Greek Orthodox Religious Tourism: Ιερά Μονή Αγίου Ιωάννη του Κυνηγού

Δευτέρα 7 Σεπτεμβρίου 2015

Ιερά Μονή Αγίου Ιωάννη του Κυνηγού – Φιλοσόφου, Υμηττός Αττική

πηγή

Βρίσκεται στο πλάτωμα ενός δασώδους λόφου, στη βόρεια άκρη της κορυφογραμμής του Υμηττού σε υψόμετρο 340 μέτρων με πρόσβαση από την οδό Γραβιάς της Αγίας Παρασκευής, με κατεύθυνση προς τον Υμηττό.

Η εντυπωσιακή θέα από την Μονή
πηγή

Η Μονή είναι κτισμένη σε μία περιοχή, σε ένα σημαντικό στρατηγικό σημείο με περίοπτη, υπέροχη και πανοραμική, μοναδική θέα προς το μεγάλο λεκανοπέδιο της Αθήνας αλλά και την πεδιάδα των Μεσογείων.

Η Μονή μας είναι γνωστή επίσης και ως η Μονή του Προδρόμου ή η Μονή των Φιλοσόφων ή ακόμη και ως η Μονή του Κυνηγού των Φιλοσόφων.

Οι διάφορες αυτές ονομασίες της Μονής σχετίζονται ουσιαστικά με τον ιδρυτή της, μέλος της πολύ γνωστής οικογένειας των Φιλοσόφων, στην οποία, όπως και στην οικογένεια των Λαμπάρδων, ανήκε η σπουδαία και πολύ γνωστή Μονή Φιλοσόφου στη Δημητσάνα της Πελοποννήσου.

Άποψη του ναού

Μαρμάρινη επιτύμβια πλάκα που αναφέρεται στον
κτήτορα της Μονής με χρονολογία ςΨΜΓ = 1235.

(Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο Αθηνών)

Το ιστορικό της ιδρύσεως της Μονής Κυνηγού - Φιλοσόφου δεν είναι πλήρως εξακριβωμένο σήμερα.

Ο γνωστός Ρώσος αρχαιολόγος Ιωσήφ Στρυκόφσκυ αποδεικνύει ότι η ιερά μονή του Κυνηγού οικοδομήθηκε τον 10ο αιώνα, πιθανόν το 1185, ίσως όμως και νωρίτερα, το 974 ή το 975.

Η Μονή έχει όπως προαναφέραμε κυρίως δύο ονομασίες, των Φιλοσόφων αλλά και του Κυνηγού.

Η πρώτη ονομασία εξηγείται είτε από το γεγονός ότι ο ιδρυτής της Μονής ήρθε μοναχός από την ομώνυμη Μονή στη Δημητσάνα είτε όταν αργότερα κατά τους χρόνους της Φραγκοκρατίας πολλοί μοναχοί της Πελοποννήσου εγκαταστάθηκαν στο σημείο αυτό.

Μαρμάρινο τμήμα επιστυλίου από τη Μονή Κυνηγού.
Είναι χαραγμένη η επιγραφή:...OC ΦΙΛΟCΟΦΟC Του ΠΙΚΛΗΝΕ(τους) ...6713=1205.
(Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο Αθηνών)

πηγή: ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΟΥ Κου ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΚΑΤΣΟΥΛΗ:
" Ο ζωγραφικός Διάκοσμος της Μονής του Αγίου Ιωάννου του Κυνηγού - Φιλοσόφου.

Η δεύτερη ονομασία της Μονής προήλθε από τον Βασίλειο τον Κυνηγό.

Ο Βασίλειος ο Κυνηγός διατέλεσε ηγούμενος της Μονής κατά τα τέλη του 12ου με αρχές του 13ου αιώνα με τον ανιψιό του Λουκά τον Κυνηγό.

Οι δύο αυτοί χαρακτηρίζονται ως κτήτορες της Μονής διότι την ανακαινίσανε, δεν είναι οι όμως ιδρυτές της εξ αρχής.

Τον Λουκά Κυνηγό διαδέχθηκε ο Νεόφυτος και σχετικά με το κιόνιο του Νεοφύτου υπάρχουν πολλές απόψεις, ενώ πολλοί το θεωρούν ορόσημο της Γης της Αθήνας.

Η Ιερά Μονή του Κυνηγού - Φιλοσόφων διατηρήθηκε σε ακμή για αιώνες όπως μαρτυρούν και τα μετόχια της: Αγία Θέκλα - Λεωφόρος Μεσογείων, Άγιος Ιωάννης Κυνηγός - Λεωφόρος Βουλιαγμένης, Άγιος Νικόλαος, Κάντζας – Λεοντάρι, Άγιος Ιωάννης Θεολόγος, - Λόφος Μπασταρδάκη και Άγιος Νικόλαος, Φθισιατρείου - Πλατεία Ρηγίλλης

Άποψη από τον νάρθηκα προς το Καθολικό
πηγή

Γενικά ιστορικά στοιχεία για τη Μονή Αγίου Ιωάννη του Κυνηγού - Φιλοσόφου, δυστυχώς δεν έχουν διασωθεί.

Σύμφωνα όμως με τον Σουρμελή υποστηρίζεται ότι σώζονταν έγγραφα τα οποία χάθηκαν κατά την Επανάσταση του 1821, όταν και το αρχείο του μοναστηριού δυστυχώς καταστράφηκε.

Πάντως τα σημερινά μετόχια της Μονής μαρτυρούν ότι άκμασε για αιώνες.

Η διάλυση από την Αντιβασιλεία των 412 από τα 500 μοναστήρια οδήγησε και στην ερήμωση της Μονής του Κυνηγού ενώ το 1837 εκποιήθηκε όλη της η περιουσία που διέθετε στην Αττική και από το 1916 - 17 ως το 1969 αποτέλεσε παρεκκλήσιο του ιερού ναού Ζωοδόχου Πηγής Παιανίας.

πηγή: ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΚΑΤΣΟΥΛΗ:
" Ο ζωγραφικός Διάκοσμος της Μονής του Αγίου Ιωάννου
του Κυνηγού - Φιλοσόφου.

Το 1921 η Μονή ανακηρύχθηκε ως ένα διατηρητέο Βυζαντινό μνημείο με το όλο συγκρότημα να περιβάλλεται από ένα τετράπλευρο περίβολο και από την αρχική μονή διατηρείται σήμερα μόνο το καθολικό και ο πυλώνας της κύριας εισόδου στη δυτική πλευρά του περιβόλου.

Το καθολικό ανήκει στον τύπο του δικιόνιου σταυροειδούς εγγεγραμμένου ναού με οκταγωνικό κομψό τρούλο που στηρίζεται σε δύο μαρμάρινους κίονες.

Αναφέρεται ότι αυτοί οι κίονες έχουν θεραπευτική δύναμη κατά των ελωδών πυρετών (θέρμες) για αυτό και ο Άγιος καλείται και θερμαστής ενώ στο εσωτερικό του ναού σώζονται λίγες αγιογραφίες μολονότι ο ναός κάποτε υπήρξε όλος αγιογραφημένος, δυστυχώς όμως σε καιρούς ερήμωσης της Μονής υπήρξαν χωρικοί που σοβάτισαν το ναό, καταστρέφοντας την αγιογράφηση προκειμένου να πιάσει ο σοβάς.

Πολύ όμορφο είναι και το μαρμάρινο ανάγλυφο τέμπλο του ναού.

Το αρχικό δυστυχώς είχε καταστραφεί και βρέθηκε ένα μόνο τεμάχιο το οποίο φέρει την επιγραφή <<ΟΣ ΦΙΛΟΣΟΦΟΣ ΤΟΥ ΠΙΚΛΗΝ>> και το οποίο είχε χρησιμοποιηθεί από τους Τούρκους σε οικοδομή της Ακρόπολης.

Σήμερα λοιπόν στη Μονή υπάρχει το ένα επιστήλιο ενώ τα λοιπά τεμάχια του τέμπλου είναι απομιμήσεις όμως ο ναός δε χάνει την ομορφιά του και σχεδόν αμέσως μπορεί άνετα να αισθανθεί κανείς πως βρίσκεται στα χρόνια της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.

Κατά τον 17ο αιώνα προστέθηκε στη δυτική πλευρά του Καθολικού, ένας ευρύχωρος νάρθηκας και τον 18ο αιώνα στη νότια πλευρά του προσαρτήθηκε μία ανοιχτή τοξωτή στοά ενώ τις εξωτερικές όψεις του Καθολικού, τις χαρακτηρίζει η λιτότητα.

Στους τοίχους έχουν ενσωματωθεί διάφορα αρχαία και παλαιοχριστιανικά αρχιτεκτονικά μέλη, η χαρακτηριστική βυζαντινή πλινθοπερίκλειστη τοιχοποιία περιορίζεται στην αψίδα του ιερού και στον τρούλο ενώ για τον Πυλώνα της μονής δεν υπάρχουν πολλές πληροφορίες όμως τον σχεδίασε πρώτος ο Δανός αρχιτέκτονας Χάνσεν το 1830 και εξωτερικά αποτελείται από δύο χτιστές παραστάδες και καταλήγει σε ένα αέτωμα.

Η Πύλη της Μονής

Η πύλη είναι τοξωτή και χτισμένη από πωρόλιθους.

Σε αυτούς τους πωρόλιθους υπάρχουν χαράγματα, με αξιολογότερα δύο με τα σύμφωνα της λέξης ΦΙΛΟΣΟΦΟΣ, όπως και το γνωστό κιόνιο του Νεοφύτου, το οποίο θεωρούνταν η υπογραφή της Μονής των Φιλοσόφων.

Εσωτερικά η πύλη είναι εξαιρετικά απλή ενώ χρονολογικά ο πυλώνας τοποθετείται στο β΄μισό ή και στις αρχές του 13ου αιώνα.

Εσωτερικά ο ναός ήταν παλιότερα όλος αγιογραφημένος και σε πολλά σημεία ο ναός φέρει τρία αλλεπάλληλα στρώματα αγιογραφιών, που όμως έχουν σε μεγάλο βαθμό καταστραφεί.

Σε χρόνους ερημώσεως, όπως αναφέραμε παραπάνω, χωρικοί σοβάτισαν εξωτερικά και εσωτερικά το ναό, «σκαλίζοντας» τις αγιογραφίες για να πιάσει ο νέος σοβάς και τις κατέστρεψαν, ωστόσο διασώζονται αγιογραφίες στο καθολικό και στο νάρθηκα, όσες αποκαλύφθηκαν τυχαία κάτω από το σοβά, που είναι μεταγενέστερες, του 17ου, 18ου και 19ου αιώνα.

Όμως υπάρχουν και παλαιότερα στρώματα ζωγραφικής στον κυρίως ναό και στο Ιερό, ως επί το πλείστον σπαράγματα ενδυμασίας, που χρονολογούνται στη βυζαντινή εποχή.

Ο ναός είχε αρχικά ένα ωραιότατο μαρμάρινο ανάγλυφο τέμπλο με θαυμάσιες διακοσμήσεις και το τεμάχιο του τέμπλου που χρησιμοποιήθηκε από τους Τούρκους σε κτίριο της Ακρόπολης φέρει θαυμάσια διακόσμηση και επιγραφή του 1205.

Σήμερα μόνο το ένα επιστήλιο υπάρχει στο τέμπλο ενώ τα άλλα τεμάχια είναι απομιμήσεις. Ο φυσικός φωτισμός του καθολικού είναι αρκετός από τα δύο δίλοβα παράθυρα και τα τέσσερα μονόλοβα του τρούλου.

Στο Ιερό, εκτός από το δίλοβο παράθυρο της κόγχης υπάρχουν άλλα δύο μικρά μονόλοβα παράθυρα, ένα ανατολικά στην πρόθεση και ένα νοτίως στο διακονικό.

Ο φωτισμός του νάρθηκα του καθολικού της Μονής είναι ελάχιστος, εισέρχεται στο καθολικό από τα δύο μικρά σχισμοειδή ανοίγματα που υπάρχουν στον τρούλο του, εάν αγνοήσουμε βέβαια τις πόρτες του Ναού.

Η Μονή του Αη Γιάννη του Κυνηγού γνώρισε αρκετά μεγάλη ανάπτυξη κατά την σκληρή περίοδο της Τουρκοκρατίας αφού σε αυτήν κατέφευγαν πολλοί εκείνη την δύσκολη και σκοτεινή εποχή και μάλιστα λειτουργούσε σε αυτήν και ένα "κρυφό σχολείο" με πολύ σημαντική δράση.

Η Μονή ανασυγκροτήθηκε το 1969 και αποτελούσε Μετόχι της Μονής Κλειστών ενώ τελικά ανασυστάθηκε ως γυναικεία Μονή πλέον κατά το 1975.

Για να προσεγγίσουμε την Μονή του Αη Γιάννη του Κυνηγού, από την πλατεία της Αγίας Παρασκευής, ανεβαίνουμε την λεωφόρο του Αγίου Ιωάννου, στο τέρμα της οποίας στρίβουμε αριστερά και ακολουθώντας τις σχετικές πινακίδες φθάνουμε στο χώρο της Μονής διανύοντας μία απόσταση περίπου 2,9 χιλιομέτρων.

Ονομαστό ήτανε παλαιότερα το Πανηγύρι του Αη Γιάννη του Κυνηγού.

Στις παλαιότερες εποχές, από τις 20 Αυγούστου, οι προεστοί του χωριού αρχικά, οι πρόεδροι της Κοινότητας αργότερα, μαζί με τους επιτρόπους, βρίσκονταν σε ζωηρή κίνηση.

Μάζευαν τους κατοίκους, που πρόθυμα και εθελοντικά είχαν προσφερθεί, κι επισκεύαζαν με τις αξίνες και τα τσαπιά τον χωματόδρομο που οδηγούσε από τη γέφυρα των Άσπρων Χωμάτων στην εκκλησία.

Την παραμονή της γιορτής άλλοι πετούσαν τις πέτρες, άλλοι με φτυάρια γέμιζαν τις λακκούβες, άλλοι σκούπιζαν τον δρόμο με πρόχειρες σκούπες - φρύγανα κι άλλοι τον κατάβρεχαν με νερό που κουβαλούσαν τα κάρα.

Ο δρόμος αυτός ήταν ο μοναδικός που οδηγούσε στη μονή ενώ 0 δυτικός, από την Αγία Παρασκευή ήτανε, μέχρι του 1936 τουλάχιστον, μονοπάτι.

Από το μεσημέρι της παραμονής, ο δημόσιος δρόμος του Σταυρού - Λιόπεσι παρουσίαζε ασυνήθιστη κίνηση αφού πυκνές ομάδες προσκυνητών ή μοναχικές γριούλες, με τα παπούτσια στο χέρι, πορεύονταν πεζοί τον χωματόδρομο, που ασφαλτοστρώθηκε το 1926, συνήθως αμίλητοι, νηστικοί, με ένα κεράκι στο χέρι.

Ήταν το τάμα.., μαζί με τους πεζούς, ένα πλήθος γαϊδουράκια με τους επιβάτες καθώς και κάρα με οικογένειες, πεθερικά με τις νύφες τους - αρραβωνιασμένες ή παντρεμένες - και με το γιο τους για οδηγό, πήγαιναν, από νωρίς τ' απόγιομα, στην εκκλησία.

Μετά τον εσπερινό και την ακολουθία, που παρατεινόταν με κατάνυξη μέχρι τα μεσάνυχτα, το πλήθος των εκκλησιαζόμενων συνέχιζε την αυστηρή του νηστεία, λίγο ψωμί, ελιές νερό.

Υστερα οι μεν γεροντότεροι πήγαιναν για ύπνο, οι δε νεότεροι χόρευαν με νταούλια και πίπιζες και μόλις ρόδιζε η αυγή, το σήμαντρο καλούσε πάλι τους πιστούς και μετά την απόλυση, φαγητό και ύπνος ενώ το απόγευμα συνεχιζόταν το πρόγραμμα της προηγούμενης μέρας πάντα με ευκοσμία και με ευλάβεια, με κατάνυξη και με χαρά, με χορό και με τραγούδια. Αυτό ήταν το πανηγύρι του Άη Γιάννη του Κυνηγού.

Σήμερα στην Μονή Αγίου Ιωάννη του Κυνηγού – Φιλοσόφου, η οποία υπάγεται στην Ιερά Μητρόπολη Μεσογαίας και Λαυρεωτικής, υπάρχει γυναικεία μοναχική αδελφότητα από 8 μοναχές με ηγουμένη την μοναχή Ταβιθά.

Η Μονή πανηγυρίζει στις 29 Αυγούστου, την ημέρα της αποτομής της κεφαλής του Ιωάννου του Βαπτιστού, με πανηγυρικό εσπερινό και θεία Λειτουργία παρουσία πλήθους πιστών από την ευρύτερη περιοχή της Αττικής.

Τηλέφωνο Μονής: (+30) 210 6017125

ΣΗΜΕΙΩΣΗ:

Χρησιμοποιήσαμε σχετικό φωτογραφικό υλικό από την σπουδαία Μεταπτυχιακή εργασία του Κου Δημήτριου Ν. Κατσούλη.

Η Μεταπτυχιακή εργασία έγινε στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης, στην Φιλοσοφική Σχολή και στον Τομέα της Βυζαντινής Αρχαιολογίας και Τέχνης, το 2010.

Η Μεταπτυχιακή εργασία είχε θέμα: "Ο ζωγραφικός Διάκοσμος της Μονής του Αγίου Ιωάννη του Κυνηγού - των Φιλοσόφων στον Υμηττό", με επόπτη καθηγητή τον Κο Αθανάσιο Σέμογλου και όλη, η εξαιρετικά άρτια και σπουδαία, Μεταπτυχιακή αυτή εργασία του Κου Δημήτριου Ν. Κατσούλη είναι διαθέσιμη σε αρχείο pdf στον παρακάτω σύνδεσμο: ikee.lib.auth.gr

Ετικέτες

Δευτέρα 7 Σεπτεμβρίου 2015

Ιερά Μονή Αγίου Ιωάννη του Κυνηγού – Φιλοσόφου, Υμηττός Αττική