Η ΤΙΜΙΑ ΚΑΡΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΥ ΤΟΥ ΠΑΠΟΥΛΑΚΟΥ.

πηγή

Παρόλες τις προσπάθειές μας, συναντήσαμε δυσκολίες στην ενημέρωση και δεν στάθηκε δυνατόν να διευκρινήσουμε το που ακριβώς φυλάσσεται. Σε περίπτωση εξακρίβωσης θα επανέλθουμε.

Φορητή εικόνα του Αγίου Χριστοφόρου του
Παπουλάκου μεμ σκηνές απο τον βίο του.
πηγή

Ο Άγιος Χριστόφορος Παπουλάκος, κατά κόσμον Χριστόφορος ή Χριστοπανάγος Παναγιωτόπουλος γεννήθηκε στον Άρμπουνα  Κλειτορίας των Καλαβρύτων, το 1770 και το παρατσούκλι της οικογένειάς του ήταν Μπουλούσου.

Για την παιδική του ηλικία δεν υπάρχουν αρκετά στοιχεία, ωστόσο αργότερα,  σύμφωνα με την παράδοση, έγινε κρεοπώλης, πιθανότατα, εκδορέας γουρουνιών. 

Το 1842 σε προχωρημένη ηλικία προσβλήθηκε από τυφοειδή πυρετό, επέζησε όμως και θεώρησε το περιστατικό θεϊκό θαύμα, η εκδοχή αυτή όμως μάλλον θεωρείτε αβάσιμη από τους περισσότερους μελετητές.

Μία άλλη εκδοχή αναφέρει ότι μετά από ένα όραμα έχασε τις αισθήσεις του, θεωρούνταν νεκρός για 3 μέρες αλλά επανήλθε θαυματουργικά όταν οι γονείς του τον μετέφεραν στο πίσω μέρος του ιερού του Ναού του Αγίου Αθανασίου, στον χωριό του. Το συμβάν αυτό τον συγκλόνισε και αποφάσισε να δώσει την όποια περιουσία του στα αδέρφια του Αντώνη, Γεώργιο, Αθανάσιο και μια αδερφή του και να εγκαταλείψει την κοσμική ζωή.

Σύμφωνα με τις πηγές, ήταν μάλλον τελείως αγράμματος όταν πήρε την απόφαση να μονάσει περίπου στην ηλικία των 60 ετών, αρχικά στην Ιερά Μονή Μεγάλου Σπηλαίου στα Καλάβρυτα και κατόπιν στην Ιερά Μονή Αγίου Αθανασίου Φίλια, σημερινό μετόχι της Μονής Αγίας Λαύρας.

Η νέα φορητή προσκυνηματική εικόνα (2025, Ι. Μητρόπολη Μόρφου)
του Αγίου Χριστοφόρου (Παπουλάκου), είναι έργο του αγιογράφου και
Αρχιμανδρίτου Αμβροσίου Γκορελώβ, προϊσταμένου του Ιερού
Ησυχαστηρίου Αγίου Σεραφείμ του Σαρώφ στην Σκουριώτισσα.
πηγή

Το 1830 εγκαταστάθηκε σε ένα κατάλυμα ζώων που ανήκε στην οικογένειά του, εκεί έχτισε μια καλύβα και άρχισε την ανέγερση μικρής Ιεράς Σκήτης προς τιμήν της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, της οποίας είχε και μια μικρή θαυματουργή εικόνα, οικογενειακό κειμήλιο.

Εκεί έμεινε σε απομόνωση 20 χρόνια, διάστημα στο οποίο έμαθε γράμματα και μόνασε με άλλους δύο Μοναχούς, τον Αβέρκιο και τον Κοσμά, με τους οποίους θα μείνει μαζί μέχρι το 1847, περίοδο που τους εγκαταλείπει και ξεκινά το κηρυκτικό του έργο σε προχωρημένη ηλικία, περίπου 80 ετών.

Ο Χριστόφορος ήταν βραχύσωμος, με υπόλευκη γενειάδα, έφερε ράσο, καλογηρικό σκούφο και σταυροφόρο ράβδο, ήταν όμως ακμαίος, παρά το μικρό ανάστημά του και ο κόσμος τον επονόμασε Παπουλάκο ή Αγιοπατέρα..

Τα πλήθη τον ευλαβούνταν για τις διδαχές και τα θαύματά του, εκδηλώνοντας την ευλάβειά τους παντοιοτρόπως, έκοβαν μάλιστα κομμάτια από το ράσο του, τρίχες από τα γένια του, ακόμα και πέτρες από τα σημεία που πατούσε και αναφέρεται χαρακτηριστικά ότι τα κομμάτια από το ράσο του μόλις κόβονταν, αμέσως αναπληρώνονταν.

Ο Θεόκλητος Φαρμακίδης σε πίνακα του Διονύσιου Τσόκου, 1858
πηγή

Τα αποτελέσματα των διδαχών του ήταν εντυπωσιακά, αναζωπυρώθηκε η συμμετοχή του κόσμου στην Ορθόδοξη λατρεία και ενισχύθηκε η πίστη στις χριστιανικές αξίες. Μειώθηκαν δε οι ληστείες και οι ζωοκλοπές, αυξήθηκαν οι ελεημοσύνες προς τους πτωχούς και η αγάπη φώλιασε στις ψυχές των ανθρώπων.

Αυτή η επίδραση που ασκούσε ο Παπουλάκος στα πλήθη ενοχλούσε την εξουσία, καθώς δρούσε ανασταλτικά στα σχέδιά της για εισαγωγή γαλλικών και γερμανικών κρατικών θεσμών στην ελληνική πραγματικότητα. Παράλληλα κατήγγειλε την απόσχιση της Εκκλησίας της Ελλάδος από το Οικουμενικό Πατριαρχείο και καυτηρίαζε τις δυτικές επιρροές αλλά και την ανενόχλητη δραστηριότητα ξένων ιεραποστόλων στην Ελλάδα. 

Έγινε, έτσι, ο εκφραστής της φωνής του απλού λαού που ήθελε να διαφυλάξει την Ελληνορθόδοξη παράδοση, ως παρακαταθήκη της μακραίωνης ιστορίας του Ελληνισμού, όμως βρέθηκε αντιμέτωπος με την επίσημη κρατική εξουσία, διανοούμενους, ακόμη και με κληρικούς της επίσημης εκκλησίας. 

Ο Ιωάννης (Γενναίος) Κολοκοτρώνης εστέλει από την
κυβέρνηση πρός την σύλληψη του Παπουλάκου.
πηγή

Μεταξύ αυτών πρωταγωνιστικό ρόλο διαδραμάτισε ο γραμματέας της τότε Ιεράς Συνόδου, αρχιμανδρίτης Θεόκλητος Φαρμακίδης, εμπαθής εχθρός του Καποδίστρια και μέλος της αγγλόφιλης ή αγγλόδουλης ομάδας. Αυτός ήτανε που έπεισε τους αρχιερείς να αποφασίσουν την ανακήρυξη της ελλαδικής Εκκλησίας ώς αυτοκέφαλη χωρίς την σχετική υποβολή αιτήματος στο Οικουμενικό Πατριαρχείο, το 1833. Η Εκκλησία μας παρέμεινε "σχισματική" μέχρι το 1850, οπότε της παραχωρήθηκε τελικά η αυτοκεφαλία.

Στο πλευρό του Παπουλάκου ήταν η Φιλορθόδοξη Εταιρεία, στην οποία φαίνεται ότι ανήκε ο Παπουλάκος, η οποία ιδρύθηκε το 1839 και έδρευε στην Πάτρα με επικεφαλής το λόγιο Κοσμά Φλαμιάτο που κυνηγήθηκε όμως και αυτός, μάλιστα δηλητηριάστηκε.

Όταν ο «Παπουλάκος» ξεκίνησε περιοδεία στη νότια Πελοπόννησο, συγκεντρώθηκαν δίπλα του χιλιάδες κόσμου στο πέρασμά του και κάτω από πιέσεις, ο Βασιλιάς Όθων υπέγραψε διάταγμα για τον περιορισμό του «Παπουλάκου» σε μοναστήρι με τον ίδιο να καταφεύγει στη Μάνη για να σωθεί.

Η αντίδραση της κυβέρνησης ήταν να στείλει άμεσα τον Στρατηγό Γενναίο Κολοκοτρώνη με επιτελείο αξιωματικών για να οργανώσει τη σύλληψή του. Ο στρατός έφτασε τη νύχτα, αλλά το πρωί βρέθηκε περικυκλωμένος από 2.000 Μανιάτες, ακολούθησε εξέγερση των Μανιατών, ενώ σε πολλές περιπτώσεις ο στρατός έδινε μάχη σώμα με σώμα με τους υποστηρικτές του «Παπουλάκου».

Ασπρόμαυρη φωτογραφία του Παπουλάκου, η οποία σύμφωνα με
τον κ. ΝΑΣΙΟΠΟΥΛΟ Α., τέως προέδρου της Ένωσης Αρμπουνέων
στην Αθήνα «Ο Άγιος Αθανάσιος», είναι η μοναδική που σώζεται.
Βρέθηκε τυχαία από ένα μέλος της Ένωσης σε ένα κουρείο στην Αθήνα,
όπου ο ιδιοκτήτης του καταστήματος την κατείχε ως κειμήλιο από τους
γονείς του. Στο κάτω μέρος της φωτογραφίας διακρίνονται μετά
δυσκολίας η λέξη «ΠΑΠΟΥΛΑΚΟC» και η χρονολογία «ΑΩΝ» (=1850).
Τα χαρακτηριστικά του προσώπου του ταιριάζουν καταπληκτικά
στις περιγραφές του Παπουλάκου και δεν υπάρχει κανένας λόγος
να αμφισβητηθεί η γνησιότητά της.
πηγή

Τελικά στις 21 Ιουνίου 1852 συνελήφθη ύστερα από προδοσία του παπά - Βασίλαρου με ανταμοιβή 6.000 δραχμές, κοντά στην Ιερά Μονή του Τζίγκου, στο Οίτυλο της Μάνης. Από τα παράλια της Καρδαμύλης τον επιβίβασαν στην γολέττα «Ματθίλδη» και από εκεί στο ατμόπλοιο «Όθων», όπου παρέμενε έγκλειστος.

Μεταφέρθηκε στο Γύθειο και αργότερα, την 27 Ιουνίου 1852, το ατμόπλοιο προσόρμισε στον Πειραιά. Εκεί είτε από περιέργεια είτε από ευλάβεια έγιναν διάφορες αναστατώσεις για να δει ο κόσμος τον Παπουλάκο που φρουρείτο στο ατμόπλοιο. Επειδή είχε καταπονηθεί ο οργανισμός του από τις κακουχίες της συλλήψεώς του, τον εξέτασαν ιατροί, οι οποίοι συνέστησαν να αποβιβαστεί. 

Μετά από λίγες ημέρες μεταφέρθηκε στις φυλακές του Κάστρου του Ρίου, όπου δόθηκε εντολή να μην επιτρέπεται η επαφή του με κανέναν.

Μετά από τον εγκλεισμό του στη φυλακή, τις απάνθρωπες συνθήκες της κράτησής του, τη δίκη που ακολούθησε και την αθωωτική απόφαση του δικαστηρίου, το θέμα παραπέμφθηκε στην Ιερά Σύνοδο η οποία τον εξόρισε στην Ιερά Μονή Προφήτη Ηλία Θήρας στις 22 Ιανουαρίου του 1854.

Ο Παπουλάκος παρά τον εγκλεισμό του εκεί συνέχισε να κηρύττει και οι κάτοικοι του νησιού να τον επισκέπτονται, όμως μετά από λίγους μήνες αποφασίστηκε η μεταφορά του στην Ιερά Μονή Παναχράντου στην Άνδρο, στις 20 Ιουλίου του 1854 με την Βασιλική γολέτα "Ναυτίλος". Εκεί οδηγήθηκε σε ειδικά διαμορφωμένο κελί, φρουρούμενος από χωροφύλακα, τις ημέρες μπορούσε να συμμετέχει κανονικά στο πρόγραμμα των Ακολουθιών της Μονής, το βράδυ όμως εγκλειόταν.

Η είσοδος στο κελάκι του Αγίου Χριστόφορου Παπουλάκου
στην Ιερά Μονή Παναχράντου.
πηγή

Με την πνευματικότητά του κέρδισε την υπόληψη του Ηγουμένου και των Μοναχών του Μοναστηριού, ενώ η φήμη του έλκυε πολύ κόσμο από όλη την Ελλάδα που έρχονταν στο νησί για να πάρουν την ευχή του και να τον ακούσουν να κηρύττει.

Κατά τον εγκλεισμό του στα υπόγεια της Μονής Παναχράντου και ενώ δεν υπήρχε τρόπος διαφυγής με θαυμαστό τρόπο ο Παπουλάκος χανόταν για κάποιες ημέρες και επέστρεφε ξανά.

Εκεί ο Παπουλάκος ανέβηκε το ψηλότερο σημείο του νησιού στα Παρεκκλήσια της Παναγίας και του Προφήτη Ηλία για άσκηση και προσευχή, εκεί πιο χαμηλά από το Παρεκκλήσι του Προφήτη Ηλία σώζεται μέχρι και σήμερα το «κελί του Παπουλάκου», που βρίσκεται στη ρίζα του βράχου και είναι πετρόχτιστο, στο οποίο διέμεινε επί τρεις ημέρες.

Το εσωτερικό από το κελάκι του Αγίου
Χριστοφόρου του Παπουλάκου στην Ιερά Μονή
Παναχράντου στην Άνδρο
πηγή

Στόν Κώδικα 36 της Μονής Παναχράντου των ετών 1854 - 1855 υπάρχουν έγγραφα, πού καταγράφουν τά γεγονότα των ημερών του.

Κοιμήθηκε σε ηλικία 91 ετών, το βράδυ της 18ης προς 19η Ιανουαρίου του 1861 διαισθανόμενος την κοίμησή του.

Οι πατέρες της Μονής τον τίμησαν ως Άγιο και ετάφη στο κοιμητήριο της Ιεράς Μονής στο Φωτοδότιο, ενώ πάνω σε ένα ξύλινο σταυρό στο μνήμα του είχε γραφεί «ΜΟΝΑΧΟΣ ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ ΠΑΠΟΥΛΑΚΟΣ ΚΗΡΥΚΑΣ / ΕΚΟΙΜΗΘΗ ΕΝ ΚΥΡΙΩ 18 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 1861».

Από τους πρώτους χρόνους της κοίμησής του έγιναν προσπάθειες για την ανακομιδή των λειψάνων του, χωρίς αποτέλεσμα, ωστόσο παντού φιλοτεχνούνταν εικόνες του σε όλη την επικράτεια μέχρι και την Κωνσταντινούπολη χτίζονταν Ναοί στη μνήμη του, όμως η ανακομιδή των λειψάνων του, τα οποία παρέμειναν στο οστεοφυλάκιο της Μονής Παναχράντου, δεν έγινε με επισημότητα. 

Όπως μας πληροφορεί ο τότε εφημέριος του Άρμπουνα ιερέας Αθανάσιος Θ. Μηλιώνης και ο τότε πρόεδρος της Ένωσης Αθηνών, Πειραιώς και απανταχού Αρμπουναίων «Ο Άγιος Αθανάσιος» Ανδρέας Αθ. Νασιόπουλος, ο παραπάνω ιερέας με ένα μέλος της Ένωσης που τελούσε χρέη εφόρου Εκπολιτισμού Θεόδωρο Αργ. Βλάχο, πήγαν στην Άνδρο για να κάνουν ανακομιδή της τιμίας Κάρας του Παπουλάκου. 

Αφού πήγαν στην Ιερά Μονή Παναχράντου ο ηγούμενος τους έδωσε σαν μοναδικό κειμήλιο την κάρα του πατριώτη τους οσίου Χριστοφόρου του εξ Άρμπουνα των Καλαβρύτων που φυλασσόταν στο οστεοφυλάκιο της Μονής και πάνω σε αυτή, σύμφωνα με την μοναστηριακή παράδοση, έφερε το όνομα του εκλιπόντος, τα υπόλοιπα οστά αναπαύονται σήμερα μαζί με πλείστα οστά των εκεί ασκησάντων πατέρων της Μονής. 

Αφού η Τιμία Κάρα του έφτασε με τιμή και συγκίνηση στην Αχαΐα, ο τότε μητροπολίτης Καλαβρύτων Γεώργιος την λιτάνευε σε αρκετά χωριά της επαρχίας του και η συγκίνηση όλων ήταν φανερή.

Αρχικά τοποθετήθηκε στην Ιερά του Σκήτη της Παναγίας, αλλά για λόγους ασφάλειας μετακομίστηκε στον κεντρικό ναό του χωριού Άρμπουνα Αγίου Αθανασίου που είναι δίπλα από την πατρική του οικία, αφού πρώτα ο αρχιμανδρίτης Νεκτάριος Μουλατσιώτης την τοποθέτησε σε φροντισμένη επιχρυσωμένη θήκη και έκτοτε πλήθος κόσμου προσέρχεται στο ορεινό χωριό και ασπάζεται την Τιμία Κάρα του και λέγεται ότι ευωδιάζει και θαυματουργεί ενώ κοσμείται με πλούσια αναθήματα και άλλα τάματα.

Με απόφαση του Υπ. Πολ. (ΑΡΧ / Β1 Φ31 / 44212 / 1042 / ΦΑΚ 12 22.1.1988) η Ιερά Σκήτη προς τιμήν της Κοιμήσεως της Θεοτόκου που είχε φτιάξει ο Παπουλάκος έχει ανακηρυχθεί ως διατηρητέο ιστορικό μνημείο, λόγω αναγνώρισης της μεγάλης προσφοράς του ιδρυτή, κατά τους χαλεπούς χρόνους του έθνους μας, αλλά και της Ορθοδοξίας.

Η Αγιοκατάταξη του Αγίου Χριστόφορου του Παπουλάκου έγινε τελικά στις 29 Αυγούστου του 2024 και η μνήμη του θα τιμάται στις 18 Ιανουαρίου, ημέρα της οσιακής κοιμήσεώς του ενώ έχει χαρακτηρισθεί εύστοχα ως ο πρώτος εθνομάρτυρας του ελεύθερου Ελληνικού κράτους.