Η Παναγία στη Ανωγή Ιθάκης.

Ο Ναός είναι αφιερωμένος στην Κοίμηση της Θεοτόκου και βρίσκεται κτισμένος στην πλατεία του χωριού Ανωγή στην Ιθάκη ενώ είναι ένας από τους μεγαλύτερους, σημαντικότερους και αρχαιότερους ναούς των Βαλκανίων.

Άποψη του Ναού

Ο Ναός είναι ρυθμού Βασιλικής, έχει μήκος 30 μέτρα και πλάτος 10 μέτρα ενώ λέγεται ότι κτίστηκε τμηματικά πριν από 700 περίπου χρόνια.

Το εσωτερικό του Ναού παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον, δεδομένου ότι είναι ολόκληρο αγιογραφημένο με τοιχογραφίες Βυζαντινής Τεχνοτροπίας και για αυτό το λόγο έχει κηρυχθεί από το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων από το 1959 ήδη, ως διατηρητέο ιστορικό μνημείο.

Θαυμάσιες εικόνες Αγίων και μορφές Αγγέλων σπάνιας τεχνικής, μαρτυρούν το ασύγκριτο ταλέντο του ζωγράφου της εποχής, του Αντωνίου εξ Αγράφων που άκμασε περί τα μέσα του 17ου αιώνα.

Άποψη του Ναού

Άποψη του Ναού

Άποψη του Ναού

Ο ζωγράφος προερχόταν από τη σχολή των Βραγγιανών Αγράφων στην οποία διατηρούνταν η Βυζαντινή Παράδοση. 

Οι μορφές των Αγίων, και οι στάσεις τους είναι τυποποιημένες και η θέση τους στο Ναό ορισμένη με την πνοή, το χρώμα και την έκφραση που δίνει ο ζωγράφος. 

Σύμφωνα με επιγραφή στο πέτρινο τέμπλο, ο Αντώνιος εξ Αγράφων παρέδωσε τις εικόνες στα 1680.

Ο ναός υπέστη σοβαρές ζημιές κατά το 1953, στην διάρκεια των πολύ καταστρεπτικών σεισμών που έγιναν στην περίοδο εκείνη. 

Λίγο αργότερα όμως, επισκευάστηκε με την ευγενική φροντίδα και συνδρομή του Ιθακησίου εφοπλιστή Πάνου Γράτσου και οι τοιχογραφίες συντηρήθηκαν από το συντηρητή κ. Αναστάσιο Κουτσουρή. 

Με τις επιτυχείς παρεμβάσεις του συντηρητή, αναπαλαιώθηκαν, και αποκαταστάθηκαν όλες οι εμφανείς τοιχογραφίες του Ναού, οι οποίες στη Βόρεια πλευρά και στη Νότια πλευρά του Ναού, είναι διατεταγμένες σε πέντε παράλληλες ζώνες.

Στην πρώτη ζώνη υπάρχουν απλά κάποιες διακοσμητικές εικόνες. 

Η δεύτερη ζώνη, ξεκινώντας πάνω από το δάπεδο της εκκλησίας δείχνει μια σειρά με ολόσωμους Αγίους. 

Μέρος της ζώνης αυτής, του δυτικού τοίχου, απέναντι από την κύρια είσοδο, θυμίζει ως πρώτη εντύπωση τα Μωσαϊκά του San Vitale της Ραβέννας καθώς και τοιχογραφίες των Μονών των Μετεώρων. 

Το Μωσαϊκό της εντολής Θεοδώρας στη Ραβέννα, αντιστοιχεί προς την Αγιογραφία του Μεγάλου Κωνσταντίνου και της Αγίας Ελένης της εκκλησίας της Ανωγής. 

Στην περίπτωση της Ανωγής, μεταξύ Κωνσταντίνου και Ελένης, ο Αγιογράφος παρεμβάλει ένα διπλό σταυρό που σήμερα είναι ευρύτερα γνωστός ως ο σταυρός της Λωρραίνης, έμβλημα του στρατηγού Ντε Γκωλ στο 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο. 

Στην τρίτη ζώνη υπάρχουν Άγιοι και Όσιοι του δακτυλίου με διακόσμηση μιάς αγράμπελης και στην τέταρτη ζώνη, της Παρθένου καθώς και των Μαρτύρων της εκκλησίας μας. 

Στην πέμπτη και τελευταία ζώνη, η οποία κόβεται στην μέση από την τοποθέτηση μεταλλικής ψευδοροφής το έτος 1910, ο αγιογράφος παραθέτει σκηνές από τη ζωή του Χριστού. 

Στο σύνολο τους οι τοιχογραφίες είναι Ηπειρωτικής τεχνοτροπίας με επιδράσεις από την Κρητική σχολή και ίσως από τα περίφημα μωσαϊκά των Βυζαντινών ναών της Ραβέννας.

Οι τοιχογραφίες του Ναού είναι ένα αγιογραφικό έργο Βυζαντινής μεγαλοπρέπειας το οποίο υπογραμμίζει τον πολιτισμό της Ιθάκης εκατό χρόνων μετά την σύγκρουση Σταυρού και Ημισελήνου στην Ναυμαχία της Ναυπάκτου το 1571 τότε που η Ανωγή ήταν η πρωτεύουσα της Ιθάκης και η εκκλησία της Παναγίας ήταν η Μητρόπολη του Νησιού.

Το επιβλητικό Βενετσιάνικο καμπαναριό του Ναού

Στο κτιστό πέτρινο τέμπλο ο επισκέπτης διαβάζει την εξής επιγραφή, η οποία αποτελεί ιστορική μαρτυρία για την παλαιότητα του Ναού:

Το στερέωμα των επι σοι πεποιθότων
Στερέωσον κύριε την εκκλησίαν ην
Εκτίσω τω τιμίω σου σώματι.
Μητροπολίτου Κεφαλληνίας και Ιθάκης
Παίσιου Χοιδά 1680.
Φίλον πόνον Αντωνίου εξ Αγράφων ίσθι.

Αξιοπρόσεκτα για τον επισκέπτη του Ναού, είναι το ξύλινο δωδεκάορτο της εποχή του Εικοσιένα, οι πήλινες κρυφές εντοιχισμένες στάμνες για την εξαιρετική ακουστική του ναού, τα παλαιά πέτρινα μνημεία αλλά και ο διώροφος γυναικωνίτης στην πρόσοψη του οποίου παρίσταται η Θεία Κρίση.

Τέλος, επιβλητικό και ωραίο από γνήσια νηρίτια πέτρα από το όρος Νήριτο στέκει σε πείσμα του χρόνου και επιβλητικό το Βενετσιάνικο καμπαναριό της εκκλησίας, σύμβολο του χωριού και πόλος ιερού προσκυνήματος της Κοιμήσεως της Θεοτόκου που εορτάζει στις 15 Αυγούστου.

Το μεγάλο πανηγύρι της εκκλησίας της Ανωγής γίνεται στις 14 Αυγούστου, την παραμονή της γιορτής και είναι από τα καλύτερα της Ιθάκης.