Η ΤΙΜΙΑ ΚΑΡΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΤΙΤΟΥ.

Φυλάσσεται στον ομώνυμο ναό του Αγίου Τίτου στο Ηράκλειο Κρήτης.

Ο Αγιος Απόστολος Τίτος είναι ο ιδρυτής της Εκκλησίας της Κρήτης και ο πρώτος Αρχιεπίσκοπός της..

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Στην Ορθόδοξη Εκκλησία αποδίδουμε στα Αγία λείψανα τιμή και ευλαβική προσκύνηση, η όποια όμως δεν αποτελεί λατρευτική προσκύνηση η λατρεία. Τούτο γιατί κανείς ποτέ ορθόδοξος χριστιανός δεν ταύτισε στη σκέψη του τα τίμια λείψανα με «θεούς».Μακαριστός π. ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΑΛΕΒΙΖΟΠΟΥΛΟΣ (ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟΝ ΑΙΡΕΣΕΩΝ ΚΑΙ ΠΑΡΑΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΩΝ ΟΜΑΔΩΝ).

Aγιος Τίτος, Πρώτος Αρχιεπίσκοπος Κρήτης.
Τοιχογραφία του 1327 από παλιά Εκκλησία της Κρήτης.
πηγή

Ο Απόστολος Τίτος ήτανε Έλληνας στην καταγωγή και είναι ο οργανωτής, ο ιδρυτής αλλά και ο πρώτος Επίσκοπος της Εκκλησίας της Κρήτης.

Στο ιστορικό προσκήνιο, ο Άγιος Τίτος εμφανίζεται για πρώτη φορά περίπου το 49 μ.χ ως συνοδός του Αποστόλου Παύλου και του Αποστόλου Βαρνάβα στην Αποστολική Σύνοδο των Ιεροσολύμων. 

Έκτοτε ακολουθεί τον Απόστολο Παύλο ως πιστός και αφοσιωμένος μαθητής του στις αποστολικές του περιοδείες στην Ασία αλλά και την Ευρώπη ενώ ο Παύλος αναφέρεται στον Τίτο με εκφράσεις που μαρτυρούν και πιστοποιούν το στενό σύνδεσμο μεταξύ των δύο αυτών ανδρών.

Τον χριστιανικό Ευαγγελισμό και την κατήχηση της Κρήτης επιχείρησε ο Παύλος περίπου το 62 – 63 μ.χ κατά την δεύτερη αποστολική περιοδεία του. 

Η παραμονή του Παύλου στην Κρήτη ήταν όμως σύντομη και το δυσχερές έργο της οργάνωσης της πρώτης κρητικής Εκκλησίας το ανέθεσε στον Τίτο, στον οποίο γράφει "Τούτου χάριν κατέλιπόν σε εν Κρήτη, ίνα τα λείποντα επιδιορθώση, και καταστήσης κατά πόλιν πρεσβυτέρους, ως εγώ σοι διεταξάμην " (Τίτ. Α΄, 5).

Ο Άγιος Τίτος
πηγή

Η δράση του Τίτου στην Κρήτη δεν είναι δυστυχώς επαρκώς γνωστή, γιατί δεν σώθηκαν αρχαίες επίσημες αλλά και εξακριβωμένες πληροφορίες για την πρώτη αυτή περίοδο της Κρητικής Εκκλησίας. 

Στους μεταγενέστερους χρόνους δημιουργήθηκε στην Κρήτη μία πλούσια συναξαριακή παράδοση για τον πρώτο Επίσκοπο και πάτρωνα της τοπικής Εκκλησίας. 

Σύμφωνα με την παράδοση αυτή, ο Τίτος ήτανε Κρητικός, από γένος επισημότατο, που ανήγε την αρχή του στο μυθικό βασιλιά της Κνωσού, το Μίνωα.

Ήταν συγγενής του Ρωμαίου ανθυπάτου της νήσου Ρουστίλλου (Ρουστούλου), έλαβε γενναία μόρφωση και βρέθηκε στα Ιεροσόλυμα, όπου έγινε αυτόπτης μάρτυρας των παθών και της Αναστάσεως του Χριστού.

Ως επίσκοπος, αργότερα, στην πατρίδα του ίδρυσε εννέα επισκοπές, στην Κνωσό, την Ιεράπυτνα, την Κυδωνία, τη Χερσόνησο, την Ελεύθερνα, τη Λάμπη, την Κίσαμο, την Κάντανο, και τη Γόρτυνα ενώ σύμφωνα με την ίδια συναξαριακή παράδοση, ο Τίτος πέθανε σε ηλικία 94 ετών, περίπου το 105.

Ο Άγιος Τίτος
πηγή

Στην Γόρτυνα, που ήταν το πολιτικό και θρησκευτικό κέντρο της νήσου, ιδρύθηκε ήδη από τις αρχές του 6ου αιώνα μία μεγαλοπρεπής ξυλόστεγη βασιλική, που αναδείχθηκε σε παγκρήτιο κέντρο λατρείας του Αποστόλου Τίτου. 

Εδώ, σύμφωνα με την τοπική παράδοση, φυλασσόταν και το ιερό λείψανο του. Ο ναός του Αγίου ήταν ένα από τα μεγαλύτερα κέντρα λατρείας σε όλη την Ανατολή.

Κατά την περίοδο της Αραβοκρατίας στην Κρήτη (824 - 961), δεν έχουμε καμία πληροφορία για την λατρεία του Αγίου. Μετά την απελευθέρωση της Κρήτης από τον Νικηφόρο Φωκά το 961, το πολιτικό και Θρησκευτικό κέντρο της Κρήτης μεταφέρθηκε στο Χάνδακα (Ηράκλειο), όπου κτίσθηκε πάλι μεγαλοπρεπής Μητροπολιτικός ναός αφιερωμένος στον Απόστολο Τίτο, στην ίδια θέση που και σήμερα βρίσκεται. Στο κτίσμα εκείνο είχε μεταφερθεί και η Τιμία Κάρα του Αγίου από όπου όμως μετά την κατάληψη της Κρήτης από τους Τούρκους το 1669 μεταφέρθηκε από τους Ενετούς, κατά την αποχώρησή τους, στην λειψανοθήκη του Αγίου Μάρκου στην Βενετία της Ρώμης.

Από την ανακομιδή των λειψάνων του Αγίου Τίτου
από την Βενετία στο Ηράκλειο, την Κυριακή
15 Μαίου του 1966
πηγή

Το 1957, ο τότε Μητροπολίτης Κρήτης Ευγένιος απέστειλε επιστολή προς τον Πάπα Ρώμης Ιωάννη ΚΓ΄, με την οποία ζητούσε φωτογραφία της Τιμίας Κάρας και αντίγραφο της ιερής εικόνας της Παναγίας Μεσοπαντήτισσας, η οποία είχε μεταφερθεί επίσης στη Βενετία, κατά το 1669. 

Ο Πάπας Ιωάννης, ανταποκρινόμενος στο αίτημα, απέστειλε τη φωτογραφία και το αντίγραφο της εικόνας και από τότε ξεκίνησε μια σειρά ενεργειών, δημοσιευμάτων, συζητήσεων αλλά και επισκέψεων ρωμαιοκαθολικών ιερωμένων στην Ιερά Μητρόπολη Κρήτης, με θέμα τη δυνατότητα επανακομιδής της Τιμίας Κάρας του Αγίου Τίτου στην Κρήτη. Σ’ αυτό συνέβαλε πολύ και η προσέγγιση και ο διάλογος μεταξύ της Ορθόδοξης και της Καθολικής Εκκλησίας, ο οποίος ήδη είχε ξεκινήσει. 

Από την ανακομιδή των λειψάνων του Αγίου Τίτου από την
Βενετία στο Ηράκλειο, την Κυριακή15 Μαίου του 1966
πηγή

Όλοι άρχισαν εκείνο το διάστημα και έβλεπαν ότι ένα τέτοιο γεγονός θα είχε πολύ θετική επίδραση ανάμεσα στις σχέσεις των δύο αυτών Εκκλησιών.

Το 1964, μετέβη στη Βενετία της Ιταλίας μια ομάδα κληρικών και λαϊκών από το Ηράκλειο της Κρήτης, για να προσκυνήσουν το ιερό λείψανο του Αποστόλου Τίτου. 

Με την ευκαιρία αυτή ο Μητροπολίτης Ευγένιος απέστειλε με τον τότε Πρωτοσύγκελο και αργότερα Μητροπολίτη Γορτύνης κ. Κύριλλο Κυπριωτάκη, επιστολή προς τον Καρδινάλιο Ιωάννη Ουρμπάνι, Πατριάρχη Βενετίας, στην οποία διατύπωνε το βαθύ πόθο του Κλήρου και του λαού της Κρήτης για επιστροφή της Τιμίας Κάρας στο Ηράκλειο.

Η απάντηση ήταν κατ’ αρχήν θετική και στη συνέχεια ο Σεβασμιότατος Μητροπολίτης Κρήτης απέστειλε κι άλλες επιστολές προς εξέχοντα πρόσωπα της Καθολικής Εκκλησίας, με το ίδιο θέμα. 

Τελικά ο Πατριάρχης Βενετίας, με επιστολή του, που φέρει ημερομηνία 9 Μαρτίου 1965, ανήγγειλε την απόφαση για απόδοση της Τιμίας Κάρας του Αποστόλου Τίτου στην Εκκλησία της Κρήτης. 

Ο Ιερός Ναός του Αγίου Τίτου στο Ηράκλειο της
Κρήτης όπου φυλάσσεται η Τιμία Κάρα του
πηγή

Κατ’ αρχάς είχε αποφασιστεί η επανακομιδή να γίνει στις 25 Αυγούστου του 1965, όμως για τεχνικούς λόγους αναβλήθηκε και πραγματοποιήθηκε τελικά στις 15 Μαΐου του 1966, ημέρα Κυριακή, με πάνδημη συμμετοχή Κλήρου και λαού του νησιού της Κρήτης αλλά και όχι μόνο. 

Στη λαμπρή τελετή της αποδόσεως της Κάρας μετείχαν λαμπρές αντιπροσωπείες του Οικουμενικού Πατριαρχείου, της Εκκλησίας της Βενετίας, της Εκκλησίας της Ελλάδος, η Κυβέρνηση με υπουργούς της αλλά και πολλοί άλλοι επίσημοι.

Εκ τότε η Τιμία Κάρα του Αγίου Αποστόλου Τίτου, φυλάσσεται στον ομώνυμο ιερό ναό του στο Ηράκλειο Κρήτης, στο μικρό παρεκκλήσι αριστερά του νάρθηκα.

Αποτμήματα του Ιερού Λειψάνου του Αγίου Τίτου βρίσκονται στις Μονές Μεγ. Λαύρας, Παντοκράτορος και Παντελεήμονος Αγίου Όρους, Λειμώνος Λέσβου και στην Λαύρα Αγίου Αλεξάνδρου Νέβσκι Αγίας Πετρουπόλεως.

Η μνήμη του τιμάται στις 25 Αυγούστου.