Η ΤΙΜΙΑ ΚΑΡΑ ΚΑΙ ΤΑ ΛΕΙΨΑΝΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΤΟΥ ΤΗΡΩΝΟΣ.

 πηγή

Σήμερα βρίσκονται στον καθολικό Καθεδρικό ναό του Brindisi (Μπρίντιζι), στην Ιταλία.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Στην Ορθόδοξη Εκκλησία αποδίδουμε στα Αγία λείψανα τιμή και ευλαβική προσκύνηση, η όποια όμως δεν αποτελεί λατρευτική προσκύνηση η λατρεία. Τούτο γιατί κανείς ποτέ ορθόδοξος χριστιανός δεν ταύτισε στη σκέψη του τα τίμια λείψανα με «θεούς». Μακαριστός π. ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΑΛΕΒΙΖΟΠΟΥΛΟΣ (ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟΝ ΑΙΡΕΣΕΩΝ ΚΑΙ ΠΑΡΑΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΩΝ ΟΜΑΔΩΝ).

Εικόνα των Αγίων Θεοδώρων από έναν ναό στα Σκόπια.

Χρονολογείται στα 1618 και η τέχνη της είναι εξαιρετική.

Στο πάνω μέρος διακρίνεται επιγραφή με χρυσά 

γράμματα στα ελληνικά, ενώ εκατέρωθεν των Αγίων 

υπάρχουν άλλες επιγραφές με μαύρα γράμματα.

πηγή

Ο Αγιος Θεόδωρος ο Τήρων καταγόταν από το χωριό Αμάσεια στη Μαύρη Θάλασσα, που ονομαζόταν Χουμιαλά.

Ιδιαίτερη πατρίδα του ήταν ο υστερορωμαϊκός οικισμός Ευχάιτα (σημ. Avkat) και έζησε κατά τους χρόνους των αυτοκρατόρων Μαξιμιανού (286 - 305) και Γαλερίου (305 - 311).

Ονομάζεται Τήρων, γιατί κατετάγη στο στράτευμα των Τηρώνων, δηλαδή των νεοσυλλέκτων, διοικούμενο από του πραιπόσιτου Βρίγκα. 

Τους λόγους που οδήγησαν τον Θεόδωρο να καταταγεί στο στρατό δεν τους γνωρίζουμε, γνωρίζουμε όμως πως σύντομα ξεχώρισε στην κοόρτη Tyronum μεταξύ των άλλων στρατιωτών για την ανδρεία του. 

Αφορμή να γίνει γνωστός για τη ανδρεία του στάθηκε η βοήθεια που έδωσε σε κάποια πλούσια γυναίκα και τους κατοίκους μίας περιοχής εξαιτίας ενός γιγάντιου φιδιού το οποίο τους τρομοκρατούσε. 

Προσευχόμενος έψαξε το φίδι και όταν το συνάντησε εκτόξευσε εναντίον του το ακόντιο σκοτώνοντας το.

Την εποχή εκείνη είχε αρχίσει να εφαρμόζεται το διάταγμα του Διοκλητιανού, περί θυσιών στους Θεούς, με σκοπό να ξεχωρίζουν ποιοι είναι οι Χριστιανοί και ο Θεόδωρος αρνήθηκε να λάβει μέρος σε αυτές τις θυσίες ομολογώντας στον επικεφαλή του τάγματος, στον Βρύγκα πως είναι Χριστιανός. 

πηγή

πηγή

Άγιος Θεόδωρος ο Τήρων. 

Τοιχογραφία του Πανσέληνου στον Ναό του Πρωτάτου 

(Καρυές Αγίου Όρους)

πηγή

Ο Βρύγκας βλέποντας ότι οι προσπάθειές του να τον μεταπείσει, αποτύγχαναν, του έδωσε χρόνο να το ξανασκεφτεί. 

Ο ίδιος τον χρόνο που είχε τον χρησιμοποίησε για να ενισχύσει τους Χριστιανούς του τάγματος, ώστε να μην αλλαξοπιστήσουν ή φοβηθούν από τα βασανιστήρια που ανέμενε να περάσει, μετά τη δεύτερη ακρόαση και τη μη μετάνοια του.

Ο Θεόδωρος όμως δεν έμεινε μόνο σε αυτό, χρησιμοποιώντας την ελευθερία του, κατέστρεψε το ξύλινο είδωλο της Θεάς Ρέας που βρισκόταν στο ναό, από την αγανάκτησή του για τον διωγμό και τα μαρτύρια των Χριστιανών. 

Ο Κρονίδης, ένας υπηρέτης του ναού, είδε το σκηνικό και το διεμήνυσε στον τοπικό άρχοντα Πόπλιο και αμέσως ο Θεόδωρος κλήθηκε σε απολογία και είπε ότι το έκανε θέλοντας να διαπιστώσει αν όντως η θεά ήταν αληθινή. 

Αυτό που διαπίστωσε όμως ήταν ότι πρόκειται περί ενός άψυχου πράγματος.

Ο τοπικός άρχοντας αμέσως διέταξε να τον μαστιγώσουν και αφού τον μαστίγωσαν άγρια, τον έφερε πάλι μπροστά του λέγοντας πως αν ασπασθεί το θεό του όλα θα τελειώσουν, ειδάλλως θα τον υποβάλλει σε βασανιστήρια και θα σπάσει γρήγορα. 

Φορητή εικόνα του Αγίου Θεοδώρου Τήρονος,
βυζαντινό και χριστιανικό μουσείο Αθηνών
πηγή

Ο Θεόδωρος άμεσα απάντησε τη σταθερότητα της πίστης του και πως δε φοβάται να μαρτυρήσει επειδή δεν είναι δειλός. 

Έτσι έδωσε εντολή να τον ρίξουν στη φυλακή χωρίς τροφή και νερό. 

Το βράδυ όμως ο Χριστός εμφανίστηκε μπροστά του δίνοντας του τη δύναμη, επίσης άγγελοι, περιγράφει ο Γρηγόριος Νύσσης, έψαλαν μέσα από το κελί του, με αποτέλεσμα οι φύλακες να νομίσουν πως φίλοι του Θεοδώρου πήγαν να τον βοηθήσουν να δραπετεύσει. 

Ο Πόπλιος έστειλε, μαθαίνοντας το γεγονός, άγημα στη φυλακή χωρίς να βρουν τίποτα.

Ο Πόπλιος θέλησε να του ξαναδώσει μια ευκαιρία να αλλαξοπιστήσει, όμως ο Θεόδωρος ήταν ανένδοτος. 

Έτσι διέταξε να τον κρεμάσουν με ανάποδη φορά και να κόψουν τις σάρκες του με κοφτερά σίδερα, ένα ιδιαίτερα γνωστό για την εποχή βασανιστήριο. 

Η προσπάθεια που κατέβαλαν από το βασανιστήριο απέτυχε. 

Ο Θεόδωρος όμως δεν έσπασε και αντ' αυτού ο παρευρισκόμενος λαός έπαιρνε δύναμη από το θάρρος και την αντοχή του Θεοδώρου ενώ ο Πόπλιος βλέποντας αυτό διέταξε να τον ρίξουν στο καμίνι.

Φορητή εικόνα των Αγίων Θεοδώρου του Τήρονος και Στρατηλάτη,
 μουσείο Ερμιτάζ, Αγία Πετρούπολη Ρωσία, 15ος αιώνας.
πηγή

Η ημερομηνία της κοίμησής του, ήταν η 17η Φεβρουαρίου του έτους 306 ή 307. 

Η Ευσεβία επιτέλεσε την ανακομιδή των λειψάνων του πριν από το 350 στα Ευχάιτα, τα οποία αποτέλεσαν το λατρευτικό κέντρο του αγίου Θεοδώρου και αναδείχθηκαν σε σπουδαίο προσκύνημα.

Η Σύναξη του Αγίου Μεγαλομάρτυρα Θεοδώρου του Τήρωνος τελούνταν στο Μαρτύριό του, το οποίο βρισκόταν στην περιοχή του Φωρακίου ή Σφωρακίου, το Σάββατο της Α' εβδομάδος των Νηστειών, δηλαδή την ημέρα που ο Άγιος έκανε το θαύμα των κολλύβων σώζοντας τον ορθόδοξο λαό από τα μιασμένα ειδωλόθυτα, τα οποία επρόκειτο από άγνοια να φάει.

Το θαύμα έχει ως εξής: Ο Ιουλιανός ο παραβάτης, γνωρίζοντας ότι οι χριστιανοί καθαρίζονται με τη νηστεία στη πρώτη εβδομάδα της αγίας Σαρακοστής - γι' αυτό την λέμε καθαρά εβδομάδα - θέλησε να τους μολύνει. 

Διέταξε λοιπόν, κρυφά, όλες οι τροφές στην αγορά να ραντιστούν με αίματα ειδωλολατρικών θυσιών, όμως με Θεία ενέργεια, φάνηκε στον ύπνο του τότε Αρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως Ευδοξίου, ο μάρτυρας Θεόδωρος και φανέρωσε το πράγμα. 

Ο Χριστός ευλογεί την Θεοτόκο και τον Αγιο Θεόδωρο Τήρωνος,
μωσαϊκό από την εκκλησία του Αγίου Δημητρίου, Θεσσαλονίκη
πηγή

Παρήγγειλε να ενημερωθούν όλοι οι χριστιανοί, να μην αγοράσουν καθόλου τρόφιμα από την αγορά.

Για να αναπληρώσουν δέ την τροφή να βράσουν σιτάρι και να φάνε τα λεγόμενα κόλλυβα, όπως τα έλεγαν στα Ευχάϊτα. 

Έτσι και έγινε και φυσικά ματαιώθηκε ο σκοτεινός σκοπός του ειδωλολάτρη αυτοκράτορα και το Σάββατο, τότε, ο ευσεβής λαός που διαφυλάχθηκε αμόλυντος στην καθαρά εβδομάδα, απέδωσε ευχαριστίες στον μάρτυρα.

Από τότε γύρω στα μέσα του Δ΄ αιώνα, η Εκκλησία τελεί κάθε χρόνο την ανάμνηση αυτού του σπουδαίου γεγονότος πρός δόξα Θεού αλλά και πρός τιμή του μάρτυρα, αγίου Θεοδώρου του Τήρωνος.

Στην Αγιογραφία, ο Άγιος Θεόδωρος ο Τήρων εμφανίζεται σε τεσσάρων ειδών μορφές απεικόνισης. 

Εικονίζεται, είτε μόνος του με στρατιωτική στολή, είτε αντιμετωπίζοντας ένα φίδι - δράκο και μαζί με τον Άγιο Θεόδωρο τον Στρατηλάτη όρθιοι ή ακόμη και επάνω σε άλογα ενώ πάντα φέρει μία σπουδαία στρατιωτική στολή.

Λείψανα Αγ. Θεοδώρου του Τήρωνος στον καθολικό 

Καθεδρικό ναό του Brindisi (Μπρίντιζι), στην Ιταλία 

πηγή

Τα λείψανα του Αγίου Θεοδώρου κλάπηκαν από τη Μεσημβρία στις ακτές του Εύξεινου Πόντου, το 1257, από τους Βενετούς και μετά από μια πρώτη έκθεσή τους σε μια ενετική εκκλησία της Κωνσταντινούπολης, μεταφέρθηκαν τελικά στη Βενετία το 1267 και εκεί τοποθετήθηκαν στην εκκλησία του Σαν Σαλβαδόρ στην Βενετία. 

Τελικά, μεταφέρθηκαν στον Καθεδρικό ναό του Μπρίντιζι ενώ για όσο καιρό η Βενετία ήταν μέρος του Βυζαντινού κόσμου, ο προστάτης άγιος της Βενετίας ήταν ο Άγιος Θεόδωρος ο Τήρων ή Θεόδωρος Αμασείας μαζί με τον Αγιο Μάρκο.

Από κάποιους ερευνητές, θεολόγους, φιλολόγους και ιστορικούς, θεωρείται ότι ο Άγιος Θεόδωρος ο Τήρων των Ευχαΐτων, συμπίπτει στο ίδιο πρόσωπο με τον Άγιο Θεόδωρο τον Στρατηλάτη της Ευχάνειας, διότι εκλαμβάνουν τους βίους ως δύο εκδόσεις του βίου του ενός αγίου Θεοδώρου.

Μαρτύριο Άγίου Θεοδώρου τού Τήρωνος. 

Τοιχογραφία τού 1547, Μονή  Διονυσίου Αγ. Όρους

έργο τού αγιογράφου Τζώρτζη (Ζώρζη) Φουκά

πηγή

Επιπλέον οι ερευνητές στέκονται και στο γεγονός της αναφοράς μόνο ενός αγίου Θεοδώρου στην κοιλάδα του Ίριδα μέχρι και τα μέσα του 9ου αιώνα, οπότε καθιερώθηκε και η επονομασία τους. 

Την εποχή αυτή είχε παρακμάσει σημαντικά το προσκύνημα των Ευχαΐτων και είχε αρχίσει αντίθετα να ακμάζει η Ευχάνεια, αυτό βέβαια δεν είναι όμως και η επικρατούσα άποψη.

Η Εκκλησία μας τιμά δυο διαφορετικά πρόσωπα, που ήταν σύγχρονοι μεταξύ τους, γεννήθηκαν σε πλησιόχωρους οικισμούς και μαρτύρησαν επίσης, παράλληλα στην Αμάσεια. 

Ο ένας ήταν νεοσύλλεκτος, υπηρετούσε στην κοόρτη των Τηρώνων, και ο άλλος ήτανε υψηλόβαθμος αξιωματικός. 

Η γνώση αυτή οφείλεται κατά κύριο λόγο στους συναξαριστές - βιογράφους των δυο προσωπικοτήτων που ήταν αφενός ο Γρηγόριος Νύσσης για τον Θεόδωρο τον Τήρωνα και ο Αύγαρος (Ουάρος), προσωπικός γραμματέας του Θεοδώρου του Στρατηλάτη.

Η μνήμη του τιμάται στις 17 Φεβρουαρίου καθώς επίσης και 43 ημέρες μετά το Πάσχα στην ανάμνηση του θαύματος των Κολλύβων.

Απολυτίκιο

του Αγίου Θεοδώρου του Τήρωνος