Ιερός Ναός Εισοδίων της Θεοτόκου Τραχώνων, Άλιμος Αττικής.

Βρίσκεται μέσα στο κτήμα Τραχώνων (πρώην Γερουλάνου και νυν της εταιρείας Σκλαβενίτης) στο Άνω Καλαμάκι Αττικής και η είσοδος σε αυτό γίνεται από την οδό Αρχαίου Θεάτρου 7.

Πανοραμική άποψη του κτήματος Γερουλάνου
και νυν Σκλαβενίτη, στον Άλιμο.
πηγή

Στους Τράχωνες (Άνω Καλαμάκι) Αλίμου αναπτύχθηκε από την αρχαιότητα ένας από τους σημαντικότερους οικισμούς της αρχαίας Αθήνας.

Κατοικείται αδιάκοπα από την εποχή του Χαλκού ως την εποχή μας και το σημερινό κτήμα των Τραχώνων (ή κτήμα Γερουλάνου), είναι το κέντρο αυτής της αρχαίας πόλης, που στην αρχαιότητα ονομαζόταν Ευώνυμον ή Ευώνυμος, στο μεσαίωνα Τράχωνες και σήμερα Άνω Καλαμάκι.

Ο ναός των Εισοδίων της Θεοτόκου Τραχώνων είναι το μοναδικό σήμερα ακέραια σωζόμενο βυζαντινό μνημείο στα νότια προάστια της Αθήνας και χρονολογείται πιθανότατα κατά τον 13ο αιώνα ενώ είναι βέβαιο ότι κτίστηκε επάνω στα θεμέλια ενός προγενέστερου κτιρίου, προφανώς μίας παλαιοχριστιανικής σταυρόσχημης εκκλησίας του 6ου αιώνα που και αυτή με την σειρά της έχει χτιστεί στα ερείπια ενός αρχαιοελληνικού ναού. 

Το μαρμάρινο υπέρθυρο (ανώφλι) στην είσοδο του

του ναού, του 6ου αιώνα.

πηγή

Απόδειξη για αυτό είναι το μαρμάρινο υπέρθυρο στην είσοδο του ναού, που του 6ου αιώνα και βρίσκεται σε δεύτερη χρήση, ενώ μία άλλη απόδειξη είναι το μεγάλο ανάγλυφο θωράκιο που σωζόταν εντοιχισμένο στο νάρθηκα του ναού των Εισοδίων, ίσως από παλαιοχριστιανική σαρκοφάγο, με παράσταση συμπλέγματος σταυρού και Χ σε δάφνινο στεφάνι.

Αυτά τα δύο λίθινα ανάγλυφα, του 6ου αιώνα, είναι υψηλής ποιότητας και φανερώνει ότι ο παλαιοχριστιανικός οικισμός των Τραχώνων ήταν αναπτυγμένος μέχρι αυτόν τον αιώνα. 

Ο αρχιτεκτονικός τύπος του ελεύθερου σταυρού, με τον οποίο κατασκευάστηκε ο ναός των Εισοδίων, με τρούλο, προεξέχουσα κόγχη ιερού και εκτεταμένες κεραίες, είναι σπάνιος στη βυζαντινή Αθήνα, αλλά θυμίζει παλαιοχριστιανικά μνημεία εκτός Ελλάδας, όπως το μαυσωλείο της Galla Placidia στη Ραβέννα και η κατεστραμμένη πλέον εκκλησία της Τomarza στην Καππαδοκία.

Κάτοψη των ναών Τomarza στην Καππαδοκία και 

Εισοδίων Τραχώνων, τύπος ελεύθερου σταυρού.

πηγή

Αυτός ο τύπος της Καππαδοκίας κυριάρχησε στις εκκλησίες της Αρμενίας και της Γεωργίας, αλλά στην κεντρική Ελλάδα είναι πρωτοφανής.

Από την ιστορία της βυζαντινής Αθήνας γνωρίζουμε ότι το κέντρο της δεν ερήμωσε ποτέ, αλλά τα παράλια προάστιά της  δέχονταν βαρβαρικές πιέσεις και επιδρομές, κυρίως τον 8ο και 9ο αιώνα, από τους Σαρακηνούς.

Αυτό ανάγκασε τους παράκτιους πληθυσμούς να εγκαταλείψουν τους αρχαίους οικισμούς και να οχυρωθούν γύρω από την μεσαιωνική Ακρόπολη της Αθήνας και πιθανότατα σε αυτή την εποχή χρονολογείται η βασιλική κοιμητηριακή εκκλησία των Τραχώνων, τα ερείπια της οποίας σώζονται σήμερα στον κήπο του σημερινού ναού της Ζωοδόχου Πηγής Αλίμου. 

Τα ερείπια της βασιλικής κοιμητηριακής εκκλησίας των
Τραχώνων, που σώζονται στον κήπο του σημερινού
ναού της Ζωοδόχου Πηγής Αλίμου.
πηγή

Ο αρχαιολόγος Λαζαρίδης χρονολόγησε τη βασιλική αυτή στον 6ο αιώνα, όμως νεώτεροι αρχαιολόγοι υποθέτουν πιο πιθανή τη χρονολόγηση στην Πρωτοβυζαντινή εποχή.

Στη Μεσοβυζαντινή περίοδο (843 - 1204), στους Τράχωνες επανέρχονται οι μόνιμοι κάτοικοι, καθώς έχουμε αρχαιολογικά ευρήματα τόσο στο Λόφο Πανί (αγροκτηνοτροφική εγκατάσταση), όσο και στις οδούς Παλαιστίνης και Ελικωνιδών, που χρονολογούνται στο 10ο και 11ο αιώνα (Μεσοβυζαντινή περίοδος). 

Την ίδια εποχή αναπτύσσεται ξανά και ο οικισμός στο κτήμα Γερουλάνου, που μάλλον δεν εγκαταλείφθηκε πλήρως εκείνα τα δύσκολα χρόνια και οι χριστιανοί ξαναχτίζουν το σημερινό πλέον ναό των Εισοδίων, καθώς ο αρχικός παλαιοχριστιανικός ναός είχε καταστραφεί πια. 

Ο ναός των Εισοδίων στη δεκαετία του 1930 

πηγή

Δεν είναι βέβαιο αν ήταν κτίσμα κάποιου γαιοκτήμονα της εποχής ή ένα μικρό μοναστήρι ούτε είμαστε βέβαιοι για το πότε ακριβώς κτίσθηκε ο σημερινός ναός. 

Υποθέτουμε ότι είναι του τέλους του 10ου έως τον 13ο αιώνα ενώ είναι βέβαιο ότι ο Ναός λειτουργούνταν και στην τουρκοκρατία. 

Τον 16ο αιώνα οι τότε κάτοικοι της περιοχής, που εκκλησιάζονταν στον Ναό,  πρόσθεσαν δύο γωνιακά διαμερίσματα και επιμήκη νάρθηκα, για να διπλασιάσουν τη χωρητικότητα.

Η επέμβαση αυτή ήταν ασφαλώς άκομψη, διότι παραμόρφωσε τον αρχικό τύπο και τις αρμονικές αναλογίες του ναού, αλλά στα δύσκολα χρόνια της τουρκοκρατίας δεν είχαν συνήθως τη δυνατότητα οι Έλληνες να χτίζουν νέους ναούς, αλλά έκαναν παρεμβάσεις στους υπάρχοντες ναούς. 

Άποψη των τοιχογραφιών του ναού 

πηγή

Τον 17ο - 18ο αιώνα, αγιογραφήθηκε ο ναός με τις τοιχογραφίες να μιμούνται παλαιότερη τεχνοτροπία αφού είναι συντηρητικές και με αυστηρά μετωπικές μορφές ενώ  το 1948 ο αγιογράφος Αγήνωρ Αστεριάδης αγιογράφησε και το εσωτερικό του ναού με τις τοιχογραφίες σήμερα να έχουν αποκατασταθεί.

Για αιώνες ο Ναός αποτελούσε πνευματικό καταφύγιο των σκλαβωμένων Ελλήνων των Τραχώνων, όμως μία ακόμα λανθασμένη επέμβαση ήταν το ότι οι τοίχοι της εκκλησίας επιχρίστηκαν με ασβέστη, κάτι που έκρυψε τον υπέροχο κεραμοπλαστικό διάκοσμο, που είναι το κύριο μέσο χρονολόγησης. 

Έτσι οδηγήθηκε ο καθηγητής Αναστάσιος Ορλάνδος στην εσφαλμένη χρονολόγηση του ναού στο 16ο αιώνα, ενώ η χρονολόγησή του είναι μεταξύ 10ου και 13ου αιώνα. 

Με βάση προφορικές μαρτυρίες που έχουμε, ο ναός κάηκε από τους Τούρκους λίγο πριν ή μετά την επανάσταση του 1821, αλλά επανήλθε σε λειτουργία, όταν μετά το 1830 το κτήμα περιήλθε στην οικογένεια Λουριώτη και τον 19ο αιώνα τοποθετήθηκε το σημερινό ξύλινο τέμπλο και ιστορήθηκε η υπέροχη εικόνα των Εισοδίων που σώζεται μέχρι σήμερα. 

Άποψη τοις τοιχοποιίας του ναού μετά την αναστύλωση

πηγή

Αρχιτεκτονική του Ναού.

Διακρίνεται σε τρεις οικοδομικές φάσεις. 

Στην αρχική του μορφή είχε σχήμα ελεύθερου σταυρού με κυλινδρικό τρούλο και κωνική στέγη, αετωματικές στέγες στις κεραίες του σταυρού που σχηματίζουν αμβλεία γωνία και ημικυκλική αψίδα ιερού, χωρίς νάρθηκα, με αποτέλεσμα να έχει πολύ μικρή χωρητικότητα. 

Αυτό το στοιχείο σε συνδυασμό με το ότι βρέθηκαν οστά στο κατώφλι της αρχικής εισόδου φανερώνουν ότι ο ναός πρέπει να κτίστηκε από κάποιο γαιοκτήμονα της εποχής ως, ταφικό κυρίως παρεκκλήσιο της οικογένειάς του και αντίστοιχα παραδείγματα έχουμε την ίδια εποχή στο Μυστρά.

Ο τύπος αυτός εντοπίζεται και σε άλλες υστεροβυζαντινές εκκλησίες της Αττικής, όπως οι άγιοι Τεσσαράκοντα στο Συκάμινο, η Παναγία Βαραμπά και ο Ταξιάρχης Δάγλας στο Μαρκόπουλο, σε αυτούς τους ναούς, όμως, οι εγκάρσιες κεραίες του σταυρού προεξέχουν ελάχιστα από τη βάση του τρούλου. Αντίθετα, στα Εισόδια οι κεραίες είναι ιδιαίτερα εκτεταμένες, σαν πτέρυγες, ενώ η ανατολική κεραία είναι τόσο στενή, ώστε η αψίδα του ιερού εφάπτεται ακριβώς στους εγκάρσιους τοίχους, όπως γινόταν στις παλαιοχριστιανικές βασιλικές.

Άποψη του ναού πρίν την αναστύλωση

πηγή

Αυτά τα στοιχεία απηχούν δεδομένα της πρώτης χριστιανικής χιλιετίας, αφού στην υστεροβυζαντινή περίοδο σπανίζουν οι ναοί αυτής της τυπολογίας, ιδίως στην Αττική, οπότε ο ναός των Εισοδίων αποκτά ιδιαίτερο ιστορικό ενδιαφέρον. 

Εξωτερικά ο ναός είναι κτισμένος με επιμελημένη αργολιθοδομή και σειρές πλίνθων ενώ το γενικότερο αρχιτεκτονικό πλάσιμο χαρακτηρίζεται από ιδιαίτερη κομψότητα και οι αναλογίες του ναού είναι απόλυτα συμμετρικές. 

Τόσο στον τρούλο όσο και στην αψίδα του ιερού υπάρχουν στενά μονόλοβα παράθυρα που περιβάλλονται από πλίνθινο τόξο και οδοντωτή ταινία ενώ στην τοιχοποιία διακρίνονται και αρκετά λίθινα μέρη σε δεύτερη χρήση, προφανώς από αρχαία ή παλαιοχριστιανικά κτίρια που υπήρχαν στην ίδια θέση, που όπως γνωρίζουμε ήταν το κέντρο του αρχαίου Δήμου Ευωνύμου.

Μαρμάρινη στήλη παλαιότερου μνημείου, στον Ναό

πηγή

Αργότερα, κατά τη διάρκεια της τουρκοκρατίας, προστέθηκαν δύο μικρά γωνιακά διαμερίσματα εκατέρωθεν της δυτικής κεραίας του σταυρού και προστέθηκε επιμήκης νάρθηκας για να αυξηθεί περισσότερο η χωρητικότητά του. 

Αυτό το στοιχείο φανερώνει ότι πλέον ο ναός φιλοξενούσε περισσότερους χριστιανούς και προφανώς λειτουργούσε σαν ενορία στην αγροτική περιοχή των Τραχώνων, που όπως και στην αρχαιότητα ήταν αραιοκατοικημένη και εκτός του κέντρου της πόλης της Αθήνας.

Νεότερη Εποχή.

Στα νεώτερα χρόνια το κτήμα Τραχώνων πέρασε αλλεπάλληλες περιπέτειες αρχής γενομένης της πώλησής του στον Μαρίνο Γερουλάνο το 1918 και έκτοτε ονομάστηκε κτήμα Γερουλάνου.

Το 1992 οι κληρονόμοι του Γερουλάνου πουλάνε το κτήμα στην γερμανική εταιρεία ΜΑΚΡΟ Cash And Carry με τιμή πώλησης 2,5 δισεκατομμύρια δραχμές με την λειτουργία του ναού να συνεχίζεται ομαλά όταν ξαφνικά το 2010, μετά από έκθεση της Πολεοδομίας Αργυρούπολης για την επικινδυνότητα του ναού, η ΜΑΚΡΟ άλλαξε τα κλειδιά της πύλης και της θύρας της εκκλησίας και εμπόδιζε έτσι την πρόσβαση στο ναό, καταργώντας τη νόμιμη θρησκευτική χρήση και την επισκεψιμότητά του. 

Άποψη των τοιχογραφιών του ναού 

πηγή

Οι κάτοικοι όμως αντέδρασαν έντονα και συντονισμένα, ενώ κατέθεσαν και ασφαλιστικά μέτρα που εκδικάστηκαν στις 29/1/2014 στο Μονομελές Πρωτοδικείο Αθηνών και το δικαστήριο εξέδωσε την  απόφαση 7341/2014, που ανέφερε:

«ΥΠΟΧΡΕΩΝΕΙ την καθής (σημ. “ΜΑΚΡΟ”) να επιτρέπει την είσοδο στην ιδιοκτησία της στο Κτήμα Τράχωνες από την οδό Αρχαίου Θεάτρου αρ. 7, την πρόσβαση μέσω της εκεί υπάρχουσας διόδου στον Ιερό Ναό των Εισοδίων της Θεοτόκου και την αποχώρηση από εκεί: 

1) Την παραμονή της εορτής του στις 20 Νοεμβρίου από ώρα 08:00 έως ώρα 17.00 και ανήμερα της εορτής του στις 21 Νοεμβρίου από ώρα 06.30 έως ώρα 17.00 απεριορίστου αριθμού προσώπων και ιερέων.

Άποψη των τοιχογραφιών του ναού 

πηγή

2) Δύο φορές το μήνα και συγκεκριμένα κάθε πρώτη και τρίτη Πέμπτη κάθε μήνα, από ώρα 08.00 έως ώρα 11.00, μέχρι 150 προσώπων και ιερέως επίσης, καθώς και να διατηρεί ανοικτή την είσοδο του ναού τις ίδιες ως άνω ημέρες και ώρες. 

ΑΠΕΙΛΕΙ δέ σε βάρος της καθής χρηματική ποινή ύψους πεντακοσίων (500) ευρώ για κάθε παραβίαση της απόφασης …»

Με αφορμή όμως την είσοδο στο Ναό, για εκπαιδευτικούς σκοπούς μαθητών Σχολείου, οι οποίοι υπερέβησαν τον αριθμό των 150 ατόμων, η ΜΑΚΡΟ έστειλε, αρχές Νοεμβρίου 2014, εξώδικο στα μέλη της Επιτροπής Κατοίκων Αλίμου για τους Τράχωνες επισημαίνοντας την «παράβαση» και ζητώντας να μην ξανά επιτραπεί η είσοδος σε «υπεράριθμους» μαθητές.

Άποψη των τοιχογραφιών του ναού, η Πλατυτέρα 

πηγή

Στις 21 Νοεμβρίου του 2014, όμως και ανήμερα της εορτής του Ιερού Ναού των Εισοδίων υπογράφεται η μεταβίβαση όλων των περιουσιακών στοιχείων (και το κτήμα Τράχωνες) της εταιρείας ΜΑΚΡΟ στην ελληνική εταιρεία Σκλαβενίτη.

Η εταιρεία Σκλαβενίτη, επιτρέπει πλέον την επαφή των κατοίκων με την πολιτιστική του κληρονομιά καθώς και την απρόσκοπτη βέβαια άσκηση των θρησκευτικών καθηκόντων τους στον Ιερό Ναό. 

Το 1972 το εκκλησάκι είχε ανακηρύχθηκε και επίσημα ως ιστορικό και διατηρητέο μνημείο όμως από το 2009 και έπειτα είχε παρουσιάσει κάποια σοβαρά στατικά προβλήματα και υπήρχε άμεσος κίνδυνος να καταρρεύσει.

Άποψη των τοιχογραφιών του ναού 

πηγή

Τον Απρίλιο του 2012 άρχισαν οι εργασίες επισκευής και αναστύλωσης του Ναού, η μελέτη ήταν του Σταύρου Μαμαλούκου, εκτελέστηκαν από την εταιρεία Μνημειοτεχνική των Αφών Κουφόπουλου, με την επίβλεψη της 1^ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων και ολοκληρώθηκαν το 2013.

Τον Φεβρουάριο του 2019 συμφωνήθηκε μεταξύ του δήμου Αλίμου και του κ. Σκλαβενίτη, η εκχώρηση στο Δήμο 80 στρεμμάτων από τα 110 συνολικά της έκτασης, μεταξύ των 80 στρεμμάτων περιλαμβάνονται το δάσος, οικήματα της οικογένειας Γερουλάνου, το Βυζαντινό εκκλησάκι της Κοίμησης της Θεοτόκου κ.ά καθώς και η πολεοδόμηση εκ μέρους του επιχειρηματία των υπόλοιπων 30 στρεμμάτων με τον χαμηλό συντελεστή οικοδόμησης 0,6%.

Σήμερα το εκκλησάκι των Εισοδίων στο Κτήμα Γερουλάνου που αποτελεί παρεκκλήσι της Ενορίας του Ιερού Ναού Ζωοδόχου Πηγής Τραχώνων, ανοίγει και είναι επισκέψιμο κάθε Τετάρτη 5.00 μ.μ ως 7.00 μ.μ. και κάθε Σάββατο 7.30 π.μ ως 12.30 το μεσημέρι.

Τηλέφωνο επικοινωνίας: 210 - 9912258, zoodohoupigis@gmail.com 

Πατήρ Διονύσιος Κατσούλης, Εφημέριος Ι.Ν. Ζωοδόχου Πηγής Τραχώνων  – Αρχαιολόγος

Διεύθυνση Ναού:  Κουμουνδούρου 94, ΤΚ 17456, Άλιμος

Ιερός Ενοριακός Ναός Ζωοδόχου Πηγής Τραχώνων.

Η ΤΙΜΙΑ ΚΑΡΑ ΤΟΥ ΠΡΟΦΗΤΗ ΖΑΧΑΡΙΑ, ΠΑΤΕΡΑ ΤΟΥ ΙΩΑΝΝΗ ΤΟΥ ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ.

ΠΗΓΗ

Φυλάσσεται στην Ιερά Μονή Αγίου Νικολάου Σίντζας, κοντά στο Λεωνίδιο της Αρκαδίας στην Πελοπόννησο.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Στην Ορθόδοξη Εκκλησία αποδίδουμε στα Αγία λείψανα τιμή και ευλαβική προσκύνηση, η όποια όμως δεν αποτελεί λατρευτική προσκύνηση η λατρεία. Τούτο γιατί κανείς ποτέ ορθόδοξος χριστιανός δεν ταύτισε στη σκέψη του τα τίμια λείψανα με «θεούς». Μακαριστός π. ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΑΛΕΒΙΖΟΠΟΥΛΟΣ (ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟΝ ΑΙΡΕΣΕΩΝ ΚΑΙ ΠΑΡΑΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΩΝ ΟΜΑΔΩΝ).

 

Φορητή εικόνα του Προφήτη Ζαχαρία διαστάσεων 88,5 Χ 70
 του Β΄ μισού του 17ου αιώνα από τον περίφημο Κρητικό
αγιογράφο, Ηλία Μόσκο.
πηγή

Καταγόταν από τον οίκο του αρχιερέα Αβιά, απογόνου του Ααρών, ήταν πατέρας του Ιωάννη του Βαπτιστή και έζησε στα χρόνια του Ηρώδη, ενώ κατά τη γνώμη του Χρυσοστόμου, δεν ήταν απλός Ιερέας, αλλά αρχιερέας που έμπαινε στα άγια των αγίων.

Στην μεγάλη εορτή του Εξιλασμού, ο Ζαχαρίας μπήκε μόνος του, ως εφημερεύων αρχιερεύς στον ναό για να προσφέρει θυμίαμα και παρουσιάσθηκε στα δεξιά του θυσιαστηρίου του, ο Αρχάγγελος Γαβριήλ.

Ήτανε λουσμένος από θείο φως και ευαγγελίσθηκε στον Ζαχαρία, ότι ο Θεός άκουσε τις προσευχές του και ότι η σύζυγός του Ελισάβετ θα γεννήσει γιό και το όνομά του θα είναι Ιωάννης ενώ πρόσθεσε: «Και Πνεύματος Αγίου πλησθήσεται έτι εκ κοιλίας μητρός αυτού, και αυτός προελεύσεται ενώπιον του Κυρίου ετοιμάσαι Κυρίω λαόν κατεσκευασμένον».

Ο Ζαχαρίας έκθαμβος από την οπτασία ταράχτηκε και δυσπίστησε, επειδή η Ελισάβετ ήταν στείρα και γριά και ο ίδιος ήταν προχωρημένης ηλικίας και γι αυτό ο Αρχάγγελος Γαβριήλ του είπε ότι θα μείνει άλαλος μέχρι να γεννηθεί το παιδί, επειδή δεν πίστευσε στα λόγια του, τα οποία θα επαληθευθούν στον κατάλληλο καιρό.

Ο Ευαγγελισμός του Ζαχαρία.

Τοιχογραφία του 1614, στον Ιερό Ναό της Παναγίας 

του "Τσιατσιαπά", στην Καστοριά.

πηγή

Την ογδόη ημέραν από τη γέννηση του παιδιού όπως ήταν άλλωστε και το έθιμο της εποχής, πήγανε το βρέφος στο ναό προκειμένου αυτό να υποβληθεί σε περιτομή καθώς όμως και να του δοθεί το όνομά του.

Οι συγγενείς ρώτησαν τον πατέρα του πώς θα το ονομάσει κι ο Ζαχαρίας, ο οποίος δεν ήταν δυνατόν ακόμη να μιλήσει, ζήτησε μία πλάκα και επάνω της έγραψε: «Ιωάννης εστί το όνομα αυτού». 

Τότε, τελείως ξαφνικά του λύθηκε η γλώσσα του και γεμάτος πλήρης Πνεύματος Αγίου έψαλε την προφητική ωδή: «Ευλογητός Κύριος, ο Θεός του Ισραήλ, ότι επεσκέψατο και εποίησε λύτρωσιν τω λαώ Αυτού, και ήγειρε κέρας σωτηρίας ημίν εν οίκω Δαυίδ του παιδός αυτού, καθώς ελάλησε διά στόματος των αγίων, των απ’ αιώνος προφητών Αυτού… 

Και σύ, παιδίον, προφήτης Υψίστου κληθήση· προπορεύση γάρ πρό προσώπου Κυρίου ετοιμάσαι οδούς Αυτού, του δούναι γνώσιν σωτηρίας τω λαώ Αυτού, εν αφέσει αμαρτιών αυτών διά σπλάγχνα ελέους Θεού ημών, εν οίς επεσκέψατο ημάς ανατολή εξ ύψους, επιφάναι τοις εν σκότει και σκιά θανάτου καθημένοις, του κατευθύναι τους πόδας ημών εις οδόν ειρήνης» (Λουκ. 1,5 - 20· 53 - 79).

Ο Προφήτης Ζαχαρίας και η γυναίκα του η Ελισάβετ.

Τμήμα βυζαντινής μικρογραφίας τού 6ου αιώνα

στό βιβλίο « χριστιανική τοπογραφία », που γράφτηκε 

μεταξύ 535 και 547 τού Κοσμά Ινδικοπλεύστη 

(Βυζαντινό έμπορο) και τώρα είναι στήν 

Βιβλιοθήκη του Βατικανού. 

πηγή

Λύθηκε, λοιπόν, η γλώσσα του Προφήτη Ζαχαρία και ευλογούσε τον Θεό, επίσης προφήτευσε ότι το παιδί θα ονομασθεί Προφήτης του Υψίστου και θα προπορευθεί για να ετοιμάσει τας οδούς του Κυρίου.

Στο πρώτο κεφάλαιο του Κατά Λουκά Ευαγγελίου περιγράφεται η οπτασία του Προφήτη Ζαχαρία, ο διάλογός του με τον Αρχάγγελο Γαβριήλ και τα περιστατικά της γεννήσεως του αγίου Ιωάννου του Βαπτιστού.

Ο προφήτης Ζαχαρίας είχε μαρτυρικό θάνατο αφού τον φόνευσαν μεταξύ του Ναού και του Θυσιαστηρίου, όπως δε σημειώνει ο Συναξαριστής δύο ήταν οι αιτίες του μίσους των Εβραίων και έτσι ο Ηρώδης οργάνωσε τη δολοφονία του. 

Ο προφήτης Ζαχαρίας κήρυττε με παρρησία τη Μαρία Θεοτόκο, ότι δηλαδή είναι συγχρόνως μητέρα και Παρθένος, την πρόσταξε δε ως Θεοτόκον, αφού γέννησε τον Χριστό, να μη βγαίνει έξω από τον τόπο που ήταν καθορισμένος να μένουν οι παρθένες. 

Ο Ζαχαρίας επίσης κατά τον καιρό της βρεφοκτονίας της Βηθλεέμ προστάτεψε τον γιό του Ιωάννη, νήπιο τότε δυόμισι ετών και τη γυναίκα του κρύβοντας τους σε ένα σπήλαιο που ήταν πέρα από τον Ιορδάνη ποταμό. 

Οι Εβραίοι λοιπόν τον κατήγγειλαν στον θηριώδη Ηρώδη και τον κατεδίωξαν ως το εσωτερικό του ναού όπου τον φόνευσαν μεταξύ ναού και θυσιαστηρίου, στον τόπο όπου είχε ορίσει να στέκεται η Παρθένος μετά την θεοτοκία της, και το αίμα του κύλησε έως το εσωτερικό του θυσιαστηρίου ενώ οι ιερείς ενταφίασαν το σώμα του στον τάφο των πατέρων του, στα Ιεροσόλυμα που το γεγονός επιβεβαιώνει και ο 13ος Κανόνας του Αγίου Πέτρου Αλεξάνδρειας.

Η σφαγή του Ζαχαρία.

Τοιχογραφία του 1614, στον Ιερό Ναό 

της Παναγίας του "Τσιατσιαπά", στην Καστοριά.

πηγή

Το Κοντάκιον του προφήτου Ζαχαρία αναφέρει: "Ο Προφήτης σήμερον και ιερεύς του Υψίστου, Ζαχαρίας προύθηκεν, ο του Προδρόμου γενέτης, τράπεζαν, της αυτού μνήμης, πιστούς εκτρέφων, πόμα τε δικαιοσύνης τούτοις κεράσας. Διό τούτον ευφημούμεν, ως Θείον μύστην Θεού της χάριτος".

Από το γεγονός αυτό και εξής στον ναό των Ιεροσολύμων έλαβαν χώρα σημεία και τέρατα, που προμήνυαν την προσεχή κατάργηση της λατρείας και του Νόμου. 

Οι ιερείς έπαυσαν να έχουν οπτασίες θεοπέμπτων αγγέλων, τους αφαιρέθηκε το χάρισμα της προφητείας. 

Δεν μπορούσαν πλέον να δώσουν χρησμό από το Δαβήρ (άδυτο του ναού), ούτε να ρωτήσουν στο Εφούδ (άμφιο του Ααρών) και να διασαφηνίσουν στον λαό τα δυσνόητα σημεία της Αγίας Γραφής.

Κατά τον Εκκλησιαστικό Ιστορικό Σωζομενό, το λείψανο του Προφήτη Ζαχαρία βρέθηκε στα χρόνια του Θεοδοσίου Β’ του Μικρού το 409, στο χωριό Κοφάρ της Ελευθερούπολης στην Παλαιστίνη, από κάποιο ονόματι Καλήμερο και φορούσε λευκό ένδυμα, μίτρα χρυσή στο κεφάλι, σανδάλια χρυσά, όπως ήταν στο θυσιαστήριο, όταν λειτουργούσε στον Θεό, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο Πατριάρχης Ιεροσολύμων, Δοσίθεος Β' στη Δωδεκάβιβλο.

Το λείψανο του Προφήτη Ζαχαρία βρίσκεται σήμερα στην Ιταλία, όπως λέει ο Ιεροσολύμων Νεκτάριος στο έργο του περί της αρχής του Πάπα αντιρρήσεως, και φυλάσσονται σε ανθρωπόμορφη λειψανοθήκη, στον ομώνυμο Ναό της Βενετίας.

Η Μνήμη του τιμάται στις 5 Σεπτεμβρίου και η Εύρεση των λειψάνων του στις 11 Φεβρουαρίου.

Η ΤΙΜΙΑ ΚΑΡΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΝΕΟΜΑΡΤΥΡΑ ΙΩΑΝΝΟΥ ΤΟΥ ΡΑΠΤΗ ΕΞ ΤΕΡΟΒΟΥ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ.

πηγή

Φυλάσσεται στην Ιερά Μονή Βαρλαάμ στα Μετέωρα.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Στην Ορθόδοξη Εκκλησία αποδίδουμε στα Αγία λείψανα τιμή και ευλαβική προσκύνηση, η όποια όμως δεν αποτελεί λατρευτική προσκύνηση η λατρεία. Τούτο γιατί κανείς ποτέ ορθόδοξος χριστιανός δεν ταύτισε στη σκέψη του τα τίμια λείψανα με «θεούς». Μακαριστός π. ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΑΛΕΒΙΖΟΠΟΥΛΟΣ (ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟΝ ΑΙΡΕΣΕΩΝ ΚΑΙ ΠΑΡΑΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΩΝ ΟΜΑΔΩΝ).

Τοιχογραφία του Αγίου
Νεομάρτυρα Ιωάννη του Ράπτου

Ο Άγιος Ιωάννης ο Ράπτης γεννήθηκε στο χωριό Τέροβο των Ιωαννίνων, το 1500, από ευσεβείς γονείς και εγκαταστάθηκε στα Ιωάννινα κάνοντας το επάγγελμα του ράπτη, τέχνη που έμαθε από τον πατέρα του, ο δέ Λαμπρίδης μας πληροφορεί ότι το εργαστήριο του Ιωάνη ήτανε στην περιοχή Πλινθοκοπείο ή Τσιεκούρ μαχαλά των Ιωαννίνων.

Μετά τον θάνατο των γονέων του, ο Ιωάννης, πάει στην Κωνσταντινούπολη επί Πατριάρχου Ιερεμίου Α' καταγόμενου από την Ζίτσα των Ιωαννίνων και επί Σουλτάνου Σουλεϊμάν Μεγαλοπρεπή όπου εκεί εξάσκησε το επάγγελμά του.

Επειδή ήταν προικισμένος με σωματικές και ψυχικές αρετές, κίνησε τον φθόνο μερικών Τούρκων, που τον πίεζαν να γίνει μουσουλμάνος: «Εσύ, τόσο καλό και ωραίο παλικάρι είναι ντροπή να δουλεύεις σαν ραφτάκος! Έλα στην πίστη τη δική μας και θα ανταμειφθείς με πλούτη και αξιώματα!», του έλεγαν συνέχεια».

Ο Ιωάννης απέρριψε αμέσως τις δελεαστικές προτάσεις των Τούρκων και όχι μόνο, αλλά αποφάσισε να μαρτυρήσει για τον Χριστό, μάλιστα δύο φορές αποπειράθηκε να εκπληρώσει αυτή του την επιθυμία, αλλά τον απέτρεψε ο πνευματικός του, την τρίτη φορά όμως, Μεγάλη Παρασκευή, είπε πως είδε σε όραμα να χορεύει μέσα στις φλόγες και έτσι πέτυχε την ποθούμενη ευλογία του πνευματικού του ο οποίος και τον κοινώνησε. 

Όταν πήγε στο εργαστήριο του, είδε να έρχονται οι Τούρκοι που τον προέτρεπαν να γίνει μουσουλμάνος, αυτή τη φορά όμως τον συκοφαντούσαν ότι δήθεν, όταν ήταν στα Τρίκαλα αρνήθηκε τον Χριστό, αρχίζουν να το προπηλακίζουν όμως ο Άγιος Ιωάννης τα αρνείται όλα αυτά, δηλώνοντας πως ποτέ δεν συνέβη κάτι τέτοιο.

Οι Άγιοι Ιωάννης αριστερά και Γεώργιος δεξιά, οι εξ Ιωαννίνων
σε τοιχογραφία από την Μονή Αγ. Αθανασίου Δελβινακίου.

Εγώ, λέγει, «εν αυτώ τω Χριστώ και ζω και ζήσομαι και συν αυτώ και υπέρ αυτού ευγνωμόνως τεθνήξομαι». 

Τον διώκουν, τον χτυπούν αλλά εκείνος προσεύχεται: «Ενίσχυσόν με μόνε Δυνατέ. δός μοι δύναμιν, δός μοι κραταίωσιν και χείρα μοι βοηθείας εξ αγίου σου κατοικητηρίου κατάπεμψον».  

Γράφει ο συναξαριστής: «ο δε εις ουρανόν και νουν ανατείνας και όμμα, Χριστός Ανέστη και τα λοιπά της ωδής επέψαλλε κείμενος». 

Τον καταδικάζουν στον δια πυρός θάνατον, όμως δήθεν φιλανθρώπως φερόμενοι απέναντί του για να μη καεί οδυνηρώς, τον αποτραβούν εκ της πυράς και τον αποκεφαλίζουν στις 18 Απριλίου του 1526. 

Όσα λείψανα απέμειναν μαζί με την σεπτή κεφαλή του, ευλαβείς χριστιανοί τα περισυνέλεξαν και τα πήγαν στο Πατριαρχείο, εκείνη τη μέρα, πλήθος χριστιανών μαζεύτηκε στον Πατριαρχικό ναό της Κωνσταντινούπολης, για να τιμήσουν τον άγιο και αφού τελέστηκε αγρυπνία, όλοι οι χριστιανοί προσκύνησαν τα ιερά λείψανα του Νεομάρτυρα και έπειτα τα ασφάλισαν σε κατάλληλο σημείο.

Τοιχογραφία του Αγίου
Νεομάρτυρα Ιωάννη του Ράπτου

Οι χριστιανοί πολύ σύντομα από το χρόνο του μαρτυρίου του, τον τιμούν ως άγιο, τον αγιογραφούν όπως στη Μονή Φιλανθρωπινών στο Νησί, τον Ναό Αγίου Αθανασίου στο Προσγόλι, στη Μονή Κοιμήσεως Θεοτόκου στη Βελλά κ.α. και συντάσσουν το συναξάρι του, όπως ο Ιουστίνος ο Δεκαδίων μαζί με την ακολουθία του, περίπου το 1543, δηλαδή 17 χρόνια μετά το μαρτύριό του. 

Στη συνέχεια επανεκδίδουν την ακολουθία ο πρωτόπαπας του Ναυπλίου Νικόλαος ο Μαλαξός, ο μέγας ρήτωρ της Εκκλησίας Αντώνιος και άλλοι το 1719, το 1738, το 1792, το 1819, το 1865 (ακολουθία δημοσιευμένη στο Ανθολόγιον της Βενετίας εκ του τυπογραφείου του Φοίνικος) και το 1870 η χειρόγραφη ακολουθία του, στην οποία στηριχθήκαμε να γράψουμε όλα αυτά, «Ποιηθεῖσα παρά τοῦ Σοφωτάτου Κυρίου Ἰουστίνου τοῦ Δεκαδίωνος, αἰτήσει δὲ τῶν φιλοχρίστων εὐσεβῶν Χριστιανῶν. Ἀντιγραφθεῖσα ὑπό τοῦ ἀναξίου Ἱερομονάχου Ἀγαθαγγέλου Γεωργιάδου Ἰωαννίτου. Διά τὴν Ἱεράν ἐκκλησίαν τοῦ ἁγίου Ἀθανασίου Σούβλιασις (σ.σ. σημερινός Άγιος Βλάσιος Θεσπρωτίας)». 

Ο Άγιος Ιωάννης ο Ράπτης όπως μας λέει και το Απολυτίκιό του: «Γόνος κάλλιστος, Ἰωαννίνων, κλέος ἔνθεον, τῆς Ἐκκλησίας, ἀνεδείχθης Ἰωάννη πανεύφημε, τῶν γὰρ Μαρτύρων ζηλώσας τὴν ἄθλησιν, διὰ πυρὸς τὸν ἀγῶνα ἐτέλεσας. Μάρτυς ἔνδοξε, Χριστὸν τὸν Θεὸν ἱκέτευε, δωρήσασθαι ἠμὶν τὸ μέγα ἔλεος».

Η μνήμη του τιμάται στις 18 Απριλίου και στα Ιωάννινα τελείται την Τρίτη της Διακαινησίμου στο ναό της Αγίας Μαρίνας.

Η ΤΙΜΙΑ ΚΑΡΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΙΩΣΗΦ ΤΟΥ ΗΣΥΧΑΣΤΗ.

Φυλάσσεται στο παρεκκλήσι του Αγίου Παντελεήμονος στην Ιερά Μονή Αγίου Αντωνίου του Μεγάλου στην περιοχή Φλόρανς της Αριζόνα των Η.Π.Α.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Στην Ορθόδοξη Εκκλησία αποδίδουμε στα Αγία λείψανα τιμή και ευλαβική προσκύνηση, η όποια όμως δεν αποτελεί λατρευτική προσκύνηση η λατρεία. Τούτο γιατί κανείς ποτέ ορθόδοξος χριστιανός δεν ταύτισε στη σκέψη του τα τίμια λείψανα με «θεούς». Μακαριστός π. ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΑΛΕΒΙΖΟΠΟΥΛΟΣ (ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟΝ ΑΙΡΕΣΕΩΝ ΚΑΙ ΠΑΡΑΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΩΝ ΟΜΑΔΩΝ).

Ο Άγιος Ιωσήφ ο Ησυχαστής και Σπηλαιώτης, κατά
κόσμον Φραγκίσκος Κόττης, σε νεαρή ηλικία.

Ο Άγιος Ιωσήφ ο Ησυχαστής και Σπηλαιώτης (κατά κόσμον Φραγκίσκος Κόττης) γεννήθηκε στις 12 Φεβρουαρίου του 1897 στις Λεύκες Πάρου. 

Γονείς του ήταν ο Γεώργιος και η Μαρία Κόττη, ήταν ο τρίτος κατά σειρά από τα επτά παιδιά της οικογένειάς του, όμως ορφάνεψε πολύ νωρίς από πατέρα κι έτσι η μητέρα του Μαρία ανέλαβε την προστασία όλης της οικογένειας. 

Ως την εφηβική του ηλικία παρέμεινε στο χωριό, βοηθώντας τη μητέρα του και την οικογένειά του σε διάφορες εργασίες ως προς το ζην ενώ σχολείο φοίτησε ως τη Β' Δημοτικού ενώ υπηρέτησε τη θητεία του στο Πολεμικό Ναυτικό κι έπειτα σε ηλικία 23 ετών περίπου, αναχώρησε από την Πάρο για τον Πειραιά, όπου εργάστηκε ως μικροπωλητής σε Πειραιά και Αθήνα. 

Ο Άγιος Ιωσήφ ο Ησυχαστής και Σπηλαιώτης, κατά
κόσμον Φραγκίσκος Κόττης, σε νεαρή ηλικία, μοναχός

Λόγο ελλιπούς μόρφωσής του, άρχισε μόνος του να διαβάζει βίους αγίων και ασκητών, που του προκάλεσαν ιδιαίτερο ενθουσιασμό και άρχισε να εξασκείτε στα βουνά της ακατοίκητης τότε Πεντέλης, όπου ξενυχτούσε με προσευχή σε σπηλιές ή πάνω σε δένδρα, όπως συνήθιζαν οι παλαιοί ασκητές, σαν στυλίτης. 

Έπειτα πήγετο 1921 στο Άγιον Όρος να μονάσει και ο πρώτος σταθμός του ήταν τα Κατουνάκια.

Όταν ο Γέροντας έφυγε για μοναχός η μητέρα του είπε στους δικούς της ότι το γνώριζε από τη γέννησή του, διηγήθηκε μάλιστα το εξής: «Όταν γέννησα τον Φραγκίσκο μου (αυτό ήταν το κοσμικό όνομά του) και ήμου­να ακόμη στο κρεββάτι με το μωρό δίπλα μου άνοιξε η στέγη και ένας φτερωτός νέος που έλαμπε άρχισε να ξεσκεπάζει το μωρό με πρόθεση να το πάρει. Όταν διαμαρτυρήθηκα μου είπε ότι γι’ αυτό ήρθε και αυτή είναι η “απόφαση”. Μου έδειξε σε ένα σημειωματάριο γραμμένη μια εντολή, ότι πρέπει οπωσδήποτε να πάρει το μικρό. Όταν αντιστάθηκα, ο Αγ­γε­λος μου έδωσε ένα πολύτιμο κόσμημα σε σχήμα σταυρού και μου πήρε το μωρό»

Στο Άγιο Όρος, γνώρισε την αδελφότητα των Δανιηλαίων και έμεινε για ένα διάστημα στη Σκήτη τους υπό την πνευματική καθοδήγηση του Γέροντος Δανιήλ Κατουνακιώτη του Σμυρναίου, που ήταν και ο ιδρυτής της Συνοδείας των Δανιηλαίων, όμως αποχώρησε με την ευχή του Γέροντος Δανιήλ, διότι επιθυμούσε την υπέρμετρη άσκηση, τον ησυχασμό και την απομόνωση με σκοπό τη νοερά προσευχή. 

Ο μακάριοι Γέροντες Αρσένιος (αριστερά) και Ιωσήφ
(δεξιά) οι Σπηλαιώτες και Ησυχαστές, οι για
σαράντα χρόνια αχώριστοι συνασκητές.

Έναν χρόνο αφότου πήγε στο Άγιον Όρος, την ημέρα της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, που γιορτάζεται στην κορυφή του όρους Άθω, στο ομώνυμο εκκλησάκι, γνώρισε τον μετέπειτα πιστό συνασκητή του, πατέρα Αρσένιο, που ήταν ήδη μεγαλόσχημος μοναχός της Μονής Σταυρονικήτα. 

Ψάχνοντας για αυστηρό, διακριτικό νηπτικό Γέροντα, που θα τον βοηθούσε να ανακαλύψει την ασκητική Χριστιανική ζωή, πήγε με τον π. Αρσένιο στο Ιερό κελί του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου στα Κατουνάκια, το 1924, για να γίνουν υποτακτικοί σε δύο ηλικιωμένους Γέροντες, τον πατέρα Εφραίμ και Ιωσήφ, που ήταν κατά σάρκα αδέλφια. 

Στις 31 Αυγούστου 1925 σε ηλικία 28 ετών έλαβε το μοναχικό σχήμα, στη Βίγλα, στο σπήλαιο του Αγίου Αθανασίου, παίρνοντας το όνομα Ιωσήφ. 

Στα μέσα του 1928 αποφάσισαν να μεταβούν σε πιο ορεινή και απομακρυσμένη περιοχή στην Σκήτη του Αγίου Βασιλείου και έπειτα από δέκα περίπου χρόνια σκληρής πνευματικής άσκησης, νηστείας και προσευχής με τον π. Αρσένιο, καθώς και με πολλές εμπειρίες της θείας Χάριτος, ο Ιωσήφ δέχτηκε να αναλάβει συνοδεία και να γίνει πνευματικός οδηγός, όποιων μοναχών θα τον ακολουθούσαν. 

Στην φωτογραφία, διακρίνονται όρθιοι από αριστερά:
π. Χαράλαμπος (έπειτα ηγούμενος της Ι. Μονής Διονυσίου),
μπάρμπα Γιάννης ο ψαράς, μον. Ευστράτιος, μον. Ιωσήφ
(μετέπειτα Γέροντας Ιωσήφ Βατοπαιδινός), μον. Αθανάσιος
(κατά σάρκα αδελφός του Ιωσήφ Ησυχαστού), μον. Νικόδημος,
π. Εφραίμ (μετέπειτα ηγούμενος της Ι. Μονής Φιλοθέου
και της Ι.Μ. Αγίου Αντωνίου Αριζόνας). Καθιστοί από
αριστερά: Γέροντας Αρσένιος, Γέροντας Ιωσήφ ο Ησυχαστής,
Γέροντας Θεοφύλακτος Νεοσκητιώτης.

Κατά την περίοδο της διαμονής του στη Σκήτη του Αγίου Βασιλείου, ο Γέροντας Ιωσήφ Κόττης είχε ως υποτακτικό και τον παπά Εφραίμ τον Κατουνακιώτη.

Την ίδια περίοδο ο αδελφός του Γέροντα Ιωσήφ, Νικόλαος Κόττης, εγκαταλείπει τα εγκόσμια και εντάχθηκε στη συνοδεία του αδελφού του ως μοναχός με το όνομα Αθανάσιος.

Τον Ιανουάριο του 1938, η μικρή συνοδεία μετέβη στην Ιερά Σκήτη της Μικράς Αγίας Άννας, όπου και εγκαταστάθηκε μέσα σε σπηλιές κοντά σε ένα εκκλησάκι του Τιμίου Προδρόμου, που το έχτισαν οι ίδιοι. 

Πρώτος υποτακτικός του κατά την παραμονή της συνοδείας στην Μικραγιάννα, ήταν ο Κύπριος μοναχός Σωφρόνιος, ο οποίος κατά τη μεγαλόσχημη κουρά του πήρε το όνομα Ιωσήφ και διετέλεσε αργότερα Γέροντας της Ιεράς Μονής Βατοπαιδίου Αγίου Όρους μέχρι και την κοίμησή του, την 1η Ιουλίου 2009, επίσης, μέλος της συνοδείας ήταν ο πατήρ Εφραίμ, ο μετέπειτα Γέροντας Εφραίμ και Ηγούμενος της Ιεράς Μονής Φιλοθέου Αγίου Όρους και ιδρυτής άνω των 19 μοναστηριών στις Η.Π.Α. και στον Καναδά. 

 

Το κελλί του Ευαγγελισμού στη Νέα Σκήτη όπου
παρέμεινε η Συνοδεία μέχρι την κοίμηση του
Οσίου Ιωσήφ του Ησυχαστή.
πηγή:www.briefingnews.gr 

Το 1953, η συνοδεία του εγκαταστάθηκε στη Νέα Σκήτη του Άθω, που αποτέλεσε και τον τελευταίο σταθμό της επίγειας ζωής του όταν εκεί κοιμήθηκε στις 15 Αυγούστου του 1959, στην ιερά καλύβη Ευαγγελισμού της Θεοτόκου.

Η υγεία του κλονισμένη από την υπέρμετρη άσκηση, οδήγησε σε καρδιακή ανεπάρκεια και έναν μήνα πριν την κοίμησή του, είχε πληροφορηθεί τον ακριβή χρόνο από την ίδια την Παναγία ενώ τις τελευταίες σαράντα ημέρες δεν έτρωγε τίποτε, μόνο κοινωνούσε κάθε μέρα.

Στις 14 Αυγούστου παρακολούθησε την ιερή αγρυπνία προς τιμήν της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, μετέλαβε τα Άχραντα Μυστήρια και μετά το τέλος της ακολουθίας άφησε την τελευταία του πνοή και ενταφιάστηκε σε εκκλησάκι στη Νέα Σκήτη Αγίου Όρους, κοντά στον Πύργο της Σκήτης.

 ο Όσιος Ιωσήφ ο Ησυχαστής, με το πνευματικό
του τέκνο π. Εφραίμ Φιλοθεΐτη

Η διδασκαλία του και το πνευματικό του έργο διασώζεται σε 65 επιστολές του, που έχει εκδώσει η Ιερά Μονή Φιλοθέου, καθώς και σε αριθμό βιβλίων διαφόρων εκδόσεων. 

Η περίοδος παρουσίας του στον Άθωνα, είναι η εποχή έλλειψης πνευματικών οδηγών, που ήταν σε θέση να διδάξουν τη Νοερά Προσευχή σε σχέση με την κάθαρση της καρδιάς και του νου από τα πάθη, με ουσιαστικό τρόπο και όχι με το νομικίστικο χαρακτήρα της τήρησης των χριστιανικών καθηκόντων.

Ακόμα και οι αριθμοί των μοναχών ήταν πολύ μικροί στα διάφορα μοναστήρια, η επάνδρωση έξι ιερών μονών και η πνευματική αναγέννηση του Αγίου Όρους, αλλά και πολλών γυναικείων μοναστηριών στον ελληνικό χώρο, οφείλεται στον Γέροντα Ιωσήφ τον Ησυχαστή.

Στις 20 Οκτωβρίου 2019 και βρισκόμενος στις Καρυές του Αγίου Όρους, ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος ανήγγειλε ότι επίκειται η επίσημη αγιοκατάταξη του Γέροντος Ιωσήφ του Ησυχαστή στο Αγιολόγιο της Ορθόδοξης Χριστιανικής Εκκλησίας.

Στις 9 Μαρτίου 2020, η Αγία και Ιερά Σύνοδος του Οικουμενικού Πατριαρχείου, με Πατριαρχική και Συνοδική Πράξη, προέβη στην αναγραφή του Γέροντος Ιωσήφ στο Αγιολόγιο της Ορθόδοξης Εκκλησίας.

Το 1962 έγινε η εκταφή του Γέροντος και σύμφωνα με την διήγηση του Γέροντα Εφραίμ της Αριζόνας: 

"Όταν κάναμε την εκταφή του Γέροντος, τρία χρόνια μετά την κοίμησή του, τον βγάλαμε κεχριμπάρι, αυτό είναι σημείο αγιότητος. Όλα τα άγια λείψανά του ήσαν όπως το κεχριμπάρι. Στην εκταφή, όλοι οι παραδελφοί έλεγαν, εγώ θα πάρω αυτό, εγώ θα πάρω το άλλο κι’ εγώ έλεγα μέσα μου: «Εγώ δεν θα μιλήσω καθόλου, ο,τι μου δώσουν».

Ο πατήρ Αθανάσιος πήρε το χέρι του, λέγοντας: -Αυτό το χεράκι με έσωσε, με τις μπαταριές που έτρωγα! Και ενώ όλοι έπαιρναν κάποιο κομμάτι από το άγιο Λείψανό του για ευλογία, εγώ καθόμουν παράμερα. 

Γυρνάει τότε ο Γερο - Αρσένιος και λέει: 

–Την κάρα να την δώσετε στον παπα-Εφραίμ. 

–Να ’ναι ευλογημένο. Σ’ ευχαριστώ πολύ. 

Άλλος είχε σκοπό να την πάρη, γιατί όλοι της συνοδείας μας είμαστε εκεί. Έτσι δεν έβαλα θέλημα πουθενά και πήρα την κάρα του αγίου Γέροντός μου.

Στη Νέα Σκήτη την έβαλα στο παρεκκλήσι δίπλα στο κελλί μου. Στην Ιερά Μονή Φιλοθέου την είχα στο κελλί μου και τώρα στην Αριζόνα είναι τοποθετημένη στο παρεκκλήσι του αγίου Παντελεήμονος και ευωδιάζει, από την Νέα Σκήτη μέχρι σήμερα συνεχώς. Και είναι πολύ παράδοξο μυστήριο, ότι όσο περνούν τα χρόνια, ευωδιάζει και περισσότερο. Και ξεκινώντας είτε την αγρυπνία μου είτε την θεία Λειτουργία είτε οποιαδήποτε διακονία, πηγαίνω βάζω μετάνοια, παίρνω την ευχή του και κάνω υπακοή ακόμα και σήμερα.

Τα λείψανα του αγιασμένου Γέροντος Ιωσήφ, όπου κι’ αν υπάρχουν, παντού ευωδιάζουν και κάνουν θαύματα σε όσους τα προσκυνούν ανάλογα με την πίστι που έχει ο καθένας.

Πάντοτε στην γιορτή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου κάνουμε πανηγύρι και το απόγευμα της ίδιας ημέρας κάνουμε το μνημόσυνο για τον Γέροντά μας, που τον πιστεύουμε απόλυτα ως σύγχρονο Άγιο. Κάποτε στη Μονή Φιλοθέου, όταν βγάλαμε την κάρα του από την στολισμένη θήκη της, για να κάνουμε το μνημόσυνο, ευωδίαζε πολύ και μάλιστα μπροστά στο στόμα. 

Απορούσαμε γιατί στο στόμα περισσότερο και τότε πετάγεται ένα καλογέρι και μου λέει: 

-Γέροντα, ξέρεις γιατί ευωδιάζει απ’ το στόμα; 

-Γιατί έλεγε την ευχή συνέχεια μ’ αυτό.

Πράγματι, είχε δίκιο, αυτή είναι η αλήθεια! Διότι θες η ευχή, που με το στόμα έλεγε, θες τα σωτήρια λόγια του Θεού, που πάντα αυτό το στόμα έβγαζε για την ωφέλεια όλων, θες η παντελής αποφυγή της αργολογίας και της κατακρίσεως, θες τα παιδαγωγικά του λόγια για την τελείωσι των υποτακτικών του, θες το μελίρρυτο ψάλσιμό του, που από τον Θεό έλαβε, όλα από το στόμα του έβγαιναν. Ευλογημένο λοιπόν και τρισευλογημένο. 

Γι’ αυτό και στην κάρα του το στοματάκι του ευωδιάζει πολύ περισσότερο από κάθε άλλο μέρος της."