Ιερά Μονή Γενέσιον της Παναγίας Στομίου, Κόνιτσα.

πηγή

Γνωστή και ως Παναγιά η Στομιώτισσα, είναι χτισμένη στη νότια όχθη της χαράδρας του Αώου, μεταξύ των βουνών Τύμφη και Τραπεζίτσα σε ένα ύψωμα με μαγευτική θέα μέσα στον Εθνικό Δρυμό Βίκου και κοντά στην Κόνιτσα.

Άποψη του Καθολικού της Μονής
πηγή

Η αρχική Μονή (15ος – 16ος αιώνας) βρισκόταν στη θέση Παλιομονάστηρο, στη βόρεια όχθη του ποταμού ενώ η προσωνυμία (Στομίου) αναφέρεται πιθανότατα στη φυσική διαμόρφωση της περιοχής, που σαν στόμιο ανοίγεται προς τη χαράδρα.

Η πρόσβαση ακόμη και σήμερα γίνεται με τα πόδια μέσω Κόνιτσας, ακολουθώντας για 2 ώρες περίπου τη διαδρομή στη δεξιά (νότια) όχθη του Αώου, από το ύψος του Γεφυριού της Κόνιτσας μέσα στην επιβλητική χαράδρα του ποταμού.

H Ιερά Μονή Στομίου ιδρύθηκε αρχικά το 1412 ή κατά άλλους το 1590 και στη σημερινή της θέση μεταφέρθηκε το 1774, σύμφωνα με την επιγραφή της εισόδου, από τον Ηγούμενο Κωνσταντίνο.

Άποψη της Μονής

Άποψη της Μονής

Άποψη της Μονής, χτισμένη στην άκρη του γκρεμού
πηγή

Σύμφωνα την παράδοση, αιτία της μετεγκατάστασης αυτής υπήρξε το θαυμαστό γεγονός της μετακίνησης της εικόνας της Παναγίας στη σημερινή θέση, ενώ από την αρχική Μονή μεταφέρθηκαν και τμήματα του τέμπλου, εικόνες αλλά και τα λείψανα των αγίων που διέθετε.

Η Μονή Στομίου, γνώρισε μεγάλη και σπουδαία ακμή ενώ απέκτησε και μεγάλη περιουσία και ακόμη διαδραμάτισε πολύ σημαντικό ρόλο στην ευρύτερη περιοχή με αγαθοεργίες και σημαντική οικονομική στήριξη των σχολείων της περιοχής.

Το 1798 με Σουλτανικό φιρμάνι, το Στόμιο ορίζεται ως τμήμα της κοινότητας Βρυσοχωρίου (Λεσινίτσας) όμως με την απόφαση αυτή δεν συμμορφώθηκαν οι τότε αρχές της Κονίτσης. 

Έτσι, το 1812 ο Αλή Πασάς, δεχόμενος τις συνεχείς και επίμονες διαμαρτυρίες της κοινότητας του Βρυσοχωρίου, στέλνει στον ηγούμενο της Μονής Στομίου, Λαυρέντιο, το παρακάτω αυστηρό μήνυμα: «Καλόγηρε Παπά Λαυρέντιε. Άμα λάβεις το μπουγιουρτί μου αυτό, να παραδώσεις αμέσως το Μοναστήρι στους Λεσιντσιώτες και να είναι δικό των. Διότι σύμφωνα με το φιρμάνι του Πολυχρονεμένου μας Σουλτάνου, που έχουν, και τη Κόνιτσα να έγραφε θα ήταν δική των. Αν δε το κάμεις, θα σε φάει το μαύρο φίδι με τις σιδερένιες μύτες. Όχι άλλο. Αλή Πασάς Ιωάννινα, Ιουλίου 5, 1812».

 Εντυπωσιακές αεροφωτογραφίες της Μονής

Άποψη του τρούλου του Καθολικού
πηγή

Το γράμμα αυτό του Πασά των Ιωαννίνων προς τον ηγούμενο του Μοναστηριού, το βρήκαμε στο βιβλίο του Νικολάου Εξάρχου «το Βρυσοχώρι Ζαγορίου», εκεί δημοσιεύεται, μεταφρασμένο φέροντας και τη σχετική βεβαίωση για τη ορθή αντιπαραβολή από το Πρωτοδικείο Ιωαννίνων το 1916 και το Σουλτανικό φιρμάνι του 1798 που προαναφέραμε.

Στο ίδιο βιβλίο διαβάζουμε επίσης ότι ο ηγούμενος του Μοναστηριού μόλις έλαβε το γράμμα παρέδωσε αμέσως τα κλειδιά της Μονής στους Βρυσοχωρίτες, λίγο καιρό αργότερα όμως, με τη παρέμβαση και του τότε επισκόπου Κονίτσης, τα δυο αντιμαχόμενα μέρη ήρθαν σε κάποιον συμβιβασμό.

Οι Κονιτσιώτες πήραν το Μοναστήρι και τα γύρω κτίσματα και οι Βυσοχωρίτες τα βοσκοτόπια της Μονής, αμέσως όμως μετά τον θάνατο του Αλή Πασά, οι αμφισβητήσεις και οι διαμάχες μεταξύ των δυο κοινοτήτων ξεκίνησαν και πάλι.

Η είσοδος στην Μονή.
πηγή

Σε δικαστικές διαμάχες που έγιναν τον 20ο αιώνα, αρχικά δικαιώθηκαν οι Βρυσοχωρίτες αλλά η υπόθεση έκλεισε οριστικά το 1960 όταν και τελεσίδικα η Μονή πέρασε στη κυριότητα της Ιεράς Μητροπόλεως Δρυϊνουπόλεως, Πωγωνιανής και Κονίτσης.

Στο διάστημα από το 1923 μέχρι και το 1958 ήταν ουσιαστικά έρημη, έχοντας υποστεί καταστροφές, με σημαντικότερη την πυρπόλησή της από τους Γερμανούς το 1943, από την οποία διασώθηκε μόνο το Καθολικό ενώ το 1956 ξεκίνησε μια πρώτη προσπάθεια αποκατάστασης και το 1989 επισκευάστηκε.

Η Μονή Στομίου είναι σήμερα ενεργό ανδρικό μοναστήρι, υπαγόμενο στην Ιερά Μητρόπολη Δρυϊνουπόλεως, Πωγωνιανής και Κονίτσης και είναι χαρακτηρισμένη ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο, διαθέτει 11 καινούρια κελιά, καθώς και το Καθολικό, μία σταυρεπίστεγη βασιλική με τρούλο, το οποίο είχε διασωθεί από την πυρκαϊά του 1943. 

Το Καθολικό κοσμείται με ξυλόγλυπτο τέμπλο, ενδιαφέρον παρουσιάζουν τμήματα του παλαιότερου τέμπλου και οι λίγες βυζαντινές εικόνες που μεταφέρθηκαν από την παλαιά Μονή ενώ στα κειμήλιά της περιλαμβάνονται παλαιά λειτουργικά βιβλία καθώς και λείψανα αγίων, Μεγάλου Βασιλείου, Ιωάννη Χρυσοστόμου, Αγίου Κοσμά του Αναργύρου, Σαμωνά μάρτυρος και ομολογητού, Αγίου Νείλου και Οσίου Αλυπίου του Κιονίτου

Η είσοδος στο Καθολικό.
πηγή

Τα τελευταία χρόνια στο μοναστήρι έχουν ξεκινήσει πολλές εργασίες συντήρησης και αναστήλωσης των κτιρίων, η δε στέγη του Καθολικού καλύφθηκε από φύλλα μολύβδου

Από τις σημαντικές μορφές που μόνασαν στη Μονή ήταν ο μακαριστός Άγιος Παΐσιος ο Αγιορείτης, ο οποίος, στο διάστημα που έμεινε εκεί (1958 - 1962), κατάβαλε, με τη συνδρομή επιτρόπων και άλλων, σημαντική προσπάθεια για την αποκατάστασή της.

Ο Άγιος Παΐσιος συνέβαλε τα μέγιστα στην αναμόρφωσή της Μονής, κουβαλώντας ακόμα και με τα χέρια του βαριά φορτία από κάτω από το ποτάμι, κινητοποιώντας και ευαισθητοποιώντας τους αγαθούς κατοίκους των γύρω χωριών, συγκεντρώνοντας εισφορές που του έστελνε η Παναγιά με ευσεβείς ανθρώπους, μαζεύοντας εργάτες, φτιάχνοντας ο ίδιος κουφώματα, πατώματα, στέγες, σαν μαραγκός και μάλιστα από τους καλύτερους, πάντα με χαρά, αγάπη και προσευχή! 

Ο γέροντας Παΐσιος είχε πόθο να ασκητέψει στο Άγιο Όρος, στα Κατουνάκια, όμως η Παναγία του έδειξε στο κελί του οφθαλμοφανώς, σαν σε «πνευματική τηλεόραση», τη Μονή Στομίου Κονίτσης και του είπε ολοζώντανα: «δεν θα πας στα Κατουνάκια. Θα πας στη Μονή Στομίου»! 

Το κελάκι του Αγίου Παισίου στην Μονή Στομίου.
Το κρεβάτι που βλέπετε το κατασκεύασε ο ίδιος.
πηγή

Έλεγε ο ίδιος ο Άγιος Παίσιος: «Το τάμα που είχα κάνει στην Παναγία, αν με διαφυλάξη η χάρι της κατά τον πόλεμο, να πάω τρία χρόνια να βοηθήσω να κτισθή το καμένο Μοναστήρι της, νόμισα ότι η Παναγία πλέον δεν θα το ζητήσει, μιας και έγινα μοναχός, αλλά φαίνεται ότι το ήθελε».

Περιστατικά από την ζωή του Αγίου Παισίου, αναφέρουν ότι συνομιλούσε με τα άγρια ζώα, ότι θεράπευε ασθενείς, ότι επέβαλε το σεβασμό απαγορεύοντας τα γλέντια και φαγοπότια εντός του χώρου της μονής, ότι πήδηξε από έναν γκρεμό για να διαφυλάξει μια λειψανοθήκη με ιερά λείψανα που έπεσε κ.α.

Σύμφωνα και με τις διηγήσεις του σημερινού Ηγούμενου της Μόνης γέροντα Κοσμά, ο Άγιος Παΐσιος έφτιαξε και το πλακόστρωτο στον εξωτερικό χώρο του μοναστηρίου. 

Μαρτυρίες κατοίκων της ευρύτερης περιοχής αναφέρουν ότι κατά τη διάρκεια της επισκευής του μοναστηριού, οι τεχνίτες απευθύνθηκαν στον γέροντα Παΐσιο λέγοντάς του πως δεν θα φτάσει το τσιμέντο. 

Εκείνος φέρεται ότι τους είπε να μην ανησυχούν, να συνεχίσουν τη δουλειά τους και πήγε να προσευχηθεί και όπως διηγούνται οι κάτοικοι, το τσιμέντο όχι μόνο έφτασε, αλλά περίσσεψε κιόλας.

Φωτογραφία του Αγίου Παισίου του 1961 κατά την

ανακαίνιση της Μονής Στομίου.

Το 1962 ο γέροντας έφυγε για το Σινά και επέστρεψε το 1964 οριστικά στο Άγιον Όρος, όμως το μικρό κελί στο οποίο διέμενε κατά τα 4 χρόνια της παρουσίας του στη μονή, διατηρείται μέχρι σήμερα. 

Είναι ένα μικρό, στενό κελάκι, με ένα ξύλινο κρεβατάκι που είχε κατασκευάσει ο ίδιος το οποίο είναι και το μοναδικό έπιπλο στο κελί και διάφορες εικόνες βρίσκονται μέσα σε αυτό. 

Εντύπωση προκαλεί η πινακίδα που είχε τοποθετήσει ο Γέροντας πριν τη Μονή «ΠΡΟΣ ΑΩΟΝ ΟΙ ΑΣΕΜΝΩΣ ΕΝΔΕΔΥΜΕΝΟΙ – ΠΡΟΣ Ι.Μ.Σ ΟΙ ΣΕΜΝΩΣ», για να υπενθυμίσει στους προσκυνητές πως πρέπει να εισέρχονται ευλαβώς στο Μοναστήρι, «Η νύχτα για τον καλόγερο δεν είναι ποτέ μεγάλη», έλεγε ο Παίσιος και αυτό γιατί δεν κοιμόταν πολύ, την ημέρα δούλευε και το βράδυ προσευχόταν ενώ στον τοίχο είναι κρεμασμένες εικόνες Αγίων, μία από αυτές απεικονίζει τον Χριστό στην αγκαλιά της Παναγίας. και ο Παΐσιος είχε κολλήσει γύρω της κουκουνάρες για να την ομορφύνει.

Άποψη του τέμπλου της Μονής

Σύμφωνα και με κάποιες ενθυμίσεις, μεταξύ των αφιερωτών της Μονής Στομίου, συγκαταλέγεται και ο γνωστός ληστής Νταβέλης, ο οποίος φέρεται να ενίσχυσε οικονομικά την οικοδόμηση του εξωτερικού περιβόλου.

Σύμφωνα με τον Α. Ευθυμίου: ”Το μοναστήρι είχε αρκετά γιδοπρόβατα και βόδια. Ένα βόδι μάλιστα το είχαν αγοράσει με χρήματα του λήσταρχου Νταβέλη όπως διόρθωσαν και ψήλωσαν και την μάντρα του Μοναστηριού με τα φλωριά του μαναριού του. Ο Νταβέλης είχε πάντα ένα μανάρι μαζί του μασκώτ της ομάδας του χρυσοστολισμένο. Κάποια μέρα που το είχαν μπλοκάρει τα τούρκικα αποσπάσματα, το μανάρι του ξεκόπηκε και μπλέχτηκε με τα πρόβατα του μοναστηριού που βοσκούσε ο Μήτρος Ρετζούλης. Εκείνος το παρουσίασε στο μοναστήρι και οι καλόγεροι ειδοποίησαν με την σειρά τους τον Νταβέλη ότι βρισκόταν εκεί. Ο Νταβέλης μαθαίνοντας ότι το μανάρι του βρισκόταν εκεί και πιστεύοντας ότι η Παναγία η Στομιώτισσα τον βοήθησε να νικήσει τα Τούρκικα στρατεύματα, έστειλε είδηση να κρατήσουν τα φλωριά για το μοναστήρι και να του στείλουν το μανάρι του.”

Άποψη της Μονής

Για να προσεγγίσουμε την Μονή, ξεκινάμε από το μεγάλο πέτρινο γεφύρι της Κόνιτσας στον Αώο ποταμό, ακολουθούμε τον χωματόδρομο στη δεξιά όχθη, ο οποίος σε περίπου 2 χιλιόμετρα καταλήγει σε ένα μικρό τσιμεντένιο φράγμα στην κοίτη του ποταμού.

Από εκεί ένα φαρδύ μονοπάτι που εναλλάσσεται κατά διαστήματα με στενό δρόμο, συνεχίζει για περίπου 40 λεπτά, παράλληλα με τη δεξιά όχθη του ποταμού, και στη συνέχεια ανηφορίζει για τη μονή Στομίου μέσα από ωραίο δάσος με γάβρους και οστριές (50 λεπτά).

Στα δεξιά σας κρέμονται από πάνω οι κορυφές της Τύμφης και στα αριστερά οι πλαγιές του Σμόλικα.

Ανεβαίνοντας προς τον ξύλινο σταυρό, πίσω από τη μονή θα έχετε εντυπωσιακή θέα προς τη χαράδρα και το φαράγγι Στόμιο ενώ στη διαδρομή σας θα συναντήσετε τρεις πηγές, μία στη μέση της διαδρομής, μία στο ποτάμι Γράβο, 15΄ πριν φτάσετε και 180 μέτρα έξω από τη μονή.

Εναλλακτικά, σε 30 λεπτά περίπου από το τσιμεντένιο φράγμα, μπορεί κανείς να ακολουθήσει το παλιό μονοπάτι που βρίσκεται στα δεξιά του δρόμου, από όπου προσφέρεται μια πιο ζωντανή αίσθηση της άγριας ομορφιάς του τοπίου και της μοναδικής βλάστησης της χαράδρας.

Στην μονή εγκαταβιούν σήμερα δύο μοναχοί με ηγούμενο τον γέροντα Κοσμά, οι μοναχοί εκεί ζουν χωρίς βατό δρόμο, μετακινούνται με τα πόδια, και χωρίς ρεύμα ενώ έχουν μια γεννήτρια, που κι αυτή δεν δουλεύει πάντα και χρειάζεται πετρέλαιο για καύσιμο.

Η Ιερά Μονή της Παναγίας Στομίου πανηγυρίζει στις 8 Σεπτεμβρίου, στο Γενέσιον της Θεοτόκου.

Τηλέφωνο επικοινωνίας: 26550 - 23067.

ΔΕΙΤΕ ΤΟ ΕΝΤΥΠΩΣΙΑΚΟ ΒΙΝΤΕΟ