ΛΕΙΨΑΝΟ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΠΟΡΦΥΡΙΟΥ ΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΓΑΖΗΣ.

Φυλάσσεται στο Ιερό Ησυχαστήριο που είναι αφιερωμένο στην Μνήμη του, στον Γέρακα της Ξάνθης.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Στην Ορθόδοξη Εκκλησία αποδίδουμε στα Αγία λείψανα τιμή και ευλαβική προσκύνηση, η όποια όμως δεν αποτελεί λατρευτική προσκύνηση η λατρεία. Τούτο γιατί κανείς ποτέ ορθόδοξος χριστιανός δεν ταύτισε στη σκέψη του τα τίμια λείψανα με «θεούς».Μακαριστός π. ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΑΛΕΒΙΖΟΠΟΥΛΟΣ (ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟΝ ΑΙΡΕΣΕΩΝ ΚΑΙ ΠΑΡΑΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΩΝ ΟΜΑΔΩΝ).

 Ο Άγιος Πορφύριος Επίσκοπος Γάζης ο θαυματουργός.
Τοιχογραφία του 1558 στο Καθολικό της Ιεράς Μονής
Αγίου Βησσαρίωνος Δουσίκου Τρικάλων
πηγή

Ο Όσιος Πορφύριος γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 347 - 348 από πλούσιους και ευσεβείς γονείς, όμως σε νεαρή ηλικία, στα χρόνια της βασιλείας του Αρκαδίου και Ονωρίου, αναχώρησε για την Αίγυπτο που ήταν τότε μεγάλο μοναστικό κέντρο και έγινε μοναχός σε σκήτη της ερήμου.

Μετά πενταετή διαμονή στην έρημο πήγε στα Ιεροσόλυμα όπου έμεινε άλλα 5 χρόνια (337 - 382) και κήρυσσε στους Ιουδαίους και τους Έλληνες το Ευαγγέλιο του Χριστού, όμως εκεί ασθένησε σοβαρά από κίρρωση του ήπατος, αλλά παρά την ασθένειά του δεν παρέλειπε καθημερινά να επισκέπτεται το Ναό της Αναστάσεως και τα άλλα ιερά προσκυνήματα, προκαλώντας τον θαυμασμό των άλλων προσκυνητών. 

Μεταξύ αυτών ήταν και ο Μάρκος, ο μετέπειτα βιογράφος του Πορφυρίου, ο οποίος είχε μεταβεί, επίσης, για προσκύνημα από την Ασία στα Ιεροσόλυμα και από τότε συνδέθηκαν διά βίου. Ο Μάρκος αποδείχθηκε πιστός και χρήσιμος συνεργάτης του, ανέλαβε μάλιστα να τακτοποιήσει μια σοβαρή εκκρεμότητα που είχε αφήσει στη Θεσσαλονίκη ο Πορφύριος, τον καταμερισμό δηλαδή της οικογενειακής περιουσίας του με τα ενήλικα πλέον αδέλφια του και κατά την διάρκεια της απουσίας του Μάρκου στη Θεσσαλονίκη, η υγεία του Αγίου Πορφυρίου αποκαταστάθηκε θαυματουργικά, κατόπιν οράματος της σταυρώσεως του Κυρίου και του ευγνώμονος ληστού.

Εξωτερική άποψη του Ιερού Ναού Αγίου Πορφυρίου
της ομωνύμου Μονής στη Γάζα της Παλαιστίνης
πηγή

Ο διάκονος Μάρκος διεκπεραίωσε την υπόθεση του Πορφυρίου και επέστρεψε με το μερίδιο της περιουσίας του, ύψους περίπου 4.400 νομισμάτων και ο Πορφύριος τα μοίρασε όλα στους φτωχούς των Ιεροσολύμων καθώς και στα μοναστήρια της Αιγύπτου, ενώ το μεγαλύτερο μέρος από τα ασημικά το μεταποίησε σε ιερά σκεύη. 

Παράλληλα για να εξασφαλίσει και τα αναγκαία για την επιβίωσή του, επιδόθηκε στην τέχνη του βυρσοδέψη, ακολουθώντας πιστά το παράδειγμα του Αποστόλου Παύλου, ο οποίος εργαζόταν με τα ίδια του τα χέρια, διδάσκοντας: «Ἐργάζεσθε ταῖς ἰδίαις χερσίν ὑμῶν…, ἵνα μηδενός χρείαν ἔχητε» .

Η εφέστια εικόνα του Αγίου Πορφυρίου Επισκόπου Γάζης
στον ομώνυμο Ιερό Ναό της Γάζας.
πηγή

Όταν ο επίσκοπος Ιεροσολύμων Πραΰλιος πληροφορήθηκε την ενάρετη πολιτεία και την πνευματική του ακτινοβολία, τον χειροτόνησε σε ηλικία σαράντα πέντε ετών, το 392, πρεσβύτερο παρά τη θέλησή του και επιπλέον του εμπιστεύτηκε τη φύλαξη του Τιμίου Σταυρού, γεγονός που επιβεβαίωσε περίτρανα το θαυμαστό όραμα που είχε δει, σύμφωνα με το οποίο οδηγήθηκε στον Κύριο από τον ευγνώμονα Ληστή, που είχε κατεβεί από τον Σταυρό και ο δε Κύριος του είπε: «λάβε αυτό το ξύλο και φύλαξέ το».

Τρία χρόνια μετά, το 395, κοιμήθηκε ο επίσκοπος Γάζης Αινείας και εξελέγη Επίσκοπος της Γάζης ο Πορφύριος από τον Επίσκοπο Καισαρείας Ιωάννη και εκεί, αφού επιτέλεσε πολλά θαύματα, οδήγησε και πολλούς ειδωλολάτρες αλλά και αιρετικούς στην αληθινή θεογνωσία.

Για να προστατεύσει ο Άγιος το ποίμνιό του από τις αδικίες των Εθνικών και των αρχόντων, δεν δίστασε να μεταβεί στην Κωνσταντινούπολη και να ζητήσει την συνδρομή των αυτοκρατόρων Αρκαδίου (395 - 408) και Ευδοξίας και εκεί συνάντησε και τον Άγιο Ιωάννη τον Χρυσόστομο ο οποίος τον συνέστησε στον Αμάντιο τον κουβικουλάριο και στους βασιλείς και στήριξε με θέρμη το αίτημά του να καταστήσει γνωστή στους βασιλείς την τυραννία των πολιτικών αρχόντων που καταπίεζαν τον λαό.

Οι Άγιοι Πορφύριος Επίσκοπος Γάζης, Πορφύριος ο μάρτυς
και Πορφύριος ο από μίμων. Ψηφιδωτή τοιχογραφία
στον Ι.Ν. Αγ. Ανδρέου, Αγίας Παρασκευής Αττικής.
πηγή

Παρά τις αρχικές του αντιδράσεις ο βασιλέας πείστηκε και χορήγησε στον Άγιο Πορφύριο βασιλικό διάταγμα με το οποίο περιόριζε την δράση των ειδωλολατρών και των λοιπών αιρετικών και με βασιλική χορηγία ανήγειρε εκκλησίες εκεί όπου προηγουμένως βρίσκονταν ειδωλολατρικοί ναοί και κατάφερε ο Άγιος να κατεδαφιστεί το Μαρνείον, ο περίφημος ναός των Εθνικών Γαζαίων, που είχε ιδρυθεί από τον αυτοκράτορα Αδριανό το έτος 129.

Στην θέση του ανοικοδομήθηκε περικαλλής ναός με χορηγία της αυτοκράτειρας Ευδοξίας, η οποία απέστειλε για τον σκοπό αυτό στην Γάζα τον Αντιοχέα αρχιτέκτονα Ρουφίνο και ο ναός αυτός, που ονομάστηκε Ευδοξιανός πρός τιμήν της Ευδοξίας, είχε 32 μεγάλους κίονες από καρυστινό μάρμαρο και τα εγκαίνιά του έγιναν το Πάσχα του 407, ενώ τα επόμενα χρόνια ο Άγιος Πορφύριος εργάστηκε για την συγκρότηση της Επισκοπής του και με ζωηρά χρώματα διασώζει ο βιογράφος του Μάρκος, την φιλανθρωπική και ιεραποστολική του δράση.

Ο θεμελιωθείς στις 21 Σεπτεμβρίου 1980 Ι. Ν.Αγ. Ανδρέου
Δήμου Αγίας Παρασκευής, όπου ο Άγιος Πορφύριος Επίσκοπος
Γάζης και όλοι οι συνώνυμοι Άγιοι με το όνομα "Πορφύριος"
τιμούνται με ομώνυμο παρεκκλήσιο εντός του Ιερού Ναού.
(Photo: Ραφαήλ Μποφίλιος, www.rbphotography.gr)
πηγή

Το 415 έλαβε μέρος στη Σύνοδο της Διοσπόλεως στην Λύδδα, υπό την προεδρία του φίλου του Πατριάρχου Ιεροσολύμων Ιωάννου Β'. Η Σύνοδος αυτή ασχολήθηκε με τον Βρετανό θεολόγο Πελάγιο, ο οποίος είχε καταφύγει στα Ιεροσόλυμα κοντά στον Ιωάννη, μετά την σύγκρουση που είχε στην Αφρική με τον ιερό Αυγουστίνο, Επίσκοπο Ιππώνος για τα θέματα του προπατορικού αμαρτήματος και της θείας χάριτος και στην Σύνοδο αυτή ο Πελάγιος αθωώθηκε, αφού αποδέχθηκε τη βασική διδασκαλία, ότι η θεία Χάρη είναι απαραίτητη για τη σωτηρία του ανθρώπου.

Ο Άγιος αναπαύθηκε, έχοντας ποιμάνει την Επισκοπή της Γάζας επί 25 σχεδόν χρόνια ως φιλόστοργος ποιμενάρχης, φωτεινός οδοδείκτης και φλογερός πολέμιος της πλάνης των ειδώλων, στις 26 Φεβρουαρίου του 420 μετά από σύντομη ασθένεια, σε ηλικία 72 ετών, «τὸν καλὸν ἀγῶνα τετελεκῶς πρὸς τοὺς εἰδωλομανεῖς ἕως τῆς ἡμέρας τῆς κοιμήσεως αὐτοῦ». 

Ο Αγιος Πορφύριος επίσκοπος Γάζης.
Τοιχογραφία σε Μονή του Αγίου όρους
πηγή

Ο αγνώστου καταγωγής Μάρκος άρχισε να γράφει το Βίο τον διδασκάλου του αμέσως μετά την εκδημία του. 

Δεν επεδίωκε να παρουσιάσει ένα έργο εγκωμιαστικό και εκτός των πραγματικών διαστάσεων των γεγονότων, αλλά την ιστορία και την αρετή του ανδρός. 

Για το λόγο αυτό μας άφησε ένα κείμενο απαράμιλλο σε απλότητα και περιγραφικότητα, αλλά και ιστορικότητα. 

Η θέση όμως του Πορφυρίου απέναντι σε γεγονότα και πρόσωπα της εποχής του - Ιωάννης Β΄ Ιεροσολύμων, Σύνοδος Διοσπόλεως, βασίλισσα Ευδοξία - κρίθηκαν ως μη αρεστά σε πολλούς κύκλους περί το 500 και για αυτό ο Βίος του δέχθηκε μεταγενέστερη παρέμβαση από κάποιον όμως άγνωστο διασκευαστή, με σκοπό να εξαλειφθούν ή τουλάχιστον να υποβιβασθούν τα επίμαχα σημεία, με αποτέλεσμα να διαταραχθεί και η χρονολογική συνέχεια του κειμένου.

Σύμφωνα με σχετική αναφορά του Πανιερωτάτου Μητροπολίτου Μαραθώνος κ. Μελίτωνος (Καβατσικλή) ο τάφος του Αγίου Πορφυρίου βρίσκεται στη βόρεια πλευρά του ομωνύμου βυζαντινού Ιερού Ναού στην πόλη της Γάζας, στην παλαιότερη και φτωχότερη γειτονιά της Γάζας με την ονομασία Ζεϊτούν, ο οποίος χρονολογείται από τον 12ο αιώνα, ενώ γύρω από αυτόν υπάρχει και το κοιμητήριο των Ορθοδόξων.

Η μνήμη του τιμάται από την Εκκλησία μας στις 26 Φεβρουαρίου.