Η ΤΙΜΙΑ ΚΑΡΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΓΕΡΑΣΙΜΟΥ ΤΟΥ ΥΜΝΟΓΡΑΦΟΥ.

 Φυλάσσεται στην Ιερά Σκήτη της Μικράς Αγίας Άννης στο Αγιο Όρος.

Το σπίτι που γεννήθηκε ο Αγιος Γεράσιμος ο
Υμνογράφος, στην Δρόβιανη της Βορείου Ηπείρου
πηγή

Γεννήθηκε το 1903 στη Δρόβιανη, της επαρχίας Δέλβινου στην Βόρεια Ήπειρο, με κοσμικό όνομα Αναστάσιος - Αθανάσιος Γρέκας και διδάχτηκε τα πρώτα του γράμματα στο δημοτικό, που τότε ήταν γνωστό για την υψηλή ποιότητα της ελληνικής εκπαίδευσης και το μορφωτικό επίπεδο των κατοίκων της περιοχής.

Η κλίση του Αναστάσιου στα γράμματα, μάλλον δεν προέρχεται από το οικογενειακό του περιβάλλον, καθώς όπως παραδεχόταν ο ίδιος «οι γονείς μου ήταν αγράμματοι και δεν είχα επιρροή από τους συγγενείς», παρόλα αυτά, από την οικογένειά του απέκτησε σημαντικά στοιχεία του χαρακτήρα του, όπως την αφοσίωση στη θρησκεία, έλαβε από τον πατέρα του την αυστηρότητα και από τη μητέρα του, την ειλικρινή θρησκευτική ευλάβεια.

Ο Αγιος Γεράσιμος ο Υμνογράφος σε νεαρή
ηλικία στο Άγιο Όρος
πηγή

Μετά την ολοκλήρωση του δημοτικού, ο Αναστάσιος έφηβος, αναγκάστηκε να αποχωριστεί το χωριό του, καθώς ο πατέρας του είχε ήδη εγκατασταθεί στην Αθήνα για εργασία, και ο ίδιος θα έπρεπε να τον ακολουθήσει, αφήνοντας πίσω τη μητέρα του και τον μικρότερο αδελφό του Κίμωνα. 

Περιγράφοντας ο ίδιος την αναχώρησή του λέει: «Από τη Δρόβιανη δεν θυμάμαι αν έφυγα με πρόθεση να επιστρέψω», ο χωρισμός αυτός επηρέασε βαθιά όλη την οικογένεια, ιδιαίτερα όμως τη μητέρα του, Αθηνά. 

Εγκαταστάθηκε αρχικά στον Πειραιά, όπου ζούσε ο πατέρας του και η θεία του Φωτεινή Χαρμπάτση – Γεωργίου και αργότερα πήγανε στην Αθήνα, όπου ο μικρός Αναστάσιος σπούδασε στο εξατάξιο Γυμνάσιο και στη συνέχεια, σε ανώτερη σχολή ελληνικής παιδείας.

Ο Αγιος Γεράσιμος ο Υμνογράφος σε νεαρή
ηλικία στο Άγιο Όρος
πηγή

Εκκλησιαζόταν συχνά στον καθεδρικό ναό της Αθήνα και όπως περιγράφει ο ίδιος: «Η εκκλησία που πηγαίναμε ήταν ο καθεδρικός του Αγίου Διονυσίου του Αρεοπαγίτου, αλλά εκκλησιαζόμασταν συχνά και στον Άγιο Γεώργιο της Ριζαρείου σχολής, όπου είχα δει τον Πενταπόλεως Νεκτάριο, τον μετέπειτα αγιοκαταταχθέντα Άγιο Νεκτάριο, που ερχόταν από την Αίγινα. Ήταν ένας ταπεινός άνθρωπος, γεμάτος χάρη. Πού να φανταστώ τότε ότι αυτός ο άνθρωπος ήταν άγιος! Ήταν στο ίδιο ύψος με εμένα. Θυμάμαι πως όσα έλεγε ήταν λίγα, αλλά μεστά και γεμάτα νόημα. Δεν υπήρξαν άλλοι τέτοιοι ιερείς που να μου κάνουν τέτοια εντύπωση».

Το 1922 εν μέσω της Μικρασιατικής καταστροφής τελείωσε το εξατάξιο γυμνάσιο και ακολούθως προχώρησε στην τριτοβάθμια εκπαίδευση ενώ ωρίμασε η επιθυμία του να ακολουθήσει τον μοναχικό βίο, και αποφάσισε να αναχωρήσει εγκαίρως, πρίν τον δεσμεύσουν άλλες υποχρεώσεις.

Η εσωτερική αγάπη για τη μοναχική ζωή έκανε τον Άγιο Γεράσιμο να αφήσει την Αθήνα με προορισμό το Άγιο Όρος όπου έφτασε στις 15 Αυγούστου του 1922 ωστόσο, με έγκυρες πηγές από τα αρχεία της Μονής Μεγίστης Λαύρας, η επίσημη ημερομηνία άφιξής του ήταν στις 15 Αυγούστου 1923 στην ηλικία των 19 ετών. 

Ο Άγιος Γεράσιμος ο Υμνογράφος Μικραγιαννανίτης και ο
αείμνηστος διάδοχος του στην Σκήτη Γέροντας Διονύσιος
Μικραγιαννανίτης ο πνευματικός ανεβαίνοντας για την
Σκήτη της Μικράς Αγίας Άννας
πηγή

Στο Άγιον Όρος, ο Αναστάσιος ξεκίνησε τη μοναστική ζωή του ως δόκιμος μοναχός στη σκήτη της Αγίας Άννης - όπου φυλάσσεται και τίμιο λείψανό της, και συγκεκριμένα στην καλύβη του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου στην Μικρά Αγία Άννα, με πνευματικό του καθοδηγητή τον ιερομόναχο Μελέτιο Ιωαννίδη από τη Μικρά Ασία.

Στις 20 Οκτωβρίου του 1924, κατά την ολονυχτία αγρυπνία για τον Άγιο Γεράσιμο της Κεφαλληνίας, έλαβε το μοναχικό σχήμα, παίρνοντας και το όνομα του εορτάζοντος αγίου. 

Αφοσιώθηκε στην καινούρια του ζωή, όντας πολύ υπάκουος και αποτελώντας παράδειγμα ταπείνωσης, μαζί με τον γέροντά του, Μελέτιο, ανέλαβαν και εργασίες για τη διαβίωσή τους και τα προς το ζην.

Ο Γέροντας Μελέτιος, ήταν αρκετά έμπειρος τεχνίτης ξυλογλυπτικών σφραγίδων για προσφορές στη Θεία Λειτουργία, και έτσι δίδαξε τη συγκεκριμένη τέχνη στον μοναχό Γεράσιμο, ο οποίος και την ασκούσε με μεγάλη επιμέλεια και υπακοή, ωστόσο, εκείνο που ενθουσίαζε ιδιαίτερα τον μοναχό Γεράσιμο ήταν η μελέτη και η ενασχόληση με τα ιερά και όχι μόνο γράμματα. Όπως σημειώνει ο ίδιος: «Όταν πρωτοήρθα εδώ, ανέπτυξα και επανέλαβα τις γνώσεις μου. Μελέτησα σε βάθος τους αρχαίους συγγραφείς και τους αφομοίωσα πλήρως. Μερικά από τα βιβλία μου τα χάρισα σε φτωχά παιδιά από τη Συκιά, που με επισκέφτηκαν».

Ο Αγιος Γεράσιμος ο Υμνογράφος
επί το έργον
πηγή

Ο γέροντας του ήταν ο πατήρ Μελέτιος Ιωαννίδης, ο οποίος μετά από τα προβλήματα που προέκυψαν στα εκκλησιαστικά πράγματα για το ημερολόγιο και μετά από λίγα χρόνια παραμονής στο Όρος, άφησε το περιβόλι της Παναγίας με σκοπό να πάει στην Αθήνα και εκεί να καθοδηγήσει του  χριστιανούς μαχόμενος υπέρ του παλαιού ημερολογίου.

Άφησε έτσι τον νεαρό τότε μοναχό Γεράσιμο εντελώς μόνο του και αυτό ήτανε για εκείνον μία μεγάλη δοκιμασία, για τον νέο και άπειρο μοναχό αλλά που έφερε τελικά επιτυχώς σε πέρας και έτσι αξιώθηκε πολλής Θείας χάριτος στην μετέπειτα ζωή του εκεί.

Ο άγιος Γεράσιμος, εξηγώντας σε πνευματικά του τέκνα τα αίτια αυτής της αποχώρησης του γέροντά του Μελέτιου, σημειώνει: «Ο γερο - Μελέτιος έφυγε γύρω στο 1924 - 1925. Ήμουν τότε 24 - 25 χρονών. Εκείνος αναχώρησε, διότι οι ζηλωτές τον παρέσυραν για να γίνει ιερέας στον κόσμο, εγώ όμως δεν τον ακολούθησα γιατί άφησα τη ματαιότητα του κόσμου για να είμαι στο Άγιον Όρος, δεν ήθελα καθόλου να γυρίσω και πάλι στην Αθήνα».

Ωστόσο ο άγιος Γεράσιμος είχε καθημερινή παρέα με τους αγίους. Άξιο μνείας είναι το συμβάν που διηγείται ο πατήρ Θεόκλητος εκ της μονής του Διονυσίου του Αγίου Όρους και έχει ως εξής: Ένα πρωινό ο πατήρ Εφραίμ από τα Κατουνάκια, μετέπειτα Άγιος Εφραίμ, διερχόμενος έξω από το κελί του π. Γερασίμου, βλέπει από πάνω από το κελί του αγίου, να στέκεται ο Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος. 

Ο Όσιος Γεράσιμος ο Μικραγιαννανίτης ανάμεσα σε 

δύο Πατριάρχες, τον αείμνηστο Δημήτριο και τον 

διάδοχό του Βαρθολομαίο.

πηγή

Ο π. Εφραίμ ρωτώντας τον το λόγο της παραμονής του Αγίου Ιωάννη εκεί, πήρε την ακόλουθη απάντηση από τον άγιο Ιωάννη: «φυλάω και πρεσβεύω υπέρ του π. Γερασίμου που μου φροντίζει τα καντήλια».

Κατόπιν τούτου ο π. Εφραίμ αφού εξιστόρησε το συμβάν στον π. Γεράσιμο, εκείνος συγκινημένος δοξολογούσε τον Άγιο Πρόδρομο για την προστασία αυτή και τη βοήθεια. 

Κάτω από το κελί του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου υπήρχε και υπάρχει ακόμη και σήμερα η καλύβη της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, όπου διέμενε ο γέροντας Αβιμέλεχ ο οποίος κοιμήθηκε το έτος 1965. 

Το 1946 ο μοναχός Διονύσιος που αργότερα έγινε και ιερομόναχος, έγινε υποτακτικός του γέροντα Αβιμέλεχ και έβαλε μετάνοια στο κελί εκείνο. Ο πατήρ Γεράσιμος συνδέθηκε πνευματικά πολύ στενά με τον πατέρα Διονύσιο και το 1966, οι δύο μοναχοί αποφάσισαν να ενώσουν τις συνοδείες τους.

Απονομή Χρυσού Σταυρού της Ι. Μ. Θεσσαλονίκης.
Η ανώτατη τιμή στον Αγιο Γεράσιμο, υμνογράφο, από
τον Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης Παντελεήμονα τον Β’.
Μαζί ο νυν Μητροπολίτης Βέροιας κ. Παντελεήμων και
ο υποτακτικός του π. Νεκτάριος Μικραγιαννανίτης, το 1984.
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΗ ΤΟΥ ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟY
ΝΕΚΤΑΡΙΟY ΜΙΚΡΑΓΙΑΝΝΑΝΙΤΗ

Αφοσιωμένος στο πνευματικό του έργο, ο πατήρ Γεράσιμος προχώρησε στην ανοικοδόμηση μικρού ναού στο σπήλαιο των Αγίων Διονυσίου του Ρήτορος και Μητροφάνους στη σπηλιά όπου ασκήτευσαν οι άγιοι, που ήταν και το πρώτο του διακόνημα όταν έμεινε μόνος του. 

Έτσι το 1956, σε αυτό σπήλαιο όπου ασκήτευσαν οι δύο άγιοι, κατασκεύασε μικρό ναΐδριο, το οποίο ολοκληρώθηκε το 1960 με την προσθήκη λιτής.

Kατά την διάρκεια της ζωής του, του ανατέθηκαν διάφορα μοναχικά διακονήματα. Μεταξύ αυτών διετέλεσε βιβλιοθηκάριος και τυπικάρης του Kυριακού της Σκήτης Αγίας Άννης. 

Ως βιβλιοθηκάριος μάλιστα ασχολήθηκε με την σύνταξη και δημοσίευση  καταλόγου χειρογράφων κωδίκων της βιβλιοθήκης του Κυριακού της Σκήτης, έτσι βοήθησε πολλούς επιστήμονες στὴν εύρεση καὶ απόκτηση αντιγράφων των χειρογράφων ενώ ο ίδιος συνέταξε αξιόλογες μελέτες και άρθρα.

Από την Ακολουθία της κηδείας του Αγίου Γερασίμου,
υμνγράφου, στον ιερό ναό οσίων πατέρων Διονυσίου
του Ρήτορος και Μητροφάνους στη Μικρά Αγία Αννα
Αγίου Ορους, το 1991.
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΗ ΤΟΥ ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟY
ΝΕΚΤΑΡΙΟY ΜΙΚΡΑΓΙΑΝΝΑΝΙΤΗ

Παρότι διατήρησε μέχρι το τέλος τη σωματική αντοχή και την νοητική διαύγεια οι οποίες τον διέκριναν, τον τελευταίο καιρό αισθανόταν τον ερχομό του θανάτου του και έδωσε τις τελευταίες συμβουλές του προς τους μαθητές του, επιλέγοντας τον τόπο όπου θα ταφεί κοντά στο ναό των αγίων Διονυσίου του Ρήτορος και Μητροφάνους που ο ίδιος τους έκτισε από αγάπη.

Αν και δεν αντιμετώπιζε προβλήματα υγείας, μέχρι και την τελευταία μέρα της ζωής του συνέχισε να γράφει χωρίς καμία δυσκολία, η τελευταία του ιδιόχειρη επιστολή, γράφτηκε στις 30/11/1991 και απευθυνόταν προς τον νέο τότε Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο.

Το μεσημέρι της Παρασκευής της 6ης Δεκεμβρίου του 1991 και ύστερα από κάποια αναπνευστική δυσφορία που ένιωσε, έμεινε κατάκοιτος και τα ξημερώματα του Σαββάτου 7 Δεκεμβρίου,  86 ετών, άφησε την τελευταία του πνοή στο ασκητικό του κελί όπου είχε βάλει και αρχή μετανοίας.

Η Τιμία Κάρα του Αγίου Γερασίμου του Υμνογράφου

Η νεκρώσιμη ακολουθία τελέσθηκε την ερχόμενη μέρα, που ήταν Κυριακή με την παρουσία ελαχίστων μόνο ιερομονάχων, μοναχών και κοσμικών που κατάφεραν να παρευρεθούν μιας και τα έντονα καιρικά φαινόμενα και η βροχόπτωση που επικρατούσε την ημέρα της κηδείας δε βοήθησε στην παρουσία όλων όσων θα ήθελαν να τον τιμήσουν.

Όπως διηγούνται οι υποτακτικοί του είχε παρακαλέσει την Παναγία να έχει τα λογικά του έως τέλους για να μην κουράσει κανένα, πράγματι είχε διαύγεια μέχρι την τελευταία αναπνοή του. Είπε τρεις φορές: «Άγιε Νεκτάριε, βοήθει μοι» και εξέπνευσε. Έφυγε με το όνομα του αγίου Νεκταρίου στα χείλη του, στον οποίο είχε συνθέσει μία από τις ωραιότερες ιερές ακολουθίες του.

Η Αγία και Ιερά Σύνοδος του Οικουμενικού Πατριαρχείου υπό τον πατριάρχη Βαρθολομαίο μετά από σχετική απόφαση αγιοκατάταξε τον Γέροντα Γεράσιμο Μικραγιαννανίτη. Σε μια λιτή ανακοίνωση το πατριαρχείο τόνισε ότι: «πρόκειται για μία σημαντική στιγμή για την Ορθόδοξη Εκκλησία και τους πιστούς μιας και ο Γέροντας Γεράσιμος ήταν μια ιδιαίτερα σεβαστή μορφή του μοναχισμού, γνωστός για την πνευματικότητά του, τη βαθιά του πίστη, και την προσφορά του στην εκκλησιαστική ζωή. Η εγγραφή του στο αγιολόγιο αναγνωρίζει την προσφορά και τον βίο του ως παράδειγμα αγιότητας για τους πιστούς».

Ο γέροντας Γεράσιμος αν και έμεινε γνωστός κυρίως ως υμνογράφος λόγω του όγκου και της ποιότητας του έργου του, να πως περιγράφει την αρχή του έργου του περί το 1926: «Όταν συνέταξα τον πρώτο κανόνα της Παναγίας, τον είδε ο μακαρίτης ο Γέροντας ο δικός μου· ήξερε λίγα γράμματα. Πολύ ωραίος είπε. Τον πήγα στον Καλλίνικο στα Κατουνάκια. Ήταν έγκλειστος σαράντα χρόνια, με νοερά προσευχή, με θείο φωτισμό και τον συμβουλευόμουν. Λίγα γράμματα γνώριζε, αλλά είχε πείρα μεγάλη και χάρη Θεού. Άλλωστε «ερώτησον τους πρεσβυτέρους σου και ερούσι σε». 

Το πλούσιο υμνογραφικό του έργο υπολογίζεται σε περισσότερες από 2.000 ιερές ακολουθίες. Στις 25 Ιουνίου το 1963, επί πατριαρχείας Αθηναγόρα, το Οικουμενικό Πατριαρχείο βράβευσε τον Άγιο Γεράσιμο Μικραγιαννανίτη για τη συμβολή του στους εορτασμούς για τη χιλιετηρίδα του Αγίου Όρους ενώ στις 28 Δεκεμβρίου 1968 τον τίμησε με αργυρό μετάλλιο η Ακαδημία Αθηνών «διὰ τὸ ὑπέροχον ὑμνογραφικον του ἔργον τὸ ὁποῖον τιμᾶ τὴν ἑλληνικὴν γραμματείαν καὶ τὴν θρησκευτικὴν ποίησιν».

Η μνήμη του τιμάται από την Εκκλησία μας στις 7 Δεκεμβρίου.

ΠΗΓΗ