H TIMIA KAΡΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ Α΄, ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΟΥ.

Σήμερα βρίσκεται στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο (Национален Исторически Музей) της Βουλγαρίας (Σόφια) και είναι ένας από τους πολλούς θησαυρούς της Ιεράς Μονής Εικοσιφοινίσσης Παγγαίου που συλλήθηκαν από τους Βούλγαρους κομιτατζήδες.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Στην Ορθόδοξη Εκκλησία αποδίδουμε στα Αγία λείψανα τιμή και ευλαβική προσκύνηση, η όποια όμως δεν αποτελεί λατρευτική προσκύνηση η λατρεία. Τούτο γιατί κανείς ποτέ ορθόδοξος χριστιανός δεν ταύτισε στη σκέψη του τα τίμια λείψανα με «θεούς». Μακαριστός π. ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΑΛΕΒΙΖΟΠΟΥΛΟΣ (ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟΝ ΑΙΡΕΣΕΩΝ ΚΑΙ ΠΑΡΑΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΩΝ ΟΜΑΔΩΝ).

Ο Διονύσιος Α΄, ο επονομαζόμενος και Σοφός, γεννήθηκε στη Δημητσάνα της Πελοποννήσου, πριν το 1410 και σπούδασε στη σπουδαία Σχολή, της Μονής Φιλοσόφου στην πατρίδα του. 

Εκάρη μοναχός στη Μονή Μαγγάνων στην Κωνσταντινούπολη και πνευματικός του πατέρας ήταν ο Άγιος Μάρκος ο Ευγενικός, Μητροπολίτης Εφέσου, ο οποίος τον χειροτόνησε διάκονο και πρεσβύτερο.

Στην Άλωση της Κωνσταντινούπολης συνελήφθη και οδηγήθηκε αιχμάλωτος στην Αδριανούπολη.

Εκεί εξαγοράστηκε από τον άρχοντα Κυρίτζη και επέστρεψε στην Κωνσταντινούπολη, όπου χειροτονήθηκε Μητροπολίτης Φιλιππουπόλεως από τον Οικουμενικό Πατριάρχη Γεννάδιο Σχολάριο.

Τον Ιανουάριο του 1467 εξελέγη Οικουμενικός Πατριάρχης, υπό την προστασία της χριστιανής μητριάς του Μωάμεθ του Πορθητή, κυρα - Μάρως, η οποία ήτανε κόρη του Δεσπότη της Σερβίας Γεωργίου Μπράνκοβιτς καθώς όμως και σύζυγος του Σουλτάνου Μουράτ Β΄ και Πατριάρχευσε μέχρι το 1471.

Η θήκη της λειψανοθήκης της κάρας του Αγίου
Διονυσίου Α΄με σκηνές από τον βίο του.

Συκοφαντήθηκε όμως ότι κατά τη διάρκεια της αιχμαλωσίας του στην Αδριανούπολη υπέστη περιτομή, αλλά ο ίδιος απέδειξε το αβάσιμο της κατηγορίας.

Κατόπιν παραιτήθηκε και αποσύρθηκε στη Μονή Εικοσιφοινίσσης Δράμας, ως το 1488, οπότε επανεξελέγη από Σύνοδο που συνεκλήθη από τον Σουλτάνο Βαγιαζήτ Β΄.

Το 1490 παραιτήθηκε λόγω γήρατος και επέστρεψε στην ίδια Μονή, της οποίας θεωρείται δεύτερος κτίτωρ, και παρέμεινε εκεί μέχρι το 1492, οπότε πέθανε.

Επί Πατριαρχίας Ιωακείμ Α΄ ανακηρύχθηκε άγιος της Ορθόδοξης Εκκλησίας και ορίστηκε να τιμάται η μνήμη του στις 23 Νοεμβρίου ενώ μετά το θάνατό του είχε συνταχθεί ακολουθία προς τιμήν του, από τον Πρωτοσύγκελο της Μητρόπολης Ξάνθης, Χρύσανθο, η οποία συμπληρώθηκε το 1819, κατόπιν εντολής του Πατριάρχη Γρηγορίου Ε΄, από τον ιερομόναχο Ιλαρίωνα τον Σιναΐτη.