Ιερά Μονή Κοιμήσεως της Θεοτόκου Αγάθωνος, Υπάτη Λαμία

 πηγή

Βρίσκεται 7 χιλιόμετρα από την Υπάτη στο δρόμο προς το χωριό Λυχνό, σε υψόμετρο 553 μέτρων δίπλα στον Εθνικό Δρυμό της Οίτης σε ένα θαυμάσιο φυσικό τοπίο ενώ απέχει από την Λαμία 30 περίπου χιλιόμετρα. 

Άποψη της Μονής
πηγή

Με την είσοδό μας στη Μονή μπορούμε να παρατηρήσουμε την ιδιαίτερη αρχιτεκτονική της εξωτερικής αυλής της. 

Χωρίζεται σε διάφορα επίπεδα, που το καθένα έχει τη δική του ομορφιά, στη νότια πλευρά δεσπόζει το παρεκκλήσι με το αγίασμα των Αγίων Αναργύρων ενώ εντυπωσιακός είναι και ο νότιος τοίχος με τις ιστορικές ενθυμήσεις για τη Μονή και τις διάφορες λαϊκές απεικονίσεις. 

Συγκεκριμένα ο επισκέπτης μπορεί να θαυμάσει τις ζωγραφιές της «ημέρας - ήλιου», της «νύκτας - σελήνης», αλλά και των τεσσάρων εποχών, της άνοιξης, του καλοκαιριού, του φθινοπώρου και του χειμώνα ενώ διάσπαρτοι είναι και κάποιοι πρωτοχριστιανικοί κίονες.

Άποψη του Καθολικού
πηγή

Άποψη του Καθολικού
πηγή

Η εντυπωσιακή θέα από την Μονή Αγάθωνος
πηγή

Στο ανατολικό τμήμα της εξωτερικής αυλής βρίσκεται η εξέδρα του ιερατείου που κατά τη διάρκεια της εορτής της Μονής, ο Μητροπολίτης, ο Ηγούμενος, η αδελφότητα της Μονής και άλλοι ιερείς, τελούν τμήμα του εσπερινού και την καθιερωμένη αρτοκλασία. 

Στο βόρειο άκρο της αυλής υπάρχουν διάφορα διαμερίσματα, με ξύλινα και μαρμάρινα καθίσματα.

Εντυπωσιακή, επίσης, είναι και μία λίθινη βρύση, που ξεδιψά τους επισκέπτες της Μονής και σε όλο το χώρο της αυλής εντυπωσιάζεται κανείς και από την πυκνή βλάστηση, κυρίως από τα λουλούδια που με τα χρώματά τους δημιουργούν μία ατμόσφαιρα χαλάρωσης, αλλά και ευεξίας. 

Για να μπει κανείς στη Μονή πρέπει να 
περάσει από το μεγαλόπρεπο καμπαναριό.
πηγή

Παράλληλα, θα μπορούσαμε να παρατηρήσουμε πως, αν και στην αυλή βρίσκονται πολλά ετερόκλητα στοιχεία, όπως οι κίονες και οι ζωγραφιές, αυτά συνδέονται αρμονικά και προκαλούν θαυμασμό, αλλά και κατάνυξη.

Για να μπει κανείς μέσα στη Μονή θα πρέπει να περάσει κάτω από το μεγαλόπρεπο καμπαναριό που η βάση του σχηματίζει μία θολωτή επιβλητική πόρτα, που είναι ταυτόχρονα και η είσοδος στην εσωτερική αυλή του Μοναστηριακού συγκροτήματος. 

Στο κέντρο του θόλου δεσπόζει η Μορφή της Παναγίας του Αγάθωνα και η επιγραφή «Πάσα η δόξα της θυγατρός του βασιλέως έσωθεν» προετοιμάζει τον επισκέπτη για την ανυπέρβλητη συνάντησή του με τα Θεία και κυρίως με το πρόσωπο της Παναγίας και τον πλημμυρίζει με δέος και κατάνυξη. 

Με μία πρώτη περιήγηση του βλέμματός του ο επισκέπτης θα παρατηρήσει την κεντρική Εκκλησία, το Καθολικό της Μονής, και γύρω γύρω τα κελιά των μοναχών και τους διάφορους βοηθητικούς χώρους και αξιοπρόσεχτα επίσης είναι το αρχονταρίκι της Μονής, το Ηγουμενείο, το Επισκοπείο και το παρεκκλήσι των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης.

Άποψη της Μονής
πηγή

Στα υπόγεια της βόρειας πλευράς βρίσκονται το μαγειρείο και η κοινή Τράπεζα ενώ τα κελιά που βρίσκονται στην νοτιοδυτική πλευρά χρησιμοποιούνται ως ξενώνας για τους προσκυνητές της Μονής.

Στη γωνία που σχηματίζεται από τη νότια και τη δυτική πλευρά έχει διαμορφωθεί μία αίθουσα σε ναΐδριο παλαιοχριστιανικού τύπου προς τιμήν της Αγίας Τριάδας και εκεί βρίσκονται το Σκευοφυλάκιο και η Βιβλιοθήκη της Μονής. 

Πρέπει να σημειωθεί ότι όλα τα κτίσματα, εκτός από το Καθολικό της Μονής αλλά και το μεγαλόπρεπο Κωδωνοστάσιο, έχουν δημιουργηθεί τα νεότερα χρόνια, χωρίς όμως να αλλοιώνουν την αίσθηση της παλιάς μοναστηριακής αρχιτεκτονικής. 

Ο Όσιος Αγάθωνας, κτήτορας της Μονής

πηγή

Παράλληλα ο επισκέπτης θα θαμπωθεί και από τη μαγευτική, μοναδική και υπέροχη θέα που μπορεί να θαυμάσει από την Μονή.

Από εκεί έχει την δυνατότητα να αγναντεύει τις καταπράσινες πλαγιές της Οίτης αλλά και να ταξιδέψει με το βλέμμα του πέρα, ως την κοιλάδα του Σπερχειού ποταμού.

Η προφορική παράδοση αναφέρει πως το παλιό Μοναστήρι, στο οποίο ασκήτεψε ο Όσιος Αγάθωνας και βρισκόταν στα όρια των γειτονικών χωριών Λυχνού και Καστανιάς, έπαθε καθίζηση και ότι η εικόνα της Παναγίας εξαφανίστηκε, για να βρεθεί σε μία φωτόλουστη σπηλιά και εκεί, κοντά στη σημερινή θέση της Μονής, να κτίσει ο Όσιος Αγάθωνας το μοναστήρι, περίπου τον 14ο με 15ο αιώνα.

Ακόμη και σήμερα οι κάτοικοι των γύρω χωριών και κυρίως αυτοί του κοντινού Λυχνού μιλούν για την ύπαρξη «στα παλιά χρόνια» μοναστηριού στο νοτιοδυτικό μέρος του χωριού σε κοντινή θέση, που καλείται «Παλιομονάστηρο». Στο μοναστήρι αυτό, πάντοτε σύμφωνα με την παράδοση, ασκήτεψε ο μοναχός Αγάθωνας, άγνωστο πότε.

Η Μονή μετά το θάνατο του Οσίου Αγάθωνα ονομάστηκε από τους μοναχούς, μονή του Αγάθωνα. Ακολουθώντας τις καταστροφές από τους κατά καιρούς επιδρομείς στην περιοχή της Υπάτης, η Ιερά Μονή Αγάθωνος υπέστη και αυτή καταστροφές, με κυριότερη το 1822 από τον Δράμαλη, που πυρπόλησε το καθολικό.

Άποψην του Καθολικού
πηγή

Το 1959 στη νότια πλευρά του ωραίου Καθολικού της ιερής μονής, κατόπιν ανασκαφών, βρέθηκε ο τάφος του οσίου Αγάθωνα και τα χαριτόβρυτα τίμια λείψανά του τα οποία και φυλάσσονται στην Μονή.

Πρώτος ιστορικός ερευνητής της Ιερής Μονής Αγάθωνος ήταν ο Γ. Λαμπάκης, ο οποίος τοποθετεί το καθολικό στον 15ο ή 16ο αιώνα. 

Ξεχωρίζει το μεγαλόπρεπο καθολικό αθωνικού τύπου, σταυροειδής τρούλος, σύνθετος τετρακιόνιος με ενσωματωμένα τέσσερα παρεκκλήσια, ιστορημένο από τα μέσα του 16ου ή το τέλος του 17ου αιώνα. 

Σήμερα διασώζονται ελάχιστες τοιχογραφίες λόγω της φθοράς του χρόνου και της καταστροφικής μανίας του Μαχμούτ Πασά Δράμαλη, που πυρπόλησε το καθολικό το 1822.

Στο Καθολικό, στα παρεκκλήσια και σε άλλα σημεία της Μονής υπάρχουν πολλές επιγραφές, που αναφέρονται στις ανακαινίσεις του χώρου ή στην ανοικοδόμηση των κτισμάτων, όπως αυτή του κωδωνοστασίου: «ΤΟ ΚΩΔΩΝΟΣΤΑΣΙΟΝ ΤΟΥΤΟ ΕΚΤΙΣΘΗ ΔΙ΄ ΕΞΟΔΩΝ ΤΩΝ κ. ΚΩΝ. ΚΟΥΤΙΑ ΚΑΙ ΤΩΝ ΑΔΕΛΦΩΝ ΑΥΤΟΥ Γ. ΑΝΑ. ΑΘ. ΙΩ. ΣΠ. ΑΙΚ. ΚΟΥΤΡΕΗ ΕΠΙ ΗΓΟΥΜΕΝΟΥ ΑΛΗΠΙΟΥ Χ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΚΑΙ ΣΥΜΒΟΥΛΩΝ ΑΚΑΚΙΟΥ ΦΙΛΙΠΠΟΥ ΚΩ. Χ ΕΝ ΕΤΕΙ 1859 Μαρτίου 3».

Η Θαυματουργή εικόνα της Παναγίας του Αγάθωνος
φιλοτεχνημένη από το Ευγγελιστή Λουκά
πηγή

Στην Μονή Αγάθωνος υπάρχει η θαυματουργή Εικόνα της Παναγίας που ανήκει στον τύπο της «Οδηγήτριας».

Την εικόνα βρήκε ο Όσιος Αγάθωνας και το χρώµα του προσώπου Της είναι αχνό µαύρο που µάλλον οφείλεται στην φωτιά που έβαλαν οι Τούρκοι στο Μοναστήρι κατά την Επανάσταση του 1821.

Η φιλοτέχνηση της εικόνας αποδίδεται στον Ευαγγελιστή Λουκά, ο οποίος όπως είναι γνωστό ζωγράφισε την Παναγία όσο ζούσε και της έδειχνε µάλιστα και τις εικόνες του.

Είναι τοποθετηµένη στο αριστερό µέρος του νάρθηκα, πάνω σε ένα ξυλόγλυπτο προσκυνητάρι.

Ολόκληρη η εικόνα είναι καλυµµένη µε καλλιτεχνικό ασηµένιο επικάλυµµα, που αφήνει µόνο τα πρόσωπα της Παναγίας και τού µικρού Ιησού να φαίνονται.

Στο αριστερό κάτω άκρο της υπάρχει η επιγραφή του κατασκευαστή του επικαλύµµατος: «Έργον Ι. Α. Νικητοπούλου, Αθήναι 1906». Κάτω απο το επικάλυµµα υπάρχει η θύµηση: «∆ΕΗΣΙΣ ΤΟΥ ∆ΟΥΛΟΥ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΕΙΣ ΑΙΩΝΙΟΝ ΜΝΗΜΟΣΥΝΟΝ 1812». 

Στη Μονή σώζονται πολλά κειμήλια και λείψανα Αγίων
πηγή

Σύµφωνα µε την εξέτασή της οι αρχαιολόγοι πιστεύουν πως στα χρόνια του Ηγούµενου Κωνστάντιου ∆ηµητριάδη (1852 - 1856) έγινε κάποια επιδιόρθωσή της και πιθανότατα, στα επόµενα χρόνια να ακολούθησε και μία δεύτερη επιδιόρθωση.

Στη Μονή Αγάθωνος σώζονται επίσης πολλά πολύτιμα αλλά και σημαντικά κειμήλια καθώς και τίμια λείψανα διάφορων Αγίων.

Υπάρχουν επίσης δεκάδες σταυροί, ιερά σκεύη, αρτοφόρια, ιερές εικόνες, άμφια, κώδικες και βιβλία που συλλέχθηκαν από τους ναούς και τις διαλυμένες μονές της περιοχής από τον Ηγούμενο Γερμανό Δημάκο που η προσπάθειά του τα διέσωσε από τους αρχαιοκάπηλους αλλά και την ανελέητη φθορά του χρόνου.

Το πιο παλαιό βιβλίο της βιβλιοθήκης της Μονής Αγάθωνα είναι ένα σύγγραμμα του Ιουστίνου, Φιλοσόφου και Μάρτυρα, του 1551 το οποίο είναι δωρεά του Επισκόπου Ζητουνίου, Φιλόθεου προς τη Μονή.

Σε πολλά λειτουργικά βιβλία της Μονής υπάρχουν επίσης ενδιαφέρουσες ενθυμήσεις Ηγουμένων και Μοναχών, οι οποίες έχουν μεγάλη και σπουδαία ιστορική αξία για τη ζωή της Μονής αλλά και των γύρω χωριών της ευρύτερης περιοχής.

Άποψη της Μονής
πηγή

Η προσφορά της Μονής Αγάθωνος στους χρόνους της Ελληνικής επανάστασης του 1821 είναι πολύ μεγάλη και σημαντική. 

Για την επιτυχία του αγώνα της Απελευθέρωσης διέθεσε και τους ιδίους τους μοναχούς της, οι οποίοι συστρατεύτηκαν με τους αγωνιστές του Πατρατζικιώτη οπλαρχηγού, Μήτσου Κοντογιάννη και στην περιβόητη και εξαιρετικά κρίσιμη μάχη με τον Δράμαλη πασά θυσιάστηκαν 32 μοναχοί της Μονής. 

Στη Μονή γίνονταν τακτικές συγκεντρώσεις των αγωνιστών της Επανάστασης και επίσης λειτούργησε σε αυτό, στα χρόνια της σκλαβιάς, και η περίφημη "Σχολή Αγάθωνος". 

Σε αυτή δίδαξαν επιφανείς λόγιοι και μορφωμένοι μοναχοί σε πολλούς μοναχούς, ιερείς, αλλά και κατοίκους της περιοχής. 

Ο ιστορικός ερευνητής Τρύφων Ε. Ευαγγελίδης γράφει: «Εν τοις άνωθεν αυτοίς -Υπάτης- επί της Οίτης προς Β∆ ιδρύθη κατά τον 16ον αιώνα η Μονή Αγάθωνος εν θέσει λίαν περιόπτω, καταφύτω και καταρρύτω, εν αυτή συνεστήθη Σχολή, εν η εδίδασκον λόγιοι μοναχοί διδάσκοντες ου μόνον τους αγραμμάτους δοκίμους, αλλά και τους παίδας των πέριξ χωρίων».

Άποψη της Μονής
πηγή

Η Σχολή, μετά το σεισμό του 1780 που κατέστρεψε το Μοναστήρι, μεταφέρθηκε στην Υπάτη στις πρώτες δεκαετίες του 18ου αιώνα.

Η λειτουργία της τέθηκε υπό την εποπτεία του Χατζηχρήστου Αναγνώστου - Οικονόμου από το χωριό Μαυρίλο Φθιώτιδας.

Στα χρόνια του γιού του, ∆ημάκη, η Σχολή γνώρισε μεγάλη ακμή.

Εκεί προσκλήθηκε και δίδαξε και ο Ζαχαρίας Αινιάν, γνωστός λόγιος και ιερέας από το Μαυρίλο Φθιώτιδας και πατέρας του Γεωργίου και του ∆ημητρίου, μεγάλων πνευματικών προσωπικοτήτων του Νομού Φθιώτιδας. Μετά την αναχώρηση του Ζαχαρία Αινιάν για την Κωνσταντινούπολη η Σχολή άρχισε να παρακμάζει.

Επί δεκαετίες ηγούμενος της Μονής διατέλεσε ο αρχιμανδρίτης Γερμανός Δημάκος, ο θρυλικός αγωνιστής της Εθνικής Αντίστασης, ο "παπα – Ανυπόμονος" που ήταν στενός συνεργάτης του Άρη Βελουχιώτη. Ο αείμνηστος Καθηγούμενος Γερμανός (κατά κόσμον Γεώργιος) Δημάκος γεννήθηκε το 1912 στο χωριό Αγρίδιο Βυτίνας Γορτυνίας και χειροτονήθηκε διάκονος το 1934.

Το άφθαρτο λείψανο του γέροντα 
Βησσαρίωνα του Αγαθωνίτη
πηγή

Ήταν ο στρατιωτικός ιερέας του Γενικού Στρατηγείου του ΕΛ.Α.Σ., θέση από την οποία έδινε κουράγιο στους συντρόφους του και πολεμούσε τους Γερμανούς. Ανήσυχο πνεύμα, στην κρίσιμη εποχή ανέβηκε στο βουνό, δίπλα στον Άρη Βελουχιώτη. Τότε μέσα στις εκκλησίες ο παπα - Ανυπόμονος όρκιζε τους αντάρτες στο Ευαγγέλιο.

Μετά την απελευθέρωση της χώρας, ο Γερμανός Δημάκος εγκαταστάθηκε στη Μονή Αγάθωνος. Το έργο του εκεί ήταν μεγάλο και εκατοντάδες πιστοί από όλη τη χώρα έσπευδαν στη μονή για να μιλήσουν μαζί του, να τον γνωρίσουν.

Άλλοι για να ανακουφισθούν από τις ανθρώπινες αδυναμίες τους και άλλοι να ζητήσουν συμβουλές και κατήχηση από τον "παπα - Ανυπόμονο" της Αντίστασης.

Το 2000 η Εκκλησία της Ελλάδος τον βράβευσε, με πρόταση του μακαριστού Αρχιεπισκόπου κυρού Χριστόδουλου, για την αντιστασιακή δράση του και πλήρης ημερών κοιμήθηκε την Τετάρτη 9 Ιουνίου του 2004.

Στην Μονή Αγάθωνος υπάρχει ακόμη ως ιερό κειμήλιο και θησαυρός το άφθαρτο λείψανο του Αγίου Βησσαρίωνα (Βησσαρίων Κορκολιάκος) του Αγαθωνίτη και διατηρείτε όπως ακριβώς βρέθηκε κατά την εκταφή του δεκαπέντε χρόνια μετά την κοίμησή του στις 22 Ιανουαρίου του 1991.

Ο επισκέπτης έχει τη δυνατότητα ακόμη να θαυμάσει 
τον μοναδικό βιότοπο με τα παγόνια, τους φασιανούς,
 τις πέρδικες, τις πάπιες και διάφορα αλλά είδη πτηνών
πηγή

Επίσης στο χώρο της Ιεράς Μονής Αγάθωνος, αλλά και στο ευρύτερο περιβάλλοντα χώρο αυτής, ο επισκέπτης και προσκυνητής έχει την χαρά, όχι μόνο να απολαύσει και μα θαυμάσει την φύση, αλλά ταυτόχρονα και να βιώσει έντονα και κατανυχτικά το θρησκευτικό συναίσθημα και να νιώσει επίσης την μεγάλη αυτή προσπάθεια, που έγινε στο πέρασμα του χρόνου για την προστασία και τη διαφύλαξη της Εθνικής μας Συνείδησης και κληρονομιάς.

Ο επισκέπτης έχει τη δυνατότητα ακόμη να θαυμάσει τον μοναδικό βιότοπο με τα παγόνια, τους φασιανούς, τις πέρδικες, τις πάπιες και διάφορα αλλά είδη πτηνών.

Έχει τη χαρά να δει ελάφια, φασιανούς, αγριοπρόβατα και πέρδικες σε έναν ειδικό χώρο 1.200 περίπου στρεμμάτων, που αποτελεί και το Εκτροφείο της Ιεράς Μονής Αγάθωνος.

Άποψη του εσωτερικού του Καθολικού 
πηγή

Έχει, επίσης, τη δυνατότητα να επισκεφτεί το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας της Μονής, στις αίθουσες του οποίου εκτίθενται τα κυριότερα και σημαντικότερα είδη της πανίδας αλλά και της χλωρίδας του Εθνικού Δρυμού της Οίτης ενώ επίσης μπορεί να επισκεφτεί και το εκτροφείο θηραμάτων της Μονής.

Για να φτάσουµε στη Μονή, µπορούµε να ακολουθήσουµε δύο δρόµους με αφετηρία και των δύο, τα Λουτρά Υπάτης. 

Στην 1η διαδροµή συναντάµε το χωριό Αργυροχώρι και μετά την Υπάτη όπου ξεχωρίζει το μαγευτικό τοπίο και η πανοραμική της θέα σε όλη την κοιλάδα του Σπερχειού, κατόπιν συναντάµε το χωριό Καπνοχώρι και φτάνουµε στο Μοναστήρι. Η διαδρομή αυτή είναι μαγευτική όμως δύσκολη ιδιαίτερα για μεγάλα οχήματα όπως πούλμαν 50, 60 θέσεων αλλά και διώροφα. 

Η 2η διαδρομή είναι πολύ καλή και ενδείκνυται για μεγάλα οχήματα και πούλμαν, περνά μετά τα Λουτρά Υπάτης από τα χωριά Λαδικού, Βασιλικά, Συκά και οδηγεί στη Μονή Αγάθωνος. 

Στην Μονή αποθησαυρίζονται η Τιμία Κάρα και τεμάχια ιερών λειψάνων του Οσίου Αγάθωνα κτήτορα της Μονής, η Τιμία Κάρα του αγίου Ιωάννου του Νηστευτή, Απότμημα Τιμίας Κάρας του Αγίου Παρθενίου επισκόπου Λαμψάκου αλλά και πολλά ιερά λείψανα διαφόρων αγίων. 

Η Μονή η οποία είναι ανδρική, γιορτάζει στις 6 Αυγούστου ημέρα εύρεσης της θαυματουργής εικόνας της Παναγίας και την 15η Αυγούστου στην Κοίμηση της Θεοτόκου που είναι αφιερωμένη η Μονή.

Η Μονή είναι ανοιχτή καθ' όλη την διάρκεια του χρόνου από ανατολή ως δύση του ηλίου.

Τηλέφωνο Μονής: (+30) 22310 95218

Ιερά Μονή Παναγίας Καλαμούς, Ξάνθη

πηγή

Βρίσκεται βόρεια και λίγο έξω από την Ξάνθη επάνω σε ένα βράχο σε ύψος 170 μέτρων που δεσπόζει στην χαράδρα του Κοσσύνθου αλλά και σε όλη την περιοχή με την θέα να είναι καταπληκτική σε όλη την ορεινή περιοχή της Ροδόπης, μέχρι τα σύνορα προς την Βουλγαρία αλλά και την πεδιάδα της Ξάνθης. 

Πανοραμική άποψη της Μονής
πηγή

Το μοναστήρι, όπως είναι σήμερα, είναι κτίσμα μόλις των αρχών του 20ου αιώνα, ο δε ναός του, ως οικοδόμημα είναι εντελώς σύγχρονος αφού ανεγέρθηκε μόλις το 1965, στη θέση του παλαιού που ήταν πολύ πρόχειρα κατασκευασμένος. 

Το ίδιο σύγχρονα είναι και τα κελιά των καλογριών που βρίσκονται στη δυτική πλευρά του μοναστηριού. Δυστυχώς πέρα από μερικές φορητές εικόνες, ιδιαίτερα μάλιστα της Θεoτόκου τίποτε δεν μαρτυρεί για το παρελθόν του μοναστηριού αυτού. Παράδοση όμως υπάρχει, που διασώζεται μέχρι σήμερα, στο λαό, σύμφωνα με την οποία το μοναστήρι αυτό κτίσθηκε κατά τους χρόνους της εικονομαχίας (726 – 843), από εικονόφιλους μοναχούς, οι οποίοι ξεφεύγοντας τον φανατισμό των εικονοκλαστών έφυγαν από την Κωνσταντινούπολη και ήλθαν και εγκαταστάθηκαν εδώ.

Η Εφέστιος και θαυματουργή εικόνα

της Μονής Καλαμούς, Παναγία η "Καλαμιώτισσα"

πηγή

Όσον αφορά δε στην ονομασία του μοναστηριού «Καλαμού ή Καλαμιώτισσα» αυτή προέρχεται από το ότι η Εφέστιος εικόνα της Μονής έργο του 15ου αιώνα, η Παναγία, βρέθηκε μέσα σε κάτι καλαμιές. 

Αλλά και εάν δεν διασώθηκαν αποδείξεις και πληροφορίες για την υπερχιλιόχρονη πορεία του μοναστηριού αυτού, υπάρχουν μερικές ενθυμήσεις και αφιερώσεις σε παλαιά εκκλησιαστικά βιβλία που μας επιτρέπουν να μαθαίνουμε για την κατά διάφορες χρονικές στιγμές ύπαρξη του μοναστηριού. 

Η πιο παλιά ενθύμηση προέρχεται από το 1612 και περιέχεται σε ένα κώδικα όπου ανάμεσα στα άλλα γράφεται: «Το παρόν βιβλίον υπάρχει της σεβασμίας Μονής της Κυρίας ημών Θεοτόκου της επ ονόματι τιμωμένης εν τω της Καλαμμούς όρει ιδρυμένης». 

Έτσι μαρτυρείται η ύπαρξη του μοναστηριού από τις αρχές του 17ου αιώνα και για να υπάρχει τότε, σε εποχή που όλη η περιοχή στέναζε από την τυραννία των Τούρκων, είναι ευνόητο ότι υπήρχε πολύ ενωρίτερα, γιατί οι Τούρκοι δεν άφηναν τότε όχι μόνο μοναστήρια και εκκλησίες να κτίζονται αλλά δεν επέτρεπαν ούτε καρφί να βάζουν, συνεπώς το μοναστήρι προέρχεται από την βυζαντινή εποχή.

Προπολεμική φωτογραφία της Μονής, του 1920
πηγή

Σε έναν άλλο κώδικα που φυλάσσονταν μέχρι το 1913 - 1919 στο μοναστήρι υπήρχε επιγραφή που έλεγε ότι προέρχονταν από το 1354. 

Σε άλλο πάλι φύλλο εκκλησιαστικού βιβλίου εκδόσεως Βενετίας 1568 που υπήρχε στο ίδιο μοναστήρι υπάρχουν υπογραφές μοναχών και δοκίμων αυτού ως εξής: «Χριστοφόρου δοκίμου, ιερομονάχου μελετίου, Καλλινίκου μοναχού, ανθίμου, παρθενίου» και άλλες δυσανάγνωστες. 

Ακόμα στην ιερά Μητρόπολη Ξάνθης φυλάσσεται ένα Ευαγγέλιο που εκδόθηκε στην Βενετία το 1645 με επένδυση από ασήμι, στου οποίου την τελευταία σελίδα υπάρχει η εξής ενθύμηση: «Το παρόν θείον και ιερόν Ευαγγέλιον αφιερώθη εις την αγίαν μονήν της υπραγίας μου Θεκου Καλαμιωτίσσης παρά της ημών ταπεινότητας Φιλίππων και Δράμας Γερμανού Ξανθηνού δια μνημόσυνον και ει τις βουληθή αποξενόσαι ούτω να έχη τας αράς των αγίων Πατέρων αχογ (1673)».

Προπολεμική φωτογραφία της Μονής
πηγή

Από αυτή την ενθύμηση πληροφορούμαστε ότι ο Γερμανός που έγινε μητροπολίτης Φιλίππων και Δράμας (1664 - 1675;) ήταν Ξανθιώτης και μόνασε εδώ ενώ από το ίδιο μοναστήρι ήταν και ο Γεράσιμος που έγινε μητροπολίτης Καστοριάς (1677 - 1687) και πιθανώς να έγινε αργότερα και Πατριάρχης Αλεξανδρείας που ήτανε και σπουδαίος εκκλησιαστικός ρήτορας και εκφώνησε δύο λόγους στην Κωνσταντινούπολη «ενώπιον Πατριάρχου και Συνόδου». 

Οι λόγοι αυτοί του Γερασίμου μαζί με άλλους του ίδιου φυλάσσονταν μέχρι το 1913 στη μονή Καλαμούς οπότε μαζί με άλλους κώδικες της Μονής και της μονής Παναγίας Αρχαγγελιώτισσας αρπάχτηκαν από τους Βουλγάρους και βρίσκονται σήμερα στο Κεντρικό Εκκλησιαστικό, ιστορικό – αρχαιολογικό Μουσείο της Ιεράς Συνόδου της Σόφιας.

Προπολεμική φωτογραφία της Μονής
πηγή

Στο ίδιο μοναστήρι μόνασε  πιθανότατα και ο Ξανθιώτης ιερομόναχος Μεθόδιος που το 1620 έγραψε έναν εξαίρετο κώδικα που περιέχει 3 λειτουργίες και φυλάσσεται και αυτός στη Μητρόπολη  της Ξάνθης. 

Επίσης σε ένα παράφυλλο εκκλησιαστικού βιβλίου, εκδόσεως Βενετίας 1760 υπάρχει η εξής ενθύμηση: «Αφιερώθη το παρόν εν τη ιερά και σεβασμία ημών μονή της υπέρ αγίας ημών Θεοτόκου της Καλαμούς εις αεϊδιον μνήμην παρ εμού του ταπεινού αγίου προηγουμένου παπά Μητροφάνη, οποίος δε τολμήσει αποξενώσαι αυτώ απο την σεβασμίαν μονήν εχέτω τας αράς των αγίων πάντων και υπόδικος τω αιωνίω αναθέματι αψξθ ( 1769), Μαίου ιθ. (υπογραφή) Παπά Μητροφάνης» και κάτω απο αυτή την ενθύμηση η επιβαίωση: «Νικόλαος ίεροδ. Μαρτυρώ».

Η είσοδος της Μονής
πηγή

Σε κάποια άλλη πάλι ενθύμηση σημειώνεται: «Tο παρών υπάρχει της Παναγίας της Καλαμιωτίσσης εκαλιοπήσθη εξ εμού Μελλισεδέκ εκ κώμης Βοδιτσάνης δι εξόδου παπά Παρθενίου επί έτους 1714 μηνός Δεκεμβρίου και μηδείς υστερήσει και εξη την οργήν της Παναγίας». 

Από την ίδια περίπου εποχή υπάρχει και η πιο κάτω ενθύμηση που αυτή μας δείχνει τον αριθμό των μοναχών της μονής: «μνήσθητι των δούλων σου Κύριε των εβρισκομένων εν τη αγία μονή ταύτη Μελετίου, γεωργίου, βασιλείου, ιωάννην, δημήτριον, νικόλαον, αθανάσιον, Κωνσταντίνον, θεόδωρον, αναστάσιον αγγελον, γεώργιον, παύλον, ράϊκον». Το μοναστήρι εξακολούθησε να υπάρχει και στα δύσκολα χρόνια της ελληνικής επαναστάσεως αλλά και μετά από αυτά όμως δεν γνωρίζουμε ποιες ζημιές έπαθε τότε ή κατά τους μεγάλους σεισμούς που έπληξαν την πόλη και το γειτονικό μοναστήρι της Παναγίας της Αρχαγγελιώτισσας στα 1829. 

Άποψη του Καθολικού της Μονής
πηγή

Οποιοδήποτε όμως και να ήταν το τίμημα στη μανία των Τούρκων ή του σεισμού φαίνεται ότι γρήγορα ορθοπόδησε και διαδόθηκε η φήμη του ώστε ερχόταν και εμόναζαν σε αυτό από την Ήπειρο μέχρι τις 40 Εκκλησιές και την Σηλυβρία της Ανατολικής Θράκης με αποτέλεσμα το μοναστήρι της Καλαμούς να είχε μετατραπεί σε μια σφίζουσα κυψέλη με πλήθος μοναχών και πολλά κτήματα. 

Έτσι σε μια άλλη ενθύμηση έγραφε ότι «είχε 45 μοναχούς, πρόβατα, γελάδια πολλά» και κτήματα στην πόλη ως και χωράφια στα βουνά και τον κάμπο, την διαχείριση όμως της τεράστιας περιουσίας του μοναστηριού της Καλαμούς, όπως και των άλλων ενοριακών μοναστηριών της πόλεως, δεν είχε ο κατά καιρούς ηγούμενος ή το ηγουμενοσυμβούλιο, ούτε ο εκάστοτε μητροπολίτης της Ξάνθης αλλά ένας επίτροπος εκλεγόμενος από την Δημογεροντία της ελληνικής κοινότητας της πόλεως. 

Άποψη του Καθολικού της Μονής
πηγή

Αυτοί όμως οι κατά καιρούς επίτροποι από λίγο λίγο - λίγο καταπατούσαν και ιδιοποιούνταν την περιουσία τον μοναστηριού. 

Δεν επέτρεπαν στους ηγουμένους να συντάξουν κτηματολόγια του κάθε μοναστηριού ούτε να έχουν την διαχείριση των εσόδων και εξόδων του ενώ καρπούνταν αυτοί τα έσοδα και νέμονταν τεράστιες εκτάσεις γης δίδοντας ελάχιστα ψίχουλα στα μοναστήρια, με αποτέλεσμα οι ηγούμενοι να εξαναγκάζονται να ζητούν ενίσχυση από τον Τούρκο μπέη!! 

Ο μητροπολίτης Ξάνθης Διόνυσος Μπίστης (1861 - 1867) θέλησε να διορθώσει τα κακώς κείμενα αλλά oι προεστοί της Ξάνθης, κατόρθωσαν να τον εκδιώξουν, με αποτέλεσμα μεγάλο μέρος της μοναστηριακής περιουσίας να διαρπαγεί από μερικούς επιτήδειους της Ξάνθης. 

Το παρεκκλήσι των αγίων Ραφαήλ, Νικολάου

και Ειρήνης, στον περίβολο της Μονής.

πηγή

Αυτή η αρπαγή της περιουσίας τον μοναστηριού ήταν η πρώτη μεγάλη οικονομική κρίση του όμως όλα τα επόμενα χρόνια της πνευματικής αναγεννήσεως της Ξάνθης, το μοναστήρι της μαζί με τα άλλα, βοήθησε στο μέτρο του δυνατού, από τα πενιχρά έσοδα του να καλύπτονται έξοδα λειτουργίας των σχολείων και των λοιπών ευαγών ιδρυμάτων της ελληνικής κοινότητας της Ξάνθης. 

Στα χρόνια της κατοχής της Ξάνθης από τους Βουλγάρους (1913 – 1919) το μοναστήρι δοκιμάσθηκε  από τις αρπαγές και λεηλασίες των Βουλγάρων, οι οποίοι και πήραν τους κωδικές του, που σήμερα βρίσκονται στο εκκλησιαστικό Μουσείο της Σόφιας, σαν να πρόκειται για ντοκουμέντα της βουλγαρικής Εκκλησίας, αλλά και η υπόλοιπη περιουσία του μοναστηριού εξανεμίστηκε κατά τα έτη 1922 - 1925 όταν παραχωρήθηκε για την αποκατάσταση ακτημόνων προσφύγων. 

Ο θόλος της εισόδου της Μονής

πηγή

Η οικονομική εξαθλίωση του ολοκληρώθηκε όταν ανέλαβε την φροντίδα του το ΤΑΚΕ, το οποίο ενώ απομυζούσε κάθε έσοδό του το άφησε να ερειπωθεί. 

Ο μακαριστός Σεβασμιώτατος μητροπολίτης Ξάνθης κ. Αντώνιος το απέσπασε από το ΤΑΚΕ και φρόντισε για την επανασύστασή τού ως ανδρικής αρχικά και γυναικείας στη συνέχεια μονής αλλά και για την ανέγερση ναού, κελιών, ύδρευσης, κατασκευής ασφαλτοστρωμένου δρόμου και την επαναξιοποιησή του. 

Επίσης παραχώρησε τον σχεδόν κατεστραμμένο ξενώνα της μονής στο Διεθνές Δημοκρίτειο Ίδρυμα για να ανοικοδομηθεί προκειμένου να χρησιμοποιηθεί για να φιλοξενεί τους κατά καιρούς επιφανείς επισκέπτες, ομιλητές και ερευνητές του εν λόγω ιδρύματος.

Η Μονή σήμερα είναι γυναικεία και πανηγυρίζει στα Εννιάμερα της Παναγίας καθώς και στις 23 Αυγούστου.

Τηλέφωνο Μονής: (+30) 25410 29899

Ιερά Μονή Αγίου Γεωργίου Ηλίων, Αιδηψός Εύβοια

πηγή

Βρίσκεται σε υψόμετρο 450 μέτρων επί του Βαλαντίου Όρους στο μικρό οροπέδιο Βαλαντοβούνι της βορειοδυτικής Εύβοιας, βορειοανατολικά από το παραθαλάσσιο χωριό Ήλια, με θαυμάσια θέα προς το βόρειο Ευβοϊκό κόλπο και σε απόσταση 13 χιλιομέτρων από τα Λουτρά Αιδηψού. 

Άποψη της Μονής
πηγή

Εικάζεται ότι έχει χτιστεί επάνω στα ερείπια του αρχαίου Ναού και μαντείου, του Σεληνουντίου Απόλλωνα, που ήταν ο θεός του Ήλιου (Φοίβος). 

Το πότε ιδρύθηκε η μονή και από ποιους μας είναι άγνωστο σήμερα αφού δε διασώθηκε τίποτα εξαιτίας των αλλεπάλληλων λεηλασιών και καταστροφών των αρχείων της. 

Η επικρατέστερη άποψη είναι ότι ιδρύθηκε το 1256 στα χρόνια της Ενετοκρατίας, από κάποιους διασωθέντες μοναχούς της μονή της "Θέρμας" που ήταν χτισμένη δυτικά στη χαράδρα που κατεβαίνει προς τον οικισμό της Αιδηψού και που σε αυτήν αναφέρεται ένα σιγίλιο του Πάπα Ινοκεντίου του Γ΄  τοποθετώντας την ύπαρξή αυτής της μονής ήδη από τον 12ο αιώνα.

Άποψη της Μονής
πηγή

Το ενδεχόμενο αυτό ενισχύει και το γεγονός ότι η νέα μονή αφιερώθηκε στον Άγιο Γεώργιο και όχι στον Άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο που ήταν αφιερωμένη η σκήτη τους, της "Θέρμας". 

Η ονομασία της Μονής «Ήλια» προήλθε ή από τη επωνυμία του ειδωλολατρικού ναού ως «Απόλλωνος Ηλίου» ή από παραφθορά του τοπωνυμικού «Ηλιεία», το οποίο, όπως μνημονεύει ο Στράβων σημαίνει τον «τόπο ένθα βωμός ή μαντείον του Απόλλωνος». 

Περνώντας την είσοδο της μονής, δεξιά, εκεί που τελειώνει η πτέρυγα, υπάρχει ένας υπόγειος θολωτός διάδρομος από αρχαιοτάτων χρόνων, ο οποίος οδηγεί στην κατακόμβη της μονής στην οποία υπάρχει μικρός ναός προς τιμήν του αγίου Ιωάννου του Προδρόμου.

Η μικρή πέτρινη άγια τράπεζα της Κατακόμβης με την
πώρινη επιγραφή ανάμεσα στους δύο Σταυρούς
πηγή

Πάνω από την μικρή πέτρινη άγια τράπεζα (του χώρου που χρησιμοποιείται σαν ιερό), υπάρχει μία εντοιχισμένη μικρή πώρινη πλάκα με χρονολογία αραβικών χαρακτήρων 7259 από χτίσεως κόσμου, η οποία αντιστοιχεί με χρονολογία 1751 και όχι 1259 κατά την επικρατούσα άποψη.

Η πλάκα αυτή έχει διαστάσεις 0.20 Χ 0.40 και γράφει την παραπάνω χρονολογία ανάμεσα σε δύο σταυρούς.

Κάτω από τη χρονολογία 7259 υπάρχουν χαραγμένα ένα κεφαλαίο Μ κι ένα 2, δηλαδή Μ2 και κάτω από την πώρινη πλάκα και στην επιφάνεια του υλικού που χρησίμευε για να στηριχθεί αυτή (ίσως τσιμέντου) αναγράφονται τα παρακάτω: Α Ν Α       Ι   Ι  ΤΟ Ε - 19.., δηλαδή: ΑΝΑ(ΚΑΙ)Ι(ΝΙΣΘΗ ΤΟ Ε(ΤΟΣ)..19.

Η πώρινη επιγραφή ανάμεσα στους δύο Σταυρούς
πηγή

Εκτός από την κατακόμβη του αγίου Ιωάννου του Προδρόμου, υπάρχει κι άλλη μέσα στον περίβολο της μονής.  

Μπροστά σε μία πολύχρονη ιτιά, υπάρχει μία οπή - άνοιγμα διαστάσεων 0,50 Χ 0,50 που οδηγεί σε υπόγειο χώρο, κατακόμβη ή και κρύπτη ενώ υπάρχει επίσης κι άλλη μία κατακόμβη, 400 μέτρα δυτικά της μονής με μικρό ναό μέσα σε αυτήν, προς τιμήν του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου.

Η κατακόμβη, υποκάτω της Μονής, ονομάζεται και «Εύρεση», γιατί βρέθηκε αρχαιότατη και θαυματουργή εικόνα του Αγίου Γεωργίου, με τρόπο θαυμάσιο και άγιο ενώ κατά την παράδοση, εκεί βρέθηκε και εικόνα του Αγίου Προδρόμου.

Κατακόμβη στην Μονή
πηγή

Λέγεται και «Αλογοπατησιά», από το γεγονός της εμφάνισης εκεί του καβαλάρη Αγίου Γεωργίου, ή του ακούσματος του ποδοβολητού του αλόγου και του χλιμιντρίσματός του που πριν από λίγα χρόνια υπήρχε και ίχνος του πατήματος του αλόγου του Αγίου, σήμερα όμως έχει καλυφθεί ο χώρος με τσιμέντο και πλάκες.

Όσον αφορά την χρονολογία της επιγραφής 7259 = 1751, που βρίσκεται πάνω από την αγία τράπεζα της κατακόμβης του αγίου Ιωάννου του Προδρόμου, εικάζεται ότι είναι αυτή της ίδρυσης της μονής. 

Παλιότερα υπήρχε η άποψη το «7» του 7259 ήταν «1» και άρα η χρονολογία ίδρυσης ήταν το 1259, σύμφωνα όμως με γραφολογική έρευνα του Αναστασόπουλου αποδεικνύεται πως η ορθή γραφή είναι «7» και όχι «1». 

Η εικόνα του Αγίου Γεωργίου
πηγή

Εξάλλου όντος γραφόταν η χρονολογία στα 1259, τον 13^ο αιώνα, δεν θα γραφόταν με αραβικούς αριθμούς αλλά με αλφαβητικούς χαρακτήρες, δηλαδή όχι με 1259 αλλά με ΑΣΝΘ’ όπως συνηθιζόταν τότε. 

Ο μακαριστός Μητροπολίτης Μεσσηνίας Χρυσόστομος Θέμελης, σε ένα από βιβλία του ασπάζεται την ίδια άποψη προβάλλοντας επιπροσθέτως και την παρακάτω τεκμηρίωση: «…Δεν είναι δυνατόν η ιερά μονή Ήλια να έχει ιδρυθεί κατά την εσφαλμένως αναγνωσθείσαν χρονολογίαν επί της κρύπτης αυτής, ήτοι κατά το έτος 1259 και διά τους ανωτέρω αναγραφόμενους λόγους, αλλά και διότι η νήσος Εύβοια τότε (1259) κατείχετο υπό των Λατίνων οι οποίοι καθ’  όλον το διάστημα της παραμονής αυτών εν αυτή, ήτοι από του 1205 μέχρι του 1470, εβίαζον τας ορθοδόξους χριστιανικάς συνειδήσεις των κατοίκων αυτής (Εύβοιας), επιθυμούντες και ποικιλοτρόπως εργαζόμενοι, ίνα οι ορθόδοξοι κάτοικοι ακολουθήσωσι τα δόγματα της Παπικής εκκλησίας…». 

Κατά την επικρατέστερη παράδοση, η κατακόμβη του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου προϋπήρχε της μονής και ανακαλύφθηκε κατόπιν οράματος ενός βοσκού της περιοχής, μαζί με μία θαυματουργή εικόνα του Αγίου Ιωάννου.

Ο επιτάφιος, κειμήλιο της Μονής
πηγή

Ο Γιάννης Αναστασόπουλος αναφέρει: «…Οι παππούδες των σημερινών γερόντων της περιοχής της Μονής, διηγούνται ότι άκουγαν τους δικούς τους παππούδες να λένε ότι κάποιος μοναχός, όνομα Μελέτιος, ιστορούσε ότι την μονή την έχτισε κάποιος μοναχός από τη Χαλκίδα, όνομα Ευφρόσυνος. 

Ο Ευφρόσυνος λοιπόν αυτός όταν έμαθε ότι τσοπάνηδες βρήκαν στο Βαλαντοβούνι κατακόμβη με την εικόνα του αγίου Ιωάννου του Προδρόμου ήλθε από τη Χαλκίδα στα Ήλια με σκοπό ν’  ασκητέψει στην κατακόμβη και να χτίσει μοναστήρι, στη μνήμη του αγίου Ιωάννου του Προδρόμου. 

Στην κατακόμβη, όμως, όπου έμενε, έβλεπε τα βράδια ένα φως να λάμπει αντίκρυ στη θέση «βάρκα» (εκεί που βρίσκεται σήμερα (1966) η νερομάνα της μονής), ύστερα από πολλά βράδια δισταγμών και προσευχής, ο μοναχός αποφάσισε να πάει να δει από κοντά τι συμβαίνει. 

Φορητές εικόνες, κειμήλια της Μονής
πηγή

Φτάνοντας εκεί βρήκε την εικόνα του αγίου Γεωργίου, η οποία εικόνα ήταν η ίδια που υπήρχε στην παλαιά μονή της Θέρμας, στην Αιδηψό. Με συγκίνηση μεγάλη ανέβηκε στη σκήτη του με σκοπό να επιστρέψει την επόμενη να χτίσει ένα προσκυνητάρι στην εικόνα.

Το ίδιο βράδυ, όμως, βλέπει στον ύπνο του τον άγιο Γεώργιο να του δείχνει με το κοντάρι του τα ερείπια του αρχαίου ναού του Απόλλωνα και να του λέει να χτίσει σ΄ αυτόν τον τόπο το μοναστήρι και εκεί να μεταφέρει την εικόνα του. Ο μοναχός έπραξε όπως του είπε ο Άγιος κι έτσι ιδρύθηκε η μονή Ηλίων, κατά την ευσεβή παράδοση…».

Σημαντική μαρτυρία ότι η Μονή υπήρχε εκεί από το 1521, είναι και αυτή του Τούρκου περιηγητή Piri Reis που έγραψε και χαρτογράφησε το έργο BAHRIYE (δηλ. «Βιβλίο Ναυσιπλοΐας») το 1521, στην έκδοσή του, που έγινε σε 2 τόμους στο Βερολίνο το 1926, με επιμέλεια του Paul Kahle, γράφει στην σελίδα 32: «es ist einKloster, man nennt es aja jorgy», δηλαδή «είναι ένα μοναστήρι, που το λένε αγιά γιώργη».

Ο Piri Reis στο έργο του BAHRIYE, το 1521, καταχωρεί
στο χάρτη της σελίδας 20 του βιβλίου του τη θέση του
μοναστηριού ακριβώς εκεί που βρίσκεται σήμερα

Ο Piri Reis βάζει στο χάρτη της σελίδας 20 του βιβλίου του την θέση της μονής ακριβώς εκεί που βρίσκεται σήμερα, με το βιβλίο του να έχει κυκλοφορήσει στα ελληνικά από τις εκδόσεις «Τελέθριον», με τον τίτλο «Κατακτητική Ναυσιπλοΐα στο Αιγαίο (1521)».

Στην σελίδα 99 αυτού του βιβλίου αυτού διαβάζουμε: «Ο Piri Reis γνωρίζει την Εύβοια καλά και την χαρακτηρίζει «ασύγκριτο νησί». Γνωρίζει τα πιο σπουδαία λιμάνια της Εύβοιας, τα νερά, όπως και τα σπουδαιότερα για την εποχή του πολιτιστικά της σημεία. Ένα τέτοιο είναι το Μοναστήριο Άγιος Γεώργιος (Ηλίων, σήμερα) το οποίο το καταχωρεί στο χάρτη του στην σημερινή του ακριβώς θέση, στο Βαλάντι, προς την πλευρά του χωριού Ήλια. Άρα, το Μοναστήρι αυτό πρέπει να είναι αρχαιότερο απ΄ το 1521». 

Έτος ιδρύσεως της Μονής αναφέρεται επίσημα το 1670, και γνώρισε μεγάλη ανάπτυξη στους πρώτους αιώνες της ζωής της ακολουθώντας το ιδιόρρυθμο σύστημα που γύρω από αυτήν ασκήτευαν μέχρι και 300 μοναχοί, ζώντας σε καλύβες και «σκήτες», όπως αναφέρει η τοπική παράδοση, οι οποίοι λειτουργούνταν τις Κυριακές και τις μεγάλες εορτές στο Καθολικό του Αγίου Γεωργίου. 

Τα Βημόθυρα του τέμπλου της Μονής
πηγή

Το Καθολικό είναι ρυθμού σταυροειδούς, με περίτεχνο τέμπλο που φέρει την ημερομηνία «1834 Μηνί Ιουλίου διά συνδρομής ΜΕ ηγουμενεύοντος Σεραφείμ ιερομόναχου Λιγνάδα» και που παλαιότερα ήτανε επιχρυσωμένο.

Στα θωράκια του τέμπλου (ποδιές) είναι σκαλισμένες παραστάσεις από την Παλαιά Διαθήκη ενώ στα ψηλότερά του μέρη θαυμάσια ποικίλματα καταλήγουν στα «λυπηρά» και στο υπέρθυρο της εισόδου της προθέσεως μια επιγραφή μας γνωστοποιεί τα ονόματα των ταγιαδόρων που το έφτιαξαν: «Δια χειρός των Μαστόρων Δημητρίου, Αθανασίου, Ευσταθίου Στιλίδα χόρα», με την λέξη «χόρα» εννοούν ότι κατάγονται μέσα από την Στυλίδα. 

Η εικονογραφία του ναού χωρίζεται σε τρεις ενότητες: στις δεσποτικές εικόνες, στις μικρογραφίες και στη ζώνη του σταυρού ενώ ξεχωρίζει η εικόνα του Αγίου Γεωργίου του τροπαιοφόρου διαστάσεων 110 Χ 40 εκατοστά που παρουσιάζει τον Άγιο καθήμενο σε θρόνο με στολή βυζαντινού στρατηλάτη και γύρω του σκηνές από τα μαρτύριά του. 

Ο Ναός δεν έχει τοιχογραφίες ωστόσο όταν το 1966 ο Γ. Αναστόπουλος επισκέφθηκε τη μονή ανακάλυψε στη βόρεια πλευρά του ναού μεγάλο τμήμα βυζαντινής τοιχογραφίας κάτω από παχύ στρώμα σοβά, γεγονός που τον οδήγησε στο συμπέρασμα πως ο σημερινός ναός της μονής Ηλίων είναι ο ίδιος από κατασκευής του, δηλαδή ο βυζαντινός.  

Λεπτομέρεια του τέμπλου της Μονής, διακρίνονται τα Λυπηρά
πηγή

Λεπτομέρεια του τέμπλου της Μονής
πηγή

Λεπτομέρεια του τέμπλου της Μονής
πηγή

Αν λάβουμε μάλιστα υπόψη ότι η τέχνη της βυζαντινής αγιογραφίας άνθισε στη Βόρεια Εύβοια κατά την μεταβατική περίοδο μεταξύ 1550 - 1650 μπορούμε να συμπεράνουμε ότι η μονή και ο ναός υπάρχουν από τότε.

Μία άλλη ιστορική στιγμή της μονής καταγράφεται σε ένα χαρτώο χειρόγραφο του 1747 που συνέγραψε ο Ηγούμενος Ανανίας Ιερομόναχος, τον Οκτώβριο του 1747. 

Αναφέρει τον θάνατο 100 ανδρών της περιοχής με «σουβλί» από τους Τούρκους και το κλείσιμο της Μονής για είκοσι μέρες, γιατί τους κατηγόρησαν «ως γιατάκια των κλεφτών» και γι΄ αυτό «επήραν άπαντας τους αδελφούς και συνασκούμενους πατέρας μικρούς τε και μεγάλους εις Εύριπον» δηλαδή στην Χαλκίδα για να τους θανατώσουν, «Όμως ο παντοδύναμος Θεός, και ο Μεγαλομάρτυς Γεώργιος» τους «ηλευθέρωσαν».

Η είσοδος της Μονής
πηγή

Κατά την διάρκεια της Τουρκοκρατίας το μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου προσέφερε πολλές και ατίμητες εθνικές υπηρεσίες στον υπόδουλο ελληνισμό, όπως εξάλλου συνέβη και με τις περισσότερες μονές της πατρίδας μας. 

Οι μοναχοί του ήταν οι δάσκαλοι και οι πνευματικοί πατέρες όλης της περιοχής. Η μονή σε καιρούς άνθισης και δόξας έφτασε να έχει μαζί μ΄ αυτούς που έμεναν στα μετόχια, έως και 350 μοναχούς.

Η μονή του Αγίου Γεωργίου, αρκετές φορές έγινε στόχος ληστρικών επιδρομών στην περίοδο της Τουρκοκρατίας και σε πολλές περιπτώσεις αντιμετώπισε και την οργή των Τούρκων κατακτητών με τον μεγάλο πλούτο της μονής να είναι η βασικότερη αιτία των δεινών της. 

Άποψη της Μονής
πηγή

Την μεγαλύτερη καταστροφή της ιστορίας της η μονή την υπέστη μετά την αποτυχία της επανάστασης στην Εύβοια. 

Μετά τις πρώτες επιτυχίες του Μαΐου του 1821 και την προσωρινή απελευθέρωση της βόρειας Εύβοιας, από την κορυφή του Αγίου και πάνω, ακολούθησε η ήττα και ο θάνατος του μεγάλου ηγέτη Αγγελή Γωβιού, στα Βρυσάκια, το καλοκαίρι του 1822. 

Η ανακατάληψη της Βόρειας Εύβοιας από τους Τούρκους του Ομέρ, συνοδεύτηκε από σφαγές, φρικαλεότητες, καταστροφές, το βορινό τμήμα της μεγαλονήσου ερημώθηκε εντελώς και οι μοναχοί εγκατέλειψαν το ιστορικό μοναστήρι και αφού πήραν ότι πολύτιμο μπορούσαν να μεταφέρουν, πέρασαν απέναντι στη Στερεά Ελλάδα ενώ τα κειμήλια που έμειναν κάηκαν μαζί με τη μονή ή λεηλατήθηκαν από του επιδρομείς.

Οι λειψανοθήκες της Μονής
πηγή

Μετά την υπογραφή του πρωτοκόλλου στο Λονδίνο και την προσάρτηση της Εύβοιας στο νεοσυσταθέν ελληνικό κράτος, οι μοναχοί επέστρεψαν και προσπάθησαν να την αποκαταστήσουν.

Το μοναχολόγιο, που υπάρχει μέχρι σήμερα στη μονή, μαρτυρά πως η μονή λειτουργεί συνεχώς κατά τη διάρκεια των δύο περασμένων αιώνων ενώ η τεράστια περιουσία της στάθηκε φαίνεται ικανή να παρακάμψει τις όποιες δυσκολίες και τα δεινά, που υπέστη κατά τη διάρκεια των μαύρων σελίδων της ιστορίας μας.

Η τελευταία από αυτές διαδραματίστηκε στην παρανοϊκή δεκαετία του 1940 που η μονή υπέστη τις συνέπειες της εμφύλιας σύγκρουσης, με υλικές καταστροφές, αλλά και με ανθρώπινες απώλειες, μεταξύ αυτών η εκτέλεση του τότε ηγούμενου Γρηγορίου Φωτίου από αντάρτες μιας ένοπλης αντιστασιακής ομάδας, στα τέλη του 1943. 

Στην Μονή σήμερα φυλάσσονται τίμια λείψανα όπως: Η δεξιά παλάμη του αγίου Γεωργίου, η τίμια κάρα του αγίου Μάμαντος σε ασημένια περίτεχνη θήκη του 1765, δώρο της Μεγάλης Αικατερίνης της Ρωσίας, μεγάλο μέρος της τίμιας κάρας της αγίας Μαρίνας σε ασημένια θήκη σχήματος πατριαρχικής μήτρας με χρονολογία 1841, χρυσή οστεοθήκη με οστά των Αγίων Πολυκάρπου, Χαραλάμπους, Βαρβάρας, Κοσμά, Ιωάννου Χρυσοστόμου κ.α. με χρονολογία 1817, ακίδα από το τίμιο ξύλο, καθώς και τέσσερις κασετίνες με οστά του οσίου Δαβίδ του Γέροντος. 

Η Τιμία Κάρα της Αγίας Μαρίνας,φυλάσσεται στην Μονή
πηγή

Επίσης τρεις περίτεχνοι σταυροί από τους οποίους ο ένας φέρει παραστάσεις από τον βίο του Χριστού, ένα επίχρυσο και ένα αργυρό δισκοπότηρο του 1713 που φέρει στη βάση του την επιγραφή:  «Ετελειώθη το παρόν ποτήριον δια συνδρομής και δαπάνης του πανοσιωτάτου αγίου καθηγουμένου της Σεβασμίας μονής της Υπεραγίας Θεοτόκου Ρευματοκρατούσης του κυρ-Παϊσίου εκ χώρας Σιλιτζάνης (Λάρισσας) ΑΨΙΓ (1713)».

Ένα άλλο πολύτιμο κειμήλιο είναι ένα αργυρό και επίχρυσο, σμαλτωμένο ευαγγέλιο πάνω στο οποίο υπάρχουν 81 πολύτιμοι λίθοι διαφόρων χρωμάτων, με τις απεικονίσεις 73 προσώπων αγίων και προφητών και με την επιγραφή κατασκευής ΑΨΜΕ (1745) Μαρτίου 2. 

Όπως μας πληροφορεί ο Γιάγκος Τσαούσης στην Ευβοϊκή Εγκυκλοπαίδεια, το εσωτερικό του ευαγγελίου αυτού ήταν χειρόγραφο σε μεμβράνη. 

Προκειμένου να αποφευχθεί πιθανή καταστροφή ή και απώλειά του, αποσπάσθηκε του πολυτίμου καλύμματός του από τον καθηγητή βυζαντινολογίας Γ. Λαμπράκη, κατόπιν εντολής του Υπουργείου Παιδείας και από τότε φυλάσσεται στο βυζαντινό μουσείο της Αθήνας με αύξοντα αριθμό 40.

Ο νέος Ναός στην Μονή που είναι
αφιερωμένος στην Αγία Νίνα
πηγή

Επίσης στη μονή φυλάσσονται τεμάχια από το τέμπλο του ερειπωμένου, σήμερα, ναΐσκου των Αγίων Αναργύρων, ο οποίος βρίσκεται στο κτήμα της μονής στην περιοχή Αγιά (Άνω Ήλια).

Η Μονή των Ηλίων παραχώρησε στην Ιερά Μητρόπολη, το 1980, έκταση 46 στρεμμάτων στην περιοχή «Ταξιάρχης Ηλίων», όπου ανεγέρθησαν και ξεκίνησαν να λειτουργούν από το 2000, οι υπερσύγχρονες Κατασκηνωτικές εγκαταστάσεις της Ιεράς Μητροπόλεως Χαλκίδας, που φιλοξενούν κάθε χρόνο 800 περίπου παιδιά. 

Μετόχια και εξωκλήσια της Μονής είναι του Αγίου Χαραλάμπους, Ευαγγελισμού Θεοτόκου, Αγίων Αναργύρων, Αγίου Δημητρίου, Αγίων Αποστόλων, Αγίας Μαρίνης, Αγίου Αθανασίου, προφήτου Ηλιού, Παμμεγίστων Ταξιαρχών, Αγίου Γεωργίου, Αγίας Παρασκευής, Αγίου Νικολάου, Αγίας Πολυχρονίας και Αγίας Νίνας και τα παρεκκλήσια της Αγίας Ειρήνης Χρυσοβαλάντου, Αγίου Ονούφριου και Αγίου πολύαθλου Ιώβ.

Το 1970 η Μονή μετατράπηκε σε γυναικεία  και η σημερινή αδελφότητα της Μονής αποτελείται από 8 μοναχές με ηγουμένη την μοναχή Χρυσοστόμη που διαδέχθηκε την μακαριστή Πελαγία που αυτή με την αμέριστη συμπαράσταση πολλών προσκυνητών, ανακαίνισε και  εξωράισε τα κτίρια της Μονής ενώ τα τελευταία  χρόνια, είχε ξεκινήσει και την ανοικοδόμηση νέου μεγάλου Ναού, της Αγίας Νίνας.

Η Μονή πανηγυρίζει του Αγίου Γεωργίου στις 23 Απριλίου και της Ανακομιδής Λειψάνων του Αγίου στις 3 Νοεμβρίου. Επίσης του Αγίου Χαραλάμπους στις 10 Φεβρουαρίου, της Αγίας Ειρήνης Χρυσοβαλάντου στις 28 Ιουλίου αλλά και της Αγίας Παρασκευής στις 26 Ιουλίου.

Τηλέφωνο Μονής: (+30) 22260 22384