Ιερά Μονή Αγίου Δημητρίου, Διχουνίου.

πηγή

Βρίσκεται 4 χιλιόμετρα μετά το Ραδοβίζι, στο δρόμο που οδηγεί προς το Σενίκο, σε υψόμετρο 550 μέτρων.

πηγή

Το μοναστήρι συνορεύει, σύμφωνα με ακριβή περιγραφή του ηγουμένου του Ιωσήφ, «ανατολικά με τόπον του χωρίου Τοσκεσάκη και Λάλεζας, από το βώρειον μέρος με τόπον του χωρίου Ραδοβήζντι, από δυτικά με τόπον των χωρίων ντοβλά και Βαρμπότα εις τον πάτον του ποταμιού από το εν μέρος είναι ο λάκκος του Κωστάκη ονομαζόμενος και από το άλλο κουτζποαίς και στην ράχη, και από μεσημβρίαν με τόπον των χωρίων Βερνίκου και στραγανέτζη». 

Στο σημείο, που είναι χτισμένο το μοναστήρι, σμίγουν δύο χούνες και από αυτές ονομάστηκε Διχούνη ή Ντιχούνι ή Ντουχάν και κατά μία άλλη εκδοχή πήρε αυτό το όνομα από την τοποθεσία «Ντιχούνι», που στα αρβανίτικα σημαίνει «δύο παλούκια» ή από δύο πύργους του, που είχε παλιά.

πηγή

Ο χρόνος της ίδρυσης του πρώτου μοναστηριού μας είναι άγνωστος.

Όμως γνωρίζουμε ότι σε αυτό μόνασε ο επίσκοπος Τρίκκης Διονύσιος ο Φιλόσοφος και από εκεί ξεκίνησε την δεύτερη επανάσταση του 1611 η αποτυχία της οποίας οδήγησε στην καταστροφή του και την αρπαγή της περιουσίας και των κειμηλίων του, μεταξύ των οποίων ήταν και ένας επίχρυσος αργυρός σταυρός, που υπάρχει στο ναό της Επισκοπής Παραμυθιάς. 

Το τέλος του κινήματος αυτού ήταν οδυνηρό, ο Διονύσιος γδάρθηκε ζωντανός, τα πρωτοπαλλήκαρά του, Ντεληγιώργος και Λάμπρος, βρήκαν φριχτό θάνατο με βασανιστήρια ενώ ο τρίτος υπαρχηγός του, ο Ζώτος Τσιρίπος, διέφυγε στη Δύση. 

πηγή

Όσοι από τους 800 επαναστάτες αγρότες γλίτωσαν το σπαθί του Τούρκου, διασκορπίστηκαν κυνηγημένοι και εξαθλιωμένοι πρόσφυγες στα βουνά. 

Η παράδοση αναφέρει ότι το χωριό Λέχοβο στα σύνορα του νομού Φλώρινας με τους νομούς Καστοριάς και Κοζάνης, ιδρύθηκε από κυνηγημένους αγωνιστές που μετείχαν στο επαναστατικό κίνημα του Διονυσίου.

Το παλιό μοναστήρι, πριν από την καταστροφή του είχε, σύμφωνα με τον Αραβαντινό, πλούσια μετόχια σε 25 χωριά, ενώ, αντίθετα, ο Φώτιος Οικονόμου αναφέρει, ότι είχε μόνο 12, το καθένα με την εκκλησία του, και ο Νίκος Ζιάγκος τ’ ανεβάζει σε 18, μαζί με πλούσια κτήματα σε 15 χωριά της περιοχής.

πηγή

Μεταξύ των μετοχίων του αναφέρονται ότι είναι η Ζωοδόχος Πηγή του Κερασόβου, ο Άγιος Νικόλαος στο Κάμενας, στα σύνορα μεταξύ Ραδοβιζίου και Λάλιζας.

Επίσης ο Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος, στα σύνορα Δοβλάς και Ραδοβιζίου, η Κοίμηση της Θεοτόκου στήν Γρανίτσα, Αγγελομάχου Κουρέντων, ο Άγιος Δημήτριος της Μπουρελέσιας, η Αγία Παρασκευή της Βαλανιδιάς, ο Άγιος Ιωάννης (τώρα γενέθλια Θεοτόκου) Καταμάχης, ο Άγιος Νικόλαος του Ζωτικού και μερικά άλλα. 

Τα μετόχια αυτά τα οποία εξαφάνισαν οι Τούρκοι, ύστερα από την κήρυξη στην περιοχή της Παραμυθιάς, ως επαναστατημένη περιοχή, από το διοικητή των Ιωαννίνων Οσμάν Πασά.

πηγή

Είχαν περάσει 152 χρόνια από την καταστροφή του μοναστηριού, και σύμφωνα με την παράδοση, ένας καλόγερος από την Κακαβιά είδε στον ύπνο του την τοποθεσία και ήρθε στο Ραδοβίζι. 

Πήρε ανθρώπους με τσεκούρια κι άνοιξε δρόμο μέσα στο πυκνό ρουμάνι, που δεν μπορούσε ούτε λύκος να σπάσει και στην αυλή του σημερινού μοναστηριού, εκεί που είναι μια βρύση, βρήκε την εικόνα του Αη - Δημήτρη απάνω στο πορί και ξανάχτισε το μοναστήρι.

Σύμφωνα με εντοιχισμένη με κεραμίδια χρονολογία, αριστερά και πάνω από την πόρτα του καθολικού του, χτίστηκε το 1763 στην ίδια μάλλον τοποθεσία, που άλλοτε ήταν και το παλιό. 

πηγή

Αντίθετη, ωστόσο, άποψη έχουν ο Βασίλειος Πετρόπουλος αλλά και ο Θεοφάνης Αγγελίδης.

Ο Βασίλειος Πετρόπουλος υποστηρίζει, στηριζόμενος στην παράδοση των περίοικων χωριών, ότι το παλιό μοναστήρι βρισκόταν δύο με τρία χιλιόμετρα νοτιοδυτικά του σημερινού.

Ο Θεοφάνης Αγγελίδης επίσης, μας πληροφορεί, ότι το σημερινό μοναστήρι του Αγίου Δημητρίου απέχει περίπου χίλια μέτρα από το παλιό, το οποίο ήτανε αντίπερα στη θέση «Βελέικα» στο Στραγανέτσι, όπου και βρίσκονται εκεί δύο κατεστραμμένα πηγάδια τα οποία και επιβεβαιώνουν την τοπική παράδοση.

πηγή

Πρωτοκτήτορες του μοναστηριού ήταν οι ιερομόναχοι Ζαχαρίας και Άνθιμος, που εικονίζονται στον δυτικό τοίχο του πρόναου στο νότιο μέρος του.

Στην εικόνα του κυρίως κτήτορα, του ιερομόναχου Ζαχαρία, ο οποίος βαστάει στα χέρια του ομοίωμα της εκκλησίας, υπάρχει και η επιγραφή «Ζαχαρίας ιερομόναχος και ηγούμενος του μοναστηριού και κτήτωρ της αγίας μονής ταύτης» ενώ στην εικόνα δέ του έτερου κτήτορα, του ιερομόναχου Ανθίμου υπάρχει η παρακάτω επιγραφή: «Άνθιμος ιερομόναχος και ευημερεύοντος της αγίας μονής ταύτης».

πηγή

Ο ναός είναι βυζαντινού ρυθμού και έχει μάκρος 10 μέτρα και πλάτος 5,75 μέτρα. 

Το σημερινό μοναστήρι αποτελείται από το καθολικό, που είναι μονόκλιτη βασιλική με τρούλο, έχει μια μικρή πόρτα εισόδου στη δυτική του πλευρά και πάνω απ’ αυτή, μέσα σε κόγχη, ζωγραφισμένο πεζό τον Άγιο Δημήτριο. 

Επίσης, ένα διώροφο κτίριο, που χρησίμευε για ηγουμενείο, ένας ξενώνας και μία αποθήκη, ένα μικρότερο ισόγειο, ένα νεόκτιστο οίκημα κι ένα νεόκτιστο καμπαναριό καθώς επίσης και στην αυλή του υπάρχει πηγή με άφθονο τρεχούμενο νερό κι ένα μικρό κοιμητήριο. 

πηγή

Μαρτυρίες κατοίκων του Ραδοβιζίου αναφέραν ότι πίσω από την βρύση υπήρχε και μία σπηλιά.

Στο εσωτερικό του καθολικού της Μονής του Αγιου Δημητρίου, το οποίο χωρίζεται σε πρόναο, κυρίως ναό αλλά φυσικά και Ιερό Βήμα, υπάρχουν μαυρισμένες και μισοκαταστραμμένες τοιχογραφίες του 18ου αιώνα και στο βόρειο τοίχο του κυρίως ναού είναι ζωγραφισμένος ο Άγιος Ιωάννης, ο εξ Ιωαννίνων.

Πάνω από την εξωτερική πόρτα της εκκλησίας, προς την πλευρά του πρόναου και πάνω από την πόρτα, που συνδέει τον κυρίως ναό με τον πρόναο, προς την πλευρά του κυρίως ναού, υπάρχουν επίσης κάποιες κατεστραμμένες επιγραφές. 

πηγή

πηγή

πηγή

Η προτομή του Διονυσίου του Φιλοσόφου
πηγή

Το ηλιακό φως που εισέρχεται στην εκκλησία είναι ελάχιστο.

Μπαίνει μόνο από τα δύο μικρά παράθυρα του ιερού αλλά άλλα τέσσερα όμοια του κυρίως ναού και τα 8 σχισμοειδή μονόβολα του τρούλου.

Το τέμπλο του Καθολικού της Μονής του Αγίου Δημητρίου είναι ξυλόγλυπτο με περίτεχνες ανάγλυφες κληματαριές, φίδια αλλά και άλλες παραστάσεις και με εμφανή βέβαια τα ίχνη του χρόνου που πέρασαν.

Στίς 27 Οκτωβρίου του 2015, μία μέρα μετά την γιορτή του τιμώμενου στην Μονή, Αγίου Δημητρίου, ο Δήμος της Ζίτσας πραγματοποίησε μία σπουδαία και σημαντική εκδήλωση για τα 404 χρόνια από την επανάσταση του 1611 αλλά και τα αποκαλυπτήρια της προτομής του Διονυσίου Φιλοσόφου.

Υπάρχει η αναγκαιότητα σήμερα για άμεσες παρεμβάσεις, στον Ιερό Ναό του Αγίου Δημητρίου αλλά και τον περιβάλλοντα χώρο.

Επίσης πρέπει να εξεταστεί ο τρόπος με τον οποίο θα μπορούσε να αναζητηθεί και να ερευνηθεί το σπουδαίο αρχείο του Διονύσιου του Φιλοσόφου, που κατά τον μακαριστό Μητροπολίτη Κορυτσάς, Ευλόγιο Κουρίλα, βρίσκεται στο Άγιο Όρος.

πηγή

Η Λειψανοθήκη η επωνομαζόμενη "ΧΑΡΗ" που
επιστράφηκε στην Ιερά Μητρόπολη Ιωαννίνων 
με πρωτοβουλία και έξοδα του Αθανάσιο Μαρτίνου.

Την Κυριακή, 14 Ιανουαρίου 2024, η Ιερά Μητρόπολη Ιωαννίνων είχε την μεγάλη ευλογία να παραλάβει από τον Μέγα Ευεργέτη της Ορθοδοξίας κ. Αθανάσιο Μαρτίνο μια ιστορική λειψανοθήκη, την αποκαλουμένη και «ΧΑΡΗ», η οποία την δεκαετία του 1990 εξαφανίστηκε από την Ιερά Μονή Αγίου Δημητρίου Διχουνίου. 

Η λειψανοθήκη αυτή, έργο του εξαίρετου Καλαρρυτινού αργυροτεχνίτη Ποντίκη, περιέχει πολλά λείψανα Αγίωνς, απεικονίζει αγίους, μεταξύ των οποίων οι Τρεις Ιεράρχες και ο Άγιος Γεώργιος, ενώ αποτελεί ένα κομψοτέχνημα.

Σε τελετή που πραγματοποιήθηκε στον Ιερό Ναό Κοιμήσεως της Θεοτόκου Περιβλέπτου Ιωαννίνων, ο κ. Μαρτίνος, συνοδευόμενος από τη σύζυγό του κα Μαρίνα, παρέδωσε την ιστορική αυτή λειψανοθήκη, για την απόκτηση της οποίας διέθεσε ένα εξαιρετικά μεγάλο ποσό, έχοντας βεβαίως και την άδεια της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας.

Πηγή: (Από το βιβλίο του ΠΑΝΟΥ ΔΗΜ. ΤΖΟΒΑ Η ΜΟΝΗ ΔΙΧΟΥΝΙΟΥ - ΕΚΔΟΣΗ ΔΗΜΟΣ ΜΟΛΟΣΣΩΝ).