Ιερά Μονή Κοιμήσεως της Θεοτόκου Αγάθωνος, Υπάτη Λαμία

 πηγή

Βρίσκεται 7 χιλιόμετρα από την Υπάτη στο δρόμο προς το χωριό Λυχνό, σε υψόμετρο 553 μέτρων δίπλα στον Εθνικό Δρυμό της Οίτης σε ένα θαυμάσιο φυσικό τοπίο ενώ απέχει από την Λαμία 30 περίπου χιλιόμετρα. 

Άποψη της Μονής
πηγή

Με την είσοδό μας στη Μονή μπορούμε να παρατηρήσουμε την ιδιαίτερη αρχιτεκτονική της εξωτερικής αυλής της. 

Χωρίζεται σε διάφορα επίπεδα, που το καθένα έχει τη δική του ομορφιά, στη νότια πλευρά δεσπόζει το παρεκκλήσι με το αγίασμα των Αγίων Αναργύρων ενώ εντυπωσιακός είναι και ο νότιος τοίχος με τις ιστορικές ενθυμήσεις για τη Μονή και τις διάφορες λαϊκές απεικονίσεις. 

Συγκεκριμένα ο επισκέπτης μπορεί να θαυμάσει τις ζωγραφιές της «ημέρας - ήλιου», της «νύκτας - σελήνης», αλλά και των τεσσάρων εποχών, της άνοιξης, του καλοκαιριού, του φθινοπώρου και του χειμώνα ενώ διάσπαρτοι είναι και κάποιοι πρωτοχριστιανικοί κίονες.

Άποψη του Καθολικού
πηγή

Άποψη του Καθολικού
πηγή

Η εντυπωσιακή θέα από την Μονή Αγάθωνος
πηγή

Στο ανατολικό τμήμα της εξωτερικής αυλής βρίσκεται η εξέδρα του ιερατείου που κατά τη διάρκεια της εορτής της Μονής, ο Μητροπολίτης, ο Ηγούμενος, η αδελφότητα της Μονής και άλλοι ιερείς, τελούν τμήμα του εσπερινού και την καθιερωμένη αρτοκλασία. 

Στο βόρειο άκρο της αυλής υπάρχουν διάφορα διαμερίσματα, με ξύλινα και μαρμάρινα καθίσματα.

Εντυπωσιακή, επίσης, είναι και μία λίθινη βρύση, που ξεδιψά τους επισκέπτες της Μονής και σε όλο το χώρο της αυλής εντυπωσιάζεται κανείς και από την πυκνή βλάστηση, κυρίως από τα λουλούδια που με τα χρώματά τους δημιουργούν μία ατμόσφαιρα χαλάρωσης, αλλά και ευεξίας. 

Για να μπει κανείς στη Μονή πρέπει να 
περάσει από το μεγαλόπρεπο καμπαναριό.
πηγή

Παράλληλα, θα μπορούσαμε να παρατηρήσουμε πως, αν και στην αυλή βρίσκονται πολλά ετερόκλητα στοιχεία, όπως οι κίονες και οι ζωγραφιές, αυτά συνδέονται αρμονικά και προκαλούν θαυμασμό, αλλά και κατάνυξη.

Για να μπει κανείς μέσα στη Μονή θα πρέπει να περάσει κάτω από το μεγαλόπρεπο καμπαναριό που η βάση του σχηματίζει μία θολωτή επιβλητική πόρτα, που είναι ταυτόχρονα και η είσοδος στην εσωτερική αυλή του Μοναστηριακού συγκροτήματος. 

Στο κέντρο του θόλου δεσπόζει η Μορφή της Παναγίας του Αγάθωνα και η επιγραφή «Πάσα η δόξα της θυγατρός του βασιλέως έσωθεν» προετοιμάζει τον επισκέπτη για την ανυπέρβλητη συνάντησή του με τα Θεία και κυρίως με το πρόσωπο της Παναγίας και τον πλημμυρίζει με δέος και κατάνυξη. 

Με μία πρώτη περιήγηση του βλέμματός του ο επισκέπτης θα παρατηρήσει την κεντρική Εκκλησία, το Καθολικό της Μονής, και γύρω γύρω τα κελιά των μοναχών και τους διάφορους βοηθητικούς χώρους και αξιοπρόσεχτα επίσης είναι το αρχονταρίκι της Μονής, το Ηγουμενείο, το Επισκοπείο και το παρεκκλήσι των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης.

Άποψη της Μονής
πηγή

Στα υπόγεια της βόρειας πλευράς βρίσκονται το μαγειρείο και η κοινή Τράπεζα ενώ τα κελιά που βρίσκονται στην νοτιοδυτική πλευρά χρησιμοποιούνται ως ξενώνας για τους προσκυνητές της Μονής.

Στη γωνία που σχηματίζεται από τη νότια και τη δυτική πλευρά έχει διαμορφωθεί μία αίθουσα σε ναΐδριο παλαιοχριστιανικού τύπου προς τιμήν της Αγίας Τριάδας και εκεί βρίσκονται το Σκευοφυλάκιο και η Βιβλιοθήκη της Μονής. 

Πρέπει να σημειωθεί ότι όλα τα κτίσματα, εκτός από το Καθολικό της Μονής αλλά και το μεγαλόπρεπο Κωδωνοστάσιο, έχουν δημιουργηθεί τα νεότερα χρόνια, χωρίς όμως να αλλοιώνουν την αίσθηση της παλιάς μοναστηριακής αρχιτεκτονικής. 

Ο Όσιος Αγάθωνας, κτήτορας της Μονής

πηγή

Παράλληλα ο επισκέπτης θα θαμπωθεί και από τη μαγευτική, μοναδική και υπέροχη θέα που μπορεί να θαυμάσει από την Μονή.

Από εκεί έχει την δυνατότητα να αγναντεύει τις καταπράσινες πλαγιές της Οίτης αλλά και να ταξιδέψει με το βλέμμα του πέρα, ως την κοιλάδα του Σπερχειού ποταμού.

Η προφορική παράδοση αναφέρει πως το παλιό Μοναστήρι, στο οποίο ασκήτεψε ο Όσιος Αγάθωνας και βρισκόταν στα όρια των γειτονικών χωριών Λυχνού και Καστανιάς, έπαθε καθίζηση και ότι η εικόνα της Παναγίας εξαφανίστηκε, για να βρεθεί σε μία φωτόλουστη σπηλιά και εκεί, κοντά στη σημερινή θέση της Μονής, να κτίσει ο Όσιος Αγάθωνας το μοναστήρι, περίπου τον 14ο με 15ο αιώνα.

Ακόμη και σήμερα οι κάτοικοι των γύρω χωριών και κυρίως αυτοί του κοντινού Λυχνού μιλούν για την ύπαρξη «στα παλιά χρόνια» μοναστηριού στο νοτιοδυτικό μέρος του χωριού σε κοντινή θέση, που καλείται «Παλιομονάστηρο». Στο μοναστήρι αυτό, πάντοτε σύμφωνα με την παράδοση, ασκήτεψε ο μοναχός Αγάθωνας, άγνωστο πότε.

Η Μονή μετά το θάνατο του Οσίου Αγάθωνα ονομάστηκε από τους μοναχούς, μονή του Αγάθωνα. Ακολουθώντας τις καταστροφές από τους κατά καιρούς επιδρομείς στην περιοχή της Υπάτης, η Ιερά Μονή Αγάθωνος υπέστη και αυτή καταστροφές, με κυριότερη το 1822 από τον Δράμαλη, που πυρπόλησε το καθολικό.

Άποψην του Καθολικού
πηγή

Το 1959 στη νότια πλευρά του ωραίου Καθολικού της ιερής μονής, κατόπιν ανασκαφών, βρέθηκε ο τάφος του οσίου Αγάθωνα και τα χαριτόβρυτα τίμια λείψανά του τα οποία και φυλάσσονται στην Μονή.

Πρώτος ιστορικός ερευνητής της Ιερής Μονής Αγάθωνος ήταν ο Γ. Λαμπάκης, ο οποίος τοποθετεί το καθολικό στον 15ο ή 16ο αιώνα. 

Ξεχωρίζει το μεγαλόπρεπο καθολικό αθωνικού τύπου, σταυροειδής τρούλος, σύνθετος τετρακιόνιος με ενσωματωμένα τέσσερα παρεκκλήσια, ιστορημένο από τα μέσα του 16ου ή το τέλος του 17ου αιώνα. 

Σήμερα διασώζονται ελάχιστες τοιχογραφίες λόγω της φθοράς του χρόνου και της καταστροφικής μανίας του Μαχμούτ Πασά Δράμαλη, που πυρπόλησε το καθολικό το 1822.

Στο Καθολικό, στα παρεκκλήσια και σε άλλα σημεία της Μονής υπάρχουν πολλές επιγραφές, που αναφέρονται στις ανακαινίσεις του χώρου ή στην ανοικοδόμηση των κτισμάτων, όπως αυτή του κωδωνοστασίου: «ΤΟ ΚΩΔΩΝΟΣΤΑΣΙΟΝ ΤΟΥΤΟ ΕΚΤΙΣΘΗ ΔΙ΄ ΕΞΟΔΩΝ ΤΩΝ κ. ΚΩΝ. ΚΟΥΤΙΑ ΚΑΙ ΤΩΝ ΑΔΕΛΦΩΝ ΑΥΤΟΥ Γ. ΑΝΑ. ΑΘ. ΙΩ. ΣΠ. ΑΙΚ. ΚΟΥΤΡΕΗ ΕΠΙ ΗΓΟΥΜΕΝΟΥ ΑΛΗΠΙΟΥ Χ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΚΑΙ ΣΥΜΒΟΥΛΩΝ ΑΚΑΚΙΟΥ ΦΙΛΙΠΠΟΥ ΚΩ. Χ ΕΝ ΕΤΕΙ 1859 Μαρτίου 3».

Η Θαυματουργή εικόνα της Παναγίας του Αγάθωνος
φιλοτεχνημένη από το Ευγγελιστή Λουκά
πηγή

Στην Μονή Αγάθωνος υπάρχει η θαυματουργή Εικόνα της Παναγίας που ανήκει στον τύπο της «Οδηγήτριας».

Την εικόνα βρήκε ο Όσιος Αγάθωνας και το χρώµα του προσώπου Της είναι αχνό µαύρο που µάλλον οφείλεται στην φωτιά που έβαλαν οι Τούρκοι στο Μοναστήρι κατά την Επανάσταση του 1821.

Η φιλοτέχνηση της εικόνας αποδίδεται στον Ευαγγελιστή Λουκά, ο οποίος όπως είναι γνωστό ζωγράφισε την Παναγία όσο ζούσε και της έδειχνε µάλιστα και τις εικόνες του.

Είναι τοποθετηµένη στο αριστερό µέρος του νάρθηκα, πάνω σε ένα ξυλόγλυπτο προσκυνητάρι.

Ολόκληρη η εικόνα είναι καλυµµένη µε καλλιτεχνικό ασηµένιο επικάλυµµα, που αφήνει µόνο τα πρόσωπα της Παναγίας και τού µικρού Ιησού να φαίνονται.

Στο αριστερό κάτω άκρο της υπάρχει η επιγραφή του κατασκευαστή του επικαλύµµατος: «Έργον Ι. Α. Νικητοπούλου, Αθήναι 1906». Κάτω απο το επικάλυµµα υπάρχει η θύµηση: «∆ΕΗΣΙΣ ΤΟΥ ∆ΟΥΛΟΥ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΕΙΣ ΑΙΩΝΙΟΝ ΜΝΗΜΟΣΥΝΟΝ 1812». 

Στη Μονή σώζονται πολλά κειμήλια και λείψανα Αγίων
πηγή

Σύµφωνα µε την εξέτασή της οι αρχαιολόγοι πιστεύουν πως στα χρόνια του Ηγούµενου Κωνστάντιου ∆ηµητριάδη (1852 - 1856) έγινε κάποια επιδιόρθωσή της και πιθανότατα, στα επόµενα χρόνια να ακολούθησε και μία δεύτερη επιδιόρθωση.

Στη Μονή Αγάθωνος σώζονται επίσης πολλά πολύτιμα αλλά και σημαντικά κειμήλια καθώς και τίμια λείψανα διάφορων Αγίων.

Υπάρχουν επίσης δεκάδες σταυροί, ιερά σκεύη, αρτοφόρια, ιερές εικόνες, άμφια, κώδικες και βιβλία που συλλέχθηκαν από τους ναούς και τις διαλυμένες μονές της περιοχής από τον Ηγούμενο Γερμανό Δημάκο που η προσπάθειά του τα διέσωσε από τους αρχαιοκάπηλους αλλά και την ανελέητη φθορά του χρόνου.

Το πιο παλαιό βιβλίο της βιβλιοθήκης της Μονής Αγάθωνα είναι ένα σύγγραμμα του Ιουστίνου, Φιλοσόφου και Μάρτυρα, του 1551 το οποίο είναι δωρεά του Επισκόπου Ζητουνίου, Φιλόθεου προς τη Μονή.

Σε πολλά λειτουργικά βιβλία της Μονής υπάρχουν επίσης ενδιαφέρουσες ενθυμήσεις Ηγουμένων και Μοναχών, οι οποίες έχουν μεγάλη και σπουδαία ιστορική αξία για τη ζωή της Μονής αλλά και των γύρω χωριών της ευρύτερης περιοχής.

Άποψη της Μονής
πηγή

Η προσφορά της Μονής Αγάθωνος στους χρόνους της Ελληνικής επανάστασης του 1821 είναι πολύ μεγάλη και σημαντική. 

Για την επιτυχία του αγώνα της Απελευθέρωσης διέθεσε και τους ιδίους τους μοναχούς της, οι οποίοι συστρατεύτηκαν με τους αγωνιστές του Πατρατζικιώτη οπλαρχηγού, Μήτσου Κοντογιάννη και στην περιβόητη και εξαιρετικά κρίσιμη μάχη με τον Δράμαλη πασά θυσιάστηκαν 32 μοναχοί της Μονής. 

Στη Μονή γίνονταν τακτικές συγκεντρώσεις των αγωνιστών της Επανάστασης και επίσης λειτούργησε σε αυτό, στα χρόνια της σκλαβιάς, και η περίφημη "Σχολή Αγάθωνος". 

Σε αυτή δίδαξαν επιφανείς λόγιοι και μορφωμένοι μοναχοί σε πολλούς μοναχούς, ιερείς, αλλά και κατοίκους της περιοχής. 

Ο ιστορικός ερευνητής Τρύφων Ε. Ευαγγελίδης γράφει: «Εν τοις άνωθεν αυτοίς -Υπάτης- επί της Οίτης προς Β∆ ιδρύθη κατά τον 16ον αιώνα η Μονή Αγάθωνος εν θέσει λίαν περιόπτω, καταφύτω και καταρρύτω, εν αυτή συνεστήθη Σχολή, εν η εδίδασκον λόγιοι μοναχοί διδάσκοντες ου μόνον τους αγραμμάτους δοκίμους, αλλά και τους παίδας των πέριξ χωρίων».

Άποψη της Μονής
πηγή

Η Σχολή, μετά το σεισμό του 1780 που κατέστρεψε το Μοναστήρι, μεταφέρθηκε στην Υπάτη στις πρώτες δεκαετίες του 18ου αιώνα.

Η λειτουργία της τέθηκε υπό την εποπτεία του Χατζηχρήστου Αναγνώστου - Οικονόμου από το χωριό Μαυρίλο Φθιώτιδας.

Στα χρόνια του γιού του, ∆ημάκη, η Σχολή γνώρισε μεγάλη ακμή.

Εκεί προσκλήθηκε και δίδαξε και ο Ζαχαρίας Αινιάν, γνωστός λόγιος και ιερέας από το Μαυρίλο Φθιώτιδας και πατέρας του Γεωργίου και του ∆ημητρίου, μεγάλων πνευματικών προσωπικοτήτων του Νομού Φθιώτιδας. Μετά την αναχώρηση του Ζαχαρία Αινιάν για την Κωνσταντινούπολη η Σχολή άρχισε να παρακμάζει.

Επί δεκαετίες ηγούμενος της Μονής διατέλεσε ο αρχιμανδρίτης Γερμανός Δημάκος, ο θρυλικός αγωνιστής της Εθνικής Αντίστασης, ο "παπα – Ανυπόμονος" που ήταν στενός συνεργάτης του Άρη Βελουχιώτη. Ο αείμνηστος Καθηγούμενος Γερμανός (κατά κόσμον Γεώργιος) Δημάκος γεννήθηκε το 1912 στο χωριό Αγρίδιο Βυτίνας Γορτυνίας και χειροτονήθηκε διάκονος το 1934.

Το άφθαρτο λείψανο του γέροντα 
Βησσαρίωνα του Αγαθωνίτη
πηγή

Ήταν ο στρατιωτικός ιερέας του Γενικού Στρατηγείου του ΕΛ.Α.Σ., θέση από την οποία έδινε κουράγιο στους συντρόφους του και πολεμούσε τους Γερμανούς. Ανήσυχο πνεύμα, στην κρίσιμη εποχή ανέβηκε στο βουνό, δίπλα στον Άρη Βελουχιώτη. Τότε μέσα στις εκκλησίες ο παπα - Ανυπόμονος όρκιζε τους αντάρτες στο Ευαγγέλιο.

Μετά την απελευθέρωση της χώρας, ο Γερμανός Δημάκος εγκαταστάθηκε στη Μονή Αγάθωνος. Το έργο του εκεί ήταν μεγάλο και εκατοντάδες πιστοί από όλη τη χώρα έσπευδαν στη μονή για να μιλήσουν μαζί του, να τον γνωρίσουν.

Άλλοι για να ανακουφισθούν από τις ανθρώπινες αδυναμίες τους και άλλοι να ζητήσουν συμβουλές και κατήχηση από τον "παπα - Ανυπόμονο" της Αντίστασης.

Το 2000 η Εκκλησία της Ελλάδος τον βράβευσε, με πρόταση του μακαριστού Αρχιεπισκόπου κυρού Χριστόδουλου, για την αντιστασιακή δράση του και πλήρης ημερών κοιμήθηκε την Τετάρτη 9 Ιουνίου του 2004.

Στην Μονή Αγάθωνος υπάρχει ακόμη ως ιερό κειμήλιο και θησαυρός το άφθαρτο λείψανο του Αγίου Βησσαρίωνα (Βησσαρίων Κορκολιάκος) του Αγαθωνίτη και διατηρείτε όπως ακριβώς βρέθηκε κατά την εκταφή του δεκαπέντε χρόνια μετά την κοίμησή του στις 22 Ιανουαρίου του 1991.

Ο επισκέπτης έχει τη δυνατότητα ακόμη να θαυμάσει 
τον μοναδικό βιότοπο με τα παγόνια, τους φασιανούς,
 τις πέρδικες, τις πάπιες και διάφορα αλλά είδη πτηνών
πηγή

Επίσης στο χώρο της Ιεράς Μονής Αγάθωνος, αλλά και στο ευρύτερο περιβάλλοντα χώρο αυτής, ο επισκέπτης και προσκυνητής έχει την χαρά, όχι μόνο να απολαύσει και μα θαυμάσει την φύση, αλλά ταυτόχρονα και να βιώσει έντονα και κατανυχτικά το θρησκευτικό συναίσθημα και να νιώσει επίσης την μεγάλη αυτή προσπάθεια, που έγινε στο πέρασμα του χρόνου για την προστασία και τη διαφύλαξη της Εθνικής μας Συνείδησης και κληρονομιάς.

Ο επισκέπτης έχει τη δυνατότητα ακόμη να θαυμάσει τον μοναδικό βιότοπο με τα παγόνια, τους φασιανούς, τις πέρδικες, τις πάπιες και διάφορα αλλά είδη πτηνών.

Έχει τη χαρά να δει ελάφια, φασιανούς, αγριοπρόβατα και πέρδικες σε έναν ειδικό χώρο 1.200 περίπου στρεμμάτων, που αποτελεί και το Εκτροφείο της Ιεράς Μονής Αγάθωνος.

Άποψη του εσωτερικού του Καθολικού 
πηγή

Έχει, επίσης, τη δυνατότητα να επισκεφτεί το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας της Μονής, στις αίθουσες του οποίου εκτίθενται τα κυριότερα και σημαντικότερα είδη της πανίδας αλλά και της χλωρίδας του Εθνικού Δρυμού της Οίτης ενώ επίσης μπορεί να επισκεφτεί και το εκτροφείο θηραμάτων της Μονής.

Για να φτάσουµε στη Μονή, µπορούµε να ακολουθήσουµε δύο δρόµους με αφετηρία και των δύο, τα Λουτρά Υπάτης. 

Στην 1η διαδροµή συναντάµε το χωριό Αργυροχώρι και μετά την Υπάτη όπου ξεχωρίζει το μαγευτικό τοπίο και η πανοραμική της θέα σε όλη την κοιλάδα του Σπερχειού, κατόπιν συναντάµε το χωριό Καπνοχώρι και φτάνουµε στο Μοναστήρι. Η διαδρομή αυτή είναι μαγευτική όμως δύσκολη ιδιαίτερα για μεγάλα οχήματα όπως πούλμαν 50, 60 θέσεων αλλά και διώροφα. 

Η 2η διαδρομή είναι πολύ καλή και ενδείκνυται για μεγάλα οχήματα και πούλμαν, περνά μετά τα Λουτρά Υπάτης από τα χωριά Λαδικού, Βασιλικά, Συκά και οδηγεί στη Μονή Αγάθωνος. 

Στην Μονή αποθησαυρίζονται η Τιμία Κάρα και τεμάχια ιερών λειψάνων του Οσίου Αγάθωνα κτήτορα της Μονής, η Τιμία Κάρα του αγίου Ιωάννου του Νηστευτή, Απότμημα Τιμίας Κάρας του Αγίου Παρθενίου επισκόπου Λαμψάκου αλλά και πολλά ιερά λείψανα διαφόρων αγίων. 

Η Μονή η οποία είναι ανδρική, γιορτάζει στις 6 Αυγούστου ημέρα εύρεσης της θαυματουργής εικόνας της Παναγίας και την 15η Αυγούστου στην Κοίμηση της Θεοτόκου που είναι αφιερωμένη η Μονή.

Η Μονή είναι ανοιχτή καθ' όλη την διάρκεια του χρόνου από ανατολή ως δύση του ηλίου.

Τηλέφωνο Μονής: (+30) 22310 95218