Η ΘΑΥΜΑΤΟΥΡΓΗ ΕΙΚΟΝΑ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΑΜΠΕΛΑΚΙΩΤΙΣΣΑΣ.

Φυλάσσεται στην ιερά Μονή Κοίμησης της Θεοτόκου Αμπελακιώτισσας ή Κοζίτσης, στο ομώνυμο χωριό στην Ναυπακτία.

Η μονή της Παναγίας Αμπελακιώτισσας

Η μονή ιδρύθηκε το 1455 επί ηγουμενίας Θεοφίλου όταν, όπως θέλει η παράδοση, ένας βοσκός από το χωριό βρήκε μια εικόνα της Θεοτόκου κάτω από ένα δέντρο το οποίο σώζεται ακόμα και σήμερα.

Η εικόνα αυτή λέγετε ότι προέρχεται από το χωριό Αμπελάκια της Θεσσαλίας το οποίο λεηλάτησαν οι Οθωμανοί μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης, κατακτώντας την Θεσσαλία.

Σύμφωνα με το θρύλο, όταν οι Τούρκοι λεηλάτησαν το χωριό, έριξαν την εικόνα μαζί με άλλες, στον ποταμό Πηνειό όμως εκείνη επέστρεψε στη θέση της την επόμενη μέρα, οι Τούρκοι την έριξαν στον ποταμό για δεύτερη φορά και όταν την επόμενη μέρα η εικόνα επανεμφανίστηκε στη θέση της, αποφάσισαν αφού την ξαναρίξουν στο ποτάμι, να κάψουν την εκκλησία ώστε να μη βρει πού να επιστρέψει. 

Το εσωτερικό του Καθολικού της Μονής

Πράγματι, τα ίχνη της εικόνας χάθηκαν για πολλά χρόνια, δύο μέρες όμως, πριν τον Δεκαπενταύγουστο του 1455, ένας βοσκός στο τότε χωριό της Κουζίτσας, έβλεπε για τρία συνεχόμενα βράδια ένα φως στη βουνοπλαγιά. 

Την τρίτη μέρα, στις 15 Αυγούστου του 1455, κίνησε να λύσει το μυστήριο της πηγής του φωτός, για να ανακαλύψει επάνω σε μία βελανιδιά και ανάμεσα στα κλαδιά της, την εικόνα της Παναγίας. 

Το γεγονός της εύρεσης της Εικόνας ήταν η αφορμή, να ιδρυθεί το μοναστήρι, μέ την έγκριση και ευλογία του τότε Επισκόπου Λιδωρικίου και Κραβάρων, η οποία ξεκίνησε, κατά την παράδοση, την επόμενη χρονιά με τετραμελή αδελφότητα και λειτουργεί ανελλιπώς μέχρι και σήμερα ενώ χτίστηκε μάλιστα γύρω από την βελανιδιά η οποία σώζεται και αυτή μέχρι και σήμερα δίπλα στο Ναό.

Άποψη του Καθολικού και της βελανιδιάς που
σύμφωνα με τον θρύλο επάνω στα κλαδιά της
βρέθηκε από ένα βοσκό, η Θαυματουργή
εικόνα της Παναγίας
πηγή

Η εικόνα της Παναγίας ανήκει στον μορφολογικό τύπο της Σκοπιώτισσας και είναι διαστάσεων 0.48 Χ 0.33. 

Εμφανίζεται σε προτομή με γερμένο το κεφάλι αριστερά όπως και τα μάτια της και ιδιαίτερα του κάτω βλεφάρου «ὡσάν πλαγιαστοῦ πληθωρικοῦ θυλάκου» κατά τον Δημήτριο Πάλλα ενώ έχει και τα χέρια σταυρωμένα στο στήθος.

Είναι ζωγραφισμένη πάνω σε ξύλο και φέρει στέμμα, κάτι πού οδηγεί, κατά τον καθηγητή Αθανάσιο Παλιούρα, στον ειδικότερο τύπο της Παναγίας των Αγγέλων.

Η εικόνα της Παναγίας Αμπελακιώτισσας, έχει λεπτά χαρακτηριστικά, ενώ τα λοξωτά της μεγάλα μάτια, είναι πολύ εκφραστικά, στοχαστικά και κατά τούς ειδικούς ο τύπος της προσευχόμενης Σκοπιώτισσας έχει «Κρητικοβενετσιάνικη προέλευση», ανήκει τεχνοτροπικά στον 17ο αιώνα και ίσως να βασίζεται σε κάποιο παλαιότερο πρότυπο.

Ακόμη, στο κάτω μέρος της επένδυσης της εικόνας βρίσκεται η εξής επιγραφή: «1820 Μ(ΑΪ)ΟΥ 4. ΔΕΗἄΙἄ ΤΟΥ ΔΟΥΛΟΥ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΓΕΩΡΓΑΚΙἄ ΚΒ ΗΓΟΥΜΕΝΕΒΟΝΤΟἄ ΘΕΟΦΙΛΟἄ Π(Α)Π(Α)ΛΟΓΗ ΕΝΤΕΧΝΕΥἄΙ ΝΙΚΟΛΟἄ ΔΑΜΙΑΝΟ».