Η ΤΙΜΙΑ ΚΑΡΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΚΑΙ ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗ ΛΟΥΚΑ.

πηγή

Βρίσκεται στον καθεδρικό Ναό των Αγίων Βίτου, Βεντσεσλάου και Αδαλβέρτου στην Πράγα της Τσεχίας. Αποτελεί το σημαντικότερο εθνικό μνημείο της Τσεχίας και βρίσκεται σε δεσπόζουσα θέση μέσα στο ανακτορικό σύμπλεγμα κτηρίων στο λόφο του Χρατσάνι.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Στην Ορθόδοξη Εκκλησία αποδίδουμε στα Αγία λείψανα τιμή και ευλαβική προσκύνηση, η όποια όμως δεν αποτελεί λατρευτική προσκύνηση η λατρεία. Τούτο γιατί κανείς ποτέ ορθόδοξος χριστιανός δεν ταύτισε στη σκέψη του τα τίμια λείψανα με «θεούς».Μακαριστός π. ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΑΛΕΒΙΖΟΠΟΥΛΟΣ (ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟΝ ΑΙΡΕΣΕΩΝ ΚΑΙ ΠΑΡΑΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΩΝ ΟΜΑΔΩΝ).

Άγιος Λουκάς ο Ευαγγελιστής - γ' τέταρτο 14ου αιώνα 
Mονή Xιλανδαρίου, Άγιον Όρος

πηγή

Ο Απόστολος Λουκάς καταγόταν από την Αντιόχεια της Συρίας και εξασκούσε το επάγγελμα του ιατρού ενώ συγχρόνως σύμφωνα με μια αρχαία παράδοση ήταν άριστος ζωγράφος, πολύ καλός γνώστης της Εβραϊκής, της Συριακής και της Ελληνικής γλώσσας και όπως φαίνεται από έργα του είχε και αξιόλογη φιλοσοφική αλλά και φιλολογική κατάρτιση.

Ο έξοχος χειρισμός της Ελληνικής γλώσσας συνηγορεί στο να αποδεχθούμε μία άλλη παράδοση η οποία υποστηρίζει την ελληνική εθνικότητα του Λουκά απο τον γένος του πατέρα του και μάλιστα ο Μιχαήλ Μαλαξός στους Βίους των Αγίων αναφέρει ότι: «Καθώς μας πληροφορεί ο Ευσέβιος, ο Ευαγγελιστής Λουκάς ήταν εξ Αντιοχείας, εθνικότητας του δε εικάζεται μάλλον η Ελληνική».

Ο αγιος Λουκάς υπήρξε προσφιλής μαθητής και ακόλουθος του μεγάλου Αποστόλου των εθνών Παύλου, τον οποίο ακολούθησε κατά το μεγαλύτερο μέρος της 2ης και 3ης περιοδείας του και σύμφωνα με την παράδοση ο Λουκάς μετά τον μαρτυρικό θάνατο του Αποστόλου Παύλου κήρυξε το Ευαγγέλιο στη Δαλματία, Ιταλία, Γαλλία και κυρίως όμως στην Ελλάδα με επίκεντρο της όλης δράσης του, την πόλη των Θηβών.

Η Τιμία Κάρα του Αγίου Αποστόλου και Ευαγγελιστή Λουκά
πηγή

Η Τιμία Κάρα του Αγίου Ευαγγελιστή Λουκά
πηγή

Ο Μέγας Συναξαριστής της Ορθοδόξου Εκκλησίας αναφέρει και μια άλλη παράδοση σύμφωνα με την οποία ο Άγιος πριν ακόμη γίνει χριστιανός ζούσε στη Θήβα εξασκώντας το επάγγελμα του ιατρού, κι εκεί γνώρισε τον Παύλο και ασπάσθηκε τον χριστιανισμό όμως αυτή η παράδοση η οποία υποστηρίζει την διαμονή του Λουκά στη Θήβα πριν την γνωριμία του με τον Παύλο πριν δηλαδή γίνει χριστιανός είναι δύσκολο να εξακριβωθεί και είναι μάλλον απίθανη. 

Μεγάλη προσφορά του Αγίου στην Εκκλησία πέρα από το κηρυγματικό του έργο είναι η συγγραφή του Ιερού του Ευαγγελίου και του βιβλίου των Πράξεων των Αποστόλων, μάλιστα ο Λουκάς είναι ο μόνος Ευαγγελιστής που ξεκινά το Θεόπνευστο έργο του με τα προ της γεννήσεως του Χριστού γεγονότα όπως η εμφάνιση του αγγέλου στο Ζαχαρία, ο Ευαγγελισμός της Παναγίας, η Επίσκεψη της Θεοτόκου στην Ελισάβετ, η γέννηση του Ιωάννη του Προδρόμου.

Άγιοι Λουκάς και Mάρκος (Eυαγγέλιο)  

12ος αιώνας - Πρωτάτο, Άγιον Όρος

πηγή

Ο Άγιος Λουκάς αναφέρει επίσης με χρονολογική αλλά εξίσου και με ιστορική τάξη όλα εκείνα τα γεγονότα που σχετίζονται με την Ρωμαϊκή κυριαρχία στην Παλαιστίνη και διακρίνεται έτσι, έντονα στο Ευαγγέλιο του, το μεγάλο χάρισμα του Αγίου και ως ιστορικού.

Στο 5ο ιστορικό βιβλίο της Καινής Διαθήκης, στις Πράξεις των Αποστόλων, ο Λουκάς διηγείται την δράση των Αποστόλων και την προσπάθειά τους για την διάδοση του Χριστιανισμού, στους ανηλεείς διωγμούς που υπέστησαν καθώς όμως και σε διάφορα γεγονότα που διαδραματίστηκαν στην Αρχαία Ελλάδα.

Σύμφωνα με τον Μιχαήλ Μαλαξό ο τόπος συγγραφής του κατά Λουκά Ευαγγελίου πιθανότατα είναι το σπήλαιο της Ιεράς Μονής του Μεγάλου Σπηλαίου  στα Καλάβρυτα όπου σώζεται ως και σήμερα η κόγχη (Αγία Τράπεζα) και που εκεί ιερουργούσε ο Άγιος Λουκάς ενώ ο Κωνσταντίνος Οικονόμος ο εξ Οικονόμων στο Κτητορικό της ιεράς Μονής του Μεγάλου Σπηλαίου σημειώνει ότι ο Αγιος Λουκάς ο Ευαγγελιστής, παρέδωσε στον Θεόφιλο το Ευαγγέλιο του, προσέφερε σε αυτόν επίσης και την εικόνα της Παναγίας Θεοτόκου Μεγαλοσπηλιώτισσας, η οποία διασώζεται μέχρι και σήμερα στο μοναστήρι αυτό. 

Η Παναγία Μεγαλοσπηλιώτισσα

Αρχείο ΙΑΑ - © Ιερά Αρχιεπισκοπή Αθηνών

πηγή

Σύμφωνα όμως με τη γνώμη και κάποιων άλλων εκκλησιαστικών μελετητών ο τόπος συγγραφής του κατά Λουκά Ευαγγελίου είναι η Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου. 

Κάτι που αξίζει ιδιαίτερα να αναφερθεί είναι ότι πρώτος ο Λουκάς σχεδίασε τεχνοτροπικά με κερί και με μαστίχα την εικόνα της αγίας Θεοτόκου με τον Χριστό στην αγκαλιά, και έπειτα, αφού ζωγράφισε άλλες δύο, τις μετέφερε στα Ιεροσόλυμα, για να τις δείξει στην ίδια Την Παναγία και να τη ρωτήσει, αν της αρέσουν λέγοντας της: «Εί αρετόν αυτή εστίν» και η Παναγία που τις δέχτηκε τις εικόνες του απάντησε: «Η χάρις του υπ’ εμού τεχθέντος είη δι’ εμού μετ’ αυτών». 

Ο άγιος Λουκάς φιλοτέχνησε επίσης και τις εικόνες και άλλων αποστόλων και έκτοτε, η υπέροχη αυτή τέχνη της αγιογραφίας, διαδόθηκε σε όλη την οικουμένη και μας κληρονόμησε έτσι σπουδαία και σημαντικά έργα τέχνης, έργα ανεκτίμητης πνευματικής αξίας αλλά κυρίως έτσι γνωρίζουμε σήμερα την "εικόνα", το πρόσωπο της Παναγιάς μας.«

Στον άγιο Λουκά επίσης αποδίδονται και οι θαυματουργές εικόνες της Παναγίας της «Αθηναίας», η εικόνα της «Παναγίας  της Μεγαλοσπηλιώτισσας» στην Μόνη του Μεγάλου Σπηλαίου στα Καλάβρυτα, η εικόνα της «Παναγίας Σουμελά» που βρίσκεται σήμερα στο ομώνυμο προσκύνημα στο όρος Βέρμιο της Βέροιας,  η εικόνα που βρίσκεται στην εκκλησιά του αγίου Δημητρίου και της Μεγάλης Παναγιάς στην Θήβα, η οποία είναι γνωστή και ως η εικόνα της μεγάλης Παναγίας ή ως «Μεγάλη Παναγία», η εικόνα της «Παναγίας του Κύκκου» κ.α.

Η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας Σουμελάς.
Έργο του Ευαγγελιστή Λουκά και βρίσκεται σήμερα στο 
ομώνυμο προσκύνημα στοόρος Βέρμιο, της Βέροιας

Ο Άγιος Λουκάς είναι ένας από τους τέσσερις ευαγγελιστές και μάλιστα ονομάζεται και «Ευαγγελιστής της Παναγίας» γιατί περισσότερο αυτός από τους άλλους Ευαγγελιστές, περιγράφει με σημαντικές λεπτομέρειες και παρέχει πολύτιμες πληροφορίες για την Υπεραγία Θεοτόκο, στην αρχή του Ευαγγελίου του, συγκεκριμένα, τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου, την επίσκεψη της Παναγίας στην Ελισάβετ, μητέρα του τιμίου Προδρόμου, και άλλα περιστατικά από την παιδική ηλικία του Ιησού και της Μητέρας Του, τα οποία γνωρίζουμε μόνο από το Ευαγγέλιο του Λουκά.

Αλλά και για το τέλος του Αποστόλου και Ευαγγελιστή Λουκά υπάρχουνε δύο διαφορετικές παραδόσεις.

Ο Ιππόλυτος, ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος και άλλοι μελετητές υποστηρίζουν ότι ο Άγιος Λουκάς πέθανε με έναν μαρτυρικό τρόπο και μάλιστα ο Νικηφόρος  ο Κάλλιστος αναφέρει ότι οι Ρωμαίοι κρέμασαν τον Άγιο Λουκά από τα κλαδιά μιας ελιάς στην Έφεσο σε ηλικία περίπου 80 ετών ενώ σύμφωνα με τον Μεγάλο Συναξαριστή ο Άγιος Λουκάς κοιμήθηκε ειρηνικά στη πόλη της Θήβας σε ηλικία περίπου 84 ετών όπου και τάφηκε γύρω στο 80 μ.Χ. εκεί που ακριβώς, σήμερα, βρίσκεται ο περικκαλής ομώνυμος ναός του, στο νοτιοανατολικό άκρο της πόλης, στον λόφο με το παλαιό νεκροταφείο της πόλης.

Ο Τάφος του Αγίου Λουκά του Ευαγγελιστή
στον ομώνυμο ναό του στην Θήβα

πηγή

Σύμφωνα με μία άλλη μαρτυρία του Νικηφόρου Καλλίστου, την μέρα του μαρτυρίου του αποστόλου Λουκά έπεφτε από τον ουρανό ένα θαυματουργό υγρό πάνω στον τάφο του, που θεράπευε οφθαλμικές παθήσεις και η θεραπευτική αυτή δύναμη εξέρχεται μέχρι και σήμερα.

Ο ρωμαϊκός αυτός τάφος ανήκει σε μεταγενέστερη εποχή, και ήταν οικογενειακός τάφος της οικογένειας Νηδύμου – Ζωσίμου και τοποθετήθηκε σε αυτόν το λείψανο του Αγίου Λουκά κατά την ανακομιδή των λειψάνων του όπου παρέμεινε εκεί έως το 357.

Ιστορικές περιπέτειες, επιδρομές και σεισμοί κατέστρεψαν κατά καιρούς το ναό του Αγίου Λουκά που φιλοξενούσε τη ρωμαϊκή λάρνακα, κάτω από την οποία βρισκόταν ο αρχικός τάφος του Ευαγγελιστή και με τις αλλεπάλληλες επισκευές σμικρύνθηκαν οι διαστάσεις του ναού και η λάρνακα, που βρισκόταν στον κυρίως ναό, βρίσκεται σήμερα στο Ιερό, με τη μια πλευρά της σχεδόν εντοιχισμένη στον ανατολικό του τοίχο.

Η κοίμηση του Αγίου Λουκά, 16ος αιώνας
Τοιχογραφία στο ναό της Παναγίας Τσιατσιαπά, Καστοριά
πηγή

Το 357 ο Αυτοκράτορας Κωνστάντιος Β', ο δευτερότοκος γιος του Μεγάλου Κωνσταντίνου, έδωσε εντολή στον Άγιο Αρτέμιο, τον μεγάλο Δούκα και Αυγουστιάλιος της Αιγύπτου και μετέπειτα Μεγαλομάρτυρα της Ορθοδοξίας, να μεταφέρει το λείψανο του αγίου Λουκά του Ευαγγελιστή και να το εναποθέσει στον ναό των Αγίων Αποστόλων στην Κωνσταντινούπολη, κάτω από την αγία τράπεζα, μαζί με τα λείψανα των αποστόλων, Αγίου Ανδρέα και Αγίου Τιμοθέου, όπως και έγινε. 

Το 1204 μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Σταυροφόρους κατά την Δ' Σταυροφορία το λείψανο του Αγίου Λουκά μεταφέρθηκε στην Πάδοβα της Ιταλίας, κοντά στην Βενετία και είναι τοποθετημένο στην εκκλησία Santa Justina στο κέντρο της πόλης, ενώ η Τιμία Κάρα του βρίσκεται στον καθεδρικό Ναό των Αγίων Βίτου, Βεντσεσλάου και Αδαλβέρτου στην Πράγα που αποτελεί και το σημαντικότερο εθνικό μνημείο της Τσεχίας.

Η εκκλησία μας τιμά στις 18 Οκτωβρίου, την κοίμηση του Αγίου Λουκά και η Βοιωτική εκκλησία τον τιμά επίσης στις 17 Σεπτεμβρίου, την επανακομιδή των αγίων λειψάνων του.

ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

ΤΟ ΔΕΞΙ ΧΕΡΙ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ 

ΚΑΙ ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗ ΛΟΥΚΑ (ΚΛΙΚ ΕΔΩ)

ΤΟ ΑΦΘΑΡΤΟ ΑΡΙΣΤΕΡΟ ΠΟΔΙ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ

ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΚΑΙ ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗ ΛΟΥΚΑ (ΚΛΙΚ ΕΔΩ)

ΤΟΝ ΤΑΦΟ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ 
ΚΑΙ ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗ ΛΟΥΚΑ (ΚΛΙΚ ΕΔΩ)