Η ΤΙΜΙΑ ΚΑΡΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΚΑΙ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΦΙΛΙΠΠΟΥ.

Φυλάσσεται στην Ιερά Μονή Τιμίου Σταυρού Ομόδους στην Κύπρο.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Στην Ορθόδοξη Εκκλησία αποδίδουμε στα Αγία λείψανα τιμή και ευλαβική προσκύνηση, η όποια όμως δεν αποτελεί λατρευτική προσκύνηση η λατρεία. Τούτο γιατί κανείς ποτέ ορθόδοξος χριστιανός δεν ταύτισε στη σκέψη του τα τίμια λείψανα με «θεούς». Μακαριστός π. ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΑΛΕΒΙΖΟΠΟΥΛΟΣ (ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟΝ ΑΙΡΕΣΕΩΝ ΚΑΙ ΠΑΡΑΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΩΝ ΟΜΑΔΩΝ).

Απόστολος Φίλιππος.
 Μικρογραφία (Μινιατούρα ) τού 1133 σε  
Ιερό Ευαγγέλιο στην Αθήνα.
πηγή

Ο Φίλιππος ήταν ένας από τους δώδεκα μαθητές του Κυρίου, καταγόταν από τη Βηθσαϊδά της Γαλιλαίας, από όπου και ο Ανδρέας με τον Πέτρο ενώ τον κάλεσε μαθητή Του ο ίδιος ο Κύριος, και κατόπιν ο Φίλιππος έφερε στον Κύριο και τον Ναθαναήλ.

Το όνομά του είναι ελληνικό και σημαίνει φίλος των ίππων, ήταν ελληνιστής, δηλαδή Ιουδαίος εξελληνισμένος και όπως είναι γνωστό η περιοχή της Γαλιλαίας ονομαζόταν «Γαλιλαία των Εθνών», διότι είχε εξελληνισθεί σε σημείο τέτοιο που οι υπόλοιποι Ιουδαίοι κατηγορούσαν τους κατοίκους αυτής της περιοχής για έκπτωση από την ορθοδοξία του Ιουδαϊσμού ενώ για κάποιους άλλους ο Φίλιππος ήταν Έλληνας προσήλυτος στον Ιουδαϊσμό και άν αυτός ο ισχυρισμός είναι πραγματικός η σημασία είναι μεγάλη. 

Ηταν πιθανότατα μαθητής του Ιωάννου του Προδρόμου και άρα είχε ακούσει για την επικείμενη έλευση του Μεσσία και φαίνεται πως η προσδοκία του για τον αναμενόμενο Σωτήρα του κόσμου υπήρξε σφοδρή ενώ επίσης φαίνεται πως ο Φίλιππος συνδεόταν με τον Πέτρο και τον Ανδρέα και πως τους συνέδεαν οι κοινές μεσσιανικές τους ελπίδες.

Απόστολος Φίλιππος.
 Τοιχογραφία τού 1546 από τον Θεοφάνη τον Κρήτα και
τον Συμεών στο Παρεκκλήσιο τού Αγίου Νικολάου τής
Ιεράς Μονής Σταυρονικήτα Αγίου Όρους
πηγή

Το Ευαγγέλιο μας πληροφορεί πως ο Ιησούς αναζητούσε τον Φίλιππο και τον βρήκε (Ιωάν.1, 43) με αυτό να σημαίνει πως γνώριζε προφανώς από τους άλλους δύο την μεσσιανική προσδοκία του και γι' αυτό τον αναζητούσε για να τον εντάξει στην ομάδα των μαθητών Του. 

Ο Φίλιππος είναι από τους πρώτους μαθητές που ακολούθησαν τον Κύριο. Είναι χαρακτηριστική η μαρτυρία του στον φίλο του Ναθαναήλ: «ον έγραψε Μωυσής εν τω νόμω και οι προφήται, ευρήκαμεν, Ιησούν τον υιόν Ιωσήφ τον από Ναζαρέτ» (Ιωάν.1,44). Τον διέκρινε η ειλικρίνεια και ο ενθουσιασμός για το έργο του θείου Διδασκάλου του και ως ελληνιστής μεσολάβησε να πραγματοποιηθεί η συνάντηση των Ελλήνων με τον Κύριο (Ιωάν.12, 20).

Η παράδοση αναφέρει ότι ο Φίλιππος κήρυξε το Ευαγγέλιο στους Πάρθους και πέθανε μαρτυρικά στην Ιεράπολη της Συρίας αφού τον σταύρωσαν με το κεφάλι πρός τα κάτω.

Το σεπτό σκήνωμα του αποστόλου για πολλά χρόνια στόλισε τον ιερό ναό που είχε κτισθεί στην Ιεράπολη προς τιμή του αγίου ενώ η δε αγία κάρα του τιμήθηκε από διάφορους αυτοκράτορες, όπως τον Θεοδόσιο, τον Ηράκλειο και άλλους με τις βασιλικές σφραγίδες τους.

Σύμφωνα με τον Κύπριο ιστορικό Ιωάννη Τσικνόπουλο μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Λατίνους κατά το 1204 το σεπτό λείψανο μεταφέρθηκε στην Κύπρο και για πολλά χρόνια φυλασσόταν στο χωριό Άρσος (Αρσινόη της Πάφου) στον ιερό ναό που κτίστηκε εκεί προς τιμή του αποστόλου.

Το Μαρτύριο  τού Αποστόλου Φιλίππου.
Τοιχογραφία τού 1547 από τον Γεώργιο Φουκά
στην Ιερά Μονή  Διονυσίου Αγίου Όρους
πηγή

Ο Ρώσσος Μοναχός και περιηγητής Βασίλειος Μπάρσκυ, ο οποίος επισκέφθηκε το 1735 το Άρσος γράφει ότι φυλάσσονται λείψανα του Αποστόλου Φιλίππου, τα οποία ήταν παραμελημένα και σύμφωνα με τον Μπάρσκυ αυτά ήταν μέρος της κάρας - κρανίου, το μέτωπο και τα οστά των αγκώνων με την επιγραφή «Αποστόλου Φιλίππου».

Το 1738 ο Μητροπολίτης Πάφου Ιωακείμ, όπως αναφέρεται στις σχετικές πηγές, κατέθεσε μέσα σε πρόχειρη θήκη σημείωμα του επιβεβαιωτικό της ταυτότητας του αποστολικού κρανίου ενώ το 1770 ο Άγιος Μητροπολίτης Πάφου Πανάρετος κατασκεύασε και αφιέρωσε στον Απόστολο Φίλιππο νέο καλλιτεχνικό κόσμημα της κάρας του.

Ο Αρχιμανδρίτης Κυπριανός στο έργο του ιστορία «Χρονολογική της νήσου Κύπρου» το 1788 αναφέρει ότι η κάρα – κρανίο του Αποστόλου Φιλίππου μεταφέρθηκε από την Εκκλησία του Άρσους στο Όμοδος για φύλαξη και προστασία όπου και βρίσκεται μέχρι σήμερα.

To 2011 ο Ιταλός διευθυντής των ανασκαφών της Ιεράπολης (Τουρκία) Francesco D’ Andria έφερε στο φως ένα τάφο του 1ου αιώνα που, όπως υποστήριξε με πειστικότητα, ήταν ο τάφος του Αποστόλου Φιλίππου.

Ο Τάφος του Αγίου Φιλίππου στην Ιεράπολη

Βρέθηκε τo 2011 από τον ιταλό διευθυντή των ανασκαφών 

της Ιεράπολης (Τουρκία) Francesco D’ Andria.

Ο τάφος του Αποστόλου Φιλίππου δεν βρέθηκε στο οκταγωνικό μαρτύριό του επάνω στο λόφο, όπως αναμενόταν.

Εντοπίστηκε και βρέθηκε σε μια εκκλησία σαράντα περίπου μέτρα μακριά που αυτή η πρωτοχριστιανική εκκλησία χτίστηκε περίπου τον 4ο ή τον 5ο αιώνα γύρω από τον τάφο, ενώ το κοντινό μαρτύριο του Αγίου χτίστηκε την ίδια περίπου εποχή, πιθανόν και στις αρχές του 5ου αιώνα. 

Και τα δύο αυτά κτήρια ήταν πολύ σημαντικά χριστιανικά προσκυνήματα κατά τη βυζαντινή εποχή.

Μία παλάμη του Αγίου βρίσκεται στη Μονή Κύκκου της Κύπρου ενώ διάφορα αποτμήματα του Ιερού Λειψάνου του Αγίου βρίσκονται στις Μονές Διονυσίου και Ξενοφώντος, του Αγίου Όρους.

Η μνήμη του τιμάται στις 14 Νοεμβρίου.