με τους άνδρας μου. Είναι παλαιότατη, βυζαντινή. Οι τοίχοι κατάμαυροι, σχεδόν σκεπασμένοι με εικόνας αγίων φωτίζεται μόνον από ενα μικρόν παράθυρον επάνω εις την αύλήν της μονής. Άκούσαμεν τον έσπερινόν πρώτα και κατόπιν μας μετέλαβεν ό γέρων χωρικός ιερεύς της μονής. Ουδέποτε με τόσην κατάνυξιν μετέλαβα. Ό νους μου διαρκώς έστρέφετο προς Εκείνον ό όποίος χάριν ημών και τής θείας θρησκείας Του υπέστη το μαρτύριον. Το μέγεθος τής θυσίας Του, το μέγεθος τής αποστολής Του μ' έκαμναν να αισθάνωμαι πόσον μικροί και πόσον μακράν Αύτού ευρισκόμεθα, άλλα και συγχρόνως μ' ενεθάρρυναν. Πάντοτε Τον έλάτρευσα δια τήν θρησκείαν Του και Τον έθαύμασα διά τήν θυσίαν Του. Ελπίζω να μας βοηθήση. Αισθάνομαι τώρα ισχυρός, γενναίος και καλύτερος έτοιμος δε νά κάμω τα πάντα.

Μετά τήν Μετάληψιν, έδειπνήσαμεν ελαφρά και κατόπιν με τον λοχίαν, τον καλόν αυτόν άνθρωπον επί κεφαλής, έπεράσαμεν τα σύνορα και ευρισκόμεθα ασφαλώς έδώ.

Χαίρε, αγάπη μου, μη με σκέπτεσαι πλέον έμενα, άλλ' εύχήσου διά τήν έπιτυχίαν τής άγιας αποστολής μας. Φίλησε τήν μητέρα μου και τους αδελφούς μου, ως επίσης όλην τήν άγίαν έλληνικήν και χριστιανικήν οίκογένειάν σου

Τά παιδιά φιλώ και ευλογώ

Παύλος, Έν βία διότι επιστρέφει ο οδηγός μας".

Άποψη του εσωτερικού περιβόλου 

και των κελιών της Μονής

πηγή

Από τον πλούτο των κειμηλίων που υπήρχαν στο διάβα των αιώνων στην Μονή, ελάχιστα γλύτωσαν την λεηλασία και την αρπαγή. 

Όπως μαρτυρεί έγγραφο του 1917 που έστειλε το ηγουμενοσυμβούλιο της Μονής στην ιερά μητρόπολη «μαροκινοί στρατιώτες που υπηρετούσαν τότε στο γαλλικό στρατό αφαίρεσαν από το Μοναστήρι πολλά αντικείμενα μεγάλης αξίας», ενώ στη διάρκεια του εμφυλίου, λείψανα και κειμήλια εστάλησαν για διαφύλαξη στη Μονή Βαρλαάμ των Μετεώρων. 

Σήμερα στην Μονή φυλάσσονται ιερά λείψανα του Αγίου Τρύφωνος, του Αγίου Μοδέστου, του Αγίου Κηρύκου, του Αγίου Σέργιου, του Αγίου Φωκά, τού Αγίου Αρσενίου του Καππαδόκου, του Αγίου Παντελεήμονος, τής Άγιας Παρασκευής, του Αγίου Παρθενίου, του Αγίου Λουκά Συμφερουπόλεως κ.ά.

Άποψη του εσωτερικού περιβόλου της Μονής

πηγή

Άποψη του εσωτερικού περιβόλου της Μονής

πηγή

Άποψη του εσωτερικού περιβόλου της Μονής

πηγή

Άποψη των λειψανοθηκών της Μονής
πηγή

Μεταξύ των κειμηλίων της συγκαταλέγονται: Ένα ασημένιο ποτήριο του 1783, ένας ξυλόγλυπτος σταυρός αγιασμού με ασημένιο περίβλημα και βάση, αληθινό έργο τέχνης και ένα ιερό ευαγγέλιο με επάργυρη επένδυση του 1783.

Ακόμη, τρεις φορητές εικόνες μεγάλης αξίας, Ευαγγελισμού της Θεοτόκου του 1743, Δεήσεως, και του Μεγάλου Αθανασίου ενώ η εφέστιος και θαυματουργός εικόνα της Παναγίας χάθηκε το 1917 όταν αφαιρέθηκε από Μαροκινούς - Γάλλους στρατιώτες.

Στη Βιβλιοθήκη της Μονής υπάρχουν περίπου 2.500 βιβλία πνευματικού περιεχομένου, του 17ου, 18ου και 19ου αιώνα, όπως λειτουργικά, συναξάρια, λόγοι πατέρων, κυριακοδρόμια, φιλοκαλία, πηδάλιο κ.ά. με τα περισσότερα από αυτά να σώζονται με τις ενθυμήσεις τους, οι οποίες μας δίνουν αρκετές πληροφορίες για τη ζωή των μοναχών, την προέλευση των βιβλίων κ.ά. 

Άποψη από το Αρχονταρίκι της Μονής
πηγή

Το 1968 με ενέργειες τού Μητροπολίτου κυρού Διονυσίου η Μονή, μετατράπηκε σε γυναικεία και το φθινόπωρο τού ίδιου έτους εγκαταστάθηκε η πρώτη επταμελής γυναικεία αδελφότητα με ηγουμένη την γερόντισσα Θεονύμφη Κανταρτζή.

Οι μοναχές κατάφεραν με την εργατικότητα και την επιμέλειά τους να ανακαινίσουν σημαντικά τα παλαιά κτίρια, να τα γλιτώσουν από τη μεγάλη φθορά τού χρόνου και να επουλώσουν και τις σημαντικές πληγές από το σεισμό τού 1995.

Σταδιακά κατόρθωσαν να μεταμορφώσουν την Μονή Σταγιάδων, με την αμέριστη συμπαράσταση της οικείας μητρόπολης καθώς όμως και των περιχωριτών αλλά και των επισκεπτών και προσκυνητών της Μονής.

Το παρεκκλήσι των Ταξιαρχών και Αγίων Νεομαρτύρων
μετά από την άλωση της Πόλης.

Ανακαινίστηκαν όσα κτίρια της βρίσκονταν σε καλή κατάσταση, ανοικοδομήθηκαν εκ βάθρων ερειπωμένες πτέρυγες, καλλωπίστηκαν οι αυλές και το προαύλιο ενώ έγιναν απαραίτητες εργασίες και στο καθολικό. 

Οι μοναχές εκτός από τα διακονήματά τους, επιδίδονται και στο εργόχειρο όπως κεντήματα, μικροτεχνία, πυρογραφία, κατασκευή θυμιάματος, καθαρού κεριού κ.α ενώ στην έκθεση που υπάρχει σε ειδικό χώρο μπαίνοντας δεξιά της Μονής, ο επισκέπτης μπορεί να προμηθευθεί διάφορα έργα τους.

Στην Μονή υπάρχουν και διάφορα παρεκκλήσια, όπως του Τίμιου Προδρόμου, στον εσωτερικό χώρο της δυτικής πλευράς πάνω από την κεντρική είσοδο, των Ταξιαρχών και Αγίων Νεομαρτύρων μετά από την άλωση της Πόλης που βρίσκεται στο κοιμητήριο, της Αναλήψεως του Σωτήρος, καθώς και οστεοφυλάκιο στον υπόγειο χώρο και ακόμη  του Αγίου Παρθενίου, επισκόπου Λαμψάκου του θαυματουργού, στην ανατολική πλευρά, στην προέκταση τής τράπεζας.

Η Μονή, το 2004 γιόρτασε πανηγυρικά των 1000 χρόνια λειτουργίας της, και στις εκδηλώσεις παρευρέθηκαν ο μακαριστός  Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και Πάσης Ελλάδος Χριστόδουλος και ο τότε Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας, Κωνσταντίνος Στεφανόπουλος.

Στην Μονή που εορτάζει πανηγυρικά με πλήθος κόσμου, τον δεκαπενταύγουστο, σήμερα εγκαταβιούν τέσσερις μοναχές με Ηγουμένη την μοναχή Παρθενία Τριανταφύλλου.

Τηλέφωνο επικοινωνίας: (030) 24320 76575 και (030) 24320 82290.