Η ΘΑΥΜΑΤΟΥΡΓΗ ΕΙΚΟΝΑ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΚΑΚΑΒΙΩΤΙΣΣΗΣ, ΛΗΜΝΟΣ.

Η εκκλησία της Παναγίας Κακαβιώτισσας,Λήμνος
Ευαγγελία Λιάπη | mylemnos.gr, φωτ: Aerialproductions.gr

Τον 14ο αιώνα στον λόφο Κάκαβος της Λήμνου, το παλαιό μονύδριο της Θεοτόκου Κακαβιώτισσας, που  λειτουργούσε από παλαιότερα, το 1305 έγινε μετόχι της Μεγίστης Λαύρας Αγίου Όρους, όταν εγκαταστάθηκαν εκεί καλόγεροι από τον ερημωμένο Αϊ - Στράτη.

H θέση του ναού είναι εντυπωσιακή, χτισμένος μέσα σε μία δυσπρόσιτη σπηλιά, στην κορυφή του βουνού, θέση που πιθανότατα παλαιότερα φιλοξένησε κάποιον παλαιοχριστιανικό ναό αλλά και ερημίτες, στη βυζαντινή περίοδο. 

Σύμφωνα με την παράδοση, την εικόνα της Παναγίας φυλάει η οικογένεια Μουμτζή που είχε μάντρα στην περιοχή, την παρέλαβε από τον τελευταίο καλόγερο της μονής που τους την εμπιστεύθηκε, τους ζήτησε να ανεβάζουν την εικόνα της Παναγίας, στο ναό κάθε Λαμπροτρίτη για να λειτουργείται, έπειτα ο ασκητής μπήκε στη θάλασσα, άνοιξε το ράσο του, το οποίο έγινε βάρκα και έφυγε για το Άγιο Όρος.

    Ο Ναός της Παναγίας Κακαβιώτισσας
πηγή

Το 1355 αναφέρεται και οικισμός Κάκαβος με παροίκους της Μεγίστης Λαύρας ενώ τον λόφο «Kakavo» σημειώνει στον χάρτη του και ο Choiseul - Gouffier (1785).

Σε άλλο μοναστηριακό έγγραφο, του 1323, αναφέρεται ο κοντινός οικισμός του Ζυματά ή Ζευγματά ως ιδιοκτησία της Μονής Ιωάννου Θεολόγου Πάτμου, ερείπια σπιτιών και μιας εκκλησίας υπήρχαν ακόμα στην περιοχή το 1858 που πέρασε ο Conze, τα οποία οι κάτοικοι αποκαλούσαν Παλαιοζυματά.

Η Σύναξη της Ιεράς Εικόνος εορτάζεται την Τρίτη της Διακαινησίμου εκάστου έτους, ο Εσπερινός της εορτής τελείται στον Ι. Ν. Κοιμήσεως Θεοτόκου Μυρίνης, ενώ ο Όρθρος και η Θεία Λειτουργία τελούνται στον σπηλαιώδη Ναό της Παναγίας της Κακαβιωτίσσης, ο οποίος βρίσκεται στο όρος «Κάκαβος».