Ιερά Μονή Κοιμήσεως της Θεοτόκου Δομιανών, Ευρυτανίας.

πηγή

Βρίσκεται στην ανατολική άκρη του χωριού Δομιανά της Ευρυτανίας και αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα θρησκευτικά μνημεία της ευρύτερης περιοχής. 

πηγή

Η ίδρυση της μονής τοποθετείται πιθανότατα κατά τον 16ο αιώνα και οι τοπικές παραδόσεις τη συνδέουν άμεσα με το σημείο όπου βρέθηκε η εικόνα της Παναγίας,  της Δομιανίτισσας, μέσα σε ένα πουρνάρι.

Το πρώτο καθολικό της Μονής κτίστηκε το 1515 και πυρπολήθηκε δύο φορές, μία το 1611, επειδή οι μοναχοί έλαβαν μέρος στο επαναστατικό κίνημα του Διονυσίου Φιλοσόφου, και μία το 1770, στα γεγονότα των Ορλωφικών. 

Το Καθολικό της Μονής που σώζεται σήμερα κατασκευάσθηκε κατά το χρονικό διάστημα μεταξύ των ετών 1779 και 1787, στην ίδια ακριβώς θέση, και το επιβλητικό καμπαναριό του ύψους 18 μέτρων προστέθηκε κατά το 1872.

Γενική άποψη του καθολικού του Ναού Αρχείο ΙΑΑ - © Ιερά Αρχιεπισκοπή Αθηνών
πηγή 

Άποψη της δυτικής πτέρυγας του Ναού Αρχείο ΙΑΑ - © Ιερά Αρχιεπισκοπή Αθηνών
πηγή

Άποψη του Καθολικού
πηγή

Αρχείο ΙΑΑ - © Ιερά Αρχιεπισκοπή Αθηνών
πηγή

Το καθολικό εξωτερικά δεν παρουσιάζει κάτι το ιδιαίτερο, είναι πολύ απλό ναό και αν δεν υπήρχε το επιβλητικό καμπαναριό δύσκολα θα τον αναγνώριζε κανείς σαν ιερό προσκύνημα. 

Η εκκλησία έχει σχήμα ορθογωνίου, είναι μονόκογχη «βασιλική» χωρίς τρούλο δηλαδή τρίκλιτη βασιλική και αποτελεί το μοναδικό δείγμα αυτού του αρχιτεκτονικού τύπου που διατηρείται στην Ευρυτανία ενώ οι τοίχοι πάχους περίπου 0,90 μέτρων, χτίστηκαν με εγχώριες πέτρες και είναι δεμένοι με ξυλοδεσιά. 

Η στέγη στηρίζεται σε 10 ξύλινες κολόνες από ατόφιους κορμούς δένδρων, στις 2 από αυτές στηρίζεται το ξύλινο σκαλιστό και επιχρυσωμένο τέμπλο ενώ ο Ναός φωτίζεται από 14 μικρά παράθυρα που είναι κατασκευασμένα πολύ ψηλά απ’ το δάπεδο. 

Άποψη της δυτικής εισόδου της Μονής
Αρχείο ΙΑΑ - © Ιερά Αρχιεπισκοπή Αθηνών
πηγή

Η είσοδος στο Ναό γίνεται από 3 χαμηλές ξύλινες πόρτες. Η βορινή πόρτα που είναι η χαμηλότερη απ’ τις δύο άλλες που βρίσκονται στη νότια πλευρά, είναι πολύ παλιά και γεμάτη μεγάλα καρφιά, γνωστή σαν «πόρτα του Καραϊσκάκη» γιατί απ’ αυτή μπαινόβγαιναν ο γιος της Καλόγριας και οι άλλοι καπεταναίοι την ώρα του κινδύνου.

Ο εσωτερικός χώρος διακρίνεται σε 4 μέρη: στο Νάρθηκα, στο Γυναικωνίτη, στον κυρίως Ναό και στο Ιερό Βήμα. 

Στον κυρίως Ναό υπάρχει το εξαιρετικής τέχνης μεγάλο Προσκυνητάρι με τη θαυματουργή εικόνα της Παναγίας, η Πηγή του Αγιάσματος σε βάθος 2 μέτρων απ’ το δάπεδο, το μικρό Προσκυνητάρι κοντά στην κεντρική είσοδο, και το άριστης ξυλογλυπτικής τέχνης επιχρυσωμένο τέμπλο με τις περίφημες εικόνες του.

Στο εσωτερικό του οι τοίχοι διακοσμούνται με σημαντικές αγιογραφίες, που θεωρούνται έργα των ζωγράφων Γεωργίου Γεωργίου και Γεωργίου Αναγνώστου, μαθητών του ιερομόναχου αγιογράφου Διονυσίου εκ Φουρνά. 

Ξεχωριστή εντύπωση προκαλεί η οροφή, διακοσμημένη με γεωμετρικά μοτίβα και παραστάσεις λαϊκής τεχνοτροπίας, και το θαυμάσιο ξυλόγλυπτο τέμπλο, έργο του 1759 «διά χειρός Αθανασίου», επιχρυσωμένο το 1880 από τους αδελφούς Σαρρή από το Νεοχώρι Τυμφρηστού.

Άποψη του κωδωνοστασίου
πηγή

Το συγκρότημα διαθέτει επίσης κτήρια κελλιών και ευρύχωρο προαύλιο με επιβλητικά κυπαρίσσια.

Για τη θαυματουργή εικόνα της Παναγίας της Δομιανίτισσας που βρισκόταν στη γειτονική Βράχα και ήρθε από εκει στους Δομιανούς και για το χτίσιμο της Εκκλησίας η ιερή παράδοση λέει ότι βρέθηκε στα κλαδιά ενός μεγάλου πουρναριού το οποίο υπάρχει και σήμερα κοντά στην Εκκλησία. 

Κάθε βράδυ έβλεπαν ένα φως στο μέρος εκείνο. Το θαύμα μαθεύτηκε, το άκουσαν κι οι Βραχινοί και πήγαν να την πάρουν, στο γυρισμό για το χωριό τους ξάπλωσαν να κοιμηθούν αλλά όταν άνοιξαν τα μάτια τους η εικόνα είχε εξαφανιστεί και γύρισαν στους Δομιανούς και βρήκαν πάλι την εικόνα στα κλαδιά του πουρναριού. 

Άποψη του αύλειου χώρου της Μονής
Αρχείο ΙΑΑ - © Ιερά Αρχιεπισκοπή Αθηνών
πηγή

Την ξαναπήρανε και ξεκίνησαν για το χωριό τους, όμως πάλι η εικόνα τους ξανάφυγε. 

Την πήραν την εικόνα για πολλοστή φορά αλλά και πάλι αυτή, ξανάφυγε. 

Τότε κι αυτοί παραιτήθηκαν από την προσπάθεια και την άφησαν να μείνει εκεί που της άρεσε, στους Δομιανούς. 

Οι Δομιανίτες έχτισαν, ακόμη, μια εκκλησία και τοποθέτησαν τη θαυματουργή εικόνα μέσα.

Στην επανάσταση του 1821 η μονή αποτέλεσε καταφύγιο αγωνιστών, όπως ο Γεώργιος Καραϊσκάκης, την παρουσία του οποίου διαιωνίζει η ονομασία της βόρειας, χαμηλής εισόδου του καθολικού, που λέγεται «πόρτα του Καραϊσκάκη». Το 1833 η Μονή διαλύθηκε και σήμερα παραμένει δυστυχώς ακόμη ανενεργή.

Γιορτάζει στις 15 Αυγούστου και το περίφημο πανηγύρι στους Δομιανούς κρατεί 3 ημέρες.

Τηλέφωνο: Ιερά Μητρόπολη Καρπενησίου, (+030) 22370 22191.