Η ΘΑΥΜΑΤΟΥΡΓΗ ΕΙΚΟΝΑ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΤΗΣ ΜΗΛΙΩΤΙΣΣΑΣ.

Φυλάσσεται στον ιερό ναό Γέννησης της Θεοτόκου στη Μηλιά του νομού Πέλλας.

Η εικόνα ανήκει στον τύπο της Οδηγήτριας και μαζί με άλλα Ιερά Κειμήλια έφεραν το 1922 οι πρόσφυγες στην Ελλάδα από την Μικρά Ασία με πρωτοστάτη το παπα - Παύλο Τσαουσάκη, από ένα χωριό που λεγόταν Ελμαλίκ στην Νικομήδεια που Ελμαλίκ στα Ελληνικά σημαίνει Μηλιά ή Μήλοι.

Για περίπου δυο χρόνια εγκαταστάθηκαν αρχικά στον Βόλο και στη συνέχεια στο χωριό Μηλιά της Πέλλας.

Η επιτροπή του χωριού αυτού αποτελούνταν από τους Αντώνιο Κυριακόπουλο, Παντελή Παπαδόπουλο, Στέφανο Σπανόπουλο και Σωτήριο Τικόπουλο. 

Ήταν εκείνοι οι τέσσερις άνθρωποι οι οποίοι υπήρξαν πρωταγωνιστές για την μεταφορά της εικόνας της Παναγίας, της κολυμπήθρας, της καμπάνας και άλλων εικόνων μεταξύ αυτών του Αγίου Γεωργίου και Αγίου Δημητρίου. Η εκκλησία στο Ελμαλί ονομαζόταν Άγιος Γεώργιος, όνομα που δόθηκε στην αρχή και στην εκκλησία της Μηλιάς. 

Το 1969 χτίστηκε ο σημερινός ναός και ονομάστηκε "Γενέθλιον της Θεοτόκου", από όνειρο που είδε την εικόνα της Παναγίας η κάτοικος του χωριού Πλουσία Μπιγάκη.

Συνέβαλαν στο χτίσιμό της όλοι οι κάτοικοι του χωριού με πρωτομάστορα τον Κουρτίδη (από το χωριό Σωσάνδρα) και βοηθούς του τον Σπανόπουλο (από την Μηλιά) και τους Καρτέλη, Διαμαντόπουλο, Μισιχρόνη και Τσαλίκη (από το χωριό Εξαπλάτανος).

Στα χρόνια της Κατοχής οι υπόλοιπες εικόνες κλάπηκαν εκτός από την εικόνα της Παναγίας που μεταφέρθηκε στο σπίτι του Φώτιου Φωτιάδη στην Αριδαία το 1947 και το 1949 επί προέδρου Δημητρίου Μπογδάνη, η εικόνα επέστρεψε στο σπίτι της όπου στεγάζεται έως και σήμερα.

Σύμφωνα με την αρχαιολόγο καθηγήτρια του ΑΠΘ κ. Μαυροπούλου, έχει αγιογραφηθεί τον 7ο με 8ο αιώνα, συντηρήθηκε πριν την Άλωση της Κωνσταντινούπολης περίπου το 1400 με 1450 και δεύτερη συντήρηση έγινε το 1650 με 1700 επίσης στην Κωνσταντινούπολη.

Προφορική παράδοση αναφέρει ότι αγιογραφήθηκε στην Ιερουσαλήμ από καλογέρους ερημίτες, ευλογήθηκε στην Κωνσταντινούπολη και κατόπιν δόθηκε ως Ευλογία στους «Ελμαλικιώτες - Μηλιώτες».

Πολλοί έκοβαν ένα κομματάκι από την Εικόνα
για φυλαχτό και αυτό φαίνεται μέχρι και σήμερα

Η πρώτη Αγιογραφία φαίνεται μέχρι και σήμερα καθαρά στο δεξί άνω μέρος της εικόνας και στα πρόσωπα του Χριστού και της Παναγίας και έχει διαστάσεις 105 X 70 cm.

Η ιστορία της εικόνας είναι πολύ μεγάλη, θαυματουργούσε και Θαυματουργεί εδώ και πολλούς αιώνες ως «Η ΠΑΝΑΓΙΑ ΤΗΣ ΕΥΤΕΚΝΙΑΣ». 

Την ευλαβούνταν Έλληνες και Τούρκοι και ακόμα και σήμερα έρχονται Τούρκοι και πολλοί ξένοι προσκυνητές για να τους χαρίσει ευτεκνία.

Το 1940 όταν άρχισε ο πόλεμος με τους Γερμανούς και στην συνέχεια ο εμφύλιος πόλεμος, οι στρατιώτες μας από πολλά μέρη της Αλμωπίας ερχόντουσαν και έκοβαν ένα κομματάκι από την Εικόνα της Παναγίας της Μηλιώτισσας για φυλαχτό και αυτό φαίνεται μέχρι και σήμερα.

Το εσωτερικό του ναού στην Μηλιά

Το 1965 ήρθε ο Στρατηγός της Έδεσσας, ο Αστυνομικός Διοικητής και ο Εισαγγελέας στο Ναό να δούν ότι δεν υπάρχει κάτι άλλο (ηλεκτρικό ή μαγνητικό φαινόμενο) πέρα από την Δύναμή Της και είδαν μία γυναίκα που πήρε την Εικόνα στα χέρια της και ο Ιερέας άρχισε να ψάλλει την Παράκληση. 

Η Εικόνα άρχισε να κινείται και να χτυπά την γυναίκα παντού, ο Διοικητής πήγε να πιάσει την Εικόνα, όμως τον χτύπησε στο χέρι και τον έριξε κάτω, τότε έκανε τον Σταυρό του και πίστεψε στην Δύναμή Της.

Ο «Αγιασμός» προς την Παναγία την Μηλιώτισσα γινόταν ως εξής: Πρώτα άγιαζε ο παπάς με το Άγιο Λάδι τον πιστό και στη συνέχεια, μπροστά στην Ωραία Πύλη, ο προσκυνητής καθόταν κάτω και κρατούσε με τα χέρια του πάνω στα γόνατά του την Παναγία την Μηλιώτισσα. Ο Ιερέας έκανε Αγιασμό (Θεωρούσαν την Παράκληση ως αγιασμό). Διαβάζοντας τα Τροπάρια και τις Ευχές της Μικρής Παράκλησης προς την Παναγία μας και η Εικόνα άρχιζε να ταλαντεύεται και να κουνιέται δεξιά – αριστερά, πάνω – κάτω με αλματάκια και συγχρόνως χτυπούσε στο πρόσωπο ή στο μέτωπο και ενώ έτρεχε αίμα αυτός ή αυτή όπου έκανε τον Αγιασμό δεν πονούσε!!!!

Όταν τελείωνε ο Αγιασμός η Εικόνα σταματούσε να χτυπάει και την τοποθετούσαν πάλι στο προσκυνητάρι Της.

Η Παναγία η Μηλιώτισσα πανηγυρίζει στις 8 Σεπτεμβρίου.